| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya |
၉. ကဋ္ဌောပမသုတ္တံ
9. Kaṭṭhopamasuttaṃ
၅၀၉. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? သုခိန္ဒ္ရိယံ, ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ, သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ, ဒောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ။ သုခဝေဒနိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခိန္ဒ္ရိယံ။ သော သုခိတောဝ သမာနော ‘သုခိတောသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ။ တသ္သေဝ သုခဝေဒနိယသ္သ ဖသ္သသ္သ နိရောဓာ ‘ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ သုခဝေဒနိယံ ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ သုခိန္ဒ္ရိယံ တံ နိရုဇ္ဈတိ, တံ ဝူပသမ္မတီ’တိ ပဇာနာတိ’’။
509. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni. Katamāni pañca? Sukhindriyaṃ, dukkhindriyaṃ, somanassindriyaṃ, domanassindriyaṃ, upekkhindriyaṃ. Sukhavedaniyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca uppajjati sukhindriyaṃ. So sukhitova samāno ‘sukhitosmī’ti pajānāti. Tasseva sukhavedaniyassa phassassa nirodhā ‘yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ sukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannaṃ sukhindriyaṃ taṃ nirujjhati, taṃ vūpasammatī’ti pajānāti’’.
‘‘ဒုက္ခဝေဒနိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ။ သော ဒုက္ခိတောဝ သမာနော ‘ဒုက္ခိတောသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ။ တသ္သေဝ ဒုက္ခဝေဒနိယသ္သ ဖသ္သသ္သ နိရောဓာ ‘ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ ဒုက္ခဝေဒနိယံ ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ တံ နိရုဇ္ဈတိ, တံ ဝူပသမ္မတီ’တိ ပဇာနာတိ’’။
‘‘Dukkhavedaniyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhindriyaṃ. So dukkhitova samāno ‘dukkhitosmī’ti pajānāti. Tasseva dukkhavedaniyassa phassassa nirodhā ‘yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ dukkhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannaṃ dukkhindriyaṃ taṃ nirujjhati, taṃ vūpasammatī’ti pajānāti’’.
‘‘သောမနသ္သဝေဒနိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ။ သော သုမနောဝ သမာနော ‘သုမနောသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ။ တသ္သေဝ သောမနသ္သဝေဒနိယသ္သ ဖသ္သသ္သ နိရောဓာ ‘ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ သောမနသ္သဝေဒနိယံ ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ တံ နိရုဇ္ဈတိ, တံ ဝူပသမ္မတီ’တိ ပဇာနာတိ’’။
‘‘Somanassavedaniyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca uppajjati somanassindriyaṃ. So sumanova samāno ‘sumanosmī’ti pajānāti. Tasseva somanassavedaniyassa phassassa nirodhā ‘yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ somanassavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannaṃ somanassindriyaṃ taṃ nirujjhati, taṃ vūpasammatī’ti pajānāti’’.
‘‘ဒောမနသ္သဝေဒနိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ။ သော ဒုမ္မနောဝ သမာနော ‘ဒုမ္မနောသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ။ တသ္သေဝ ဒောမနသ္သဝေဒနိယသ္သ ဖသ္သသ္သ နိရောဓာ ‘ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ ဒောမနသ္သဝေဒနိယံ ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ ဒောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ တံ နိရုဇ္ဈတိ, တံ ဝူပသမ္မတီ’တိ ပဇာနာတိ’’။
‘‘Domanassavedaniyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca uppajjati domanassindriyaṃ. So dummanova samāno ‘dummanosmī’ti pajānāti. Tasseva domanassavedaniyassa phassassa nirodhā ‘yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ domanassavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannaṃ domanassindriyaṃ taṃ nirujjhati, taṃ vūpasammatī’ti pajānāti’’.
