| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya |
၆. မဟာဓမ္မသမာဒာနသုတ္တံ
6. Mahādhammasamādānasuttaṃ
၄၇၃. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ အာရာမေ။ တတ္ရ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဘိက္ခဝော’’တိ။ ‘‘ဘဒန္တေ’’တိ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသုံ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ – ‘‘ယေဘုယ္ယေန, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ ဧဝံကာမာ ဧဝံဆန္ဒာ ဧဝံအဓိပ္ပာယာ – ‘အဟော ဝတ အနိဋ္ဌာ အကန္တာ အမနာပာ ဓမ္မာ ပရိဟာယေယ္ယုံ, ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎေယ္ယု’န္တိ။ တေသံ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာနံ ဧဝံကာမာနံ ဧဝံဆန္ဒာနံ ဧဝံအဓိပ္ပာယာနံ အနိဋ္ဌာ အကန္တာ အမနာပာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ။ တတ္ရ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ကံ ဟေတုံ ပစ္စေထာ’’တိ? ‘‘ဘဂဝံမူလကာ နော, ဘန္တေ, ဓမ္မာ, ဘဂဝံနေတ္တိကာ, ဘဂဝံပဋိသရဏာ။ သာဓု ဝတ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တညေဝ ပဋိဘာတု ဧတသ္သ ဘာသိတသ္သ အတ္ထော; ဘဂဝတော သုတ္ဝာ ဘိက္ခူ ဓာရေသ္သန္တီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ, ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသုံ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ –
473. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca – ‘‘yebhuyyena, bhikkhave, sattā evaṃkāmā evaṃchandā evaṃadhippāyā – ‘aho vata aniṭṭhā akantā amanāpā dhammā parihāyeyyuṃ, iṭṭhā kantā manāpā dhammā abhivaḍḍheyyu’nti. Tesaṃ, bhikkhave, sattānaṃ evaṃkāmānaṃ evaṃchandānaṃ evaṃadhippāyānaṃ aniṭṭhā akantā amanāpā dhammā abhivaḍḍhanti, iṭṭhā kantā manāpā dhammā parihāyanti. Tatra tumhe, bhikkhave, kaṃ hetuṃ paccethā’’ti? ‘‘Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā, bhagavaṃnettikā, bhagavaṃpaṭisaraṇā. Sādhu vata, bhante, bhagavantaññeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho; bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti. ‘‘Tena hi, bhikkhave, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
၄၇၄. ‘‘ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အသ္သုတဝာ ပုထုဇ္ဇနော, အရိယာနံ အဒသ္သာဝီ အရိယဓမ္မသ္သ အကောဝိဒော အရိယဓမ္မေ အဝိနီတော, သပ္ပုရိသာနံ အဒသ္သာဝီ သပ္ပုရိသဓမ္မသ္သ အကောဝိဒော သပ္ပုရိသဓမ္မေ အဝိနီတော, သေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ န ဇာနာတိ အသေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ န ဇာနာတိ, ဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ န ဇာနာတိ အဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ န ဇာနာတိ။ သော သေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ အဇာနန္တော အသေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ အဇာနန္တော, ဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ အဇာနန္တော အဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ အဇာနန္တော, အသေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ သေဝတိ သေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ န သေဝတိ, အဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဘဇတိ ဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ န ဘဇတိ။ တသ္သ အသေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ သေဝတော သေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ အသေဝတော, အဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဘဇတော ဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ အဘဇတော အနိဋ္ဌာ အကန္တာ အမနာပာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဟောတိ ယထာ တံ အဝိဒ္ဒသုနော။
474. ‘‘Idha, bhikkhave, assutavā puthujjano, ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto, sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto, sevitabbe dhamme na jānāti asevitabbe dhamme na jānāti, bhajitabbe dhamme na jānāti abhajitabbe dhamme na jānāti. So sevitabbe dhamme ajānanto asevitabbe dhamme ajānanto, bhajitabbe dhamme ajānanto abhajitabbe dhamme ajānanto, asevitabbe dhamme sevati sevitabbe dhamme na sevati, abhajitabbe dhamme bhajati bhajitabbe dhamme na bhajati. Tassa asevitabbe dhamme sevato sevitabbe dhamme asevato, abhajitabbe dhamme bhajato bhajitabbe dhamme abhajato aniṭṭhā akantā amanāpā dhammā abhivaḍḍhanti, iṭṭhā kantā manāpā dhammā parihāyanti. Taṃ kissa hetu? Evañhetaṃ, bhikkhave, hoti yathā taṃ aviddasuno.
‘‘သုတဝာ စ ခော, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော, အရိယာနံ ဒသ္သာဝီ အရိယဓမ္မသ္သ ကောဝိဒော အရိယဓမ္မေ သုဝိနီတော, သပ္ပုရိသာနံ ဒသ္သာဝီ သပ္ပုရိသဓမ္မသ္သ ကောဝိဒော သပ္ပုရိသဓမ္မေ သုဝိနီတော, သေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဇာနာတိ အသေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဇာနာတိ, ဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဇာနာတိ အဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဇာနာတိ။ သော သေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဇာနန္တော အသေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဇာနန္တော, ဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဇာနန္တော အဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဇာနန္တော, အသေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ န သေဝတိ သေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ သေဝတိ, အဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ န ဘဇတိ ဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဘဇတိ။ တသ္သ အသေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ အသေဝတော သေဝိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ သေဝတော, အဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ အဘဇတော ဘဇိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ ဘဇတော, အနိဋ္ဌာ အကန္တာ အမနာပာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဟောတိ ယထာ တံ ဝိဒ္ဒသုနော။
‘‘Sutavā ca kho, bhikkhave, ariyasāvako, ariyānaṃ dassāvī ariyadhammassa kovido ariyadhamme suvinīto, sappurisānaṃ dassāvī sappurisadhammassa kovido sappurisadhamme suvinīto, sevitabbe dhamme jānāti asevitabbe dhamme jānāti, bhajitabbe dhamme jānāti abhajitabbe dhamme jānāti. So sevitabbe dhamme jānanto asevitabbe dhamme jānanto, bhajitabbe dhamme jānanto abhajitabbe dhamme jānanto, asevitabbe dhamme na sevati sevitabbe dhamme sevati, abhajitabbe dhamme na bhajati bhajitabbe dhamme bhajati. Tassa asevitabbe dhamme asevato sevitabbe dhamme sevato, abhajitabbe dhamme abhajato bhajitabbe dhamme bhajato, aniṭṭhā akantā amanāpā dhammā parihāyanti, iṭṭhā kantā manāpā dhammā abhivaḍḍhanti. Taṃ kissa hetu? Evañhetaṃ, bhikkhave, hoti yathā taṃ viddasuno.
၄၇၅. ‘‘စတ္တာရိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒာနာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ ဒုက္ခဝိပာကံ; အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခံ အာယတိံ ဒုက္ခဝိပာကံ; အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခံ အာယတိံ သုခဝိပာကံ; အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ သုခဝိပာကံ။
475. ‘‘Cattārimāni, bhikkhave, dhammasamādānāni. Katamāni cattāri? Atthi, bhikkhave, dhammasamādānaṃ paccuppannadukkhañceva āyatiñca dukkhavipākaṃ; atthi, bhikkhave, dhammasamādānaṃ paccuppannasukhaṃ āyatiṃ dukkhavipākaṃ; atthi, bhikkhave, dhammasamādānaṃ paccuppannadukkhaṃ āyatiṃ sukhavipākaṃ; atthi, bhikkhave, dhammasamādānaṃ paccuppannasukhañceva āyatiñca sukhavipākaṃ.
၄၇၆. ‘‘တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, ယမိဒံ 1 ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ ဒုက္ခဝိပာကံ, တံ အဝိဒ္ဝာ အဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ – ‘ဣဒံ ခော ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ ဒုက္ခဝိပာက’န္တိ။ တံ အဝိဒ္ဝာ အဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ အပ္ပဇာနန္တော တံ သေဝတိ, တံ န ပရိဝဇ္ဇေတိ။ တသ္သ တံ သေဝတော, တံ အပရိဝဇ္ဇယတော, အနိဋ္ဌာ အကန္တာ အမနာပာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဟောတိ ယထာ တံ အဝိဒ္ဒသုနော။
476. ‘‘Tatra, bhikkhave, yamidaṃ 2 dhammasamādānaṃ paccuppannadukkhañceva āyatiñca dukkhavipākaṃ, taṃ avidvā avijjāgato yathābhūtaṃ nappajānāti – ‘idaṃ kho dhammasamādānaṃ paccuppannadukkhañceva āyatiñca dukkhavipāka’nti. Taṃ avidvā avijjāgato yathābhūtaṃ appajānanto taṃ sevati, taṃ na parivajjeti. Tassa taṃ sevato, taṃ aparivajjayato, aniṭṭhā akantā amanāpā dhammā abhivaḍḍhanti, iṭṭhā kantā manāpā dhammā parihāyanti. Taṃ kissa hetu? Evañhetaṃ, bhikkhave, hoti yathā taṃ aviddasuno.
‘‘တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, ယမိဒံ ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခံ အာယတိံ ဒုက္ခဝိပာကံ တံ အဝိဒ္ဝာ အဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ – ‘ဣဒံ ခော ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခံ အာယတိံ ဒုက္ခဝိပာက’န္တိ။ တံ အဝိဒ္ဝာ အဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ အပ္ပဇာနန္တော တံ သေဝတိ, တံ န ပရိဝဇ္ဇေတိ။ တသ္သ တံ သေဝတော, တံ အပရိဝဇ္ဇယတော, အနိဋ္ဌာ အကန္တာ အမနာပာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဟောတိ ယထာ တံ အဝိဒ္ဒသုနော။
‘‘Tatra, bhikkhave, yamidaṃ dhammasamādānaṃ paccuppannasukhaṃ āyatiṃ dukkhavipākaṃ taṃ avidvā avijjāgato yathābhūtaṃ nappajānāti – ‘idaṃ kho dhammasamādānaṃ paccuppannasukhaṃ āyatiṃ dukkhavipāka’nti. Taṃ avidvā avijjāgato yathābhūtaṃ appajānanto taṃ sevati, taṃ na parivajjeti. Tassa taṃ sevato, taṃ aparivajjayato, aniṭṭhā akantā amanāpā dhammā abhivaḍḍhanti, iṭṭhā kantā manāpā dhammā parihāyanti. Taṃ kissa hetu? Evañhetaṃ, bhikkhave, hoti yathā taṃ aviddasuno.
