| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
4. ඛත්‌තියසුත්‌තවණ්‌ණනා
4. Khattiyasuttavaṇṇanā
14. චතුත්‌ථෙ ඛත්‌තියො ද්‌විපදන්‌ති ද්‌විපදානං රාජා සෙට්‌ඨො. කොමාරීති කුමාරිකාලෙ ගහිතා. අයං සෙසභරියානං සෙට්‌ඨාති වදති. පුබ්‌බජොති පඨමං ජාතො කාණො වාපි හොතු කුණිආදීනං වා අඤ්‌ඤතරො, යො පඨමං ජාතො, අයමෙව පුත්‌තො ඉමිස්‌සා දෙවතාය වාදෙ සෙට්‌ඨො නාම හොති. යස්‌මා පන ද්‌විපදාදීනං බුද්‌ධාදයො සෙට්‌ඨා, තස්‌මා භගවා පටිගාථං ආහ. තත්‌ථ කිඤ්‌චාපි භගවා සබ්‌බෙසංයෙව අපදාදිභෙදානං සත්‌තානං සෙට්‌ඨො, උප්‌පජ්‌ජමානො පනෙස සබ්‌බසත්‌තසෙට්‌ඨො ද්‌විපදෙසුයෙව උප්‌පජ්‌ජති, තස්‌මා සම්‌බුද්‌ධො ද්‌විපදං සෙට්‌ඨොති ආහ. ද්‌විපදෙසු උප්‌පන්‌නස්‌ස චස්‌ස සබ්‌බසත්‌තසෙට්‌ඨභාවො අප්‌පටිහතොව හොති. ආජානීයොති හත්‌ථී වා හොතු අස්‌සාදීසු අඤ්‌ඤතරො වා, යො කාරණං ජානාති, අයං ආජානීයොව චතුප්‌පදානං සෙට්‌ඨොති අත්‌ථො. කූටකණ්‌ණරඤ්‌ඤො ගුළවණ්‌ණඅස්‌සො විය. රාජා කිර පාචීනද්‌වාරෙන නික්‌ඛමිත්‌වා චෙතියපබ්‌බතං ගමිස්‌සාමීති කලම්‌බනදීතීරං සම්‌පත්‌තො, අස්‌සො තීරෙ ඨත්‌වා උදකං ඔතරිතුං න ඉච්‌ඡති , රාජා අස්‌සාචරියං ආමන්‌තෙත්‌වා, ‘‘අහො වත තයා අස්‌සො සික්‌ඛාපිතො උදකං ඔතරිතුං න ඉච්‌ඡතී’’ති ආහ. ආචරියො ‘‘සුසික්‌ඛාපිතො දෙව අස්‌සො, එතස්‌ස හි චිත්‌තං – ‘සචාහං උදකං ඔතරිස්‌සාමි, වාලං තෙමිස්‌සති, වාලෙ තින්‌තෙ රඤ්‌ඤො අඞ්‌ගෙ උදකං පාතෙය්‍යා’ති, එවං තුම්‌හාකං සරීරෙ උදකපාතනභයෙන න ඔතරති, වාලං ගණ්‌හාපෙථා’’ති ආහ. රාජා තථා කාරෙසි. අස්‌සො වෙගෙන ඔතරිත්‌වා පාරං ගතො. සුස්‌සූසාති සුස්‌සූසමානා. කුමාරිකාලෙ වා ගහිතා හොතු පච්‌ඡා වා, සුරූපා වා විරූපා වා, යා සාමිකං සුස්‌සූසති පරිචරති තොසෙති, සා භරියානං සෙට්‌ඨා. අස්‌සවොති ආසුණමානො. ජෙට්‌ඨො වා හි හොතු කනිට්‌ඨො වා, යො මාතාපිතූනං වචනං සුණාති, සම්‌පටිච්‌ඡති, ඔවාදපටිකරො හොති, අයං පුත්‌තානං සෙට්‌ඨො, අඤ්‌ඤෙහි සන්‌ධිච්‌ඡෙදකාදිචොරෙහි පුත්‌තෙහි කො අත්‌ථො දෙවතෙති.
14. Catutthe khattiyo dvipadanti dvipadānaṃ rājā seṭṭho. Komārīti kumārikāle gahitā. Ayaṃ sesabhariyānaṃ seṭṭhāti vadati. Pubbajoti paṭhamaṃ jāto kāṇo vāpi hotu kuṇiādīnaṃ vā aññataro, yo paṭhamaṃ jāto, ayameva putto imissā devatāya vāde seṭṭho nāma hoti. Yasmā pana dvipadādīnaṃ buddhādayo seṭṭhā, tasmā bhagavā paṭigāthaṃ āha. Tattha kiñcāpi bhagavā sabbesaṃyeva apadādibhedānaṃ sattānaṃ seṭṭho, uppajjamāno panesa sabbasattaseṭṭho dvipadesuyeva uppajjati, tasmā sambuddho dvipadaṃ seṭṭhoti āha. Dvipadesu uppannassa cassa sabbasattaseṭṭhabhāvo appaṭihatova hoti. Ājānīyoti hatthī vā hotu assādīsu aññataro vā, yo kāraṇaṃ jānāti, ayaṃ ājānīyova catuppadānaṃ seṭṭhoti attho. Kūṭakaṇṇarañño guḷavaṇṇaasso viya. Rājā kira pācīnadvārena nikkhamitvā cetiyapabbataṃ gamissāmīti kalambanadītīraṃ sampatto, asso tīre ṭhatvā udakaṃ otarituṃ na icchati , rājā assācariyaṃ āmantetvā, ‘‘aho vata tayā asso sikkhāpito udakaṃ otarituṃ na icchatī’’ti āha. Ācariyo ‘‘susikkhāpito deva asso, etassa hi cittaṃ – ‘sacāhaṃ udakaṃ otarissāmi, vālaṃ temissati, vāle tinte rañño aṅge udakaṃ pāteyyā’ti, evaṃ tumhākaṃ sarīre udakapātanabhayena na otarati, vālaṃ gaṇhāpethā’’ti āha. Rājā tathā kāresi. Asso vegena otaritvā pāraṃ gato. Sussūsāti sussūsamānā. Kumārikāle vā gahitā hotu pacchā vā, surūpā vā virūpā vā, yā sāmikaṃ sussūsati paricarati toseti, sā bhariyānaṃ seṭṭhā. Assavoti āsuṇamāno. Jeṭṭho vā hi hotu kaniṭṭho vā, yo mātāpitūnaṃ vacanaṃ suṇāti, sampaṭicchati, ovādapaṭikaro hoti, ayaṃ puttānaṃ seṭṭho, aññehi sandhicchedakādicorehi puttehi ko attho devateti.
ඛත්‌තියසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Khattiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 4. ඛත්‌තියසුත්‌තං • 4. Khattiyasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 4. ඛත්‌තියසුත්‌තවණ්‌ණනා • 4. Khattiyasuttavaṇṇanā
