Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / උදාන-අට්‌ඨකථා • Udāna-aṭṭhakathā

    9. ජටිලසුත්‌තවණ්‌ණනා

    9. Jaṭilasuttavaṇṇanā

    9. නවමෙ ගයායන්‌ති එත්‌ථ ගයාති ගාමොපි තිත්‌ථම්‌පි වුච්‌චති. ගයාගාමස්‌ස හි අවිදූරෙ විහරන්‌තො භගවා ‘‘ගයායං විහරතී’’ති වුච්‌චති, තථා ගයාතිත්‌ථස්‌ස. ගයාතිත්‌ථන්‌ති හි ගයාගාමස්‌ස අවිදූරෙ එකා පොක්‌ඛරණී අත්‌ථි නදීපි, තදුභයං ‘‘පාපපවාහනතිත්‌ථ’’න්‌ති ලොකියමහාජනො සමුදාචරති. ගයාසීසෙති ගජසීසසදිසසිඛරො තත්‌ථ එකො පබ්‌බතො ගයාසීසනාමකො, යත්‌ථ හත්‌ථිකුම්‌භසදිසො පිට්‌ඨිපාසාණො භික්‌ඛුසහස්‌සස්‌ස ඔකාසො පහොති, තත්‍ර භගවා විහරති. තෙන වුත්‌තං – ‘‘ගයායං විහරති ගයාසීසෙ’’ති.

    9. Navame gayāyanti ettha gayāti gāmopi titthampi vuccati. Gayāgāmassa hi avidūre viharanto bhagavā ‘‘gayāyaṃ viharatī’’ti vuccati, tathā gayātitthassa. Gayātitthanti hi gayāgāmassa avidūre ekā pokkharaṇī atthi nadīpi, tadubhayaṃ ‘‘pāpapavāhanatittha’’nti lokiyamahājano samudācarati. Gayāsīseti gajasīsasadisasikharo tattha eko pabbato gayāsīsanāmako, yattha hatthikumbhasadiso piṭṭhipāsāṇo bhikkhusahassassa okāso pahoti, tatra bhagavā viharati. Tena vuttaṃ – ‘‘gayāyaṃ viharati gayāsīse’’ti.

    ජටිලාති තාපසා. තෙ හි ජටාධාරිතාය ඉධ ‘‘ජටිලා’’ති වුත්‌තා. අන්‌තරට්‌ඨකෙ හිමපාතසමයෙති හෙමන්‌තස්‌ස උතුනො අබ්‌භන්‌තරභූතෙ මාඝමාසස්‌ස අවසානෙ චත්‌තාරො ඵග්‌ගුණමාසස්‌ස ආදිම්‌හි චත්‌තාරොති අට්‌ඨදිවසපරිමාණෙ හිමස්‌ස පතනකාලෙ. ගයායං උම්‌මුජ්‌ජන්‌තීති කෙචි තස්‌මිං තිත්‌ථසම්‌මතෙ උදකෙ පඨමං නිමුග්‌ගසකලසරීරා තතො උම්‌මුජ්‌ජන්‌ති වුට්‌ඨහන්‌ති උප්‌පිලවන්‌ති. නිමුජ්‌ජන්‌තීති සසීසං උදකෙ ඔසීදන්‌ති. උම්‌මුජ්‌ජනිමුජ්‌ජම්‌පි කරොන්‌තීති පුනප්‌පුනං උම්‌මුජ්‌ජනනිමුජ්‌ජනානිපි කරොන්‌ති.

    Jaṭilāti tāpasā. Te hi jaṭādhāritāya idha ‘‘jaṭilā’’ti vuttā. Antaraṭṭhake himapātasamayeti hemantassa utuno abbhantarabhūte māghamāsassa avasāne cattāro phagguṇamāsassa ādimhi cattāroti aṭṭhadivasaparimāṇe himassa patanakāle. Gayāyaṃ ummujjantīti keci tasmiṃ titthasammate udake paṭhamaṃ nimuggasakalasarīrā tato ummujjanti vuṭṭhahanti uppilavanti. Nimujjantīti sasīsaṃ udake osīdanti. Ummujjanimujjampi karontīti punappunaṃ ummujjananimujjanānipi karonti.