‘‘တတ္ရ , ဘိက္ခဝေ, ယမိဒံ ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခံ အာယတိံ သုခဝိပာကံ, တံ အဝိဒ္ဝာ အဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ – ‘ဣဒံ ခော ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခံ အာယတိံ သုခဝိပာက’န္တိ။ တံ အဝိဒ္ဝာ အဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ အပ္ပဇာနန္တော တံ န သေဝတိ, တံ ပရိဝဇ္ဇေတိ။ တသ္သ တံ အသေဝတော, တံ ပရိဝဇ္ဇယတော, အနိဋ္ဌာ အကန္တာ အမနာပာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဟောတိ ယထာ တံ အဝိဒ္ဒသုနော။
‘‘Tatra , bhikkhave, yamidaṃ dhammasamādānaṃ paccuppannadukkhaṃ āyatiṃ sukhavipākaṃ, taṃ avidvā avijjāgato yathābhūtaṃ nappajānāti – ‘idaṃ kho dhammasamādānaṃ paccuppannadukkhaṃ āyatiṃ sukhavipāka’nti. Taṃ avidvā avijjāgato yathābhūtaṃ appajānanto taṃ na sevati, taṃ parivajjeti. Tassa taṃ asevato, taṃ parivajjayato, aniṭṭhā akantā amanāpā dhammā abhivaḍḍhanti, iṭṭhā kantā manāpā dhammā parihāyanti. Taṃ kissa hetu? Evañhetaṃ, bhikkhave, hoti yathā taṃ aviddasuno.
‘‘တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, ယမိဒံ ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ သုခဝိပာကံ, တံ အဝိဒ္ဝာ အဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ – ‘ဣဒံ ခော ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ သုခဝိပာက’န္တိ။ တံ အဝိဒ္ဝာ အဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ အပ္ပဇာနန္တော တံ န သေဝတိ, တံ ပရိဝဇ္ဇေတိ။ တသ္သ တံ အသေဝတော, တံ ပရိဝဇ္ဇယတော, အနိဋ္ဌာ အကန္တာ အမနာပာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ, ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဟောတိ ယထာ တံ အဝိဒ္ဒသုနော။
‘‘Tatra, bhikkhave, yamidaṃ dhammasamādānaṃ paccuppannasukhañceva āyatiñca sukhavipākaṃ, taṃ avidvā avijjāgato yathābhūtaṃ nappajānāti – ‘idaṃ kho dhammasamādānaṃ paccuppannasukhañceva āyatiñca sukhavipāka’nti. Taṃ avidvā avijjāgato yathābhūtaṃ appajānanto taṃ na sevati, taṃ parivajjeti. Tassa taṃ asevato, taṃ parivajjayato, aniṭṭhā akantā amanāpā dhammā abhivaḍḍhanti, iṭṭhā kantā manāpā dhammā parihāyanti. Taṃ kissa hetu? Evañhetaṃ, bhikkhave, hoti yathā taṃ aviddasuno.
၄၇၇. ‘‘တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, ယမိဒံ ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ ဒုက္ခဝိပာကံ တံ ဝိဒ္ဝာ ဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – ‘ဣဒံ ခော ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ ဒုက္ခဝိပာက’န္တိ။ တံ ဝိဒ္ဝာ ဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ ပဇာနန္တော တံ န သေဝတိ, တံ ပရိဝဇ္ဇေတိ။ တသ္သ တံ အသေဝတော, တံ ပရိဝဇ္ဇယတော, အနိဋ္ဌာ အကန္တာ အမနာပာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဟောတိ ယထာ တံ ဝိဒ္ဒသုနော။
477. ‘‘Tatra, bhikkhave, yamidaṃ dhammasamādānaṃ paccuppannadukkhañceva āyatiñca dukkhavipākaṃ taṃ vidvā vijjāgato yathābhūtaṃ pajānāti – ‘idaṃ kho dhammasamādānaṃ paccuppannadukkhañceva āyatiñca dukkhavipāka’nti. Taṃ vidvā vijjāgato yathābhūtaṃ pajānanto taṃ na sevati, taṃ parivajjeti. Tassa taṃ asevato, taṃ parivajjayato, aniṭṭhā akantā amanāpā dhammā parihāyanti, iṭṭhā kantā manāpā dhammā abhivaḍḍhanti. Taṃ kissa hetu? Evañhetaṃ, bhikkhave, hoti yathā taṃ viddasuno.
‘‘တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, ယမိဒံ ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခံ အာယတိံ ဒုက္ခဝိပာကံ တံ ဝိဒ္ဝာ ဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – ‘ဣဒံ ခော ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခံ အာယတိံ ဒုက္ခဝိပာက’န္တိ။ တံ ဝိဒ္ဝာ ဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ ပဇာနန္တော တံ န သေဝတိ, တံ ပရိဝဇ္ဇေတိ။ တသ္သ တံ အသေဝတော, တံ ပရိဝဇ္ဇယတော , အနိဋ္ဌာ အကန္တာ အမနာပာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဟောတိ ယထာ တံ ဝိဒ္ဒသုနော။
‘‘Tatra, bhikkhave, yamidaṃ dhammasamādānaṃ paccuppannasukhaṃ āyatiṃ dukkhavipākaṃ taṃ vidvā vijjāgato yathābhūtaṃ pajānāti – ‘idaṃ kho dhammasamādānaṃ paccuppannasukhaṃ āyatiṃ dukkhavipāka’nti. Taṃ vidvā vijjāgato yathābhūtaṃ pajānanto taṃ na sevati, taṃ parivajjeti. Tassa taṃ asevato, taṃ parivajjayato , aniṭṭhā akantā amanāpā dhammā parihāyanti, iṭṭhā kantā manāpā dhammā abhivaḍḍhanti. Taṃ kissa hetu? Evañhetaṃ, bhikkhave, hoti yathā taṃ viddasuno.
