| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
5. මාගණ්‌ඩියසුත්‌තවණ්‌ණනා
5. Māgaṇḍiyasuttavaṇṇanā
207. ද්‌වෙ මාගණ්‌ඩියාති ද්‌වෙ මාගණ්‌ඩියනාමකා. දෙවගබ්‌භසදිසන්‌ති දෙවානං වසනඔවරකසදිසං. එතං වුත්‌තන්‌ති ‘‘භාරද්‌වාජගොත්‌තස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස අග්‍යාගාරෙ තිණසන්‌ථාරකෙ’’ති එතං වුත්‌තං. න කෙවලං තං දිවසමෙවාති යං දිවසං මාගණ්‌ඩියො පරිබ්‌බාජකො තිණසන්‌ථාරකං පඤ්‌ඤත්‌තං, න කෙවලං තං දිවසමෙව භගවා යෙනඤ්‌ඤතරො වනසණ්‌ඩො, තෙනුපසඞ්‌කමීති යොජනා. ගාමූපචාරෙති ගාමසමීපෙ. සඤ්‌ඤාණං කත්‌වාති සඤ්‌ඤාණං කත්‌වා විය. න හි භගවතො තස්‌ස සඤ්‌ඤාණකරණෙ පයොජනං අත්‌ථි.
207.Dvemāgaṇḍiyāti dve māgaṇḍiyanāmakā. Devagabbhasadisanti devānaṃ vasanaovarakasadisaṃ. Etaṃ vuttanti ‘‘bhāradvājagottassa brāhmaṇassa agyāgāre tiṇasanthārake’’ti etaṃ vuttaṃ. Na kevalaṃ taṃ divasamevāti yaṃ divasaṃ māgaṇḍiyo paribbājako tiṇasanthārakaṃ paññattaṃ, na kevalaṃ taṃ divasameva bhagavā yenaññataro vanasaṇḍo, tenupasaṅkamīti yojanā. Gāmūpacāreti gāmasamīpe. Saññāṇaṃ katvāti saññāṇaṃ katvā viya. Na hi bhagavato tassa saññāṇakaraṇe payojanaṃ atthi.
සමණසෙය්‍යානුරූපන්‌ති සමණස්‌ස අනුච්‌ඡවිකා සෙය්‍යා. පාසංසත්‌ථො හි අයං රූප-සද්‌දො. තෙනාහ ‘‘ඉමං තිණසන්‌ථාරක’’න්‌තිආදි. අනාකිණ්‌ණොති විලුළිතො අඝට්‌ටිතො. හත්‌ථපාදසීසෙහි තත්‌ථ තත්‌ථ පහටෙන න චලිතො අභින්‌නො, අචලිතත්‌තා එව අභින්‌නං අත්‌ථරණං. පරිච්‌ඡින්‌දිත්‌වා පඤ්‌ඤත්‌තො වියාති අයං ඡෙකෙන චිත්‌තකාරෙන චින්‌තෙත්‌වා තුලිකාය පරිච්‌ඡින්‌නලෙඛාය පරිච්‌ඡින්‌දිත්‌වා ලිඛිතා චිත්‌තකතසෙය්‍යා විය. භූනං වුච්‌චති වඩ්‌ඪිතං, තං හන්‌තීති භූනහුනො. තෙනාහ ‘‘හතවඩ්‌ඪිනො’’ති. තං පනායං චක්‌ඛාදීසු සංවරවිධානං වඩ්‌ඪිහනනං මඤ්‌ඤති. තෙනාහ ‘‘මරියාදකාරකස්‌සා’’ති. බ්‍රූහෙතබ්‌බන්‌ති උළාරවිසයූපහාරෙන වඩ්‌ඪෙතබ්‌බං පීණෙතබ්‌බං. තං පන අනනුභූතානුභවනෙන හොතීති ආහ ‘‘අදිට්‌ඨං දක්‌ඛිතබ්‌බ’’න්‌ති. අනුභූතං පන අපණීතං හොතීති වුත්‌තං ‘‘දිට්‌ඨං සමතික්‌කමිතබ්‌බ’’න්‌ති. සෙසවාරෙසුපි එසෙව නයො. පරමදිට්‌ඨධම්‌මනිබ්‌බානවාදී කිරෙස පරිබ්‌බාජකො, තස්‌මා එවං ඡසු ද්‌වාරෙසු වඩ්‌ඪිං පඤ්‌ඤපෙති. යස්‌මා යං ඡන්‌නම්‌පි චක්‌ඛාදීනං යථාසකං විසයග්‌ගහණං පටික්‌ඛිපන්‌තො ලොකස්‌ස අවඩ්‌ඪිතං විනාසමෙව පඤ්‌ඤපෙති, තස්‌මා සො සයම්‌පි වඩ්‌ඪිහතො හතවඩ්‌ඪිතො.
Samaṇaseyyānurūpanti samaṇassa anucchavikā seyyā. Pāsaṃsattho hi ayaṃ rūpa-saddo. Tenāha ‘‘imaṃ tiṇasanthāraka’’ntiādi. Anākiṇṇoti viluḷito aghaṭṭito. Hatthapādasīsehi tattha tattha pahaṭena na calito abhinno, acalitattā eva abhinnaṃ attharaṇaṃ. Paricchinditvā paññatto viyāti ayaṃ chekena cittakārena cintetvā tulikāya paricchinnalekhāya paricchinditvā likhitā cittakataseyyā viya. Bhūnaṃ vuccati vaḍḍhitaṃ, taṃ hantīti bhūnahuno. Tenāha ‘‘hatavaḍḍhino’’ti. Taṃ panāyaṃ cakkhādīsu saṃvaravidhānaṃ vaḍḍhihananaṃ maññati. Tenāha ‘‘mariyādakārakassā’’ti. Brūhetabbanti uḷāravisayūpahārena vaḍḍhetabbaṃ pīṇetabbaṃ. Taṃ pana ananubhūtānubhavanena hotīti āha ‘‘adiṭṭhaṃ dakkhitabba’’nti. Anubhūtaṃ pana apaṇītaṃ hotīti vuttaṃ ‘‘diṭṭhaṃ samatikkamitabba’’nti. Sesavāresupi eseva nayo. Paramadiṭṭhadhammanibbānavādī kiresa paribbājako, tasmā evaṃ chasu dvāresu vaḍḍhiṃ paññapeti. Yasmā yaṃ channampi cakkhādīnaṃ yathāsakaṃ visayaggahaṇaṃ paṭikkhipanto lokassa avaḍḍhitaṃ vināsameva paññapeti, tasmā so sayampi vaḍḍhihato hatavaḍḍhito.
සංකිලෙසතො ආරකත්‌තා අරියො නිය්‍යානිකධම්‌මභාවතො ඤායො ධම්‌මො. වජ්‌ජලෙසස්‌සපි අභාවතො කුසලො. තෙනාහ ‘‘පරිසුද්‌ධෙ කාරණධම්‌මෙ අනවජ්‌ජෙ’’ති. උග්‌ගතස්‌සාති උච්‌චකුලීනතාදිනා උළාරස්‌ස. මුඛෙ ආරක්‌ඛං ඨපෙත්‌වාති මුඛෙන සංයතො හුත්‌වා. අම්‌බජම්‌බූආදීනි ගහෙත්‌වා විය අපූරයමානොති අම්‌බජම්‌බූආදීනි අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤවිසදිසානි විය පූරණකථානයෙන යං කිඤ්‌චි අකථෙත්‌වා. තෙනාහ ‘‘මයා කථිතනියාමෙනා’’ති.
Saṃkilesato ārakattā ariyo niyyānikadhammabhāvato ñāyo dhammo. Vajjalesassapi abhāvato kusalo. Tenāha ‘‘parisuddhe kāraṇadhamme anavajje’’ti. Uggatassāti uccakulīnatādinā uḷārassa. Mukhe ārakkhaṃ ṭhapetvāti mukhena saṃyato hutvā. Ambajambūādīni gahetvā viya apūrayamānoti ambajambūādīni aññamaññavisadisāni viya pūraṇakathānayena yaṃ kiñci akathetvā. Tenāha ‘‘mayā kathitaniyāmenā’’ti.
208. ඵලසමාපත්‌තියා වුට්‌ඨිතොති දිවාවිහාරතො වුට්‌ඨිතොති අත්‌ථො. දිවාවිහාරොපි හි ‘‘පටිසල්‌ලාන’’න්‌ති වුච්‌චති ‘‘රහොගතස්‌ස පටිසල්‌ලීනස්‌ස එවං චෙතසො පරිවිතක්‌කො උදපාදී’’තිආදීසු (පාරා. 18). භගවා හි ඵලසමාපත්‌තිතො වුට්‌ඨානුත්‌තරකාලං තෙසං කථාසල්‌ලාපං සුත්‌වා දිවාවිහාරතො වුට්‌ඨාය තත්‌ථ ගතො. සංවෙගො නාම සහොත්‌තප්‌පඤාණං, තං නිබ්‌බින්‌දනවසෙනපි හොති, සංවෙගනිස්‌සිතං සන්‌ධායාහ ‘‘පීතිසංවෙගෙන සංවිග්‌ගො’’ති. සො පන යස්‌මා පුරිමාවත්‌ථාය චලනං හොති චිත්‌තස්‌ස, තස්‌මා ආහ ‘‘චලිතො කම්‌පිතො’’ති. තිඛිණසොතෙන පුරිසෙනාති භගවන්‌තං සන්‌ධායාහ.
208.Phalasamāpattiyāvuṭṭhitoti divāvihārato vuṭṭhitoti attho. Divāvihāropi hi ‘‘paṭisallāna’’nti vuccati ‘‘rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādī’’tiādīsu (pārā. 18). Bhagavā hi phalasamāpattito vuṭṭhānuttarakālaṃ tesaṃ kathāsallāpaṃ sutvā divāvihārato vuṭṭhāya tattha gato. Saṃvego nāma sahottappañāṇaṃ, taṃ nibbindanavasenapi hoti, saṃveganissitaṃ sandhāyāha ‘‘pītisaṃvegena saṃviggo’’ti. So pana yasmā purimāvatthāya calanaṃ hoti cittassa, tasmā āha ‘‘calito kampito’’ti. Tikhiṇasotena purisenāti bhagavantaṃ sandhāyāha.
209. ධම්‌මදෙසනං ආරභි යථා විනෙය්‍යදමනකුසලො වසනට්‌ඨානට්‌ඨෙනාති ඉදං ආරමිතබ්‌බභාවස්‌ස භාවලක්‌ඛණවචනං. ආරමති එත්‌ථාති ආරාමො, රූපං ආරාමො එතස්‌සාති රූපාරාමං, තතො එව තන්‌නින්‌නභාවෙන රූපෙ රතන්‌ති රූපරතං, තෙන සම්‌මො දුප්‌පත්‌තියා රූපෙන සම්‌මුදිතන්‌ති රූපසම්‌මුදිතං, තදෙතං තදභිහතජවනකිච්‌චං තත්‌ථ ආරොපෙත්‌වා වුත්‌තං. දන්‌තන්‌තිආදීසුපි එසෙව නයො. දන්‌තං දමිතං. නිබ්‌බිසෙවනන්‌ති විගතවිසුකායිකං. ගුත්‌තන්‌ති සතියා ගුත්‌තං. රක්‌ඛිතන්‌ති තස්‌සෙව වෙවචනං. සංවුතන්‌ති අපනීතං පවෙසනිවාරණෙන. තෙනාහ ‘‘පිහිත’’න්‌ති.
209.Dhammadesanaṃ ārabhi yathā vineyyadamanakusalo vasanaṭṭhānaṭṭhenāti idaṃ āramitabbabhāvassa bhāvalakkhaṇavacanaṃ. Āramati etthāti ārāmo, rūpaṃ ārāmo etassāti rūpārāmaṃ, tato eva tanninnabhāvena rūpe ratanti rūparataṃ, tena sammo duppattiyā rūpena sammuditanti rūpasammuditaṃ, tadetaṃ tadabhihatajavanakiccaṃ tattha āropetvā vuttaṃ. Dantantiādīsupi eseva nayo. Dantaṃ damitaṃ. Nibbisevananti vigatavisukāyikaṃ. Guttanti satiyā guttaṃ. Rakkhitanti tasseva vevacanaṃ. Saṃvutanti apanītaṃ pavesanivāraṇena. Tenāha ‘‘pihita’’nti.
210. උප්‌පජ්‌ජනපරිළාහන්‌ති උප්‌පජ්‌ජනකිලෙසපරිළාහං. කිං වචනං වත්‌තබ්‌බං අස්‌සාති රූපාරම්‌මණං අනුභවිත්‌වා සමුදයාදිපහානං පරිග්‌ගණ්‌හිත්‌වා පරිනිබ්‌බින්‌දිත්‌වා විරජ්‌ජිත්‌වා යො විමුත්‌තො, තත්‌ථ කිං වුද්‌ධිහතපරියායො අවස්‌සං ලභති න ලභතීති පුච්‌ඡති. පරිබ්‌බාජකො තාදිසෙ සාරබද්‌ධවිමුත්‌තිකෙ වුද්‌ධිහතොති න වදෙය්‍යාති ආහ ‘‘න කිඤ්‌චි, භො, ගොතමා’’ති.
210.Uppajjanapariḷāhanti uppajjanakilesapariḷāhaṃ. Kiṃ vacanaṃ vattabbaṃ assāti rūpārammaṇaṃ anubhavitvā samudayādipahānaṃ pariggaṇhitvā parinibbinditvā virajjitvā yo vimutto, tattha kiṃ vuddhihatapariyāyo avassaṃ labhati na labhatīti pucchati. Paribbājako tādise sārabaddhavimuttike vuddhihatoti na vadeyyāti āha ‘‘na kiñci, bho, gotamā’’ti.
211. තෙති තයා, අයමෙව වා පාඨො. වස්‌සං වාසො වස්‌සං උත්‌තරපදලොපෙන, වස්‌සිතුං අරහතීති වස්‌සිකො, වස්‌සකාලෙ නිවාසානුච්‌ඡවිකොති අත්‌ථො.
211.Teti tayā, ayameva vā pāṭho. Vassaṃ vāso vassaṃ uttarapadalopena, vassituṃ arahatīti vassiko, vassakāle nivāsānucchavikoti attho.
නාතිඋච්‌චො හොති නාතිනීචොති ගිම්‌හිකො විය උච්‌චො, හෙමන්‌තිකො විය නීචො න හොති, අථ ඛො තදුභයවෙමජ්‌ඣලක්‌ඛණතාය නාතිඋච්‌චො හොති නාතිනීචො. නාතිතනූනීති හෙමන්‌තිකස්‌ස විය න ඛුද්‌දකානි. නාතිබහූනීති ගිම්‌හිකස්‌ස විය න අතිබහූනි. මිස්‌සකානෙවාති හෙමන්‌තිකගිම්‌හිකෙසු වුත්‌තලක්‌ඛණවොමිස්‌සකානි. උණ්‌හපවෙසනත්‌ථායාති නියූහෙසු පුරෙභත්‌තං පච්‌ඡාභත්‌තඤ්‌ච පතිතසූරියොභාසවසෙන උණ්‌හස්‌ස අබ්‌භන්‌තරපවෙසනත්‌ථාය. භිත්‌තිනියූහානි නීහරීයන්‌තීති දක්‌ඛිණපස්‌සෙ භිත්‌තීසු නියූහානි නීහරිත්‌වා කරීයන්‌ති. විපුලජාලානීති පුථුලඡිද්‌දානි. උදකයන්‌තානීති උදකවාහකයන්‌තානි.
Nātiucco hoti nātinīcoti gimhiko viya ucco, hemantiko viya nīco na hoti, atha kho tadubhayavemajjhalakkhaṇatāya nātiucco hoti nātinīco. Nātitanūnīti hemantikassa viya na khuddakāni. Nātibahūnīti gimhikassa viya na atibahūni. Missakānevāti hemantikagimhikesu vuttalakkhaṇavomissakāni. Uṇhapavesanatthāyāti niyūhesu purebhattaṃ pacchābhattañca patitasūriyobhāsavasena uṇhassa abbhantarapavesanatthāya. Bhittiniyūhāni nīharīyantīti dakkhiṇapasse bhittīsu niyūhāni nīharitvā karīyanti. Vipulajālānīti puthulachiddāni. Udakayantānīti udakavāhakayantāni.
නීලුප්‌පලගච්‌ඡකෙ කත්‌වාති විකසිතෙහි නීලුප්‌පලෙහි ගච්‌ඡකෙ නළිනිකෙ කත්‌වා. ගන්‌ධකලලන්‌ති ගන්‌ධමිස්‌සකකද්‌දමං. යමකභිත්‌තීති යුගළභිත්‌ති, තස්‌සා අන්‌තරෙ නාළි, යතො උදකං අභිරුහති. ලොහනාළින්‌ති ලොහමයයන්‌තනාළිං. ජාලන්‌ති තම්‌බලොහමයං ජාලං. හෙට්‌ඨා යන්‌තං පරිවත්‌තෙන්‌තීති හෙට්‌ඨාභාගෙ උදකයන්‌තං ගමෙන්‌ති. උදකඵුසිතෙ තෙමෙන්‌තෙ විවණ්‌ණතා මාහොසීති නීලපටං නිවාසෙති. දිවාකාලෙති දිවසවෙලාය. අජ්‌ඣත්‌තං වූපසන්‌තචිත්‌තො විහරාමීති එතෙන අත්‌තනො ඵලසමාපත්‌තිවිහාරො භගවතා දස්‌සිතොති ආහ – ‘‘තාය රතියා රමමානොති ඉදං චතුත්‌ථජ්‌ඣානිකඵලසමාපත්‌තිරතිං සන්‌ධාය වුත්‌ත’’න්‌ති.
Nīluppalagacchake katvāti vikasitehi nīluppalehi gacchake naḷinike katvā. Gandhakalalanti gandhamissakakaddamaṃ. Yamakabhittīti yugaḷabhitti, tassā antare nāḷi, yato udakaṃ abhiruhati. Lohanāḷinti lohamayayantanāḷiṃ. Jālanti tambalohamayaṃ jālaṃ. Heṭṭhā yantaṃ parivattentīti heṭṭhābhāge udakayantaṃ gamenti. Udakaphusite temente vivaṇṇatā māhosīti nīlapaṭaṃ nivāseti. Divākāleti divasavelāya. Ajjhattaṃ vūpasantacitto viharāmīti etena attano phalasamāpattivihāro bhagavatā dassitoti āha – ‘‘tāya ratiyā ramamānoti idaṃ catutthajjhānikaphalasamāpattiratiṃ sandhāya vutta’’nti.
212. මහා ච නෙසං පපඤ්‌චොති නෙසං රාජූනං මහාපපඤ්‌චො රාජිද්‌ධිවසෙන සබ්‌බදා සම්‌පත්‌තිවිසයො ච, අනුභවිතුං න ලභන්‌තීති අධිප්‌පායො. මන්‌තෙ ගවෙසන්‌තා විචරන්‌ති, න භොගසුඛං. ගණනා නාම අච්‌ඡින්‌නගණනා, න විගණගණනා න පණගණනා. ආවට්‌ටොති යථාධිගතෙ දිබ්‌බෙ කාමෙ පහාය කාමහෙතු ආවට්‌ටො නිවත්‌තො පරිවත්‌තිතො භවෙය්‍ය. එවං මානුසකා කාමාති යථා කොචි කුසග්‌ගෙන උදකං ගහෙත්‌වා මහාසමුද්‌දෙ උදකං මිනෙය්‍ය. තත්‌ථ මහාසමුද්‌දෙ උදකමෙව මහන්‌තං විපුලං පණීතඤ්‌ච, එවං දිබ්‌බානං කාමානං සමීපෙ උපනිධාය මානුසකා කාමා අප්‌පමත්‌තකා ඔරමත්‌තකා නිහීනා, දිබ්‌බාව කාමා මහන්‌තා විපුලා උළාරා පණීතා. සමධිගය්‌හාති සම්‌මා අධිගමනවසෙන නිග්‌ගය්‌හ දිබ්‌බම්‌පි සුඛං හීනං කත්‌වා තිට්‌ඨති.
212.Mahāca nesaṃ papañcoti nesaṃ rājūnaṃ mahāpapañco rājiddhivasena sabbadā sampattivisayo ca, anubhavituṃ na labhantīti adhippāyo. Mante gavesantā vicaranti, na bhogasukhaṃ. Gaṇanā nāma acchinnagaṇanā, na vigaṇagaṇanā na paṇagaṇanā. Āvaṭṭoti yathādhigate dibbe kāme pahāya kāmahetu āvaṭṭo nivatto parivattito bhaveyya. Evaṃ mānusakā kāmāti yathā koci kusaggena udakaṃ gahetvā mahāsamudde udakaṃ mineyya. Tattha mahāsamudde udakameva mahantaṃ vipulaṃ paṇītañca, evaṃ dibbānaṃ kāmānaṃ samīpe upanidhāya mānusakā kāmā appamattakā oramattakā nihīnā, dibbāva kāmā mahantā vipulā uḷārā paṇītā. Samadhigayhāti sammā adhigamanavasena niggayha dibbampi sukhaṃ hīnaṃ katvā tiṭṭhati.
