| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya |
၁၀. ကိမိလသုတ္တံ
10. Kimilasuttaṃ
၉၈၆. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ ကိမိလာယံ 1 ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ။ တတ္ရ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ ကိမိလံ အာမန္တေသိ – ‘‘ကထံ ဘာဝိတော နု ခော, ကိမိလ, အာနာပာနသ္သတိသမာဓိ ကထံ ဗဟုလီကတော မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော’’တိ?
986. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kimilāyaṃ 2 viharati veḷuvane. Tatra kho bhagavā āyasmantaṃ kimilaṃ āmantesi – ‘‘kathaṃ bhāvito nu kho, kimila, ānāpānassatisamādhi kathaṃ bahulīkato mahapphalo hoti mahānisaṃso’’ti?
ဧဝံ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ ကိမိလော တုဏ္ဟီ အဟောသိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခော ဘဂဝာ။ပေ.။ တတိယမ္ပိ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ ကိမိလံ အာမန္တေသိ – ‘‘ကထံ ဘာဝိတော နု ခော, ကိမိလ, အာနာပာနသ္သတိသမာဓိ ကထံ ဗဟုလီကတော မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော’’တိ? တတိယမ္ပိ ခော အာယသ္မာ ကိမိလော တုဏ္ဟီ အဟောသိ။
Evaṃ vutte āyasmā kimilo tuṇhī ahosi. Dutiyampi kho bhagavā…pe… tatiyampi kho bhagavā āyasmantaṃ kimilaṃ āmantesi – ‘‘kathaṃ bhāvito nu kho, kimila, ānāpānassatisamādhi kathaṃ bahulīkato mahapphalo hoti mahānisaṃso’’ti? Tatiyampi kho āyasmā kimilo tuṇhī ahosi.
ဧဝံ ဝုတ္တေ အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဧတသ္သ, ဘဂဝာ, ကာလော; ဧတသ္သ, သုဂတ, ကာလော! ယံ ဘဂဝာ အာနာပာနသ္သတိသမာဓိံ ဘာသေယ္ယ ။ ဘဂဝတော သုတ္ဝာ ဘိက္ခူ ဓာရေသ္သန္တီ’’တိ။
Evaṃ vutte āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘etassa, bhagavā, kālo; etassa, sugata, kālo! Yaṃ bhagavā ānāpānassatisamādhiṃ bhāseyya . Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti.
‘‘တေနဟာနန္ဒ, သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ; ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသိ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကထံ ဘာဝိတော စ, အာနန္ဒ, အာနာပာနသ္သတိသမာဓိ ကထံ ဗဟုလီကတော မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော? ဣဓာနန္ဒ, ဘိက္ခု အရညဂတော ဝာ ရုက္ခမူလဂတော ဝာ သုညာဂာရဂတော ဝာ နိသီဒတိ ပလ္လင္ကံ အာဘုဇိတ္ဝာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတ္ဝာ။ သော သတောဝ အသ္သသတိ, သတောဝ ပသ္သသတိ။ပေ.။ ‘ပဋိနိသ္သဂ္ဂာနုပသ္သီ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဋိနိသ္သဂ္ဂာနုပသ္သီ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတော ခော, အာနန္ဒ, အာနာပာနသ္သတိသမာဓိ ဧဝံ ဗဟုလီကတော မဟပ္ဖလော ဟောတိ မဟာနိသံသော’’။
‘‘Tenahānanda, suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca – ‘‘kathaṃ bhāvito ca, ānanda, ānāpānassatisamādhi kathaṃ bahulīkato mahapphalo hoti mahānisaṃso? Idhānanda, bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So satova assasati, satova passasati…pe… ‘paṭinissaggānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘paṭinissaggānupassī passasissāmī’ti sikkhati. Evaṃ bhāvito kho, ānanda, ānāpānassatisamādhi evaṃ bahulīkato mahapphalo hoti mahānisaṃso’’.
‘‘ယသ္မိံ သမယေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ဒီဃံ ဝာ အသ္သသန္တော ‘ဒီဃံ အသ္သသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ဒီဃံ ဝာ ပသ္သသန္တော ‘ဒီဃံ ပသ္သသာမီ’တိ ပဇာနာတိ; ရသ္သံ ဝာ အသ္သသန္တော ‘ရသ္သံ အသ္သသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ရသ္သံ ဝာ ပသ္သသန္တော ‘ရသ္သံ ပသ္သသာမီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘သဗ္ဗကာယပ္ပဋိသံဝေဒီ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘သဗ္ဗကာယပ္ပဋိသံဝေဒီ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ပသ္သမ္ဘယံ ကာယသင္ခာရံ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပသ္သမ္ဘယံ ကာယသင္ခာရံ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ – ကာယေ ကာယာနုပသ္သီ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ကာယညတရာဟံ, အာနန္ဒ, ဧတံ ဝဒာမိ ယဒိဒံ – အသ္သာသပသ္သာသံ။ တသ္မာတိဟာနန္ဒ, ကာယေ ကာယာနုပသ္သီ ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။
‘‘Yasmiṃ samaye, ānanda, bhikkhu dīghaṃ vā assasanto ‘dīghaṃ assasāmī’ti pajānāti, dīghaṃ vā passasanto ‘dīghaṃ passasāmī’ti pajānāti; rassaṃ vā assasanto ‘rassaṃ assasāmī’ti pajānāti, rassaṃ vā passasanto ‘rassaṃ passasāmī’ti pajānāti; ‘sabbakāyappaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘sabbakāyappaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati – kāye kāyānupassī, ānanda, bhikkhu tasmiṃ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Taṃ kissa hetu? Kāyaññatarāhaṃ, ānanda, etaṃ vadāmi yadidaṃ – assāsapassāsaṃ. Tasmātihānanda, kāye kāyānupassī bhikkhu tasmiṃ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
‘‘ယသ္မိံ သမယေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ‘ပီတိပ္ပဋိသံဝေဒီ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပီတိပ္ပဋိသံဝေဒီ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘စိတ္တသင္ခာရပ္ပဋိသံဝေဒီ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘စိတ္တသင္ခာရပ္ပဋိသံဝေဒီ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ပသ္သမ္ဘယံ စိတ္တသင္ခာရံ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ – ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပသ္သီ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ဝေဒနာညတရာဟံ, အာနန္ဒ, ဧတံ ဝဒာမိ, ယဒိဒံ – အသ္သာသပသ္သာသာနံ 3 သာဓုကံ မနသိကာရံ။ တသ္မာတိဟာနန္ဒ, ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပသ္သီ ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။
‘‘Yasmiṃ samaye, ānanda, bhikkhu ‘pītippaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘pītippaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘sukhappaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘sukhappaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘cittasaṅkhārappaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘cittasaṅkhārappaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati – vedanāsu vedanānupassī, ānanda, bhikkhu tasmiṃ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Taṃ kissa hetu? Vedanāññatarāhaṃ, ānanda, etaṃ vadāmi, yadidaṃ – assāsapassāsānaṃ 4 sādhukaṃ manasikāraṃ. Tasmātihānanda, vedanāsu vedanānupassī bhikkhu tasmiṃ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
‘‘ယသ္မိံ သမယေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ‘စိတ္တပ္ပဋိသံဝေဒီ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘စိတ္တပ္ပဋိသံဝေဒီ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; အဘိပ္ပမောဒယံ စိတ္တံ။ပေ.။ သမာဒဟံ စိတ္တံ။ပေ.။ ‘ဝိမောစယံ စိတ္တံ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ဝိမောစယံ စိတ္တံ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ – စိတ္တေ စိတ္တာနုပသ္သီ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? နာဟံ, အာနန္ဒ, မုဋ္ဌသ္သတိသ္သ အသမ္ပဇာနသ္သ အာနာပာနသ္သတိသမာဓိဘာဝနံ ဝဒာမိ။ တသ္မာတိဟာနန္ဒ, စိတ္တေ စိတ္တာနုပသ္သီ ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။