‘‘တတ္ရ , ဘိက္ခဝေ, ယမိဒံ ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခံ အာယတိံ သုခဝိပာကံ တံ ဝိဒ္ဝာ ဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – ‘ဣဒံ ခော ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခံ အာယတိံ သုခဝိပာက’န္တိ။ တံ ဝိဒ္ဝာ ဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ ပဇာနန္တော တံ သေဝတိ, တံ န ပရိဝဇ္ဇေတိ။ တသ္သ တံ သေဝတော, တံ အပရိဝဇ္ဇယတော, အနိဋ္ဌာ အကန္တာ အမနာပာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဟောတိ ယထာ တံ ဝိဒ္ဒသုနော။
‘‘Tatra , bhikkhave, yamidaṃ dhammasamādānaṃ paccuppannadukkhaṃ āyatiṃ sukhavipākaṃ taṃ vidvā vijjāgato yathābhūtaṃ pajānāti – ‘idaṃ kho dhammasamādānaṃ paccuppannadukkhaṃ āyatiṃ sukhavipāka’nti. Taṃ vidvā vijjāgato yathābhūtaṃ pajānanto taṃ sevati, taṃ na parivajjeti. Tassa taṃ sevato, taṃ aparivajjayato, aniṭṭhā akantā amanāpā dhammā parihāyanti, iṭṭhā kantā manāpā dhammā abhivaḍḍhanti. Taṃ kissa hetu? Evañhetaṃ, bhikkhave, hoti yathā taṃ viddasuno.
‘‘တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, ယမိဒံ ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ သုခဝိပာကံ တံ ဝိဒ္ဝာ ဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – ‘ဣဒံ ခော ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ သုခဝိပာက’န္တိ။ တံ ဝိဒ္ဝာ ဝိဇ္ဇာဂတော ယထာဘူတံ ပဇာနန္တော တံ သေဝတိ, တံ န ပရိဝဇ္ဇေတိ။ တသ္သ တံ သေဝတော, တံ အပရိဝဇ္ဇယတော, အနိဋ္ဌာ အကန္တာ အမနာပာ ဓမ္မာ ပရိဟာယန္တိ, ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ဓမ္မာ အဘိဝဍ္ဎန္တိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဟောတိ ယထာ တံ ဝိဒ္ဒသုနော။
‘‘Tatra, bhikkhave, yamidaṃ dhammasamādānaṃ paccuppannasukhañceva āyatiñca sukhavipākaṃ taṃ vidvā vijjāgato yathābhūtaṃ pajānāti – ‘idaṃ kho dhammasamādānaṃ paccuppannasukhañceva āyatiñca sukhavipāka’nti. Taṃ vidvā vijjāgato yathābhūtaṃ pajānanto taṃ sevati, taṃ na parivajjeti. Tassa taṃ sevato, taṃ aparivajjayato, aniṭṭhā akantā amanāpā dhammā parihāyanti, iṭṭhā kantā manāpā dhammā abhivaḍḍhanti. Taṃ kissa hetu? Evañhetaṃ, bhikkhave, hoti yathā taṃ viddasuno.
၄၇၈. ‘‘ကတမဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ ဒုက္ခဝိပာကံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒောမနသ္သေန ပာဏာတိပာတီ ဟောတိ, ပာဏာတိပာတပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒောမနသ္သေန အဒိန္နာဒာယီ ဟောတိ, အဒိန္နာဒာနပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒောမနသ္သေန ကာမေသု မိစ္ဆာစာရီ ဟောတိ, ကာမေသု မိစ္ဆာစာရပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒောမနသ္သေန မုသာဝာဒီ ဟောတိ, မုသာဝာဒပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒောမနသ္သေန ပိသုဏဝာစော ဟောတိ, ပိသုဏဝာစာပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒောမနသ္သေန ဖရုသဝာစော ဟောတိ, ဖရုသဝာစာပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒောမနသ္သေန သမ္ဖပ္ပလာပီ ဟောတိ, သမ္ဖပ္ပလာပပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒောမနသ္သေန အဘိဇ္ဈာလု ဟောတိ, အဘိဇ္ဈာပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒောမနသ္သေန ဗ္ယာပန္နစိတ္တော ဟောတိ, ဗ္ယာပာဒပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒောမနသ္သေန မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ, မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ သော ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ အပာယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပာတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ ဒုက္ခဝိပာကံ။
478. ‘‘Katamañca , bhikkhave, dhammasamādānaṃ paccuppannadukkhañceva āyatiñca dukkhavipākaṃ? Idha, bhikkhave, ekacco sahāpi dukkhena sahāpi domanassena pāṇātipātī hoti, pāṇātipātapaccayā ca dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi dukkhena sahāpi domanassena adinnādāyī hoti, adinnādānapaccayā ca dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi dukkhena sahāpi domanassena kāmesu micchācārī hoti, kāmesu micchācārapaccayā ca dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi dukkhena sahāpi domanassena musāvādī hoti, musāvādapaccayā ca dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi dukkhena sahāpi domanassena pisuṇavāco hoti, pisuṇavācāpaccayā ca dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi dukkhena sahāpi domanassena pharusavāco hoti, pharusavācāpaccayā ca dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi dukkhena sahāpi domanassena samphappalāpī hoti, samphappalāpapaccayā ca dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi dukkhena sahāpi domanassena abhijjhālu hoti, abhijjhāpaccayā ca dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi dukkhena sahāpi domanassena byāpannacitto hoti, byāpādapaccayā ca dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi dukkhena sahāpi domanassena micchādiṭṭhi hoti, micchādiṭṭhipaccayā ca dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. So kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Idaṃ vuccati, bhikkhave, dhammasamādānaṃ paccuppannadukkhañceva āyatiñca dukkhavipākaṃ.
၄၇၉. ‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခံ အာယတိံ ဒုက္ခဝိပာကံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနသ္သေန ပာဏာတိပာတီ ဟောတိ, ပာဏာတိပာတပစ္စယာ စ သုခံ သောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနသ္သေန အဒိန္နာဒာယီ ဟောတိ, အဒိန္နာဒာနပစ္စယာ စ သုခံ သောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနသ္သေန ကာမေသုမိစ္ဆာစာရီ ဟောတိ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရပစ္စယာ စ သုခံ သောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနသ္သေန မုသာဝာဒီ ဟောတိ, မုသာဝာဒပစ္စယာ စ သုခံ သောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနသ္သေန ပိသုဏဝာစော ဟောတိ, ပိသုဏဝာစာပစ္စယာ စ သုခံ သောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနသ္သေန ဖရုသဝာစော ဟောတိ, ဖရုသဝာစာပစ္စယာ စ သုခံ သောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနသ္သေန သမ္ဖပ္ပလာပီ ဟောတိ, သမ္ဖပ္ပလာပပစ္စယာ စ သုခံ သောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနသ္သေန အဘိဇ္ဈာလု ဟောတိ, အဘိဇ္ဈာပစ္စယာ စ သုခံ သောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနသ္သေန ဗ္ယာပန္နစိတ္တော ဟောတိ, ဗ္ယာပာဒပစ္စယာ စ သုခံ သောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနသ္သေန မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ, မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိပစ္စယာ စ သုခံ သောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ သော ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ အပာယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပာတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခံ အာယတိံ ဒုက္ခဝိပာကံ။
479. ‘‘Katamañca, bhikkhave, dhammasamādānaṃ paccuppannasukhaṃ āyatiṃ dukkhavipākaṃ? Idha, bhikkhave, ekacco sahāpi sukhena sahāpi somanassena pāṇātipātī hoti, pāṇātipātapaccayā ca sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi sukhena sahāpi somanassena adinnādāyī hoti, adinnādānapaccayā ca sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi sukhena sahāpi somanassena kāmesumicchācārī hoti, kāmesumicchācārapaccayā ca sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi sukhena sahāpi somanassena musāvādī hoti, musāvādapaccayā ca sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi sukhena sahāpi somanassena pisuṇavāco hoti, pisuṇavācāpaccayā ca sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi sukhena sahāpi somanassena pharusavāco hoti, pharusavācāpaccayā ca sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi sukhena sahāpi somanassena samphappalāpī hoti, samphappalāpapaccayā ca sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi sukhena sahāpi somanassena abhijjhālu hoti, abhijjhāpaccayā ca sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi sukhena sahāpi somanassena byāpannacitto hoti, byāpādapaccayā ca sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi sukhena sahāpi somanassena micchādiṭṭhi hoti, micchādiṭṭhipaccayā ca sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti. So kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Idaṃ vuccati, bhikkhave, dhammasamādānaṃ paccuppannasukhaṃ āyatiṃ dukkhavipākaṃ.
၄၈၀. ‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခံ အာယတိံ သုခဝိပာကံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒောမနသ္သေန ပာဏာတိပာတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ပာဏာတိပာတာ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒောမနသ္သေန အဒိန္နာဒာနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, အဒိန္နာဒာနာ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒောမနသ္သေန ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒောမနသ္သေန မုသာဝာဒာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, မုသာဝာဒာ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒောမနသ္သေန ပိသုဏာယ ဝာစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ , ပိသုဏာယ ဝာစာယ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒောမနသ္သေန ဖရုသာယ ဝာစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဖရုသာယ ဝာစာယ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒောမနသ္သေန သမ္ဖပ္ပလာပာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, သမ္ဖပ္ပလာပာ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒောမနသ္သေန အနဘိဇ္ဈာလု ဟောတိ, အနဘိဇ္ဈာပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒောမနသ္သေန အဗ္ယာပန္နစိတ္တော ဟောတိ, အဗ္ယာပာဒပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ ဒုက္ခေန သဟာပိ ဒောမနသ္သေန သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ, သမ္မာဒိဋ္ဌိပစ္စယာ စ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ သော ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခံ အာယတိံ သုခဝိပာကံ။
480. ‘‘Katamañca, bhikkhave, dhammasamādānaṃ paccuppannadukkhaṃ āyatiṃ sukhavipākaṃ? Idha, bhikkhave, ekacco sahāpi dukkhena sahāpi domanassena pāṇātipātā paṭivirato hoti, pāṇātipātā veramaṇīpaccayā ca dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti ; sahāpi dukkhena sahāpi domanassena adinnādānā paṭivirato hoti, adinnādānā veramaṇīpaccayā ca dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi dukkhena sahāpi domanassena kāmesumicchācārā paṭivirato hoti, kāmesumicchācārā veramaṇīpaccayā ca dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi dukkhena sahāpi domanassena musāvādā paṭivirato hoti, musāvādā veramaṇīpaccayā ca dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi dukkhena sahāpi domanassena pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti , pisuṇāya vācāya veramaṇīpaccayā ca dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti ; sahāpi dukkhena sahāpi domanassena pharusāya vācāya paṭivirato hoti, pharusāya vācāya veramaṇīpaccayā ca dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi dukkhena sahāpi domanassena samphappalāpā paṭivirato hoti, samphappalāpā veramaṇīpaccayā ca dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi dukkhena sahāpi domanassena anabhijjhālu hoti, anabhijjhāpaccayā ca dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi dukkhena sahāpi domanassena abyāpannacitto hoti, abyāpādapaccayā ca dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi dukkhena sahāpi domanassena sammādiṭṭhi hoti, sammādiṭṭhipaccayā ca dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. So kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Idaṃ vuccati, bhikkhave, dhammasamādānaṃ paccuppannadukkhaṃ āyatiṃ sukhavipākaṃ.
