Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya

    ၁၀. ဥပ္ပဋိပာဋိကသုတ္တံ

    10. Uppaṭipāṭikasuttaṃ

    ၅၁၀. ‘‘ပဉ္စိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ ကတမာနိ ပဉ္စ? ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ , ဒောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ, သုခိန္ဒ္ရိယံ, သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ။ ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တသ္သ အာတာပိနော ပဟိတတ္တသ္သ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဥပ္ပန္နံ ခော မေ ဣဒံ ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ, တဉ္စ ခော သနိမိတ္တံ သနိဒာနံ သသင္ခာရံ သပ္ပစ္စယံ။ တဉ္စ အနိမိတ္တံ အနိဒာနံ အသင္ခာရံ အပ္ပစ္စယံ ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ ဥပ္ပဇ္ဇိသ္သတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ’။ သော ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယဉ္စ ပဇာနာတိ, ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ, ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ, ယတ္ထ စုပ္ပန္နံ ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။ ကတ္ထ စုပ္ပန္နံ ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ဧတ္ထ စုပ္ပန္နံ ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အညာသိ ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယသ္သ နိရောဓံ, တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ’’’။

    510. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni. Katamāni pañca? Dukkhindriyaṃ , domanassindriyaṃ, sukhindriyaṃ, somanassindriyaṃ, upekkhindriyaṃ. Idha, bhikkhave, bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato uppajjati dukkhindriyaṃ. So evaṃ pajānāti – ‘uppannaṃ kho me idaṃ dukkhindriyaṃ, tañca kho sanimittaṃ sanidānaṃ sasaṅkhāraṃ sappaccayaṃ. Tañca animittaṃ anidānaṃ asaṅkhāraṃ appaccayaṃ dukkhindriyaṃ uppajjissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati’. So dukkhindriyañca pajānāti, dukkhindriyasamudayañca pajānāti, dukkhindriyanirodhañca pajānāti, yattha cuppannaṃ dukkhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati tañca pajānāti. Kattha cuppannaṃ dukkhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati? Idha, bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, ettha cuppannaṃ dukkhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu aññāsi dukkhindriyassa nirodhaṃ, tadatthāya cittaṃ upasaṃharati’’’.

    ‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တသ္သ အာတာပိနော ပဟိတတ္တသ္သ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဥပ္ပန္နံ ခော မေ ဣဒံ ဒောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ, တဉ္စ ခော သနိမိတ္တံ သနိဒာနံ သသင္ခာရံ သပ္ပစ္စယံ။ တဉ္စ အနိမိတ္တံ အနိဒာနံ အသင္ခာရံ အပ္ပစ္စယံ ဒောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ ဥပ္ပဇ္ဇိသ္သတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ’ ။ သော ဒောမနသ္သိန္ဒ္ရိယဉ္စ ပဇာနာတိ, ဒောမနသ္သိန္ဒ္ရိယသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ, ဒောမနသ္သိန္ဒ္ရိယနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ, ယတ္ထ စုပ္ပန္နံ ဒောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။ ကတ္ထ စုပ္ပန္နံ ဒောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ဧတ္ထ စုပ္ပန္နံ ဒောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အညာသိ ဒောမနသ္သိန္ဒ္ရိယသ္သ နိရောဓံ, တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ’’’။

    ‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato uppajjati domanassindriyaṃ. So evaṃ pajānāti – ‘uppannaṃ kho me idaṃ domanassindriyaṃ, tañca kho sanimittaṃ sanidānaṃ sasaṅkhāraṃ sappaccayaṃ. Tañca animittaṃ anidānaṃ asaṅkhāraṃ appaccayaṃ domanassindriyaṃ uppajjissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati’ . So domanassindriyañca pajānāti, domanassindriyasamudayañca pajānāti, domanassindriyanirodhañca pajānāti, yattha cuppannaṃ domanassindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati tañca pajānāti. Kattha cuppannaṃ domanassindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati? Idha, bhikkhave, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, ettha cuppannaṃ domanassindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu aññāsi domanassindriyassa nirodhaṃ, tadatthāya cittaṃ upasaṃharati’’’.

    ‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တသ္သ အာတာပိနော ပဟိတတ္တသ္သ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခိန္ဒ္ရိယံ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဥပ္ပန္နံ ခော မေ ဣဒံ သုခိန္ဒ္ရိယံ, တဉ္စ ခော သနိမိတ္တံ သနိဒာနံ သသင္ခာရံ သပ္ပစ္စယံ။ တဉ္စ အနိမိတ္တံ အနိဒာနံ အသင္ခာရံ အပ္ပစ္စယံ သုခိန္ဒ္ရိယံ ဥပ္ပဇ္ဇိသ္သတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ’။ သော သုခိန္ဒ္ရိယဉ္စ ပဇာနာတိ, သုခိန္ဒ္ရိယသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ, သုခိန္ဒ္ရိယနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ, ယတ္ထ စုပ္ပန္နံ သုခိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။ ကတ္ထ စုပ္ပန္နံ သုခိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပီတိယာ စ ဝိရာဂာ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ သတော စ သမ္ပဇာနော သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ဧတ္ထ စုပ္ပန္နံ သုခိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အညာသိ သုခိန္ဒ္ရိယသ္သ နိရောဓံ, တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ’’’။

    ‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato uppajjati sukhindriyaṃ. So evaṃ pajānāti – ‘uppannaṃ kho me idaṃ sukhindriyaṃ, tañca kho sanimittaṃ sanidānaṃ sasaṅkhāraṃ sappaccayaṃ. Tañca animittaṃ anidānaṃ asaṅkhāraṃ appaccayaṃ sukhindriyaṃ uppajjissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati’. So sukhindriyañca pajānāti, sukhindriyasamudayañca pajānāti, sukhindriyanirodhañca pajānāti, yattha cuppannaṃ sukhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati tañca pajānāti. Kattha cuppannaṃ sukhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati? Idha, bhikkhave, bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, ettha cuppannaṃ sukhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu aññāsi sukhindriyassa nirodhaṃ, tadatthāya cittaṃ upasaṃharati’’’.

    ‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တသ္သ အာတာပိနော ပဟိတတ္တသ္သ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဥပ္ပန္နံ ခော မေ ဣဒံ သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ, တဉ္စ ခော သနိမိတ္တံ သနိဒာနံ သသင္ခာရံ သပ္ပစ္စယံ။ တဉ္စ အနိမိတ္တံ အနိဒာနံ အသင္ခာရံ အပ္ပစ္စယံ သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ ဥပ္ပဇ္ဇိသ္သတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ’။ သော သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယဉ္စ ပဇာနာတိ, သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ, သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ, ယတ္ထ စုပ္ပန္နံ သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။ ကတ္ထ စုပ္ပန္နံ သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သုခသ္သ စ ပဟာနာ ဒုက္ခသ္သ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနသ္သဒောမနသ္သာနံ အတ္ထင္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပာရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ဧတ္ထ စုပ္ပန္နံ သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အညာသိ သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယသ္သ နိရောဓံ, တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတိ’’’။

    ‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato uppajjati somanassindriyaṃ. So evaṃ pajānāti – ‘uppannaṃ kho me idaṃ somanassindriyaṃ, tañca kho sanimittaṃ sanidānaṃ sasaṅkhāraṃ sappaccayaṃ. Tañca animittaṃ anidānaṃ asaṅkhāraṃ appaccayaṃ somanassindriyaṃ uppajjissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati’. So somanassindriyañca pajānāti, somanassindriyasamudayañca pajānāti, somanassindriyanirodhañca pajānāti, yattha cuppannaṃ somanassindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati tañca pajānāti. Kattha cuppannaṃ somanassindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati? Idha, bhikkhave, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, ettha cuppannaṃ somanassindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu aññāsi somanassindriyassa nirodhaṃ, tadatthāya cittaṃ upasaṃharati’’’.

    ‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အပ္ပမတ္တသ္သ အာတာပိနော ပဟိတတ္တသ္သ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဥပ္ပန္နံ ခော မေ ဣဒံ ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ, တဉ္စ ခော သနိမိတ္တံ သနိဒာနံ သသင္ခာရံ သပ္ပစ္စယံ။ တဉ္စ အနိမိတ္တံ အနိဒာနံ အသင္ခာရံ အပ္ပစ္စယံ ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ ဥပ္ပဇ္ဇိသ္သတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ’။ သော ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယဉ္စ ပဇာနာတိ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယသမုဒယဉ္စ ပဇာနာတိ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယနိရောဓဉ္စ ပဇာနာတိ, ယတ္ထ စုပ္ပန္နံ ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ တဉ္စ ပဇာနာတိ။ ကတ္ထ စုပ္ပန္နံ ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ဧတ္ထ စုပ္ပန္နံ ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ အပရိသေသံ နိရုဇ္ဈတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အညာသိ ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယသ္သ နိရောဓံ, တဒတ္ထာယ စိတ္တံ ဥပသံဟရတီ’’’တိ။ ဒသမံ။

    ‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato uppajjati upekkhindriyaṃ. So evaṃ pajānāti – ‘uppannaṃ kho me idaṃ upekkhindriyaṃ, tañca kho sanimittaṃ sanidānaṃ sasaṅkhāraṃ sappaccayaṃ. Tañca animittaṃ anidānaṃ asaṅkhāraṃ appaccayaṃ upekkhindriyaṃ uppajjissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati’. So upekkhindriyañca pajānāti, upekkhindriyasamudayañca pajānāti, upekkhindriyanirodhañca pajānāti, yattha cuppannaṃ upekkhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati tañca pajānāti. Kattha cuppannaṃ upekkhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati? Idha, bhikkhave, bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati, ettha cuppannaṃ upekkhindriyaṃ aparisesaṃ nirujjhati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu aññāsi upekkhindriyassa nirodhaṃ, tadatthāya cittaṃ upasaṃharatī’’’ti. Dasamaṃ.

    သုခိန္ဒ္ရိယဝဂ္ဂော စတုတ္ထော။

    Sukhindriyavaggo catuttho.

    တသ္သုဒ္ဒာနံ –

    Tassuddānaṃ –

    သုဒ္ဓိကဉ္စ သောတော အရဟာ၊ ဒုဝေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ။

    Suddhikañca soto arahā, duve samaṇabrāhmaṇā;

    ဝိဘင္ဂေန တယော ဝုတ္တာ၊ ကဋ္ဌော ဥပ္ပဋိပာဋိကန္တိ။

    Vibhaṅgena tayo vuttā, kaṭṭho uppaṭipāṭikanti.







    Related texts:



    အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၁၀. ဥပ္ပဋိပာဋိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Uppaṭipāṭikasuttavaṇṇanā

    ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ၁၀. ဥပ္ပဋိပာဋိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Uppaṭipāṭikasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact