| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya |
3. මහාගොපාලකසුත්‌තං
3. Mahāgopālakasuttaṃ
346. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්‌ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්‌ඩිකස්‌ස ආරාමෙ. තත්‍ර ඛො භගවා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි – ‘‘භික්‌ඛවො’’ති. ‘‘භදන්‌තෙ’’ති තෙ භික්‌ඛූ භගවතො පච්‌චස්‌සොසුං. භගවා එතදවොච –
346. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘එකාදසහි, භික්‌ඛවෙ, අඞ්‌ගෙහි සමන්‌නාගතො ගොපාලකො අභබ්‌බො ගොගණං පරිහරිතුං ඵාතිං කාතුං 1. කතමෙහි එකාදසහි? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, ගොපාලකො න රූපඤ්‌ඤූ හොති, න ලක්‌ඛණකුසලො හොති, න ආසාටිකං හාරෙතා 2 හොති, න වණං පටිච්‌ඡාදෙතා හොති, න ධූමං කත්‌තා හොති, න තිත්‌ථං ජානාති, න පීතං ජානාති, න වීථිං ජානාති, න ගොචරකුසලො හොති අනවසෙසදොහී ච හොති. යෙ තෙ උසභා ගොපිතරො ගොපරිණායකා තෙ න අතිරෙකපූජාය පූජෙතා හොති. ඉමෙහි ඛො, භික්‌ඛවෙ, එකාදසහි අඞ්‌ගෙහි සමන්‌නාගතො ගොපාලකො අභබ්‌බො ගොගණං පරිහරිතුං ඵාතිං කාතුං. එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, එකාදසහි ධම්‌මෙහි සමන්‌නාගතො භික්‌ඛු අභබ්‌බො ඉමස්‌මිං ධම්‌මවිනයෙ වුද්‌ධිං විරූළ්‌හිං වෙපුල්‌ලං ආපජ්‌ජිතුං. කතමෙහි එකාදසහි? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු න රූපඤ්‌ඤූ හොති, න ලක්‌ඛණකුසලො හොති, න ආසාටිකං හාරෙතා හොති, න වණං පටිච්‌ඡාදෙතා හොති, න ධූමං කත්‌තා හොති, න තිත්‌ථං ජානාති, න පීතං ජානාති, න වීථිං ජානාති, න ගොචරකුසලො හොති, අනවසෙසදොහී ච හොති. යෙ තෙ භික්‌ඛූ ථෙරා රත්‌තඤ්‌ඤූ චිරපබ්‌බජිතා සඞ්‌ඝපිතරො සඞ්‌ඝපරිණායකා තෙ න අතිරෙකපූජාය පූජෙතා හොති.
‘‘Ekādasahi, bhikkhave, aṅgehi samannāgato gopālako abhabbo gogaṇaṃ pariharituṃ phātiṃ kātuṃ 3. Katamehi ekādasahi? Idha, bhikkhave, gopālako na rūpaññū hoti, na lakkhaṇakusalo hoti, na āsāṭikaṃ hāretā 4 hoti, na vaṇaṃ paṭicchādetā hoti, na dhūmaṃ kattā hoti, na titthaṃ jānāti, na pītaṃ jānāti, na vīthiṃ jānāti, na gocarakusalo hoti anavasesadohī ca hoti. Ye te usabhā gopitaro gopariṇāyakā te na atirekapūjāya pūjetā hoti. Imehi kho, bhikkhave, ekādasahi aṅgehi samannāgato gopālako abhabbo gogaṇaṃ pariharituṃ phātiṃ kātuṃ. Evameva kho, bhikkhave, ekādasahi dhammehi samannāgato bhikkhu abhabbo imasmiṃ dhammavinaye vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjituṃ. Katamehi ekādasahi? Idha, bhikkhave, bhikkhu na rūpaññū hoti, na lakkhaṇakusalo hoti, na āsāṭikaṃ hāretā hoti, na vaṇaṃ paṭicchādetā hoti, na dhūmaṃ kattā hoti, na titthaṃ jānāti, na pītaṃ jānāti, na vīthiṃ jānāti, na gocarakusalo hoti, anavasesadohī ca hoti. Ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghapariṇāyakā te na atirekapūjāya pūjetā hoti.
347. ‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු න රූපඤ්‌ඤූ හොති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු යං කිඤ්‌චි රූපං සබ්‌බං රූපං ‘චත්‌තාරි මහාභූතානි, චතුන්‌නඤ්‌ච මහාභූතානං උපාදායරූප’න්‌ති යථාභූතං නප්‌පජානාති. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු න රූපඤ්‌ඤූ හොති.
347. ‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu na rūpaññū hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu yaṃ kiñci rūpaṃ sabbaṃ rūpaṃ ‘cattāri mahābhūtāni, catunnañca mahābhūtānaṃ upādāyarūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu na rūpaññū hoti.
‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු න ලක්‌ඛණකුසලො හොති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු ‘කම්‌මලක්‌ඛණො බාලො, කම්‌මලක්‌ඛණො පණ්‌ඩිතො’ති යථාභූතං නප්‌පජානාති. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු න ලක්‌ඛණකුසලො හොති.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu na lakkhaṇakusalo hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu ‘kammalakkhaṇo bālo, kammalakkhaṇo paṇḍito’ti yathābhūtaṃ nappajānāti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu na lakkhaṇakusalo hoti.
‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු න ආසාටිකං හාරෙතා හොති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු උප්‌පන්‌නං කාමවිතක්‌කං අධිවාසෙති, නප්‌පජහති න විනොදෙති න බ්‍යන්‌තී කරොති න අනභාවං ගමෙති. උප්‌පන්‌නං බ්‍යාපාදවිතක්‌කං…පෙ.… උප්‌පන්‌නං විහිංසාවිතක්‌කං…පෙ.… උප්‌පන්‌නුප්‌පන්‌නෙ පාපකෙ අකුසලෙ ධම්‌මෙ අධිවාසෙති, නප්‌පජහති න විනොදෙති න බ්‍යන්‌තී කරොති න අනභාවං ගමෙති. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු න ආසාටිකං හාරෙතා හොති.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu na āsāṭikaṃ hāretā hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu uppannaṃ kāmavitakkaṃ adhivāseti, nappajahati na vinodeti na byantī karoti na anabhāvaṃ gameti. Uppannaṃ byāpādavitakkaṃ…pe… uppannaṃ vihiṃsāvitakkaṃ…pe… uppannuppanne pāpake akusale dhamme adhivāseti, nappajahati na vinodeti na byantī karoti na anabhāvaṃ gameti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu na āsāṭikaṃ hāretā hoti.
‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු න වණං පටිච්‌ඡාදෙතා හොති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු චක්‌ඛුනා රූපං දිස්‌වා නිමිත්‌තග්‌ගාහී හොති අනුබ්‍යඤ්‌ජනග්‌ගාහී. යත්‌වාධිකරණමෙනං චක්‌ඛුන්‌ද්‍රියං අසංවුතං විහරන්‌තං අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සා පාපකා අකුසලා ධම්‌මා අන්‌වාස්‌සවෙය්‍යුං, තස්‌ස සංවරාය න පටිපජ්‌ජති, න රක්‌ඛති චක්‌ඛුන්‌ද්‍රියං, චක්‌ඛුන්‌ද්‍රියෙ න සංවරං ආපජ්‌ජති. සොතෙන සද්‌දං සුත්‌වා…පෙ.… ඝානෙන ගන්‌ධං ඝායිත්‌වා…පෙ.… ජිව්‌හාය රසං සායිත්‌වා…පෙ.… කායෙන ඵොට්‌ඨබ්‌බං ඵුසිත්‌වා…පෙ.… මනසා ධම්‌මං විඤ්‌ඤාය නිමිත්‌තග්‌ගාහී හොති අනුබ්‍යඤ්‌ජනග්‌ගාහී. යත්‌වාධිකරණමෙනං මනින්‌ද්‍රියං අසංවුතං විහරන්‌තං අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සා පාපකා අකුසලා ධම්‌මා අන්‌වාස්‌සවෙය්‍යුං, තස්‌ස සංවරාය න පටිපජ්‌ජති, න රක්‌ඛති මනින්‌ද්‍රියං, මනින්‌ද්‍රියෙ න සංවරං ආපජ්‌ජති. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු න වණං පටිච්‌ඡාදෙතා හොති.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu na vaṇaṃ paṭicchādetā hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya na paṭipajjati, na rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye na saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya na paṭipajjati, na rakkhati manindriyaṃ, manindriye na saṃvaraṃ āpajjati. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu na vaṇaṃ paṭicchādetā hoti.
‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු න ධූමං කත්‌තා හොති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු යථාසුතං යථාපරියත්‌තං ධම්‌මං න විත්‌ථාරෙන පරෙසං දෙසෙතා හොති. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු න ධූමං කත්‌තා හොති.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu na dhūmaṃ kattā hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ na vitthārena paresaṃ desetā hoti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu na dhūmaṃ kattā hoti.
‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු න තිත්‌ථං ජානාති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු යෙ තෙ භික්‌ඛූ බහුස්‌සුතා ආගතාගමා ධම්‌මධරා විනයධරා මාතිකාධරා, තෙ කාලෙන කාලං උපසඞ්‌කමිත්‌වා න පරිපුච්‌ඡති, න පරිපඤ්‌හති – ‘ඉදං, භන්‌තෙ, කථං? ඉමස්‌ස කො අත්‌ථො’ති? තස්‌ස තෙ ආයස්‌මන්‌තො අවිවටඤ්‌චෙව න විවරන්‌ති, අනුත්‌තානීකතඤ්‌ච න උත්‌තානී කරොන්‌ති, අනෙකවිහිතෙසු ච කඞ්‌ඛාඨානීයෙසු ධම්‌මෙසු කඞ්‌ඛං න පටිවිනොදෙන්‌ති. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු න තිත්‌ථං ජානාති.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu na titthaṃ jānāti? Idha, bhikkhave, bhikkhu ye te bhikkhū bahussutā āgatāgamā dhammadharā vinayadharā mātikādharā, te kālena kālaṃ upasaṅkamitvā na paripucchati, na paripañhati – ‘idaṃ, bhante, kathaṃ? Imassa ko attho’ti? Tassa te āyasmanto avivaṭañceva na vivaranti, anuttānīkatañca na uttānī karonti, anekavihitesu ca kaṅkhāṭhānīyesu dhammesu kaṅkhaṃ na paṭivinodenti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu na titthaṃ jānāti.
‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු න පීතං ජානාති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු තථාගතප්‌පවෙදිතෙ ධම්‌මවිනයෙ දෙසියමානෙ න ලභති අත්‌ථවෙදං, න ලභති ධම්‌මවෙදං, න ලභති ධම්‌මූපසංහිතං පාමොජ්‌ජං. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු න පීතං ජානාති.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu na pītaṃ jānāti? Idha, bhikkhave, bhikkhu tathāgatappavedite dhammavinaye desiyamāne na labhati atthavedaṃ, na labhati dhammavedaṃ, na labhati dhammūpasaṃhitaṃ pāmojjaṃ. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu na pītaṃ jānāti.
‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු න වීථිං ජානාති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු අරියං අට්‌ඨඞ්‌ගිකං මග්‌ගං යථාභූතං නප්‌පජානාති. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු න වීථිං ජානාති.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu na vīthiṃ jānāti? Idha, bhikkhave, bhikkhu ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu na vīthiṃ jānāti.
‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු න ගොචරකුසලො හොති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු චත්‌තාරො සතිපට්‌ඨානෙ යථාභූතං නප්‌පජානාති. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ , භික්‌ඛු න ගොචරකුසලො හොති.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu na gocarakusalo hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu cattāro satipaṭṭhāne yathābhūtaṃ nappajānāti. Evaṃ kho, bhikkhave , bhikkhu na gocarakusalo hoti.
‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු අනවසෙසදොහී හොති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුං සද්‌ධා ගහපතිකා අභිහට්‌ඨුං පවාරෙන්‌ති චීවරපිණ්‌ඩපාතසෙනාසනගිලානප්‌පච්‌චයභෙසජ්‌ජපරික්‌ඛාරෙහි, තත්‍ර භික්‌ඛු මත්‌තං න ජානාති පටිග්‌ගහණාය. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු අනවසෙසදොහී හොති.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu anavasesadohī hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhuṃ saddhā gahapatikā abhihaṭṭhuṃ pavārenti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārehi, tatra bhikkhu mattaṃ na jānāti paṭiggahaṇāya. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu anavasesadohī hoti.
‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු යෙ තෙ භික්‌ඛූ ථෙරා රත්‌තඤ්‌ඤූ චිරපබ්‌බජිතා සඞ්‌ඝපිතරො සඞ්‌ඝපරිණායකා තෙ න අතිරෙකපූජාය පූජෙතා හොති ? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු යෙ තෙ භික්‌ඛූ ථෙරා රත්‌තඤ්‌ඤූ චිරපබ්‌බජිතා සඞ්‌ඝපිතරො සඞ්‌ඝපරිණායකා, තෙසු න මෙත්‌තං කායකම්‌මං පච්‌චුපට්‌ඨාපෙති ආවි චෙව රහො ච; න මෙත්‌තං වචීකම්‌මං පච්‌චුපට්‌ඨාපෙති ආවි චෙව රහො ච; න මෙත්‌තං මනොකම්‌මං පච්‌චුපට්‌ඨාපෙති ආවි චෙව රහො ච. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු යෙ තෙ භික්‌ඛූ ථෙරා රත්‌තඤ්‌ඤූ චිරපබ්‌බජිතා සඞ්‌ඝපිතරො සඞ්‌ඝපරිණායකා තෙ න අතිරෙකපූජාය පූජෙතා හොති.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghapariṇāyakā te na atirekapūjāya pūjetā hoti ? Idha, bhikkhave, bhikkhu ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghapariṇāyakā, tesu na mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhāpeti āvi ceva raho ca; na mettaṃ vacīkammaṃ paccupaṭṭhāpeti āvi ceva raho ca; na mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhāpeti āvi ceva raho ca. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghapariṇāyakā te na atirekapūjāya pūjetā hoti.
‘‘ඉමෙහි ඛො භික්‌ඛවෙ එකාදසහි ධම්‌මෙහි සමන්‌නාගතො භික්‌ඛු අභබ්‌බො ඉමස්‌මිං ධම්‌මවිනයෙ වුද්‌ධිං විරූළ්‌හිං වෙපුල්‌ලං ආපජ්‌ජිතුං.
‘‘Imehi kho bhikkhave ekādasahi dhammehi samannāgato bhikkhu abhabbo imasmiṃ dhammavinaye vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjituṃ.
348. ‘‘එකාදසහි , භික්‌ඛවෙ, අඞ්‌ගෙහි සමන්‌නාගතො ගොපාලකො භබ්‌බො ගොගණං පරිහරිතුං ඵාතිං කාතුං. කතමෙහි එකාදසහි? ඉධ, භික්‌ඛවෙ , ගොපාලකො රූපඤ්‌ඤූ හොති, ලක්‌ඛණකුසලො හොති, ආසාටිකං හාරෙතා හොති, වණං පටිච්‌ඡාදෙතා හොති, ධූමං කත්‌තා හොති, තිත්‌ථං ජානාති, පීතං ජානාති, වීථිං ජානාති, ගොචරකුසලො හොති, සාවසෙසදොහී ච හොති. යෙ තෙ උසභා ගොපිතරො ගොපරිණායකා තෙ අතිරෙකපූජාය පූජෙතා හොති. ඉමෙහි ඛො, භික්‌ඛවෙ, එකාදසහි අඞ්‌ගෙහි සමන්‌නාගතො ගොපාලකො භබ්‌බො ගොගණං පරිහරිතුං ඵාතිං කාතුං. එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, එකාදසහි ධම්‌මෙහි සමන්‌නාගතො භික්‌ඛු භබ්‌බො ඉමස්‌මිං ධම්‌මවිනයෙ වුද්‌ධිං විරූළ්‌හිං වෙපුල්‌ලං ආපජ්‌ජිතුං. කතමෙහි එකාදසහි? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු රූපඤ්‌ඤූ හොති, ලක්‌ඛණකුසලො හොති, ආසාටිකං හාරෙතා හොති, වණං පටිච්‌ඡාදෙතා හොති, ධූමං කත්‌තා හොති, තිත්‌ථං ජානාති, පීතං ජානාති, වීථිං ජානාති, ගොචරකුසලො හොති, සාවසෙසදොහී ච හොති. යෙ තෙ භික්‌ඛූ ථෙරා රත්‌තඤ්‌ඤූ චිරපබ්‌බජිතා සඞ්‌ඝපිතරො සඞ්‌ඝපරිණායකා තෙ අතිරෙකපූජාය පූජෙතා හොති.
348. ‘‘Ekādasahi , bhikkhave, aṅgehi samannāgato gopālako bhabbo gogaṇaṃ pariharituṃ phātiṃ kātuṃ. Katamehi ekādasahi? Idha, bhikkhave , gopālako rūpaññū hoti, lakkhaṇakusalo hoti, āsāṭikaṃ hāretā hoti, vaṇaṃ paṭicchādetā hoti, dhūmaṃ kattā hoti, titthaṃ jānāti, pītaṃ jānāti, vīthiṃ jānāti, gocarakusalo hoti, sāvasesadohī ca hoti. Ye te usabhā gopitaro gopariṇāyakā te atirekapūjāya pūjetā hoti. Imehi kho, bhikkhave, ekādasahi aṅgehi samannāgato gopālako bhabbo gogaṇaṃ pariharituṃ phātiṃ kātuṃ. Evameva kho, bhikkhave, ekādasahi dhammehi samannāgato bhikkhu bhabbo imasmiṃ dhammavinaye vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjituṃ. Katamehi ekādasahi? Idha, bhikkhave, bhikkhu rūpaññū hoti, lakkhaṇakusalo hoti, āsāṭikaṃ hāretā hoti, vaṇaṃ paṭicchādetā hoti, dhūmaṃ kattā hoti, titthaṃ jānāti, pītaṃ jānāti, vīthiṃ jānāti, gocarakusalo hoti, sāvasesadohī ca hoti. Ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghapariṇāyakā te atirekapūjāya pūjetā hoti.
349. ‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු රූපඤ්‌ඤූ හොති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු යං කිඤ්‌චි රූපං සබ්‌බං රූපං ‘චත්‌තාරි මහාභූතානි , චතුන්‌නඤ්‌ච මහාභූතානං උපාදායරූප’න්‌ති යථාභූතං පජානාති. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු රූපඤ්‌ඤූ හොති.
349. ‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu rūpaññū hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu yaṃ kiñci rūpaṃ sabbaṃ rūpaṃ ‘cattāri mahābhūtāni , catunnañca mahābhūtānaṃ upādāyarūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu rūpaññū hoti.
‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු ලක්‌ඛණකුසලො හොති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු කම්‌මලක්‌ඛණො බාලො, කම්‌මලක්‌ඛණො පණ්‌ඩිතොති යථාභූතං පජානාති. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු ලක්‌ඛණකුසලො හොති.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu lakkhaṇakusalo hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu kammalakkhaṇo bālo, kammalakkhaṇo paṇḍitoti yathābhūtaṃ pajānāti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu lakkhaṇakusalo hoti.
‘‘කථඤ්‌ච , භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු ආසාටිකං හාරෙතා හොති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු උප්‌පන්‌නං කාමවිතක්‌කං නාධිවාසෙති, පජහති විනොදෙති බ්‍යන්‌තී කරොති අනභාවං ගමෙති. උප්‌පන්‌නං බ්‍යාපාදවිතක්‌කං…පෙ.… උප්‌පන්‌නං විහිංසාවිතක්‌කං…පෙ.… උප්‌පන්‌නුප්‌පන්‌නෙ පාපකෙ අකුසලෙ ධම්‌මෙ නාධිවාසෙති, පජහති විනොදෙති බ්‍යන්‌තී කරොති අනභාවං ගමෙති. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු ආසාටිකං හාරෙතා හොති.
‘‘Kathañca , bhikkhave, bhikkhu āsāṭikaṃ hāretā hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu uppannaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāseti, pajahati vinodeti byantī karoti anabhāvaṃ gameti. Uppannaṃ byāpādavitakkaṃ…pe… uppannaṃ vihiṃsāvitakkaṃ…pe… uppannuppanne pāpake akusale dhamme nādhivāseti, pajahati vinodeti byantī karoti anabhāvaṃ gameti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu āsāṭikaṃ hāretā hoti.
‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු වණං පටිච්‌ඡාදෙතා හොති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු චක්‌ඛුනා රූපං දිස්‌වා න නිමිත්‌තග්‌ගාහී හොති නානුබ්‍යඤ්‌ජනග්‌ගාහී. යත්‌වාධිකරණමෙනං චක්‌ඛුන්‌ද්‍රියං අසංවුතං විහරන්‌තං අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සා පාපකා අකුසලා ධම්‌මා අන්‌වාස්‌සවෙය්‍යුං තස්‌ස සංවරාය පටිපජ්‌ජති, රක්‌ඛති චක්‌ඛුන්‌ද්‍රියං, චක්‌ඛුන්‌ද්‍රියෙ සංවරං ආපජ්‌ජති. සොතෙන සද්‌දං සුත්‌වා…පෙ.… ඝානෙන ගන්‌ධං ඝායිත්‌වා…පෙ.… ජිව්‌හාය රසං සායිත්‌වා…පෙ.… කායෙන ඵොට්‌ඨබ්‌බං ඵුසිත්‌වා…පෙ.… මනසා ධම්‌මං විඤ්‌ඤාය න නිමිත්‌තග්‌ගාහී හොති නානුබ්‍යඤ්‌ජනග්‌ගාහී. යත්‌වාධිකරණමෙනං මනින්‌ද්‍රියං අසංවුතං විහරන්‌තං අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සා පාපකා අකුසලා ධම්‌මා අන්‌වාස්‌සවෙය්‍යුං තස්‌ස සංවරාය පටිපජ්‌ජති, රක්‌ඛති මනින්‌ද්‍රියං, මනින්‌ද්‍රියෙ සංවරං ආපජ්‌ජති. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු වණං පටිච්‌ඡාදෙතා හොති.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu vaṇaṃ paṭicchādetā hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjati. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu vaṇaṃ paṭicchādetā hoti.
‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු ධූමං කත්‌තා හොති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු යථාසුතං යථාපරියත්‌තං ධම්‌මං විත්‌ථාරෙන පරෙසං දෙසෙතා හොති. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු ධූමං කත්‌තා හොති.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu dhūmaṃ kattā hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena paresaṃ desetā hoti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu dhūmaṃ kattā hoti.
‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු තිත්‌ථං ජානාති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු යෙ තෙ භික්‌ඛූ බහුස්‌සුතා ආගතාගමා ධම්‌මධරා විනයධරා මාතිකාධරා තෙ කාලෙන කාලං උපසඞ්‌කමිත්‌වා පරිපුච්‌ඡති, පරිපඤ්‌හති – ‘ඉදං, භන්‌තෙ, කථං? ඉමස්‌ස කො අත්‌ථො’ති? තස්‌ස තෙ ආයස්‌මන්‌තො අවිවටඤ්‌චෙව විවරන්‌ති, අනුත්‌තානීකතඤ්‌ච උත්‌තානී කරොන්‌ති, අනෙකවිහිතෙසු ච කඞ්‌ඛාඨානීයෙසු ධම්‌මෙසු කඞ්‌ඛං පටිවිනොදෙන්‌ති. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු තිත්‌ථං ජානාති.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu titthaṃ jānāti? Idha, bhikkhave, bhikkhu ye te bhikkhū bahussutā āgatāgamā dhammadharā vinayadharā mātikādharā te kālena kālaṃ upasaṅkamitvā paripucchati, paripañhati – ‘idaṃ, bhante, kathaṃ? Imassa ko attho’ti? Tassa te āyasmanto avivaṭañceva vivaranti, anuttānīkatañca uttānī karonti, anekavihitesu ca kaṅkhāṭhānīyesu dhammesu kaṅkhaṃ paṭivinodenti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu titthaṃ jānāti.
‘‘කථඤ්‌ච භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු පීතං ජානාති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු තථාගතප්‌පවෙදිතෙ ධම්‌මවිනයෙ දෙසියමානෙ ලභති අත්‌ථවෙදං, ලභති ධම්‌මවෙදං, ලභති ධම්‌මූපසංහිතං පාමොජ්‌ජං. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු පීතං ජානාති.
‘‘Kathañca bhikkhave, bhikkhu pītaṃ jānāti? Idha, bhikkhave, bhikkhu tathāgatappavedite dhammavinaye desiyamāne labhati atthavedaṃ, labhati dhammavedaṃ, labhati dhammūpasaṃhitaṃ pāmojjaṃ. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu pītaṃ jānāti.