၄၈၁. ‘‘ကတမဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ သုခဝိပာကံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စော သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနသ္သေန ပာဏာတိပာတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ပာဏာတိပာတာ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ သုခံ သောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနသ္သေန အဒိန္နာဒာနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, အဒိန္နာဒာနာ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ သုခံ သောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနသ္သေန ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ သုခံ သောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနသ္သေန မုသာဝာဒာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, မုသာဝာဒာ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ သုခံ သောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနသ္သေန ပိသုဏာယ ဝာစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ပိသုဏာယ ဝာစာယ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ သုခံ သောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနသ္သေန ဖရုသာယ ဝာစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဖရုသာယ ဝာစာယ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ သုခံ သောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနသ္သေန သမ္ဖပ္ပလာပာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, သမ္ဖပ္ပလာပာ ဝေရမဏီပစ္စယာ စ သုခံ သောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနသ္သေန အနဘိဇ္ဈာလု ဟောတိ, အနဘိဇ္ဈာပစ္စယာ စ သုခံ သောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနသ္သေန အဗ္ယာပန္နစိတ္တော ဟောတိ, အဗ္ယာပာဒပစ္စယာ စ သုခံ သောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ; သဟာပိ သုခေန သဟာပိ သောမနသ္သေန သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ, သမ္မာဒိဋ္ဌိပစ္စယာ စ သုခံ သောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ သော ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ။ ဣဒံ, ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ သုခဝိပာကံ။ ဣမာနိ ခော, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရိ ဓမ္မသမာဒာနာနိ။
481. ‘‘Katamañca, bhikkhave, dhammasamādānaṃ paccuppannasukhañceva āyatiñca sukhavipākaṃ? Idha, bhikkhave, ekacco sahāpi sukhena sahāpi somanassena pāṇātipātā paṭivirato hoti, pāṇātipātā veramaṇīpaccayā ca sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi sukhena sahāpi somanassena adinnādānā paṭivirato hoti, adinnādānā veramaṇīpaccayā ca sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi sukhena sahāpi somanassena kāmesumicchācārā paṭivirato hoti, kāmesumicchācārā veramaṇīpaccayā ca sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi sukhena sahāpi somanassena musāvādā paṭivirato hoti, musāvādā veramaṇīpaccayā ca sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi sukhena sahāpi somanassena pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti, pisuṇāya vācāya veramaṇīpaccayā ca sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi sukhena sahāpi somanassena pharusāya vācāya paṭivirato hoti, pharusāya vācāya veramaṇīpaccayā ca sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi sukhena sahāpi somanassena samphappalāpā paṭivirato hoti, samphappalāpā veramaṇīpaccayā ca sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi sukhena sahāpi somanassena anabhijjhālu hoti, anabhijjhāpaccayā ca sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi sukhena sahāpi somanassena abyāpannacitto hoti, abyāpādapaccayā ca sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti; sahāpi sukhena sahāpi somanassena sammādiṭṭhi hoti, sammādiṭṭhipaccayā ca sukhaṃ somanassaṃ paṭisaṃvedeti. So kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Idaṃ, vuccati, bhikkhave, dhammasamādānaṃ paccuppannasukhañceva āyatiñca sukhavipākaṃ. Imāni kho, bhikkhave, cattāri dhammasamādānāni.
၄၈၂. ‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, တိတ္တကာလာဗု ဝိသေန သံသဋ္ဌော။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယ္ယ ဇီဝိတုကာမော အမရိတုကာမော သုခကာမော ဒုက္ခပ္ပဋိကူလော။ တမေနံ ဧဝံ ဝဒေယ္ယုံ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, အယံ တိတ္တကာလာဗု ဝိသေန သံသဋ္ဌော, သစေ အာကင္ခသိ ပိဝ 3။ တသ္သ တေ ပိဝတော 4 စေဝ နစ္ဆာဒေသ္သတိ ဝဏ္ဏေနပိ ဂန္ဓေနပိ ရသေနပိ, ပိဝိတ္ဝာ 5 စ ပန မရဏံ ဝာ နိဂစ္ဆသိ မရဏမတ္တံ ဝာ ဒုက္ခ’န္တိ။ သော တံ အပ္ပဋိသင္ခာယ ပိဝေယ္ယ, နပ္ပဋိနိသ္သဇ္ဇေယ္ယ။ တသ္သ တံ ပိဝတော စေဝ နစ္ဆာဒေယ္ယ ဝဏ္ဏေနပိ ဂန္ဓေနပိ ရသေနပိ, ပိဝိတ္ဝာ စ ပန မရဏံ ဝာ နိဂစ္ဆေယ္ယ မရဏမတ္တံ ဝာ ဒုက္ခံ။ တထူပမာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ ဓမ္မသမာဒာနံ ဝဒာမိ, ယမိဒံ ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ ဒုက္ခဝိပာကံ။
482. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, tittakālābu visena saṃsaṭṭho. Atha puriso āgaccheyya jīvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhappaṭikūlo. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ambho purisa, ayaṃ tittakālābu visena saṃsaṭṭho, sace ākaṅkhasi piva 6. Tassa te pivato 7 ceva nacchādessati vaṇṇenapi gandhenapi rasenapi, pivitvā 8 ca pana maraṇaṃ vā nigacchasi maraṇamattaṃ vā dukkha’nti. So taṃ appaṭisaṅkhāya piveyya, nappaṭinissajjeyya. Tassa taṃ pivato ceva nacchādeyya vaṇṇenapi gandhenapi rasenapi, pivitvā ca pana maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ. Tathūpamāhaṃ, bhikkhave, imaṃ dhammasamādānaṃ vadāmi, yamidaṃ dhammasamādānaṃ paccuppannadukkhañceva āyatiñca dukkhavipākaṃ.
၄၈၃. ‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အာပာနီယကံသော ဝဏ္ဏသမ္ပန္နော ဂန္ဓသမ္ပန္နော ရသသမ္ပန္နော။ သော စ ခော ဝိသေန သံသဋ္ဌော။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယ္ယ ဇီဝိတုကာမော အမရိတုကာမော သုခကာမော ဒုက္ခပ္ပဋိကူလော။ တမေနံ ဧဝံ ဝဒေယ္ယုံ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, အယံ အာပာနီယကံသော ဝဏ္ဏသမ္ပန္နော ဂန္ဓသမ္ပန္နော ရသသမ္ပန္နော။ သော စ ခော ဝိသေန သံသဋ္ဌော, သစေ အာကင္ခသိ ပိဝ။ တသ္သ တေ ပိဝတောဟိ 9 ခော ဆာဒေသ္သတိ ဝဏ္ဏေနပိ ဂန္ဓေနပိ ရသေနပိ, ပိဝိတ္ဝာ စ ပန မရဏံ ဝာ နိဂစ္ဆသိ မရဏမတ္တံ ဝာ ဒုက္ခ’န္တိ။ သော တံ အပ္ပဋိသင္ခာယ ပိဝေယ္ယ, နပ္ပဋိနိသ္သဇ္ဇေယ္ယ။ တသ္သ တံ ပိဝတောဟိ ခော ဆာဒေယ္ယ ဝဏ္ဏေနပိ ဂန္ဓေနပိ ရသေနပိ, ပိဝိတ္ဝာ စ ပန မရဏံ ဝာ နိဂစ္ဆေယ္ယ မရဏမတ္တံ ဝာ ဒုက္ခံ။ တထူပမာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ ဓမ္မသမာဒာနံ ဝဒာမိ, ယမိဒံ ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခံ အာယတိံ ဒုက္ခဝိပာကံ။
483. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, āpānīyakaṃso vaṇṇasampanno gandhasampanno rasasampanno. So ca kho visena saṃsaṭṭho. Atha puriso āgaccheyya jīvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhappaṭikūlo. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ambho purisa, ayaṃ āpānīyakaṃso vaṇṇasampanno gandhasampanno rasasampanno. So ca kho visena saṃsaṭṭho, sace ākaṅkhasi piva. Tassa te pivatohi 10 kho chādessati vaṇṇenapi gandhenapi rasenapi, pivitvā ca pana maraṇaṃ vā nigacchasi maraṇamattaṃ vā dukkha’nti. So taṃ appaṭisaṅkhāya piveyya, nappaṭinissajjeyya. Tassa taṃ pivatohi kho chādeyya vaṇṇenapi gandhenapi rasenapi, pivitvā ca pana maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ. Tathūpamāhaṃ, bhikkhave, imaṃ dhammasamādānaṃ vadāmi, yamidaṃ dhammasamādānaṃ paccuppannasukhaṃ āyatiṃ dukkhavipākaṃ.
၄၈၄. ‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပူတိမုတ္တံ နာနာဘေသဇ္ဇေဟိ သံသဋ္ဌံ။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယ္ယ ပဏ္ဍုကရောဂီ။ တမေနံ ဧဝံ ဝဒေယ္ယုံ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, ဣဒံ ပူတိမုတ္တံ နာနာဘေသဇ္ဇေဟိ သံသဋ္ဌံ, သစေ အာကင္ခသိ ပိဝ။ တသ္သ တေ ပိဝတောဟိ ခော နစ္ဆာဒေသ္သတိ ဝဏ္ဏေနပိ ဂန္ဓေနပိ ရသေနပိ, ပိဝိတ္ဝာ စ ပန သုခီ ဘဝိသ္သသီ’တိ။ သော တံ ပဋိသင္ခာယ ပိဝေယ္ယ, နပ္ပဋိနိသ္သဇ္ဇေယ္ယ။ တသ္သ တံ ပိဝတောဟိ ခော နစ္ဆာဒေယ္ယ ဝဏ္ဏေနပိ ဂန္ဓေနပိ ရသေနပိ, ပိဝိတ္ဝာ စ ပန သုခီ အသ္သ။ တထူပမာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ ဓမ္မသမာဒာနံ ဝဒာမိ, ယမိဒံ ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခံ အာယတိံ သုခဝိပာကံ။
484. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, pūtimuttaṃ nānābhesajjehi saṃsaṭṭhaṃ. Atha puriso āgaccheyya paṇḍukarogī. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ambho purisa, idaṃ pūtimuttaṃ nānābhesajjehi saṃsaṭṭhaṃ, sace ākaṅkhasi piva. Tassa te pivatohi kho nacchādessati vaṇṇenapi gandhenapi rasenapi, pivitvā ca pana sukhī bhavissasī’ti. So taṃ paṭisaṅkhāya piveyya, nappaṭinissajjeyya. Tassa taṃ pivatohi kho nacchādeyya vaṇṇenapi gandhenapi rasenapi, pivitvā ca pana sukhī assa. Tathūpamāhaṃ, bhikkhave, imaṃ dhammasamādānaṃ vadāmi, yamidaṃ dhammasamādānaṃ paccuppannadukkhaṃ āyatiṃ sukhavipākaṃ.
၄၈၅. ‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဒဓိ စ မဓု စ သပ္ပိ စ ဖာဏိတဉ္စ ဧကဇ္ဈံ သံသဋ္ဌံ။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယ္ယ လောဟိတပက္ခန္ဒိကော။ တမေနံ ဧဝံ ဝဒေယ္ယုံ – ‘အမ္ဘော ပုရိသ, ဣဒံ ဒဓိံ စ မဓုံ စ သပ္ပိံ စ ဖာဏိတဉ္စ ဧကဇ္ဈံ သံသဋ္ဌံ, သစေ အာကင္ခသိ ပိဝ။ တသ္သ တေ ပိဝတော စေဝ ဆာဒေသ္သတိ ဝဏ္ဏေနပိ ဂန္ဓေနပိ ရသေနပိ, ပိဝိတ္ဝာ စ ပန သုခီ ဘဝိသ္သသီ’တိ။ သော တံ ပဋိသင္ခာယ ပိဝေယ္ယ, နပ္ပဋိနိသ္သဇ္ဇေယ္ယ။ တသ္သ တံ ပိဝတော စေဝ ဆာဒေယ္ယ ဝဏ္ဏေနပိ ဂန္ဓေနပိ ရသေနပိ, ပိဝိတ္ဝာ စ ပန သုခီ အသ္သ။ တထူပမာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ ဓမ္မသမာဒာနံ ဝဒာမိ, ယမိဒံ ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ သုခဝိပာကံ။
485. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, dadhi ca madhu ca sappi ca phāṇitañca ekajjhaṃ saṃsaṭṭhaṃ. Atha puriso āgaccheyya lohitapakkhandiko. Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ambho purisa, idaṃ dadhiṃ ca madhuṃ ca sappiṃ ca phāṇitañca ekajjhaṃ saṃsaṭṭhaṃ, sace ākaṅkhasi piva. Tassa te pivato ceva chādessati vaṇṇenapi gandhenapi rasenapi, pivitvā ca pana sukhī bhavissasī’ti. So taṃ paṭisaṅkhāya piveyya, nappaṭinissajjeyya. Tassa taṃ pivato ceva chādeyya vaṇṇenapi gandhenapi rasenapi, pivitvā ca pana sukhī assa. Tathūpamāhaṃ, bhikkhave, imaṃ dhammasamādānaṃ vadāmi, yamidaṃ dhammasamādānaṃ paccuppannasukhañceva āyatiñca sukhavipākaṃ.
၄၈၆. ‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဝသ္သာနံ ပစ္ဆိမေ မာသေ သရဒသမယေ ဝိဒ္ဓေ ဝိဂတဝလာဟကေ ဒေဝေ အာဒိစ္စော နဘံ အဗ္ဘုသ္သက္ကမာနော သဗ္ဗံ အာကာသဂတံ တမဂတံ အဘိဝိဟစ္စ ဘာသတေ စ တပတေ စ ဝိရောစတေ စ; ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ယမိဒံ ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ သုခဝိပာကံ တဒညေ ပုထုသမဏဗ္ရာဟ္မဏပရပ္ပဝာဒေ အဘိဝိဟစ္စ ဘာသတေ စ တပတေ စ ဝိရောစတေ စာ’’တိ။
486. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, vassānaṃ pacchime māse saradasamaye viddhe vigatavalāhake deve ādicco nabhaṃ abbhussakkamāno sabbaṃ ākāsagataṃ tamagataṃ abhivihacca bhāsate ca tapate ca virocate ca; evameva kho, bhikkhave, yamidaṃ dhammasamādānaṃ paccuppannasukhañceva āyatiñca sukhavipākaṃ tadaññe puthusamaṇabrāhmaṇaparappavāde abhivihacca bhāsate ca tapate ca virocate cā’’ti.
ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
မဟာဓမ္မသမာဒာနသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဆဋ္ဌံ။
Mahādhammasamādānasuttaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၆. မဟာဓမ္မသမာဒာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 6. Mahādhammasamādānasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၆. မဟာဓမ္မသမာဒာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 6. Mahādhammasamādānasuttavaṇṇanā
