| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya |
၂. ကဠာရသုတ္တံ
2. Kaḷārasuttaṃ
၃၂. သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ။ အထ ခော ကဠာရခတ္တိယော ဘိက္ခု ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မတာ သာရိပုတ္တေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော ကဠာရခတ္တိယော ဘိက္ခု အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘မောဠိယဖဂ္ဂုနော, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ဘိက္ခု သိက္ခံ ပစ္စက္ခာယ ဟီနာယာဝတ္တောတိ။ န ဟိ နူန သော အာယသ္မာ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အသ္သာသမလတ္ထာတိ။ တေန ဟာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အသ္သာသံ ပတ္တော’’တိ?
32. Sāvatthiyaṃ viharati. Atha kho kaḷārakhattiyo bhikkhu yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā sāriputtena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho kaḷārakhattiyo bhikkhu āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca – ‘‘moḷiyaphagguno, āvuso sāriputta, bhikkhu sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattoti. Na hi nūna so āyasmā imasmiṃ dhammavinaye assāsamalatthāti. Tena hāyasmā sāriputto imasmiṃ dhammavinaye assāsaṃ patto’’ti?
‘‘န ခ္ဝာဟံ, အာဝုသော, ကင္ခာမီ’’တိ။ ‘‘အာယတိံ, ပနာဝုသော’’တိ?
‘‘Na khvāhaṃ, āvuso, kaṅkhāmī’’ti. ‘‘Āyatiṃ, panāvuso’’ti?
‘‘န ခ္ဝာဟံ, အာဝုသော, ဝိစိကိစ္ဆာမီ’’တိ။
‘‘Na khvāhaṃ, āvuso, vicikicchāmī’’ti.
အထ ခော ကဠာရခတ္တိယော ဘိက္ခု ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော ကဠာရခတ္တိယော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အာယသ္မတာ, ဘန္တေ, သာရိပုတ္တေန အညာ ဗ္ယာကတာ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီ’’တိ။
Atha kho kaḷārakhattiyo bhikkhu uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . Ekamantaṃ nisinno kho kaḷārakhattiyo bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘āyasmatā, bhante, sāriputtena aññā byākatā – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmī’’ti.
အထ ခော ဘဂဝာ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တ္ဝံ, ဘိက္ခု, မမ ဝစနေန သာရိပုတ္တံ အာမန္တေဟိ – ‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, အာမန္တေတီ’’’တိ ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, အာမန္တေတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, အာဝုသော’’တိ ခော အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တသ္သ ဘိက္ခုနော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တယာ, သာရိပုတ္တ, အညာ ဗ္ယာကတာ – ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာမီ’’တိ? ‘‘န ခော, ဘန္တေ, ဧတေဟိ ပဒေဟိ ဧတေဟိ ဗ္ယဉ္ဇနေဟိ အတ္ထော 1 ဝုတ္တော’’တိ။ ‘‘ယေန ကေနစိပိ, သာရိပုတ္တ, ပရိယာယေန ကုလပုတ္တော အညံ ဗ္ယာကရောတိ, အထ ခော ဗ္ယာကတံ ဗ္ယာကတတော ဒဋ္ဌဗ္ဗ’’န္တိ။ ‘‘နနု အဟမ္ပိ , ဘန္တေ, ဧဝံ ဝဒာမိ – ‘န ခော, ဘန္တေ, ဧတေဟိ ပဒေဟိ ဧတေဟိ ဗ္ယဉ္ဇနေဟိ အတ္ထော ဝုတ္တော’’’တိ။
Atha kho bhagavā aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, bhikkhu, mama vacanena sāriputtaṃ āmantehi – ‘satthā taṃ, āvuso sāriputta, āmantetī’’’ti . ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca – ‘‘satthā taṃ, āvuso sāriputta, āmantetī’’ti. ‘‘Evaṃ, āvuso’’ti kho āyasmā sāriputto tassa bhikkhuno paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ sāriputtaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘saccaṃ kira tayā, sāriputta, aññā byākatā – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmī’’ti? ‘‘Na kho, bhante, etehi padehi etehi byañjanehi attho 2 vutto’’ti. ‘‘Yena kenacipi, sāriputta, pariyāyena kulaputto aññaṃ byākaroti, atha kho byākataṃ byākatato daṭṭhabba’’nti. ‘‘Nanu ahampi , bhante, evaṃ vadāmi – ‘na kho, bhante, etehi padehi etehi byañjanehi attho vutto’’’ti.
‘‘သစေ တံ, သာရိပုတ္တ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယ္ယုံ – ‘ကထံ ဇာနတာ ပန တယာ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကထံ ပသ္သတာ အညာ ဗ္ယာကတာ – ခီဏာ ဇာတိ ဝုသိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ကတံ ကရဏီယံ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာမီ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌော တ္ဝံ, သာရိပုတ္တ, ကိန္တိ ဗ္ယာကရေယ္ယာသီ’’တိ?
‘‘Sace taṃ, sāriputta, evaṃ puccheyyuṃ – ‘kathaṃ jānatā pana tayā, āvuso sāriputta, kathaṃ passatā aññā byākatā – khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānāmī’ti. Evaṃ puṭṭho tvaṃ, sāriputta, kinti byākareyyāsī’’ti?
‘‘သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယ္ယုံ – ‘ကထံ ဇာနတာ ပန တယာ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကထံ ပသ္သတာ အညာ ဗ္ယာကတာ – ခီဏာ ဇာတိ ဝုသိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ကတံ ကရဏီယံ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာမီ’တိ; ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ 3, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗ္ယာကရေယ္ယံ – ‘ယံနိဒာနာ, အာဝုသော, ဇာတိ, တသ္သ နိဒာနသ္သ ခယာ ခီဏသ္မိံ ခီဏာမ္ဟီတိ ဝိဒိတံ။ ခီဏာမ္ဟီတိ ဝိဒိတ္ဝာ – ခီဏာဇာတိ ဝုသိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ကတံ ကရဏီယံ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာမီ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗ္ယာကရေယ္ယ’’န္တိ။
‘‘Sace maṃ, bhante, evaṃ puccheyyuṃ – ‘kathaṃ jānatā pana tayā, āvuso sāriputta, kathaṃ passatā aññā byākatā – khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānāmī’ti; evaṃ puṭṭhohaṃ 4, bhante, evaṃ byākareyyaṃ – ‘yaṃnidānā, āvuso, jāti, tassa nidānassa khayā khīṇasmiṃ khīṇāmhīti viditaṃ. Khīṇāmhīti viditvā – khīṇājāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānāmī’ti. Evaṃ puṭṭhohaṃ, bhante, evaṃ byākareyya’’nti.
‘‘သစေ ပန တံ, သာရိပုတ္တ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယ္ယုံ – ‘ဇာတိ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကိံနိဒာနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝာ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌော တံ, သာရိပုတ္တ, ကိန္တိ ဗ္ယာကရေယ္ယာသီ’’တိ? ‘‘သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယ္ယုံ – ‘ဇာတိ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကိံနိဒာနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝာ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗ္ယာကရေယ္ယံ – ‘ဇာတိ ခော, အာဝုသော, ဘဝနိဒာနာ ဘဝသမုဒယာ ဘဝဇာတိကာ ဘဝပ္ပဘဝာ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗ္ယာကရေယ္ယ’’န္တိ။
‘‘Sace pana taṃ, sāriputta, evaṃ puccheyyuṃ – ‘jāti panāvuso sāriputta, kiṃnidānā kiṃsamudayā kiṃjātikā kiṃpabhavā’ti? Evaṃ puṭṭho taṃ, sāriputta, kinti byākareyyāsī’’ti? ‘‘Sace maṃ, bhante, evaṃ puccheyyuṃ – ‘jāti panāvuso sāriputta, kiṃnidānā kiṃsamudayā kiṃjātikā kiṃpabhavā’ti? Evaṃ puṭṭhohaṃ, bhante, evaṃ byākareyyaṃ – ‘jāti kho, āvuso, bhavanidānā bhavasamudayā bhavajātikā bhavappabhavā’ti. Evaṃ puṭṭhohaṃ, bhante, evaṃ byākareyya’’nti.
‘‘သစေ ပန တံ, သာရိပုတ္တ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယ္ယုံ – ‘ဘဝော ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကိံနိဒာနော ကိံသမုဒယော ကိံဇာတိကော ကိံပဘဝော’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌော တ္ဝံ, သာရိပုတ္တ, ကိန္တိ ဗ္ယာကရေယ္ယာသီ’’တိ? ‘‘သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယ္ယုံ – ‘ဘဝော ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကိံနိဒာနော ကိံသမုဒယော ကိံဇာတိကော ကိံပဘဝော’တိ ? ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗ္ယာကရေယ္ယံ – ‘ဘဝော ခော, အာဝုသော, ဥပာဒာနနိဒာနော ဥပာဒာနသမုဒယော ဥပာဒာနဇာတိကော ဥပာဒာနပ္ပဘဝော’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗ္ယာကရေယ္ယ’’န္တိ။
‘‘Sace pana taṃ, sāriputta, evaṃ puccheyyuṃ – ‘bhavo panāvuso sāriputta, kiṃnidāno kiṃsamudayo kiṃjātiko kiṃpabhavo’ti? Evaṃ puṭṭho tvaṃ, sāriputta, kinti byākareyyāsī’’ti? ‘‘Sace maṃ, bhante, evaṃ puccheyyuṃ – ‘bhavo panāvuso sāriputta, kiṃnidāno kiṃsamudayo kiṃjātiko kiṃpabhavo’ti ? Evaṃ puṭṭhohaṃ, bhante, evaṃ byākareyyaṃ – ‘bhavo kho, āvuso, upādānanidāno upādānasamudayo upādānajātiko upādānappabhavo’ti. Evaṃ puṭṭhohaṃ, bhante, evaṃ byākareyya’’nti.
‘‘သစေ ပန တံ, သာရိပုတ္တ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယ္ယုံ – ‘ဥပာဒာနံ ပနာဝုသော။ပေ.။ သစေ ပန တံ, သာရိပုတ္တ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယ္ယုံ – တဏ္ဟာ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကိံနိဒာနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝာ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌော တ္ဝံ, သာရိပုတ္တ, ကိန္တိ ဗ္ယာကရေယ္ယာသီ’’တိ? ‘‘သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယ္ယုံ – တဏ္ဟာ ပနာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကိံနိဒာနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝာ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗ္ယာကရေယ္ယံ – ‘တဏ္ဟာ ခော, အာဝုသော, ဝေဒနာနိဒာနာ ဝေဒနာသမုဒယာ ဝေဒနာဇာတိကာ ဝေဒနာပဘဝာ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗ္ယာကရေယ္ယ’’န္တိ။
‘‘Sace pana taṃ, sāriputta, evaṃ puccheyyuṃ – ‘upādānaṃ panāvuso…pe… sace pana taṃ, sāriputta, evaṃ puccheyyuṃ – taṇhā panāvuso sāriputta, kiṃnidānā kiṃsamudayā kiṃjātikā kiṃpabhavā’ti? Evaṃ puṭṭho tvaṃ, sāriputta, kinti byākareyyāsī’’ti? ‘‘Sace maṃ, bhante, evaṃ puccheyyuṃ – taṇhā panāvuso sāriputta, kiṃnidānā kiṃsamudayā kiṃjātikā kiṃpabhavā’ti? Evaṃ puṭṭhohaṃ, bhante, evaṃ byākareyyaṃ – ‘taṇhā kho, āvuso, vedanānidānā vedanāsamudayā vedanājātikā vedanāpabhavā’ti. Evaṃ puṭṭhohaṃ, bhante, evaṃ byākareyya’’nti.