213. ආරොග්‍යහෙතුකං සුඛං අස්‌ස අත්‌ථීති සුඛී, තං පනස්‌ස රොගවිගමතොවාති ආහ ‘‘පඨමං දුක්‌ඛිතො පච්‌ඡා සුඛිතො’’ති. සෙරී නාම අත්‌තාධීනවුත්‌තීති ආහ ‘‘සෙරී එකකො භවෙය්‍යා’’ති. අත්‌තනො වසො සයංවසො, සො එතස්‌ස අත්‌ථීති සයංවසී. අඞ්‌ගාරකපල්‌ලං විය කාමවත්‌ථුපරිළාහහෙතුතො. තච්‌ඡෙත්‌වාති ඝට්‌ටෙත්‌වා, කණ්‌ඩූයිත්‌වාති අත්‌ථො.
213. Ārogyahetukaṃ sukhaṃ assa atthīti sukhī, taṃ panassa rogavigamatovāti āha ‘‘paṭhamaṃ dukkhito pacchā sukhito’’ti. Serī nāma attādhīnavuttīti āha ‘‘serī ekako bhaveyyā’’ti. Attano vaso sayaṃvaso, so etassa atthīti sayaṃvasī. Aṅgārakapallaṃ viya kāmavatthupariḷāhahetuto. Tacchetvāti ghaṭṭetvā, kaṇḍūyitvāti attho.
214. යෙන කායො මධුරකජාතො හොති, තං කිර කුට්‌ඨං ඡවිං විනාසෙති, චම්‌මං ඡිද්‌දජාතං විය හොති. තෙනෙවාහ ‘‘උපහතකායප්‌පසාදො’’ති. පච්‌චලත්‌ථාති පටිලභි. අවිජ්‌ජාභිභූතතාය විරොධිපච්‌චයසමායොගෙන පඤ්‌ඤින්‌ද්‍රියස්‌ස උපහතත්‌තා. ආයතිං දුක්‌ඛඵලතාය එතරහි ච කිලෙසදුක්‌ඛබහුලතාය කාමානං දුක්‌ඛසම්‌ඵස්‌සතා, තදුභයසංයුත්‌තෙසු තෙසු ච තං අසල්‌ලක්‌ඛිත්‌වා එකන්‌තසුඛාභිනිවෙසො විපරීතසඤ්‌ඤාය, න කෙවලාය සුඛවෙදනාය සුඛාති පවත්‌තසඤ්‌ඤී.
214. Yena kāyo madhurakajāto hoti, taṃ kira kuṭṭhaṃ chaviṃ vināseti, cammaṃ chiddajātaṃ viya hoti. Tenevāha ‘‘upahatakāyappasādo’’ti. Paccalatthāti paṭilabhi. Avijjābhibhūtatāya virodhipaccayasamāyogena paññindriyassa upahatattā. Āyatiṃ dukkhaphalatāya etarahi ca kilesadukkhabahulatāya kāmānaṃ dukkhasamphassatā, tadubhayasaṃyuttesu tesu ca taṃ asallakkhitvā ekantasukhābhiniveso viparītasaññāya, na kevalāya sukhavedanāya sukhāti pavattasaññī.
215. තානීති කුට්‌ඨසරීරෙ වණමුඛානි. අසුචීනීති අසුභානි. දුග්‌ගන්‌ධානීති විස්‌සගන්‌ධානි. පූතීනීති කුණපභූතානි. ඉදානීති එතරහි. නඛෙහි විප්‌පතච්‌ඡනඅග්‌ගිපරිතාපනෙහි අතිනිප්‌පීළනකාලෙ පාණකා…පෙ.… පග්‌ඝරන්‌ති, තෙන වෙදනා තනුකා හොති. එවන්‌ති වුත්‌තනයෙන වෙදනාය තනුකභාවතො.
215.Tānīti kuṭṭhasarīre vaṇamukhāni. Asucīnīti asubhāni. Duggandhānīti vissagandhāni. Pūtīnīti kuṇapabhūtāni. Idānīti etarahi. Nakhehi vippatacchanaaggiparitāpanehi atinippīḷanakāle pāṇakā…pe… paggharanti, tena vedanā tanukā hoti. Evanti vuttanayena vedanāya tanukabhāvato.
ආරොග්‍යභාවෙ ධනලාභාදිලාභුප්‌පත්‌තිතො, අසති ච ආරොග්‍යෙ ලාභස්‌ස නිරත්‌ථකභාවතො, දිට්‌ඨධම්‌මිකාදිසබ්‌බසම්‌පත්‌තීනං ලාභස්‌ස නිමිත්‌තභාවතො ච ආරොග්‍යපරමා ලාභා. නිබ්‌බානෙ සුඛුප්‌පත්‌තිතො, අසති ච නිබ්‌බානාධිගමෙ තාදිසස්‌ස සුඛස්‌ස අනුපලබ්‌භනතො, සබ්‌බසඞ්‌ඛතවිවිත්‌තත්‌තා ච සබ්‌බසො ච සංසාරදුක්‌ඛාභාවතො, අධිගතෙ ච තස්‌මිං සකලවට්‌ටදුක්‌ඛාභාවතො ච නිබ්‌බානං පරමං සුඛං. පුබ්‌බභාගමග්‌ගානන්‌ති කායානුපස්‌සනාදිභෙදභින්‌නානං අරියමග්‌ගස්‌ස පුබ්‌බභාගියානං මග්‌ගානං. තෙසඤ්‌ච අමතගාමිතා නාම තන්‌නින්‌නතාවසෙනෙව සච්‌ඡිකිරියාවසෙනාති ආහ ‘‘පුබ්‌බභාගගමනෙනෙව අමතගාමින’’න්‌ති. අට්‌ඨඞ්‌ගිකො අරියමග්‌ගො ඛෙමො සබ්‌බපරිස්‌සයසමුග්‌ඝාතනෙන අනුපද්‌දුතත්‌තා, තංසමඞ්‌ගීනං සබ්‌බසො අනුපද්‌දුතත්‌තා තංසමඞ්‌ගීනං සබ්‌බසො අනුපද්‌දවහෙතුතො ච. ලද්‌ධිවසෙන ගහිතාති සස්‌සතවාදාදීහි කෙවලං තෙසං ලද්‌ධිවසෙන තථා ගහිතා. ඛෙමඅමතගාමිනන්‌ති ඉමිනා හි ‘‘ඛෙමංඅමතගාමින’’න්‌ති විභත්‌තිඅලොපෙන නිද්‌දෙසො, අත්‌ථො පන විභත්‌තිලොපෙන දට්‌ඨබ්‌බොති දස්‌සෙති.
Ārogyabhāve dhanalābhādilābhuppattito, asati ca ārogye lābhassa niratthakabhāvato, diṭṭhadhammikādisabbasampattīnaṃ lābhassa nimittabhāvato ca ārogyaparamā lābhā. Nibbāne sukhuppattito, asati ca nibbānādhigame tādisassa sukhassa anupalabbhanato, sabbasaṅkhatavivittattā ca sabbaso ca saṃsāradukkhābhāvato, adhigate ca tasmiṃ sakalavaṭṭadukkhābhāvato ca nibbānaṃ paramaṃ sukhaṃ. Pubbabhāgamaggānanti kāyānupassanādibhedabhinnānaṃ ariyamaggassa pubbabhāgiyānaṃ maggānaṃ. Tesañca amatagāmitā nāma tanninnatāvaseneva sacchikiriyāvasenāti āha ‘‘pubbabhāgagamaneneva amatagāmina’’nti. Aṭṭhaṅgiko ariyamaggo khemo sabbaparissayasamugghātanena anupaddutattā, taṃsamaṅgīnaṃ sabbaso anupaddutattā taṃsamaṅgīnaṃ sabbaso anupaddavahetuto ca. Laddhivasena gahitāti sassatavādādīhi kevalaṃ tesaṃ laddhivasena tathā gahitā. Khemaamatagāminanti iminā hi ‘‘khemaṃamatagāmina’’nti vibhattialopena niddeso, attho pana vibhattilopena daṭṭhabboti dasseti.
216. අනොමජ්‌ජතීති අනු අනු ඔමජ්‌ජති. අපරාපරං හත්‌ථං හෙට්‌ඨා ඔතාරෙන්‌තො මජ්‌ජති.
216.Anomajjatīti anu anu omajjati. Aparāparaṃ hatthaṃ heṭṭhā otārento majjati.
217. ඡෙකන්‌ති ඝනභාවෙන වීතං. ඝනමට්‌ඨභාවෙන සුන්‌දරං හොතීති ආහ ‘‘සම්‌පන්‌න’’න්‌ති. සාධූහි පරමප්‌පිච්‌ඡසන්‌තුට්‌ඨෙහි ලාතො ගහිතොති සාහුළි. සඞ්‌කාරචොළකං නිච්‌චකාළකං.