    තත්‌ථ හි කෙචි ‘‘එකුම්‌මුජ්‌ජනෙනෙව පාපසුද්‌ධි හොතී’’ති එවංදිට්‌ඨිකා, තෙ උම්‌මුජ්‌ජනමෙව කත්‌වා ගච්‌ඡන්‌ති. උම්‌මුජ්‌ජනං පන නිමුජ්‌ජනමන්‌තරෙන නත්‌ථීති අවිනාභාවතො නිමුජ්‌ජනම්‌පි තෙ කරොන්‌තියෙව. යෙපි ‘‘එකනිමුජ්‌ජනෙනෙව පාපසුද්‌ධි හොතී’’ති එවංදිට්‌ඨිකා, තෙපි එකවාරමෙව නිමුජ්‌ජිත්‌වා වුත්‌තනයෙන අවිනාභාවතො උම්‌මුජ්‌ජනම්‌පි කත්‌වා පක්‌කමන්‌ති. යෙ පන ‘‘තස්‌මිං තිත්‌ථෙ නිමුජ්‌ජනෙනෙව පාපසුද්‌ධි හොතී’’ති එවංදිට්‌ඨිකා, තෙ තත්‌ථ නිමුජ්‌ජිත්‌වා අස්‌සාසෙ සන්‌නිරුම්‌භිත්‌වා මරුප්‌පපාතපතිතා විය තත්‌ථෙව ජීවිතක්‌ඛයං පාපුණන්‌ති . අපරෙ ‘‘පුනප්‌පුනං උම්‌මුජ්‌ජනනිමුජ්‌ජනානි කත්‌වා න්‌හාතෙ පාපසුද්‌ධි හොතී’’ති එවංදිට්‌ඨිකා, තෙ කාලෙන කාලං උම්‌මුජ්‌ජනනිමුජ්‌ජනානි කරොන්‌ති. තෙ සබ්‌බෙපි සන්‌ධාය වුත්‌තං – ‘‘උම්‌මුජ්‌ජන්‌තිපි නිමුජ්‌ජන්‌තිපි උම්‌මුජ්‌ජනිමුජ්‌ජම්‌පි කරොන්‌තී’’ති. එත්‌ථ ච කිඤ්‌චාපි නිමුජ්‌ජනපුබ්‌බකං උම්‌මුජ්‌ජනං, නිමුජ්‌ජනමෙව පන කරොන්‌තා කතිපයා, උම්‌මුජ්‌ජනං තදුභයඤ්‌ච කරොන්‌තා බහූති තෙසං යෙභුය්‍යභාවදස්‌සනත්‌ථං උම්‌මුජ්‌ජනං පඨමං වුත්‌තං. තථා සම්‌බහුලා ජටිලාති ජටිලානං යෙභුය්‍යතාය වුත්‌තං, මුණ්‌ඩසිඛණ්‌ඩිනොපි ච බ්‍රාහ්‌මණා උදකසුද්‌ධිකා තස්‌මිං කාලෙ තත්‌ථ තථා කරොන්‌ති.

    Tattha hi keci ‘‘ekummujjaneneva pāpasuddhi hotī’’ti evaṃdiṭṭhikā, te ummujjanameva katvā gacchanti. Ummujjanaṃ pana nimujjanamantarena natthīti avinābhāvato nimujjanampi te karontiyeva. Yepi ‘‘ekanimujjaneneva pāpasuddhi hotī’’ti evaṃdiṭṭhikā, tepi ekavārameva nimujjitvā vuttanayena avinābhāvato ummujjanampi katvā pakkamanti. Ye pana ‘‘tasmiṃ titthe nimujjaneneva pāpasuddhi hotī’’ti evaṃdiṭṭhikā, te tattha nimujjitvā assāse sannirumbhitvā maruppapātapatitā viya tattheva jīvitakkhayaṃ pāpuṇanti . Apare ‘‘punappunaṃ ummujjananimujjanāni katvā nhāte pāpasuddhi hotī’’ti evaṃdiṭṭhikā, te kālena kālaṃ ummujjananimujjanāni karonti. Te sabbepi sandhāya vuttaṃ – ‘‘ummujjantipi nimujjantipi ummujjanimujjampi karontī’’ti. Ettha ca kiñcāpi nimujjanapubbakaṃ ummujjanaṃ, nimujjanameva pana karontā katipayā, ummujjanaṃ tadubhayañca karontā bahūti tesaṃ yebhuyyabhāvadassanatthaṃ ummujjanaṃ paṭhamaṃ vuttaṃ. Tathā sambahulā jaṭilāti jaṭilānaṃ yebhuyyatāya vuttaṃ, muṇḍasikhaṇḍinopi ca brāhmaṇā udakasuddhikā tasmiṃ kāle tattha tathā karonti.

    ඔසිඤ්‌චන්‌තීති කෙචි ගයාය උදකං හත්‌ථෙන ගහෙත්‌වා අත්‌තනො සීසෙ ච සරීරෙ ච ඔසිඤ්‌චන්‌ති, අපරෙ ඝටෙහි උදකං ගහෙත්‌වා තීරෙ ඨත්‌වා තථා කරොන්‌ති. අග්‌ගිං ජුහන්‌තීති කෙචි ගයාතීරෙ වෙදිං සජ්‌ජෙත්‌වා ධූමදබ්‌භිපූජාදිකෙ උපකරණෙ උපනෙත්‌වා අග්‌ගිහුතං ජුහන්‌ති අග්‌ගිහුතං පරිචරන්‌ති. ඉමිනා සුද්‌ධීති ඉමිනා ගයායං උම්‌මුජ්‌ජනාදිනා අග්‌ගිපරිචරණෙන ච පාපමලතො සුද්‌ධි පාපපවාහනා සංසාරසුද්‌ධි එව වා හොතීති එවංදිට්‌ඨිකා හුත්‌වාති අත්‌ථො.

    Osiñcantīti keci gayāya udakaṃ hatthena gahetvā attano sīse ca sarīre ca osiñcanti, apare ghaṭehi udakaṃ gahetvā tīre ṭhatvā tathā karonti. Aggiṃ juhantīti keci gayātīre vediṃ sajjetvā dhūmadabbhipūjādike upakaraṇe upanetvā aggihutaṃ juhanti aggihutaṃ paricaranti. Iminā suddhīti iminā gayāyaṃ ummujjanādinā aggiparicaraṇena ca pāpamalato suddhi pāpapavāhanā saṃsārasuddhi eva vā hotīti evaṃdiṭṭhikā hutvāti attho.

    උම්‌මුජ්‌ජනාදි චෙත්‌ථ නිදස්‌සනමත්‌තං වුත්‌තන්‌ති දට්‌ඨබ්‌බං. තෙසු හි කෙචි උදකවාසං වසන්‌ති, කෙචි උදකස්‌සඤ්‌ජලිං දෙන්‌ති, කෙචි තස්‌මිං උදකෙ ඨත්‌වා චන්‌දිමසූරියෙ අනුපරිවත්‌තන්‌ති, කෙචි අනෙකසහස්‌සවාරං සාවිත්‌තිආදිකෙ ජපන්‌ති, කෙචි ‘‘ඉන්‌ද ආගච්‌ඡා’’තිආදිනා විජ්‌ජාජපං අව්‌හායන්‌ති, කෙචි මහතුපට්‌ඨානං කරොන්‌ති, එවඤ්‌ච කරොන්‌තා කෙචි ඔතරන්‌ති, කෙචි උත්‌තරන්‌ති කෙචි උත්‌තරිත්‌වා සුද්‌ධිකආචමනං කරොන්‌ති, කෙචි අන්‌තොඋදකෙ ඨිතා තන්‌තී වාදෙන්‌ති, වීණං වාදෙන්‌තීති එවමාදිකා නානප්‌පකාරකිරියා දස්‌සෙන්‌ති. යස්‌මා වා තෙ එවරූපා විකාරකිරියා කරොන්‌තාපි තස්‌මිං උදකෙ නිමුජ්‌ජනඋම්‌මුජ්‌ජනපුබ්‌බකමෙව කරොන්‌ති, තස්‌මා තං සබ්‌බං නිමුජ්‌ජනුම්‌මුජ්‌ජනන්‌තොගධමෙව කත්‌වා ‘‘උම්‌මුජ්‌ජන්‌තී’’තිපිආදි වුත්‌තං. එවං තත්‌ථ ආකුලබ්‍යාකුලෙ වත්‌තමානෙ උපරිපබ්‌බතෙ ඨිතො භගවා තෙසං තං කොලාහලං සුත්‌වා ‘‘කින්‌නු ඛො එත’’න්‌ති ඔලොකෙන්‌තො තං කිරියවිකාරං අද්‌දස, තං සන්‌ධාය වුත්‌තං – ‘‘අද්‌දසා ඛො භගවා…පෙ.… ඉමිනා සුද්‌ධී’’ති, තං වුත්‌තත්‌ථමෙව.