‘‘သစေ ပန တံ, သာရိပုတ္တ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယ္ယုံ – ‘ကထံ ဇာနတော ပန တေ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကထံ ပသ္သတော ယာ ဝေဒနာသု နန္ဒီ သာ န ဥပဋ္ဌာသီ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌော တ္ဝံ, သာရိပုတ္တ, ကိန္တိ ဗ္ယာကရေယ္ယာသီ’’တိ? ‘‘သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယ္ယုံ – ‘ကထံ ဇာနတော ပန တေ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, ကထံ ပသ္သတော ယာ ဝေဒနာသု နန္ဒီ သာ န ဥပဋ္ဌာသီ’တိ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗ္ယာကရေယ္ယံ – ‘တိသ္သော ခော ဣမာ, အာဝုသော, ဝေဒနာ။ ကတမာ တိသ္သော? သုခာ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခာ ဝေဒနာ။ ဣမာ ခော, အာဝုသော, တိသ္သော ဝေဒနာ အနိစ္စာ။ ယဒနိစ္စံ တံ ဒုက္ခန္တိ ဝိဒိတံ 5, ယာ ဝေဒနာသု နန္ဒီ သာ န ဥပဋ္ဌာသီ’တိ။ ဧဝံ, ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗ္ယာကရေယ္ယ’’န္တိ။
‘‘Sace pana taṃ, sāriputta, evaṃ puccheyyuṃ – ‘kathaṃ jānato pana te, āvuso sāriputta, kathaṃ passato yā vedanāsu nandī sā na upaṭṭhāsī’ti. Evaṃ puṭṭho tvaṃ, sāriputta, kinti byākareyyāsī’’ti? ‘‘Sace maṃ, bhante, evaṃ puccheyyuṃ – ‘kathaṃ jānato pana te, āvuso sāriputta, kathaṃ passato yā vedanāsu nandī sā na upaṭṭhāsī’ti evaṃ puṭṭhohaṃ, bhante, evaṃ byākareyyaṃ – ‘tisso kho imā, āvuso, vedanā. Katamā tisso? Sukhā vedanā, dukkhā vedanā, adukkhamasukhā vedanā. Imā kho, āvuso, tisso vedanā aniccā. Yadaniccaṃ taṃ dukkhanti viditaṃ 6, yā vedanāsu nandī sā na upaṭṭhāsī’ti. Evaṃ, puṭṭhohaṃ, bhante, evaṃ byākareyya’’nti.
‘‘သာဓု သာဓု, သာရိပုတ္တ။ အယမ္ပိ ခော, သာရိပုတ္တ, ပရိယာယော, ဧတသ္သေဝ အတ္ထသ္သ သံခိတ္တေန ဝေယ္ယာကရဏာယ – ‘ယံ ကိဉ္စိ ဝေဒယိတံ တံ ဒုက္ခသ္မိ’’’န္တိ။
‘‘Sādhu sādhu, sāriputta. Ayampi kho, sāriputta, pariyāyo, etasseva atthassa saṃkhittena veyyākaraṇāya – ‘yaṃ kiñci vedayitaṃ taṃ dukkhasmi’’’nti.
‘‘သစေ ပန တံ, သာရိပုတ္တ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယ္ယုံ – ‘ကထံ ဝိမောက္ခာ ပန တယာ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, အညာ ဗ္ယာကတာ – ခီဏာ ဇာတိ ဝုသိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ကတံ ကရဏီယံ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာမီ’တိ? ဧဝံ ပုဋ္ဌော တ္ဝံ, သာရိပုတ္တ, ကိန္တိ ဗ္ယာကရေယ္ယာသီ’’တိ? ‘‘သစေ မံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ပုစ္ဆေယ္ယုံ – ‘ကထံ ဝိမောက္ခာ ပန တယာ, အာဝုသော သာရိပုတ္တ, အညာ ဗ္ယာကတာ – ခီဏာ ဇာတိ ဝုသိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ကတံ ကရဏီယံ နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာမီ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗ္ယာကရေယ္ယံ – ‘အဇ္ဈတ္တံ ဝိမောက္ခာ ခ္ဝာဟံ, အာဝုသော, သဗ္ဗုပာဒာနက္ခယာ တထာ သတော ဝိဟရာမိ ယထာ သတံ ဝိဟရန္တံ အာသဝာ နာနုသ္သဝန္တိ, အတ္တာနဉ္စ နာဝဇာနာမီ’တိ။ ဧဝံ ပုဋ္ဌောဟံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဗ္ယာကရေယ္ယ’’န္တိ။
‘‘Sace pana taṃ, sāriputta, evaṃ puccheyyuṃ – ‘kathaṃ vimokkhā pana tayā, āvuso sāriputta, aññā byākatā – khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānāmī’ti? Evaṃ puṭṭho tvaṃ, sāriputta, kinti byākareyyāsī’’ti? ‘‘Sace maṃ, bhante, evaṃ puccheyyuṃ – ‘kathaṃ vimokkhā pana tayā, āvuso sāriputta, aññā byākatā – khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānāmī’ti. Evaṃ puṭṭhohaṃ, bhante, evaṃ byākareyyaṃ – ‘ajjhattaṃ vimokkhā khvāhaṃ, āvuso, sabbupādānakkhayā tathā sato viharāmi yathā sataṃ viharantaṃ āsavā nānussavanti, attānañca nāvajānāmī’ti. Evaṃ puṭṭhohaṃ, bhante, evaṃ byākareyya’’nti.
‘‘သာဓု သာဓု, သာရိပုတ္တ။ အယမ္ပိ ခော သာရိပုတ္တ, ပရိယာယော ဧတသ္သေဝ အတ္ထသ္သ သံခိတ္တေန ဝေယ္ယာကရဏာယ – ယေ အာသဝာ သမဏေန ဝုတ္တာ တေသ္ဝာဟံ န ကင္ခာမိ, တေ မေ ပဟီနာတိ န ဝိစိကိစ္ဆာမီ’’တိ။ ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ ဣဒံ ဝတ္ဝာ သုဂတော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပာဝိသိ။
‘‘Sādhu sādhu, sāriputta. Ayampi kho sāriputta, pariyāyo etasseva atthassa saṃkhittena veyyākaraṇāya – ye āsavā samaṇena vuttā tesvāhaṃ na kaṅkhāmi, te me pahīnāti na vicikicchāmī’’ti. Idamavoca bhagavā. Idaṃ vatvā sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi.
တတ္ရ ခော အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အစိရပက္ကန္တသ္သ ဘဂဝတော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ပုဗ္ဗေ အပ္ပဋိသံဝိဒိတံ မံ, အာဝုသော, ဘဂဝာ ပဌမံ ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆိ, တသ္သ မေ အဟောသိ ဒန္ဓာယိတတ္တံ။ ယတော စ ခော မေ, အာဝုသော, ဘဂဝာ ပဌမံ ပဉ္ဟံ အနုမောဒိ, တသ္သ မယ္ဟံ, အာဝုသော, ဧတဒဟောသိ – ဒိဝသံ စေပိ မံ ဘဂဝာ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယ္ယ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ, ဒိဝသမ္ပာဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗ္ယာကရေယ္ယံ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ။ ရတ္တိံ စေပိ မံ ဘဂဝာ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယ္ယ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ, ရတ္တိမ္ပာဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗ္ယာကရေယ္ယံ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ။ ရတ္တိန္ဒိဝံ 7 စေပိ မံ ဘဂဝာ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယ္ယ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ , ရတ္တိန္ဒိဝမ္ပာဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗ္ယာကရေယ္ယံ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ။ ဒ္ဝေ ရတ္တိန္ဒိဝာနိ စေပိ မံ ဘဂဝာ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယ္ယ။ပေ.။ ဒ္ဝေ ရတ္တိန္ဒိဝာနိပာဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗ္ယာကရေယ္ယံ။ပေ.။ တီဏိ ရတ္တိန္ဒိဝာနိ စေပိ မံ ဘဂဝာ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယ္ယ။ပေ.။ တီဏိ ရတ္တိန္ဒိဝာနိပာဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗ္ယာကရေယ္ယံ။ပေ.။ စတ္တာရိ ရတ္တိန္ဒိဝာနိ စေပိ မံ ဘဂဝာ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယ္ယ။ပေ.။ စတ္တာရိ ရတ္တိန္ဒိဝာနိပာဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗ္ယာကရေယ္ယံ။ပေ.။ ပဉ္စ ရတ္တိန္ဒိဝာနိ စေပိ မံ ဘဂဝာ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယ္ယ။ပေ.။ ပဉ္စ ရတ္တိန္ဒိဝာနိပာဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗ္ယာကရေယ္ယံ။ပေ.။ ဆ ရတ္တိန္ဒိဝာနိ စေပိ မံ ဘဂဝာ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယ္ယ။ပေ.။ ဆ ရတ္တိန္ဒိဝာနိပာဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗ္ယာကရေယ္ယံ။ပေ.။ သတ္တ ရတ္တိန္ဒိဝာနိ စေပိ မံ ဘဂဝာ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယ္ယ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ, သတ္တ ရတ္တိန္ဒိဝာနိပာဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗ္ယာကရေယ္ယံ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟီ’’တိ။
Tatra kho āyasmā sāriputto acirapakkantassa bhagavato bhikkhū āmantesi – ‘‘pubbe appaṭisaṃviditaṃ maṃ, āvuso, bhagavā paṭhamaṃ pañhaṃ apucchi, tassa me ahosi dandhāyitattaṃ. Yato ca kho me, āvuso, bhagavā paṭhamaṃ pañhaṃ anumodi, tassa mayhaṃ, āvuso, etadahosi – divasaṃ cepi maṃ bhagavā etamatthaṃ puccheyya aññamaññehi padehi aññamaññehi pariyāyehi, divasampāhaṃ bhagavato etamatthaṃ byākareyyaṃ aññamaññehi padehi aññamaññehi pariyāyehi. Rattiṃ cepi maṃ bhagavā etamatthaṃ puccheyya aññamaññehi padehi aññamaññehi pariyāyehi, rattimpāhaṃ bhagavato etamatthaṃ byākareyyaṃ aññamaññehi padehi aññamaññehi pariyāyehi. Rattindivaṃ 8 cepi maṃ bhagavā etamatthaṃ puccheyya aññamaññehi padehi aññamaññehi pariyāyehi , rattindivampāhaṃ bhagavato etamatthaṃ byākareyyaṃ aññamaññehi padehi aññamaññehi pariyāyehi. Dve rattindivāni cepi maṃ bhagavā etamatthaṃ puccheyya…pe… dve rattindivānipāhaṃ bhagavato etamatthaṃ byākareyyaṃ…pe… tīṇi rattindivāni cepi maṃ bhagavā etamatthaṃ puccheyya…pe… tīṇi rattindivānipāhaṃ bhagavato etamatthaṃ byākareyyaṃ…pe… cattāri rattindivāni cepi maṃ bhagavā etamatthaṃ puccheyya…pe… cattāri rattindivānipāhaṃ bhagavato etamatthaṃ byākareyyaṃ…pe… pañca rattindivāni cepi maṃ bhagavā etamatthaṃ puccheyya…pe… pañca rattindivānipāhaṃ bhagavato etamatthaṃ byākareyyaṃ…pe… cha rattindivāni cepi maṃ bhagavā etamatthaṃ puccheyya…pe… cha rattindivānipāhaṃ bhagavato etamatthaṃ byākareyyaṃ…pe… satta rattindivāni cepi maṃ bhagavā etamatthaṃ puccheyya aññamaññehi padehi aññamaññehi pariyāyehi, satta rattindivānipāhaṃ bhagavato etamatthaṃ byākareyyaṃ aññamaññehi padehi aññamaññehi pariyāyehī’’ti.