217.Chekanti ghanabhāvena vītaṃ. Ghanamaṭṭhabhāvena sundaraṃ hotīti āha ‘‘sampanna’’nti. Sādhūhi paramappicchasantuṭṭhehi lāto gahitoti sāhuḷi. Saṅkāracoḷakaṃ niccakāḷakaṃ.
218. තත්‌ථ තත්‌ථ රුජනට්‌ඨෙන විබාධනට්‌ඨෙන රොගොව භූතො. විපස්‌සනාඤාණෙනපි සිඛාප්‌පත්‌තෙන ආරොග්‍යං එකදෙසෙන පස්‌සති, නිබ්‌බානඤ්‌ච වට්‌ටපටිපක්‌ඛතොති ආහ ‘‘විපස්‌සනාඤාණඤ්‌චෙවා’’ති.
218. Tattha tattha rujanaṭṭhena vibādhanaṭṭhena rogova bhūto. Vipassanāñāṇenapi sikhāppattena ārogyaṃ ekadesena passati, nibbānañca vaṭṭapaṭipakkhatoti āha ‘‘vipassanāñāṇañcevā’’ti.
219. අන්‌තරාති පඨමුප්‌පත්‌ති ජරාමරණානං වෙමජ්‌ඣෙ. උපහතොති පිත්‌තසෙම්‌හාදිදොසෙහි දූසිතභාවෙන කථිතො. පිත්‌තාදිදොසෙ පන භෙසජ්‌ජසෙවනාය නිවත්‌තෙන්‌තො උපහතං පටිපාකතිකං කරොන්‌තො චක්‌ඛූනි උප්‌පාදෙති නාම. විනට්‌ඨානීති අනුප්‌පත්‌තිධම්‌මතං ආපන්‌නානි.
219.Antarāti paṭhamuppatti jarāmaraṇānaṃ vemajjhe. Upahatoti pittasemhādidosehi dūsitabhāvena kathito. Pittādidose pana bhesajjasevanāya nivattento upahataṃ paṭipākatikaṃ karonto cakkhūni uppādeti nāma. Vinaṭṭhānīti anuppattidhammataṃ āpannāni.
220. පුබ්‌බෙ වුත්‌තෙ සාහුළියචීරෙ. වට්‌ටෙ අනුගතචිත්‌තෙනාති අනමතග්‌ගෙ සංසාරවට්‌ටෙ අනාදීනවදස්‌සිතාය අනුගාමිචිත්‌තෙන.
220.Pubbe vutte sāhuḷiyacīre. Vaṭṭe anugatacittenāti anamatagge saṃsāravaṭṭe anādīnavadassitāya anugāmicittena.
221. ධම්‌මස්‌සාති නිබ්‌බානස්‌ස. අනුධම්‌මන්‌ති අනුරූපං නිය්‍යානධම්‌මං. තෙනාහ ‘‘අනුච්‌ඡවිකං පටිපද’’න්‌ති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙති පඤ්‌චුපාදානක්‌ඛන්‌ධෙ දස්‌සෙති. ‘‘දීඝරත්‌තං වත, භො’’තිආදිනා පාළියං විවට්‌ටං දස්‌සිතං. තෙනාහ ‘‘උපාදානනිරොධාති විවට්‌ටං දස්‌සෙන්‌තො’’ති. සෙසං සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යමෙව.
221.Dhammassāti nibbānassa. Anudhammanti anurūpaṃ niyyānadhammaṃ. Tenāha ‘‘anucchavikaṃ paṭipada’’nti. Pañcakkhandheti pañcupādānakkhandhe dasseti. ‘‘Dīgharattaṃ vata, bho’’tiādinā pāḷiyaṃ vivaṭṭaṃ dassitaṃ. Tenāha ‘‘upādānanirodhāti vivaṭṭaṃ dassento’’ti. Sesaṃ suviññeyyameva.
මාගණ්‌ඩියසුත්‌තවණ්‌ණනාය ලීනත්‌ථප්‌පකාසනා සමත්‌තා.
Māgaṇḍiyasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya / 5. මාගණ්‌ඩියසුත්‌තං • 5. Māgaṇḍiyasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 5. මාගණ්‌ඩියසුත්‌තවණ්‌ණනා • 5. Māgaṇḍiyasuttavaṇṇanā