    Ummujjanādi cettha nidassanamattaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ. Tesu hi keci udakavāsaṃ vasanti, keci udakassañjaliṃ denti, keci tasmiṃ udake ṭhatvā candimasūriye anuparivattanti, keci anekasahassavāraṃ sāvittiādike japanti, keci ‘‘inda āgacchā’’tiādinā vijjājapaṃ avhāyanti, keci mahatupaṭṭhānaṃ karonti, evañca karontā keci otaranti, keci uttaranti keci uttaritvā suddhikaācamanaṃ karonti, keci antoudake ṭhitā tantī vādenti, vīṇaṃ vādentīti evamādikā nānappakārakiriyā dassenti. Yasmā vā te evarūpā vikārakiriyā karontāpi tasmiṃ udake nimujjanaummujjanapubbakameva karonti, tasmā taṃ sabbaṃ nimujjanummujjanantogadhameva katvā ‘‘ummujjantī’’tipiādi vuttaṃ. Evaṃ tattha ākulabyākule vattamāne uparipabbate ṭhito bhagavā tesaṃ taṃ kolāhalaṃ sutvā ‘‘kinnu kho eta’’nti olokento taṃ kiriyavikāraṃ addasa, taṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘addasā kho bhagavā…pe… iminā suddhī’’ti, taṃ vuttatthameva.

    එතමත්‌ථං විදිත්‌වාති එතං අත්‌ථං උදකොරොහනාදිඅසුද්‌ධිමග්‌ගෙ තෙසං සුද්‌ධිමග්‌ගපරාමසනං සච්‌චාදිකෙ ච සුද්‌ධිමග්‌ගෙ අත්‌තනො අවිපරීතාවබොධං සබ්‌බාකාරතො විදිත්‌වා. ඉමං උදානන්‌ති ඉමං උදකසුද්‌ධියා අසුද්‌ධිමග්‌ගභාවදීපකං සච්‌චාදිධම්‌මානඤ්‌ච යාථාවතො සුද්‌ධිමග්‌ගභාවදීපකං උදානං උදානෙසි.

    Etamatthaṃviditvāti etaṃ atthaṃ udakorohanādiasuddhimagge tesaṃ suddhimaggaparāmasanaṃ saccādike ca suddhimagge attano aviparītāvabodhaṃ sabbākārato viditvā. Imaṃ udānanti imaṃ udakasuddhiyā asuddhimaggabhāvadīpakaṃ saccādidhammānañca yāthāvato suddhimaggabhāvadīpakaṃ udānaṃ udānesi.

    තත්‌ථ න උදකෙන සුචී හොතීති එත්‌ථ උදකෙනාති උදකුම්‌මුජ්‌ජනාදිනා. උදකුම්‌මුජ්‌ජනාදි හි ඉධ උත්‌තරපදලොපෙන ‘‘උදක’’න්‌ති වුත්‌තං යථා රූපභවො රූපන්‌ති. අථ වා උදකෙනාති උම්‌මුජ්‌ජනාදිකිරියාය සාධනභූතෙන උදකෙන සුචි සත්‌තස්‌ස සුද්‌ධි නාම න හොති, නත්‌ථීති අත්‌ථො. අථ වා සුචීති තෙන යථාවුත්‌තෙන උදකෙන සුචි පාපමලතො සුද්‌ධො නාම සත්‌තො න හොති. කස්‌මා? බහ්‌වෙත්‌ථ න්‌හායතී ජනො. යදි හි උදකොරොහනාදිනා යථාවුත්‌තෙන පාපසුද්‌ධි නාම සියා, බහු එත්‌ථ උදකෙ ජනො න්‌හායති, මාතුඝාතාදිපාපකම්‌මකාරී අඤ්‌ඤො ච ගොමහිංසාදිකො අන්‌තමසො මච්‌ඡකච්‌ඡපෙ උපාදාය, තස්‌ස සබ්‌බස්‌සාපි පාපසුද්‌ධි සියා, න පනෙවං හොති. කස්‌මා? න්‌හානස්‌ස පාපහෙතූනං අප්‌පටිපක්‌ඛභාවතො. යඤ්‌හි යං විනාසෙති, සො තස්‌ස පටිපක්‌ඛො යථා ආලොකො අන්‌ධකාරස්‌ස, විජ්‌ජා ච අවිජ්‌ජාය, න එවං න්‌හානං පාපස්‌ස. තස්‌මා නිට්‌ඨමෙත්‌ථ ගන්‌තබ්‌බං ‘‘න උදකෙන සුචි හොතී’’ති.