အထ ခော ကဠာရခတ္တိယော ဘိက္ခု ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော ကဠာရခတ္တိယော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အာယသ္မတာ, ဘန္တေ, သာရိပုတ္တေန သီဟနာဒော နဒိတော – ပုဗ္ဗေ အပ္ပဋိသံဝိဒိတံ မံ, အာဝုသော, ဘဂဝာ ပဌမံ ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆိ, တသ္သ မေ အဟောသိ ဒန္ဓာယိတတ္တံ။ ယတော စ ခော မေ, အာဝုသော, ဘဂဝာ ပဌမံ ပဉ္ဟံ အနုမောဒိ , တသ္သ မယ္ဟံ, အာဝုသော, ဧတဒဟောသိ – ဒိဝသံ စေပိ မံ ဘဂဝာ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယ္ယ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ, ဒိဝသမ္ပာဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗ္ယာကရေယ္ယံ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ; ရတ္တိံ စေပိ။ပေ.။ ရတ္တိန္ဒိဝံ စေပိ မံ ဘဂဝာ။ပေ.။ ဒ္ဝေ ရတ္တိန္ဒိဝာနိ စေပိ မံ ဘဂဝာ။ပေ.။ တီဏိ။ စတ္တာရိ။ ပဉ္စ။ ဆ။ သတ္တ ရတ္တိန္ဒိဝာနိ စေပိ မံ ဘဂဝာ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယ္ယ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ, သတ္တ ရတ္တိန္ဒိဝာနိပာဟံ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ ဗ္ယာကရေယ္ယံ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟီ’’တိ။
Atha kho kaḷārakhattiyo bhikkhu uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho kaḷārakhattiyo bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘āyasmatā, bhante, sāriputtena sīhanādo nadito – pubbe appaṭisaṃviditaṃ maṃ, āvuso, bhagavā paṭhamaṃ pañhaṃ apucchi, tassa me ahosi dandhāyitattaṃ. Yato ca kho me, āvuso, bhagavā paṭhamaṃ pañhaṃ anumodi , tassa mayhaṃ, āvuso, etadahosi – divasaṃ cepi maṃ bhagavā etamatthaṃ puccheyya aññamaññehi padehi aññamaññehi pariyāyehi, divasampāhaṃ bhagavato etamatthaṃ byākareyyaṃ aññamaññehi padehi aññamaññehi pariyāyehi; rattiṃ cepi…pe… rattindivaṃ cepi maṃ bhagavā…pe… dve rattindivāni cepi maṃ bhagavā…pe… tīṇi… cattāri… pañca… cha… satta rattindivāni cepi maṃ bhagavā etamatthaṃ puccheyya aññamaññehi padehi aññamaññehi pariyāyehi, satta rattindivānipāhaṃ bhagavato etamatthaṃ byākareyyaṃ aññamaññehi padehi aññamaññehi pariyāyehī’’ti.
‘‘သာ ဟိ, ဘိက္ခု, သာရိပုတ္တသ္သ ဓမ္မဓာတု သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓာ, ယသ္သာ ဓမ္မဓာတုယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓတ္တာ ဒိဝသံ စေပာဟံ သာရိပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယ္ယံ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ, ဒိဝသမ္ပိ မေ သာရိပုတ္တော ဧတမတ္ထံ ဗ္ယာကရေယ္ယ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ။ ရတ္တိံ စေပာဟံ သာရိပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယ္ယံ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ, ရတ္တိမ္ပိ မေ သာရိပုတ္တော ဧတမတ္ထံ ဗ္ယာကရေယ္ယ။ပေ.။ ရတ္တိန္ဒိဝံ စေပာဟံ သာရိပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယ္ယံ, ရတ္တိန္ဒိဝမ္ပိ မေ သာရိပုတ္တော ဧတမတ္ထံ ဗ္ယာကရေယ္ယ။ ဒ္ဝေ ရတ္တိန္ဒိဝာနိ စေပာဟံ သာရိပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယ္ယံ, ဒ္ဝေ ရတ္တိန္ဒိဝာနိပိ မေ သာရိပုတ္တော ဧတမတ္ထံ ဗ္ယာကရေယ္ယ။ တီဏိ ရတ္တိန္ဒိဝာနိ စေပာဟံ သာရိပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယ္ယံ, တီဏိ ရတ္တိန္ဒိဝာနိပိ မေ သာရိပုတ္တော ဧတမတ္ထံ ဗ္ယာကရေယ္ယ။ စတ္တာရိ ရတ္တိန္ဒိဝာနိ စေပာဟံ သာရိပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယ္ယံ, စတ္တာရိ ရတ္တိန္ဒိဝာနိပိ မေ သာရိပုတ္တော ဧတမတ္ထံ ဗ္ယာကရေယ္ယ။ ပဉ္စ ရတ္တိန္ဒိဝာနိ စေပာဟံ သာရိပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယ္ယံ, ပဉ္စ ရတ္တိန္ဒိဝာနိပိ မေ သာရိပုတ္တော ဧတမတ္ထံ ဗ္ယာကရေယ္ယ။ ဆ ရတ္တိန္ဒိဝာနိ စေပာဟံ သာရိပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယ္ယံ, ဆ ရတ္တိန္ဒိဝာနိပိ မေ သာရိပုတ္တော ဧတမတ္ထံ ဗ္ယာကရေယ္ယ။ သတ္တ ရတ္တိန္ဒိဝာနိ စေပာဟံ သာရိပုတ္တံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယ္ယံ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟိ, သတ္တ ရတ္တိန္ဒိဝာနိပိ မေ သာရိပုတ္တော ဧတမတ္ထံ ဗ္ယာကရေယ္ယ အညမညေဟိ ပဒေဟိ အညမညေဟိ ပရိယာယေဟီ’’တိ။ ဒုတိယံ။
‘‘Sā hi, bhikkhu, sāriputtassa dhammadhātu suppaṭividdhā, yassā dhammadhātuyā suppaṭividdhattā divasaṃ cepāhaṃ sāriputtaṃ etamatthaṃ puccheyyaṃ aññamaññehi padehi aññamaññehi pariyāyehi, divasampi me sāriputto etamatthaṃ byākareyya aññamaññehi padehi aññamaññehi pariyāyehi. Rattiṃ cepāhaṃ sāriputtaṃ etamatthaṃ puccheyyaṃ aññamaññehi padehi aññamaññehi pariyāyehi, rattimpi me sāriputto etamatthaṃ byākareyya…pe… rattindivaṃ cepāhaṃ sāriputtaṃ etamatthaṃ puccheyyaṃ, rattindivampi me sāriputto etamatthaṃ byākareyya… dve rattindivāni cepāhaṃ sāriputtaṃ etamatthaṃ puccheyyaṃ, dve rattindivānipi me sāriputto etamatthaṃ byākareyya… tīṇi rattindivāni cepāhaṃ sāriputtaṃ etamatthaṃ puccheyyaṃ, tīṇi rattindivānipi me sāriputto etamatthaṃ byākareyya… cattāri rattindivāni cepāhaṃ sāriputtaṃ etamatthaṃ puccheyyaṃ, cattāri rattindivānipi me sāriputto etamatthaṃ byākareyya… pañca rattindivāni cepāhaṃ sāriputtaṃ etamatthaṃ puccheyyaṃ, pañca rattindivānipi me sāriputto etamatthaṃ byākareyya… cha rattindivāni cepāhaṃ sāriputtaṃ etamatthaṃ puccheyyaṃ, cha rattindivānipi me sāriputto etamatthaṃ byākareyya… satta rattindivāni cepāhaṃ sāriputtaṃ etamatthaṃ puccheyyaṃ aññamaññehi padehi aññamaññehi pariyāyehi, satta rattindivānipi me sāriputto etamatthaṃ byākareyya aññamaññehi padehi aññamaññehi pariyāyehī’’ti. Dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၂. ကဠာရသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 2. Kaḷārasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ၂. ကဠာရသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 2. Kaḷārasuttavaṇṇanā