‘‘Yasmiṃ samaye, ānanda, bhikkhu ‘cittappaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘cittappaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; abhippamodayaṃ cittaṃ…pe… samādahaṃ cittaṃ…pe… ‘vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘vimocayaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati – citte cittānupassī, ānanda, bhikkhu tasmiṃ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Taṃ kissa hetu? Nāhaṃ, ānanda, muṭṭhassatissa asampajānassa ānāpānassatisamādhibhāvanaṃ vadāmi. Tasmātihānanda, citte cittānupassī bhikkhu tasmiṃ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
‘‘ယသ္မိံ သမယေ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ‘အနိစ္စာနုပသ္သီ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ။ပေ.။ ဝိရာဂာနုပသ္သီ။ပေ.။ နိရောဓာနုပသ္သီ။ပေ.။ ‘ပဋိနိသ္သဂ္ဂာနုပသ္သီ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဋိနိသ္သဂ္ဂာနုပသ္သီ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ – ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပသ္သီ, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။ သော ယံ တံ ဟောတိ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သာနံ ပဟာနံ တံ ပညာယ ဒိသ္ဝာ သာဓုကံ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ။ တသ္မာတိဟာနန္ဒ, ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပသ္သီ ဘိက္ခု တသ္မိံ သမယေ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။
‘‘Yasmiṃ samaye, ānanda, bhikkhu ‘aniccānupassī assasissāmī’ti sikkhati…pe… virāgānupassī…pe… nirodhānupassī…pe… ‘paṭinissaggānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘paṭinissaggānupassī passasissāmī’ti sikkhati – dhammesu dhammānupassī, ānanda, bhikkhu tasmiṃ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. So yaṃ taṃ hoti abhijjhādomanassānaṃ pahānaṃ taṃ paññāya disvā sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti. Tasmātihānanda, dhammesu dhammānupassī bhikkhu tasmiṃ samaye viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
‘‘သေယ္ယထာပိ , အာနန္ဒ, စတုမဟာပထေ 5 မဟာပံသုပုဉ္ဇော။ ပုရတ္ထိမာယ စေပိ ဒိသာယံ အာဂစ္ဆေယ္ယ သကဋံ ဝာ ရထော ဝာ, ဥပဟနတေဝ တံ ပံသုပုဉ္ဇံ; ပစ္ဆိမာယ စေပိ ဒိသာယ အာဂစ္ဆေယ္ယ။ပေ.။ ဥတ္တရာယ စေပိ ဒိသာယ။ပေ.။ ဒက္ခိဏာယ စေပိ ဒိသာယ အာဂစ္ဆေယ္ယ သကဋံ ဝာ ရထော ဝာ, ဥပဟနတေဝ တံ ပံသုပုဉ္ဇံ။ ဧဝမေဝ ခော, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပသ္သီ ဝိဟရန္တောပိ ဥပဟနတေဝ ပာပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ; ဝေဒနာသု။ပေ.။ စိတ္တေ။ပေ.။ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပသ္သီ ဝိဟရန္တောပိ ဥပဟနတေဝ ပာပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ’’တိ။ ဒသမံ။
‘‘Seyyathāpi , ānanda, catumahāpathe 6 mahāpaṃsupuñjo. Puratthimāya cepi disāyaṃ āgaccheyya sakaṭaṃ vā ratho vā, upahanateva taṃ paṃsupuñjaṃ; pacchimāya cepi disāya āgaccheyya…pe… uttarāya cepi disāya…pe… dakkhiṇāya cepi disāya āgaccheyya sakaṭaṃ vā ratho vā, upahanateva taṃ paṃsupuñjaṃ. Evameva kho, ānanda, bhikkhu kāye kāyānupassī viharantopi upahanateva pāpake akusale dhamme; vedanāsu…pe… citte…pe… dhammesu dhammānupassī viharantopi upahanateva pāpake akusale dhamme’’ti. Dasamaṃ.
ဧကဓမ္မဝဂ္ဂော ပဌမော။
Ekadhammavaggo paṭhamo.
တသ္သုဒ္ဒာနံ –
Tassuddānaṃ –
ဧကဓမ္မော စ ဗောဇ္ဈင္ဂော၊ သုဒ္ဓိကဉ္စ ဒုဝေ ဖလာ။
Ekadhammo ca bojjhaṅgo, suddhikañca duve phalā;
အရိဋ္ဌော ကပ္ပိနော ဒီပော၊ ဝေသာလီ ကိမိလေန စာတိ။
Ariṭṭho kappino dīpo, vesālī kimilena cāti.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၁၀. ကိမိလသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Kimilasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ၁၀. ကိမိလသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Kimilasuttavaṇṇanā