‘‘කථඤ්‌ච , භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු වීථිං ජානාති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු අරියං අට්‌ඨඞ්‌ගිකං මග්‌ගං යථාභූතං පජානාති. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු වීථිං ජානාති.
‘‘Kathañca , bhikkhave, bhikkhu vīthiṃ jānāti? Idha, bhikkhave, bhikkhu ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu vīthiṃ jānāti.
‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු ගොචරකුසලො හොති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු චත්‌තාරො සතිපට්‌ඨානෙ යථාභූතං පජානාති. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු ගොචරකුසලො හොති.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu gocarakusalo hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu cattāro satipaṭṭhāne yathābhūtaṃ pajānāti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu gocarakusalo hoti.
‘‘කථඤ්‌ච භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සාවසෙසදොහී හොති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුං සද්‌ධා ගහපතිකා අභිහට්‌ඨුං පවාරෙන්‌ති චීවරපිණ්‌ඩපාතසෙනාසනගිලානප්‌පච්‌චයභෙසජ්‌ජපරික්‌ඛාරෙහි. තත්‍ර භික්‌ඛු මත්‌තං ජානාති පටිග්‌ගහණාය. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සාවසෙසදොහී හොති.
‘‘Kathañca bhikkhave, bhikkhu sāvasesadohī hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhuṃ saddhā gahapatikā abhihaṭṭhuṃ pavārenti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārehi. Tatra bhikkhu mattaṃ jānāti paṭiggahaṇāya. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu sāvasesadohī hoti.
‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු යෙ තෙ භික්‌ඛූ ථෙරා රත්‌තඤ්‌ඤූ චිරපබ්‌බජිතා සඞ්‌ඝපිතරො සඞ්‌ඝපරිණායකා, තෙ අතිරෙකපූජාය පූජෙතා හොති? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු යෙ තෙ භික්‌ඛූ ථෙරා රත්‌තඤ්‌ඤූ චිරපබ්‌බජිතා සඞ්‌ඝපිතරො සඞ්‌ඝපරිණායකා තෙසු මෙත්‌තං කායකම්‌මං පච්‌චුපට්‌ඨාපෙති ආවි චෙව රහො ච; මෙත්‌තං වචීකම්‌මං පච්‌චුපට්‌ඨාපෙති ආවි චෙව රහො ච; මෙත්‌තං මනොකම්‌මං පච්‌චුපට්‌ඨාපෙති ආවි චෙව රහො ච. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු යෙ තෙ භික්‌ඛූ ථෙරා රත්‌තඤ්‌ඤූ චිරපබ්‌බජිතා සඞ්‌ඝපිතරො සඞ්‌ඝපරිණායකා තෙ අතිරෙකපූජාය පූජෙතා හොති.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghapariṇāyakā, te atirekapūjāya pūjetā hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghapariṇāyakā tesu mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhāpeti āvi ceva raho ca; mettaṃ vacīkammaṃ paccupaṭṭhāpeti āvi ceva raho ca; mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhāpeti āvi ceva raho ca. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghapariṇāyakā te atirekapūjāya pūjetā hoti.
‘‘ඉමෙහි ඛො, භික්‌ඛවෙ, එකාදසහි ධම්‌මෙහි සමන්‌නාගතො භික්‌ඛු භබ්‌බො ඉමස්‌මිං ධම්‌මවිනයෙ වුද්‌ධිං විරූළ්‌හිං වෙපුල්‌ලං ආපජ්‌ජිතු’’න්‌ති.
‘‘Imehi kho, bhikkhave, ekādasahi dhammehi samannāgato bhikkhu bhabbo imasmiṃ dhammavinaye vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjitu’’nti.
ඉදමවොච භගවා. අත්‌තමනා තෙ භික්‌ඛූ භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දුන්‌ති.
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
මහාගොපාලකසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං තතියං.
Mahāgopālakasuttaṃ niṭṭhitaṃ tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 3. මහාගොපාලකසුත්‌තවණ්‌ණනා • 3. Mahāgopālakasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 3. මහාගොපාලකසුත්‌තවණ්‌ණනා • 3. Mahāgopālakasuttavaṇṇanā