‘‘ဥပေက္ခာဝေဒနိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ။ သော ဥပေက္ခကောဝ သမာနော ‘ဥပေက္ခကောသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ။ တသ္သေဝ ဥပေက္ခာဝေဒနိယသ္သ ဖသ္သသ္သ နိရောဓာ ‘ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ ဥပေက္ခာဝေဒနိယံ ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နံ ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ တံ နိရုဇ္ဈတိ, တံ ဝူပသမ္မတီ’တိ ပဇာနာတိ’’။
‘‘Upekkhāvedaniyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca uppajjati upekkhindriyaṃ. So upekkhakova samāno ‘upekkhakosmī’ti pajānāti. Tasseva upekkhāvedaniyassa phassassa nirodhā ‘yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ upekkhāvedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannaṃ upekkhindriyaṃ taṃ nirujjhati, taṃ vūpasammatī’ti pajānāti’’.
‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဒ္ဝိန္နံ ကဋ္ဌာနံ သင္ဃဋ္ဋနသမောဓာနာ 1 ဥသ္မာ ဇာယတိ, တေဇော အဘိနိဗ္ဗတ္တတိ; တေသံယေဝ ကဋ္ဌာနံ နာနာဘာဝာဝိနိက္ခေပာ ယာ 2 တဇ္ဇာ ဥသ္မာ သာ နိရုဇ္ဈတိ သာ ဝူပသမ္မတိ; ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, သုခဝေဒနိယံ ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခိန္ဒ္ရိယံ။ သော သုခိတောဝ သမာနော ‘သုခိတောသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ။ တသ္သေဝ သုခဝေဒနိယသ္သ ဖသ္သသ္သ နိရောဓာ ‘ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ သုခဝေဒနိယံ ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခိန္ဒ္ရိယံ တံ နိရုဇ္ဈတိ , တံ ဝူပသမ္မတီ’တိ ပဇာနာတိ’’။
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, dvinnaṃ kaṭṭhānaṃ saṅghaṭṭanasamodhānā 3 usmā jāyati, tejo abhinibbattati; tesaṃyeva kaṭṭhānaṃ nānābhāvāvinikkhepā yā 4 tajjā usmā sā nirujjhati sā vūpasammati; evameva kho, bhikkhave, sukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati sukhindriyaṃ. So sukhitova samāno ‘sukhitosmī’ti pajānāti. Tasseva sukhavedaniyassa phassassa nirodhā ‘yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ sukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati sukhindriyaṃ taṃ nirujjhati , taṃ vūpasammatī’ti pajānāti’’.
‘‘ဒုက္ခဝေဒနိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဖသ္သံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ သောမနသ္သဝေဒနိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဖသ္သံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ ဒောမနသ္သဝေဒနိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဖသ္သံ ပဋိစ္စ။ပေ.။ ဥပေက္ခာဝေဒနိယံ, ဘိက္ခဝေ, ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ။ သော ဥပေက္ခကောဝ သမာနော ‘ဥပေက္ခကောသ္မီ’တိ ပဇာနာတိ။ တသ္သေဝ ဥပေက္ခာဝေဒနိယသ္သ ဖသ္သသ္သ နိရောဓာ ‘ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ ဥပေက္ခာဝေဒနိယံ ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ တံ နိရုဇ္ဈတိ, တံ ဝူပသမ္မတီ’တိ ပဇာနာတိ’’။ နဝမံ။
‘‘Dukkhavedaniyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca…pe… somanassavedaniyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca…pe… domanassavedaniyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca…pe… upekkhāvedaniyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca uppajjati upekkhindriyaṃ. So upekkhakova samāno ‘upekkhakosmī’ti pajānāti. Tasseva upekkhāvedaniyassa phassassa nirodhā ‘yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ upekkhāvedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati upekkhindriyaṃ taṃ nirujjhati, taṃ vūpasammatī’ti pajānāti’’. Navamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၉. ကဋ္ဌောပမသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 9. Kaṭṭhopamasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ၉. ကဋ္ဌောပမသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 9. Kaṭṭhopamasuttavaṇṇanā