    Tattha na udakena sucī hotīti ettha udakenāti udakummujjanādinā. Udakummujjanādi hi idha uttarapadalopena ‘‘udaka’’nti vuttaṃ yathā rūpabhavo rūpanti. Atha vā udakenāti ummujjanādikiriyāya sādhanabhūtena udakena suci sattassa suddhi nāma na hoti, natthīti attho. Atha vā sucīti tena yathāvuttena udakena suci pāpamalato suddho nāma satto na hoti. Kasmā? Bahvettha nhāyatī jano. Yadi hi udakorohanādinā yathāvuttena pāpasuddhi nāma siyā, bahu ettha udake jano nhāyati, mātughātādipāpakammakārī añño ca gomahiṃsādiko antamaso macchakacchape upādāya, tassa sabbassāpi pāpasuddhi siyā, na panevaṃ hoti. Kasmā? Nhānassa pāpahetūnaṃ appaṭipakkhabhāvato. Yañhi yaṃ vināseti, so tassa paṭipakkho yathā āloko andhakārassa, vijjā ca avijjāya, na evaṃ nhānaṃ pāpassa. Tasmā niṭṭhamettha gantabbaṃ ‘‘na udakena suci hotī’’ti.

    යෙන පන සුචි හොති, තං දස්‌සෙතුං ‘‘යම්‌හි සච්‌චඤ්‌චා’’තිආදිමාහ. තත්‌ථ යම්‌හීති යස්‌මිං පුග්‌ගලෙ . සච්‌චන්‌ති වචීසච්‌චඤ්‌චෙව විරතිසච්‌චඤ්‌ච. අථ වා සච්‌චන්‌ති ඤාණසච්‌චඤ්‌චෙව පරමත්‌ථසච්‌චඤ්‌ච. ධම්‌මොති අරියමග්‌ගධම්‌මො, ඵලධම්‌මො ච, සො සබ්‌බොපි යස්‌මිං පුග්‌ගලෙ උපලබ්‌භති, සො සුචී සො ච බ්‍රාහ්‌මණොති සො අරියපුග්‌ගලො විසෙසතො ඛීණාසවො අච්‌චන්‌තසුද්‌ධියා සුචි ච බ්‍රාහ්‌මණො චාති. කස්‌මා පනෙත්‌ථ සච්‌චං ධම්‌මතො විසුං කත්‌වා ගහිතං? සච්‌චස්‌ස බහූපකාරත්‌තා. තථා හි ‘‘සච්‌චං වෙ අමතා වාචා (සු. නි. 455), සච්‌චං හවෙ සාදුතරං රසානං (සං. නි. 1.246; සු. නි. 184), සච්‌චෙ අත්‌ථෙ ච ධම්‌මෙ ච, ආහු සන්‌තො පතිට්‌ඨිතා (සු. නි. 455), සච්‌චෙ ඨිතා සමණබ්‍රාහ්‌මණා චා’’තිආදිනා (ජා. 2.21.433) අනෙකෙසු සුත්‌තපදෙසු සච්‌චගුණා පකාසිතා. සච්‌චවිපරියස්‌ස ච ‘‘එකං ධම්‌මං අතීතස්‌ස, මුසාවාදිස්‌ස ජන්‌තුනො (ධ. ප. 176), අභූතවාදී නිරයං උපෙතී’’ති (ධ. ප. 306) ච ආදිනා පකාසිතාති.

    Yena pana suci hoti, taṃ dassetuṃ ‘‘yamhi saccañcā’’tiādimāha. Tattha yamhīti yasmiṃ puggale . Saccanti vacīsaccañceva viratisaccañca. Atha vā saccanti ñāṇasaccañceva paramatthasaccañca. Dhammoti ariyamaggadhammo, phaladhammo ca, so sabbopi yasmiṃ puggale upalabbhati, so sucī so ca brāhmaṇoti so ariyapuggalo visesato khīṇāsavo accantasuddhiyā suci ca brāhmaṇo cāti. Kasmā panettha saccaṃ dhammato visuṃ katvā gahitaṃ? Saccassa bahūpakārattā. Tathā hi ‘‘saccaṃ ve amatā vācā (su. ni. 455), saccaṃ have sādutaraṃ rasānaṃ (saṃ. ni. 1.246; su. ni. 184), sacce atthe ca dhamme ca, āhu santo patiṭṭhitā (su. ni. 455), sacce ṭhitā samaṇabrāhmaṇā cā’’tiādinā (jā. 2.21.433) anekesu suttapadesu saccaguṇā pakāsitā. Saccavipariyassa ca ‘‘ekaṃ dhammaṃ atītassa, musāvādissa jantuno (dha. pa. 176), abhūtavādī nirayaṃ upetī’’ti (dha. pa. 306) ca ādinā pakāsitāti.

    නවමසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Navamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / උදානපාළි • Udānapāḷi / 9. ජටිලසුත්‌තං • 9. Jaṭilasuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact