Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya

    ၈. မဟာတဏ္ဟာသင္ခယသုတ္တံ

    8. Mahātaṇhāsaṅkhayasuttaṃ

    ၃၉၆. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ အာရာမေ။ တေန ခော ပန သမယေန သာတိသ္သ နာမ ဘိက္ခုနော ကေဝဋ္ဋပုတ္တသ္သ ဧဝရူပံ ပာပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ – ‘‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တဒေဝိဒံ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတိ အနည’’န္တိ။ အသ္သောသုံ ခော သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ – ‘‘သာတိသ္သ ကိရ နာမ ဘိက္ခုနော ကေဝဋ္ဋပုတ္တသ္သ ဧဝရူပံ ပာပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တဒေဝိဒံ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတိ, အနည’’’န္တိ။ အထ ခော တေ ဘိက္ခူ ယေန သာတိ ဘိက္ခု ကေဝဋ္ဋပုတ္တော တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ သာတိံ ဘိက္ခုံ ကေဝဋ္ဋပုတ္တံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တေ, အာဝုသော သာတိ, ဧဝရူပံ ပာပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တဒေဝိဒံ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတိ, အနည’’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ ဗ္ယာ ခော အဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တဒေဝိဒံ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတိ, အနည’’န္တိ။ အထ ခော တေ ဘိက္ခူ သာတိံ ဘိက္ခုံ ကေဝဋ္ဋပုတ္တံ ဧတသ္မာ ပာပကာ ဒိဋ္ဌိဂတာ ဝိဝေစေတုကာမာ သမနုယုဉ္ဇန္တိ သမနုဂာဟန္တိ သမနုဘာသန္တိ – ‘‘မာ ဧဝံ, အာဝုသော သာတိ, အဝစ, မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ, န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ, န ဟိ ဘဂဝာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ။ အနေကပရိယာယေနာဝုသော သာတိ, ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဝိညာဏံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ, အညတ္ရ ပစ္စယာ နတ္ထိ ဝိညာဏသ္သ သမ္ဘဝော’’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခော သာတိ ဘိက္ခု ကေဝဋ္ဋပုတ္တော တေဟိ ဘိက္ခူဟိ သမနုယုဉ္ဇိယမာနော သမနုဂာဟိယမာနော သမနုဘာသိယမာနော တဒေဝ ပာပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ထာမသာ ပရာမာသာ အဘိနိဝိသ္သ ဝောဟရတိ – ‘‘ဧဝံ ဗ္ယာ ခော အဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တဒေဝိဒံ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတိ အနည’’န္တိ။

    396. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena sātissa nāma bhikkhuno kevaṭṭaputtassa evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ hoti – ‘‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā tadevidaṃ viññāṇaṃ sandhāvati saṃsarati anañña’’nti. Assosuṃ kho sambahulā bhikkhū – ‘‘sātissa kira nāma bhikkhuno kevaṭṭaputtassa evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā tadevidaṃ viññāṇaṃ sandhāvati saṃsarati, anañña’’’nti. Atha kho te bhikkhū yena sāti bhikkhu kevaṭṭaputto tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā sātiṃ bhikkhuṃ kevaṭṭaputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘saccaṃ kira te, āvuso sāti, evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā tadevidaṃ viññāṇaṃ sandhāvati saṃsarati, anañña’’’nti? ‘‘Evaṃ byā kho ahaṃ, āvuso, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā tadevidaṃ viññāṇaṃ sandhāvati saṃsarati, anañña’’nti. Atha kho te bhikkhū sātiṃ bhikkhuṃ kevaṭṭaputtaṃ etasmā pāpakā diṭṭhigatā vivecetukāmā samanuyuñjanti samanugāhanti samanubhāsanti – ‘‘mā evaṃ, āvuso sāti, avaca, mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Anekapariyāyenāvuso sāti, paṭiccasamuppannaṃ viññāṇaṃ vuttaṃ bhagavatā, aññatra paccayā natthi viññāṇassa sambhavo’’ti. Evampi kho sāti bhikkhu kevaṭṭaputto tehi bhikkhūhi samanuyuñjiyamāno samanugāhiyamāno samanubhāsiyamāno tadeva pāpakaṃ diṭṭhigataṃ thāmasā parāmāsā abhinivissa voharati – ‘‘evaṃ byā kho ahaṃ, āvuso, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā tadevidaṃ viññāṇaṃ sandhāvati saṃsarati anañña’’nti.

    ၃၉၇. ယတော ခော တေ ဘိက္ခူ နာသက္ခိံသု သာတိံ ဘိက္ခုံ ကေဝဋ္ဋပုတ္တံ ဧတသ္မာ ပာပကာ ဒိဋ္ဌိဂတာ ဝိဝေစေတုံ, အထ ခော တေ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘သာတိသ္သ နာမ, ဘန္တေ, ဘိက္ခုနော ကေဝဋ္ဋပုတ္တသ္သ ဧဝရူပံ ပာပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တဒေဝိဒံ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတိ, အနည’န္တိ။ အသ္သုမ္ဟ ခော မယံ, ဘန္တေ, သာတိသ္သ ကိရ နာမ ဘိက္ခုနော ကေဝဋ္ဋပုတ္တသ္သ ဧဝရူပံ ပာပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တဒေဝိဒံ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတိ, အနည’န္တိ။ အထ ခော မယံ, ဘန္တေ, ယေန သာတိ ဘိက္ခု ကေဝဋ္ဋပုတ္တော တေနုပသင္ကမိမ္ဟ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ သာတိံ ဘိက္ခုံ ကေဝဋ္ဋပုတ္တံ ဧတဒဝောစုမ္ဟ – ‘သစ္စံ ကိရ တေ, အာဝုသော သာတိ, ဧဝရူပံ ပာပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တဒေဝိဒံ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတိ, အနည’’န္တိ? ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘန္တေ, သာတိ ဘိက္ခု ကေဝဋ္ဋပုတ္တော အမ္ဟေ ဧတဒဝောစ – ‘ဧဝံ ဗ္ယာ ခော အဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တဒေဝိဒံ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတိ, အနည’န္တိ။ အထ ခော မယံ, ဘန္တေ, သာတိံ ဘိက္ခုံ ကေဝဋ္ဋပုတ္တံ ဧတသ္မာ ပာပကာ ဒိဋ္ဌိဂတာ ဝိဝေစေတုကာမာ သမနုယုဉ္ဇိမ္ဟ သမနုဂာဟိမ္ဟ သမနုဘာသိမ္ဟ – ‘မာ ဧဝံ, အာဝုသော သာတိ, အဝစ, မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ, န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ, န ဟိ ဘဂဝာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ။ အနေကပရိယာယေနာဝုသော သာတိ, ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဝိညာဏံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ, အညတ္ရ ပစ္စယာ နတ္ထိ ဝိညာဏသ္သ သမ္ဘဝော’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခော, ဘန္တေ, သာတိ ဘိက္ခု ကေဝဋ္ဋပုတ္တော အမ္ဟေဟိ သမနုယုဉ္ဇိယမာနော သမနုဂာဟိယမာနော သမနုဘာသိယမာနော တဒေဝ ပာပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ထာမသာ ပရာမသာ အဘိနိဝိသ္သ ဝောဟရတိ – ‘ဧဝံ ဗ္ယာ ခော အဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တဒေဝိဒံ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတိ, အနည’န္တိ။ ယတော ခော မယံ, ဘန္တေ, နာသက္ခိမ္ဟ သာတိံ ဘိက္ခုံ ကေဝဋ္ဋပုတ္တံ ဧတသ္မာ ပာပကာ ဒိဋ္ဌိဂတာ ဝိဝေစေတုံ, အထ မယံ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝတော အာရောစေမာ’’တိ။

    397. Yato kho te bhikkhū nāsakkhiṃsu sātiṃ bhikkhuṃ kevaṭṭaputtaṃ etasmā pāpakā diṭṭhigatā vivecetuṃ, atha kho te bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘sātissa nāma, bhante, bhikkhuno kevaṭṭaputtassa evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā tadevidaṃ viññāṇaṃ sandhāvati saṃsarati, anañña’nti. Assumha kho mayaṃ, bhante, sātissa kira nāma bhikkhuno kevaṭṭaputtassa evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā tadevidaṃ viññāṇaṃ sandhāvati saṃsarati, anañña’nti. Atha kho mayaṃ, bhante, yena sāti bhikkhu kevaṭṭaputto tenupasaṅkamimha; upasaṅkamitvā sātiṃ bhikkhuṃ kevaṭṭaputtaṃ etadavocumha – ‘saccaṃ kira te, āvuso sāti, evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā tadevidaṃ viññāṇaṃ sandhāvati saṃsarati, anañña’’nti? Evaṃ vutte, bhante, sāti bhikkhu kevaṭṭaputto amhe etadavoca – ‘evaṃ byā kho ahaṃ, āvuso, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā tadevidaṃ viññāṇaṃ sandhāvati saṃsarati, anañña’nti. Atha kho mayaṃ, bhante, sātiṃ bhikkhuṃ kevaṭṭaputtaṃ etasmā pāpakā diṭṭhigatā vivecetukāmā samanuyuñjimha samanugāhimha samanubhāsimha – ‘mā evaṃ, āvuso sāti, avaca, mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Anekapariyāyenāvuso sāti, paṭiccasamuppannaṃ viññāṇaṃ vuttaṃ bhagavatā, aññatra paccayā natthi viññāṇassa sambhavo’ti. Evampi kho, bhante, sāti bhikkhu kevaṭṭaputto amhehi samanuyuñjiyamāno samanugāhiyamāno samanubhāsiyamāno tadeva pāpakaṃ diṭṭhigataṃ thāmasā parāmasā abhinivissa voharati – ‘evaṃ byā kho ahaṃ, āvuso, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā tadevidaṃ viññāṇaṃ sandhāvati saṃsarati, anañña’nti. Yato kho mayaṃ, bhante, nāsakkhimha sātiṃ bhikkhuṃ kevaṭṭaputtaṃ etasmā pāpakā diṭṭhigatā vivecetuṃ, atha mayaṃ etamatthaṃ bhagavato ārocemā’’ti.

    ၃၉၈. အထ ခော ဘဂဝာ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တ္ဝံ ဘိက္ခု, မမ ဝစနေန သာတိံ ဘိက္ခုံ ကေဝဋ္ဋပုတ္တံ အာမန္တေဟိ – ‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော သာတိ, အာမန္တေတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေန သာတိ ဘိက္ခု ကေဝဋ္ဋပုတ္တော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ သာတိံ ဘိက္ခုံ ကေဝဋ္ဋပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော သာတိ, အာမန္တေတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခော သာတိ ဘိက္ခု ကေဝဋ္ဋပုတ္တော တသ္သ ဘိက္ခုနော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော သာတိံ ဘိက္ခုံ ကေဝဋ္ဋပုတ္တံ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ – ‘‘သစ္စံ ကိရ, တေ, သာတိ, ဧဝရူပံ ပာပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တဒေဝိဒံ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတိ, အနည’’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ ဗ္ယာ ခော အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ တဒေဝိဒံ ဝိညာဏံ သန္ဓာဝတိ သံသရတိ, အနည’’န္တိ။ ‘‘ကတမံ တံ, သာတိ, ဝိညာဏ’’န္တိ? ‘‘ယ္ဝာယံ, ဘန္တေ, ဝဒော ဝေဒေယ္ယော တတ္ရ တတ္ရ ကလ္ယာဏပာပကာနံ ကမ္မာနံ ဝိပာကံ ပဋိသံဝေဒေတီ’’တိ။ ‘‘ကသ္သ နု ခော နာမ တ္ဝံ, မောဃပုရိသ, မယာ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာသိ? နနု မယာ, မောဃပုရိသ, အနေကပရိယာယေန ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဝိညာဏံ ဝုတ္တံ, အညတ္ရ ပစ္စယာ နတ္ထိ ဝိညာဏသ္သ သမ္ဘဝောတိ? အထ စ ပန တ္ဝံ, မောဃပုရိသ, အတ္တနာ ဒုဂ္ဂဟိတေန အမ္ဟေ စေဝ အဗ္ဘာစိက္ခသိ, အတ္တာနဉ္စ ခဏသိ, ဗဟုဉ္စ အပုညံ ပသဝသိ။ တဉ္ဟိ တေ, မောဃပုရိသ, ဘဝိသ္သတိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယာ’’တိ။

    398. Atha kho bhagavā aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ bhikkhu, mama vacanena sātiṃ bhikkhuṃ kevaṭṭaputtaṃ āmantehi – ‘satthā taṃ, āvuso sāti, āmantetī’’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā yena sāti bhikkhu kevaṭṭaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā sātiṃ bhikkhuṃ kevaṭṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘satthā taṃ, āvuso sāti, āmantetī’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho sāti bhikkhu kevaṭṭaputto tassa bhikkhuno paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho sātiṃ bhikkhuṃ kevaṭṭaputtaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘saccaṃ kira, te, sāti, evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā tadevidaṃ viññāṇaṃ sandhāvati saṃsarati, anañña’’’nti? ‘‘Evaṃ byā kho ahaṃ, bhante, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā tadevidaṃ viññāṇaṃ sandhāvati saṃsarati, anañña’’nti. ‘‘Katamaṃ taṃ, sāti, viññāṇa’’nti? ‘‘Yvāyaṃ, bhante, vado vedeyyo tatra tatra kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ vipākaṃ paṭisaṃvedetī’’ti. ‘‘Kassa nu kho nāma tvaṃ, moghapurisa, mayā evaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānāsi? Nanu mayā, moghapurisa, anekapariyāyena paṭiccasamuppannaṃ viññāṇaṃ vuttaṃ, aññatra paccayā natthi viññāṇassa sambhavoti? Atha ca pana tvaṃ, moghapurisa, attanā duggahitena amhe ceva abbhācikkhasi, attānañca khaṇasi, bahuñca apuññaṃ pasavasi. Tañhi te, moghapurisa, bhavissati dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyā’’ti.

    ၃၉၉. အထ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နာယံ သာတိ ဘိက္ခု ကေဝဋ္ဋပုတ္တော ဥသ္မီကတောပိ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ’’တိ? ‘‘ကိဉ္ဟိ သိယာ ဘန္တေ? နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, သာတိ ဘိက္ခု ကေဝဋ္ဋပုတ္တော တုဏ္ဟီဘူတော မင္ကုဘူတော ပတ္တက္ခန္ဓော အဓောမုခော ပဇ္ဈာယန္တော အပ္ပဋိဘာနော နိသီဒိ။ အထ ခော ဘဂဝာ သာတိံ ဘိက္ခုံ ကေဝဋ္ဋပုတ္တံ တုဏ္ဟီဘူတံ မင္ကုဘူတံ ပတ္တက္ခန္ဓံ အဓောမုခံ ပဇ္ဈာယန္တံ အပ္ပဋိဘာနံ ဝိဒိတ္ဝာ သာတိံ ဘိက္ခုံ ကေဝဋ္ဋပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ပညာယိသ္သသိ ခော တ္ဝံ, မောဃပုရိသ, ဧတေန သကေန ပာပကေန ဒိဋ္ဌိဂတေန။ ဣဓာဟံ ဘိက္ခူ ပဋိပုစ္ဆိသ္သာမီ’’တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တုမ္ဟေပိ မေ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာထ ယထာယံ သာတိ ဘိက္ခု ကေဝဋ္ဋပုတ္တော အတ္တနာ ဒုဂ္ဂဟိတေန အမ္ဟေ စေဝ အဗ္ဘာစိက္ခတိ, အတ္တာနဉ္စ ခဏတိ, ဗဟုဉ္စ အပုညံ ပသဝတီ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ! အနေကပရိယာယေန ဟိ နော, ဘန္တေ, ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဝိညာဏံ ဝုတ္တံ ဘဂဝတာ, အညတ္ရ ပစ္စယာ နတ္ထိ ဝိညာဏသ္သ သမ္ဘဝော’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု, ဘိက္ခဝေ! သာဓု ခော မေ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာထ။ အနေကပရိယာယေန ဟိ ဝော, ဘိက္ခဝေ, ပဋိစ္စသမုပ္ပန္နံ ဝိညာဏံ ဝုတ္တံ မယာ, အညတ္ရ ပစ္စယာ နတ္ထိ ဝိညာဏသ္သ သမ္ဘဝောတိ။ အထ စ ပနာယံ သာတိ ဘိက္ခု ကေဝဋ္ဋပုတ္တော အတ္တနာ ဒုဂ္ဂဟိတေန အမ္ဟေ စေဝ အဗ္ဘာစိက္ခတိ, အတ္တာနဉ္စ ခဏတိ, ဗဟုဉ္စ အပုညံ ပသဝတိ ပသဝတိ။ တဉ္ဟိ တသ္သ မောဃပုရိသသ္သ ဘဝိသ္သတိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ။

    399. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nāyaṃ sāti bhikkhu kevaṭṭaputto usmīkatopi imasmiṃ dhammavinaye’’ti? ‘‘Kiñhi siyā bhante? No hetaṃ, bhante’’ti. Evaṃ vutte, sāti bhikkhu kevaṭṭaputto tuṇhībhūto maṅkubhūto pattakkhandho adhomukho pajjhāyanto appaṭibhāno nisīdi. Atha kho bhagavā sātiṃ bhikkhuṃ kevaṭṭaputtaṃ tuṇhībhūtaṃ maṅkubhūtaṃ pattakkhandhaṃ adhomukhaṃ pajjhāyantaṃ appaṭibhānaṃ viditvā sātiṃ bhikkhuṃ kevaṭṭaputtaṃ etadavoca – ‘‘paññāyissasi kho tvaṃ, moghapurisa, etena sakena pāpakena diṭṭhigatena. Idhāhaṃ bhikkhū paṭipucchissāmī’’ti. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘tumhepi me, bhikkhave, evaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānātha yathāyaṃ sāti bhikkhu kevaṭṭaputto attanā duggahitena amhe ceva abbhācikkhati, attānañca khaṇati, bahuñca apuññaṃ pasavatī’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante! Anekapariyāyena hi no, bhante, paṭiccasamuppannaṃ viññāṇaṃ vuttaṃ bhagavatā, aññatra paccayā natthi viññāṇassa sambhavo’’ti. ‘‘Sādhu sādhu, bhikkhave! Sādhu kho me tumhe, bhikkhave, evaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānātha. Anekapariyāyena hi vo, bhikkhave, paṭiccasamuppannaṃ viññāṇaṃ vuttaṃ mayā, aññatra paccayā natthi viññāṇassa sambhavoti. Atha ca panāyaṃ sāti bhikkhu kevaṭṭaputto attanā duggahitena amhe ceva abbhācikkhati, attānañca khaṇati, bahuñca apuññaṃ pasavati pasavati. Tañhi tassa moghapurisassa bhavissati dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya.

    ၄၀၀. ‘‘ယံ ယဒေဝ, ဘိက္ခဝေ, ပစ္စယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ, တေန တေနေဝ ဝိညာဏံတ္ဝေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ 1။ စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ, စက္ခုဝိညာဏံတ္ဝေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ; သောတဉ္စ ပဋိစ္စ သဒ္ဒေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ, သောတဝိညာဏံတ္ဝေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ; ဃာနဉ္စ ပဋိစ္စ ဂန္ဓေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ, ဃာနဝိညာဏံတ္ဝေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ; ဇိဝ္ဟဉ္စ ပဋိစ္စ ရသေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ, ဇိဝ္ဟာဝိညာဏံတ္ဝေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ; ကာယဉ္စ ပဋိစ္စ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ, ကာယဝိညာဏံတ္ဝေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ; မနဉ္စ ပဋိစ္စ ဓမ္မေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ, မနောဝိညာဏံတ္ဝေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ။

    400. ‘‘Yaṃ yadeva, bhikkhave, paccayaṃ paṭicca uppajjati viññāṇaṃ, tena teneva viññāṇaṃtveva saṅkhyaṃ gacchati 2. Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati viññāṇaṃ, cakkhuviññāṇaṃtveva saṅkhyaṃ gacchati; sotañca paṭicca sadde ca uppajjati viññāṇaṃ, sotaviññāṇaṃtveva saṅkhyaṃ gacchati; ghānañca paṭicca gandhe ca uppajjati viññāṇaṃ, ghānaviññāṇaṃtveva saṅkhyaṃ gacchati; jivhañca paṭicca rase ca uppajjati viññāṇaṃ, jivhāviññāṇaṃtveva saṅkhyaṃ gacchati; kāyañca paṭicca phoṭṭhabbe ca uppajjati viññāṇaṃ, kāyaviññāṇaṃtveva saṅkhyaṃ gacchati; manañca paṭicca dhamme ca uppajjati viññāṇaṃ, manoviññāṇaṃtveva saṅkhyaṃ gacchati.

    ‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ယံ ယဒေဝ ပစ္စယံ ပဋိစ္စ အဂ္ဂိ ဇလတိ တေန တေနေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ။ ကဋ္ဌဉ္စ ပဋိစ္စ အဂ္ဂိ ဇလတိ, ကဋ္ဌဂ္ဂိတ္ဝေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ; သကလိကဉ္စ ပဋိစ္စ အဂ္ဂိ ဇလတိ, သကလိကဂ္ဂိတ္ဝေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ; တိဏဉ္စ ပဋိစ္စ အဂ္ဂိ ဇလတိ, တိဏဂ္ဂိတ္ဝေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ; ဂောမယဉ္စ ပဋိစ္စ အဂ္ဂိ ဇလတိ, ဂောမယဂ္ဂိတ္ဝေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ; ထုသဉ္စ ပဋိစ္စ အဂ္ဂိ ဇလတိ, ထုသဂ္ဂိတ္ဝေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ; သင္ကာရဉ္စ ပဋိစ္စ အဂ္ဂိ ဇလတိ, သင္ကာရဂ္ဂိတ္ဝေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ယံ ယဒေဝ ပစ္စယံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ, တေန တေနေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ။ စက္ခုဉ္စ ပဋိစ္စ ရူပေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ, စက္ခုဝိညာဏံတ္ဝေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ; သောတဉ္စ ပဋိစ္စ သဒ္ဒေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ, သောတဝိညာဏံတ္ဝေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ, ဃာနဉ္စ ပဋိစ္စ ဂန္ဓေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ , ဃာဏဝိညာဏံတ္ဝေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ, ဇိဝ္ဟဉ္စ ပဋိစ္စ ရသေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ, ဇိဝ္ဟာဝိညာဏံတ္ဝေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ။ ကာယဉ္စ ပဋိစ္စ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ, ကာယဝိညာဏံတ္ဝေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ။ မနဉ္စ ပဋိစ္စ ဓမ္မေ စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိညာဏံ, မနောဝိညာဏံတ္ဝေဝ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ။

    ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, yaṃ yadeva paccayaṃ paṭicca aggi jalati tena teneva saṅkhyaṃ gacchati. Kaṭṭhañca paṭicca aggi jalati, kaṭṭhaggitveva saṅkhyaṃ gacchati; sakalikañca paṭicca aggi jalati, sakalikaggitveva saṅkhyaṃ gacchati; tiṇañca paṭicca aggi jalati, tiṇaggitveva saṅkhyaṃ gacchati; gomayañca paṭicca aggi jalati, gomayaggitveva saṅkhyaṃ gacchati; thusañca paṭicca aggi jalati, thusaggitveva saṅkhyaṃ gacchati; saṅkārañca paṭicca aggi jalati, saṅkāraggitveva saṅkhyaṃ gacchati. Evameva kho, bhikkhave, yaṃ yadeva paccayaṃ paṭicca uppajjati viññāṇaṃ, tena teneva saṅkhyaṃ gacchati. Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati viññāṇaṃ, cakkhuviññāṇaṃtveva saṅkhyaṃ gacchati; sotañca paṭicca sadde ca uppajjati viññāṇaṃ, sotaviññāṇaṃtveva saṅkhyaṃ gacchati, ghānañca paṭicca gandhe ca uppajjati viññāṇaṃ , ghāṇaviññāṇaṃtveva saṅkhyaṃ gacchati, jivhañca paṭicca rase ca uppajjati viññāṇaṃ, jivhāviññāṇaṃtveva saṅkhyaṃ gacchati. Kāyañca paṭicca phoṭṭhabbe ca uppajjati viññāṇaṃ, kāyaviññāṇaṃtveva saṅkhyaṃ gacchati. Manañca paṭicca dhamme ca uppajjati viññāṇaṃ, manoviññāṇaṃtveva saṅkhyaṃ gacchati.

    ၄၀၁. ‘‘ဘူတမိဒန္တိ , ဘိက္ခဝေ, ပသ္သထာ’’တိ?

    401. ‘‘Bhūtamidanti , bhikkhave, passathā’’ti?

    ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘တဒာဟာရသမ္ဘဝန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ပသ္သထာ’’တိ?

    ‘‘Tadāhārasambhavanti, bhikkhave, passathā’’ti?

    ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘တဒာဟာရနိရောဓာ ယံ ဘူတံ, တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ပသ္သထာ’’တိ?

    ‘‘Tadāhāranirodhā yaṃ bhūtaṃ, taṃ nirodhadhammanti, bhikkhave, passathā’’ti?

    ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘ဘူတမိဒံ နောသ္သူတိ, ဘိက္ခဝေ, ကင္ခတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိစိကိစ္ဆာ’’တိ?

    ‘‘Bhūtamidaṃ nossūti, bhikkhave, kaṅkhato uppajjati vicikicchā’’ti?

    ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘တဒာဟာရသမ္ဘဝံ နောသ္သူတိ, ဘိက္ခဝေ , ကင္ခတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိစိကိစ္ဆာ’’တိ?

    ‘‘Tadāhārasambhavaṃ nossūti, bhikkhave , kaṅkhato uppajjati vicikicchā’’ti?

    ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘တဒာဟာရနိရောဓာ ယံ ဘူတံ, တံ နိရောဓဓမ္မံ နောသ္သူတိ, ဘိက္ခဝေ, ကင္ခတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိစိကိစ္ဆာ’’တိ?

    ‘‘Tadāhāranirodhā yaṃ bhūtaṃ, taṃ nirodhadhammaṃ nossūti, bhikkhave, kaṅkhato uppajjati vicikicchā’’ti?

    ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘ဘူတမိဒန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပသ္သတော ယာ ဝိစိကိစ္ဆာ သာ ပဟီယတီ’’တိ?

    ‘‘Bhūtamidanti, bhikkhave, yathābhūtaṃ sammappaññāya passato yā vicikicchā sā pahīyatī’’ti?

    ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘တဒာဟာရသမ္ဘဝန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပသ္သတာဧ ယာ ဝိစိကိစ္ဆာ သာ ပဟီယတီ’’တိ?

    ‘‘Tadāhārasambhavanti, bhikkhave, yathābhūtaṃ sammappaññāya passatāe yā vicikicchā sā pahīyatī’’ti?

    ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘တဒာဟာရနိရောဓာ ယံ ဘူတံ, တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ပသ္သတာဧ ယာ ဝိစိကိစ္ဆာ သာ ပဟီယတီ’’တိ?

    ‘‘Tadāhāranirodhā yaṃ bhūtaṃ, taṃ nirodhadhammanti, bhikkhave, yathābhūtaṃ sammappaññāya passatāe yā vicikicchā sā pahīyatī’’ti?

    ‘‘ဧဝံ , ဘန္တေ’’။

    ‘‘Evaṃ , bhante’’.

    ‘‘ဘူတမိဒန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဣတိပိ ဝော ဧတ္ထ နိဗ္ဗိစိကိစ္ဆာ’’တိ?

    ‘‘Bhūtamidanti, bhikkhave, itipi vo ettha nibbicikicchā’’ti?

    ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘တဒာဟာရသမ္ဘဝန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဣတိပိ ဝော ဧတ္ထ နိဗ္ဗိစိကိစ္ဆာ’’တိ?

    ‘‘Tadāhārasambhavanti, bhikkhave, itipi vo ettha nibbicikicchā’’ti?

    ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘တဒာဟာရနိရောဓာ ယံ ဘူတံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဣတိပိ ဝော ဧတ္ထ နိဗ္ဗိစိကိစ္ဆာ’’တိ?

    ‘‘Tadāhāranirodhā yaṃ bhūtaṃ taṃ nirodhadhammanti, bhikkhave, itipi vo ettha nibbicikicchā’’ti?

    ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘ဘူတမိဒန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌ’’န္တိ?

    ‘‘Bhūtamidanti, bhikkhave, yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭha’’nti?

    ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘တဒာဟာရသမ္ဘဝန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌ’’န္တိ?

    ‘‘Tadāhārasambhavanti, bhikkhave, yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭha’’nti?

    ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘တဒာဟာရနိရောဓာ ယံ ဘူတံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌ’’န္တိ?

    ‘‘Tadāhāranirodhā yaṃ bhūtaṃ taṃ nirodhadhammanti, bhikkhave, yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭha’’nti?

    ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘ဣမံ စေ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ဒိဋ္ဌိံ ဧဝံ ပရိသုဒ္ဓံ ဧဝံ ပရိယောဒာတံ အလ္လီယေထ ကေလာယေထ ဓနာယေထ မမာယေထ, အပိ နု မေ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ကုလ္လူပမံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနေယ္ယာထ နိတ္ထရဏတ္ထာယ နော ဂဟဏတ္ထာယာ’’တိ?

    ‘‘Imaṃ ce tumhe, bhikkhave, diṭṭhiṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ allīyetha kelāyetha dhanāyetha mamāyetha, api nu me tumhe, bhikkhave, kullūpamaṃ dhammaṃ desitaṃ ājāneyyātha nittharaṇatthāya no gahaṇatthāyā’’ti?

    ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

    ‘‘No hetaṃ, bhante’’.

    ‘‘ဣမံ စေ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ဒိဋ္ဌိံ ဧဝံ ပရိသုဒ္ဓံ ဧဝံ ပရိယောဒာတံ န အလ္လီယေထ န ကေလာယေထ န ဓနာယေထ န မမာယေထ, အပိ နု မေ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ကုလ္လူပမံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနေယ္ယာထ နိတ္ထရဏတ္ထာယ နော ဂဟဏတ္ထာယာ’’တိ?

    ‘‘Imaṃ ce tumhe, bhikkhave, diṭṭhiṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ na allīyetha na kelāyetha na dhanāyetha na mamāyetha, api nu me tumhe, bhikkhave, kullūpamaṃ dhammaṃ desitaṃ ājāneyyātha nittharaṇatthāya no gahaṇatthāyā’’ti?

    ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ၄၀၂. ‘‘စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရာ ဘူတာနံ ဝာ သတ္တာနံ ဌိတိယာ, သမ္ဘဝေသီနံ ဝာ အနုဂ္ဂဟာယ။ ကတမေ စတ္တာရော? ကဗဠီကာရော အာဟာရော ဩဠာရိကော ဝာ သုခုမော ဝာ, ဖသ္သော ဒုတိယော, မနောသဉ္စေတနာ တတိယာ, ဝိညာဏံ စတုတ္ထံ။

    402. ‘‘Cattārome, bhikkhave, āhārā bhūtānaṃ vā sattānaṃ ṭhitiyā, sambhavesīnaṃ vā anuggahāya. Katame cattāro? Kabaḷīkāro āhāro oḷāriko vā sukhumo vā, phasso dutiyo, manosañcetanā tatiyā, viññāṇaṃ catutthaṃ.

    ‘‘ဣမေ စ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော အာဟာရာ ကိံနိဒာနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝာ?

    ‘‘Ime ca, bhikkhave, cattāro āhārā kiṃnidānā kiṃsamudayā kiṃjātikā kiṃpabhavā?

    ‘‘ဣမေ စတ္တာရော အာဟာရာ တဏ္ဟာနိဒာနာ တဏ္ဟာသမုဒယာ တဏ္ဟာဇာတိကာ တဏ္ဟာပဘဝာ။

    ‘‘Ime cattāro āhārā taṇhānidānā taṇhāsamudayā taṇhājātikā taṇhāpabhavā.

    ‘‘တဏ္ဟာ စာယံ, ဘိက္ခဝေ, ကိံနိဒာနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝာ?

    ‘‘Taṇhā cāyaṃ, bhikkhave, kiṃnidānā kiṃsamudayā kiṃjātikā kiṃpabhavā?

    ‘‘တဏ္ဟာ ဝေဒနာနိဒာနာ ဝေဒနာသမုဒယာ ဝေဒနာဇာတိကာ ဝေဒနာပဘဝာ။

    ‘‘Taṇhā vedanānidānā vedanāsamudayā vedanājātikā vedanāpabhavā.

    ‘‘ဝေဒနာ စာယံ, ဘိက္ခဝေ, ကိံနိဒာနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝာ?

    ‘‘Vedanā cāyaṃ, bhikkhave, kiṃnidānā kiṃsamudayā kiṃjātikā kiṃpabhavā?

    ‘‘ဝေဒနာ ဖသ္သနိဒာနာ ဖသ္သသမုဒယာ ဖသ္သဇာတိကာ ဖသ္သပဘဝာ ။

    ‘‘Vedanā phassanidānā phassasamudayā phassajātikā phassapabhavā .

    ‘‘ဖသ္သော စာယံ, ဘိက္ခဝေ, ကိံနိဒာနော ကိံသမုဒယော ကိံဇာတိကော ကိံပဘဝော?

    ‘‘Phasso cāyaṃ, bhikkhave, kiṃnidāno kiṃsamudayo kiṃjātiko kiṃpabhavo?

    ‘‘ဖသ္သော သဠာယတနနိဒာနော သဠာယတနသမုဒယော သဠာယတနဇာတိကော သဠာယတနပဘဝော။

    ‘‘Phasso saḷāyatananidāno saḷāyatanasamudayo saḷāyatanajātiko saḷāyatanapabhavo.

    ‘‘သဠာယတနံ စိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ကိံနိဒာနံ ကိံသမုဒယံ ကိံဇာတိကံ ကိံပဘဝံ?

    ‘‘Saḷāyatanaṃ cidaṃ, bhikkhave, kiṃnidānaṃ kiṃsamudayaṃ kiṃjātikaṃ kiṃpabhavaṃ?

    ‘‘သဠာယတနံ နာမရူပနိဒာနံ နာမရူပသမုဒယံ နာမရူပဇာတိကံ နာမရူပပဘဝံ။

    ‘‘Saḷāyatanaṃ nāmarūpanidānaṃ nāmarūpasamudayaṃ nāmarūpajātikaṃ nāmarūpapabhavaṃ.

    ‘‘နာမရူပံ စိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ကိံနိဒာနံ ကိံသမုဒယံ ကိံဇာတိကံ ကိံပဘဝံ?

    ‘‘Nāmarūpaṃ cidaṃ, bhikkhave, kiṃnidānaṃ kiṃsamudayaṃ kiṃjātikaṃ kiṃpabhavaṃ?

    ‘‘နာမရူပံ ဝိညာဏနိဒာနံ ဝိညာဏသမုဒယံ ဝိညာဏဇာတိကံ ဝိညာဏပဘဝံ။

    ‘‘Nāmarūpaṃ viññāṇanidānaṃ viññāṇasamudayaṃ viññāṇajātikaṃ viññāṇapabhavaṃ.

    ‘‘ဝိညာဏံ စိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ကိံနိဒာနံ ကိံသမုဒယံ ကိံဇာတိကံ ကိံပဘဝံ?

    ‘‘Viññāṇaṃ cidaṃ, bhikkhave, kiṃnidānaṃ kiṃsamudayaṃ kiṃjātikaṃ kiṃpabhavaṃ?

    ‘‘ဝိညာဏံ သင္ခာရနိဒာနံ သင္ခာရသမုဒယံ သင္ခာရဇာတိကံ သင္ခာရပဘဝံ။

    ‘‘Viññāṇaṃ saṅkhāranidānaṃ saṅkhārasamudayaṃ saṅkhārajātikaṃ saṅkhārapabhavaṃ.

    ‘‘သင္ခာရာ စိမေ, ဘိက္ခဝေ, ကိံနိဒာနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝာ?

    ‘‘Saṅkhārā cime, bhikkhave, kiṃnidānā kiṃsamudayā kiṃjātikā kiṃpabhavā?

    ‘‘သင္ခာရာ အဝိဇ္ဇာနိဒာနာ အဝိဇ္ဇာသမုဒယာ အဝိဇ္ဇာဇာတိကာ အဝိဇ္ဇာပဘဝာ။

    ‘‘Saṅkhārā avijjānidānā avijjāsamudayā avijjājātikā avijjāpabhavā.

    ‘‘ဣတိ ခော, ဘိက္ခဝေ, အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင္ခာရာ, သင္ခာရပစ္စယာ ဝိညာဏံ, ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ, နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ, သဠာယတနပစ္စယာ ဖသ္သော, ဖသ္သပစ္စယာ ဝေဒနာ, ဝေဒနာပစ္စယာ တဏ္ဟာ, တဏ္ဟာပစ္စယာ ဥပာဒာနံ, ဥပာဒာနပစ္စယာ ဘဝော, ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ, ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတသ္သ ကေဝလသ္သ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ သမုဒယော ဟောတိ။’’’

    ‘‘Iti kho, bhikkhave, avijjāpaccayā saṅkhārā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.’’’

    ၄၀၃. ‘‘ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏန္တိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ; ဇာတိပစ္စယာ နု ခော, ဘိက္ခဝေ, ဇရာမရဏံ, နော ဝာ, ကထံ ဝာ ဧတ္ထ 3 ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဇာတိပစ္စယာ, ဘန္တေ, ဇရာမရဏံ; ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ 4 – ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’န္တိ။ ‘‘ဘဝပစ္စယာ ဇာတီတိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ; ဘဝပစ္စယာ နု ခော, ဘိက္ခဝေ, ဇာတိ, နော ဝာ, ကထံ ဝာ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဘဝပစ္စယာ, ဘန္တေ , ဇာတိ; ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – ဘဝပစ္စယာ ဇာတီ’’တိ ။ ‘‘ဥပာဒာနပစ္စယာ ဘဝောတိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ; ဥပာဒာနပစ္စယာ နု ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘဝော, နော ဝာ, ကထံ ဝာ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဥပာဒာနပစ္စယာ, ဘန္တေ, ဘဝော; ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – ဥပာဒာနပစ္စယာ ဘဝော’’တိ။ ‘‘တဏ္ဟာပစ္စယာ ဥပာဒာနန္တိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ, တဏ္ဟာပစ္စယာ နု ခော, ဘိက္ခဝေ, ဥပာဒာနံ, နော ဝာ, ကထံ ဝာ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘တဏ္ဟာပစ္စယာ, ဘန္တေ, ဥပာဒာနံ; ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – တဏ္ဟာပစ္စယာ ဥပာဒာန’’န္တိ။ ‘‘ဝေဒနာပစ္စယာ တဏ္ဟာတိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ; ဝေဒနာပစ္စယာ နု ခော, ဘိက္ခဝေ, တဏ္ဟာ, နော ဝာ, ကထံ ဝာ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဝေဒနာပစ္စယာ, ဘန္တေ, တဏ္ဟာ; ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – ဝေဒနာပစ္စယာ တဏ္ဟာ’’တိ။ ‘‘ဖသ္သပစ္စယာ ဝေဒနာတိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ; ဖသ္သပစ္စယာ နု ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ, နော ဝာ, ကထံ ဝာ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဖသ္သပစ္စယာ, ဘန္တေ, ဝေဒနာ; ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – ဖသ္သပစ္စယာ ဝေဒနာ’’တိ။ ‘‘သဠာယတနပစ္စယာ ဖသ္သောတိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ; သဠာယတနပစ္စယာ နု ခော, ဘိက္ခဝေ, ဖသ္သော, နော ဝာ, ကထံ ဝာ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘သဠာယတနပစ္စယာ, ဘန္တေ, ဖသ္သော; ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – သဠာယတနပစ္စယာ ဖသ္သော’’တိ။ ‘‘နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနန္တိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ; နာမရူပပစ္စယာ နု ခော, ဘိက္ခဝေ, သဠာယတနံ, နော ဝာ, ကထံ ဝာ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘နာမရူပပစ္စယာ, ဘန္တေ, သဠာယတနံ; ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတန’’န္တိ။ ‘‘ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပန္တိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ; ဝိညာဏပစ္စယာ နု ခော, ဘိက္ခဝေ, နာမရူပံ, နော ဝာ, ကထံ ဝာ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဝိညာဏပစ္စယာ, ဘန္တေ, နာမရူပံ; ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’’န္တိ။ ‘‘သင္ခာရပစ္စယာ ဝိညာဏန္တိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ; သင္ခာရပစ္စယာ နု ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏံ, နော ဝာ, ကထံ ဝာ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘သင္ခာရပစ္စယာ, ဘန္တေ, ဝိညာဏံ; ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – သင္ခာရပစ္စယာ ဝိညာဏ’’န္တိ။ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင္ခာရာတိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ; အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ နု ခော, ဘိက္ခဝေ, သင္ခာရာ, နော ဝာ, ကထံ ဝာ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ, ဘန္တေ, သင္ခာရာ; ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင္ခာရာ’’တိ။

    403. ‘‘Jātipaccayā jarāmaraṇanti iti kho panetaṃ vuttaṃ; jātipaccayā nu kho, bhikkhave, jarāmaraṇaṃ, no vā, kathaṃ vā ettha 5 hotī’’ti? ‘‘Jātipaccayā, bhante, jarāmaraṇaṃ; evaṃ no ettha hoti 6 – jātipaccayā jarāmaraṇa’’nti. ‘‘Bhavapaccayā jātīti iti kho panetaṃ vuttaṃ; bhavapaccayā nu kho, bhikkhave, jāti, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Bhavapaccayā, bhante , jāti; evaṃ no ettha hoti – bhavapaccayā jātī’’ti . ‘‘Upādānapaccayā bhavoti iti kho panetaṃ vuttaṃ; upādānapaccayā nu kho, bhikkhave, bhavo, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Upādānapaccayā, bhante, bhavo; evaṃ no ettha hoti – upādānapaccayā bhavo’’ti. ‘‘Taṇhāpaccayā upādānanti iti kho panetaṃ vuttaṃ, taṇhāpaccayā nu kho, bhikkhave, upādānaṃ, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Taṇhāpaccayā, bhante, upādānaṃ; evaṃ no ettha hoti – taṇhāpaccayā upādāna’’nti. ‘‘Vedanāpaccayā taṇhāti iti kho panetaṃ vuttaṃ; vedanāpaccayā nu kho, bhikkhave, taṇhā, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Vedanāpaccayā, bhante, taṇhā; evaṃ no ettha hoti – vedanāpaccayā taṇhā’’ti. ‘‘Phassapaccayā vedanāti iti kho panetaṃ vuttaṃ; phassapaccayā nu kho, bhikkhave, vedanā, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Phassapaccayā, bhante, vedanā; evaṃ no ettha hoti – phassapaccayā vedanā’’ti. ‘‘Saḷāyatanapaccayā phassoti iti kho panetaṃ vuttaṃ; saḷāyatanapaccayā nu kho, bhikkhave, phasso, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Saḷāyatanapaccayā, bhante, phasso; evaṃ no ettha hoti – saḷāyatanapaccayā phasso’’ti. ‘‘Nāmarūpapaccayā saḷāyatananti iti kho panetaṃ vuttaṃ; nāmarūpapaccayā nu kho, bhikkhave, saḷāyatanaṃ, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Nāmarūpapaccayā, bhante, saḷāyatanaṃ; evaṃ no ettha hoti – nāmarūpapaccayā saḷāyatana’’nti. ‘‘Viññāṇapaccayā nāmarūpanti iti kho panetaṃ vuttaṃ; viññāṇapaccayā nu kho, bhikkhave, nāmarūpaṃ, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Viññāṇapaccayā, bhante, nāmarūpaṃ; evaṃ no ettha hoti – viññāṇapaccayā nāmarūpa’’nti. ‘‘Saṅkhārapaccayā viññāṇanti iti kho panetaṃ vuttaṃ; saṅkhārapaccayā nu kho, bhikkhave, viññāṇaṃ, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Saṅkhārapaccayā, bhante, viññāṇaṃ; evaṃ no ettha hoti – saṅkhārapaccayā viññāṇa’’nti. ‘‘Avijjāpaccayā saṅkhārāti iti kho panetaṃ vuttaṃ; avijjāpaccayā nu kho, bhikkhave, saṅkhārā, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Avijjāpaccayā, bhante, saṅkhārā; evaṃ no ettha hoti – avijjāpaccayā saṅkhārā’’ti.

    ၄၀၄. ‘‘သာဓု, ဘိက္ခဝေ။ ဣတိ ခော, ဘိက္ခဝေ, တုမ္ဟေပိ ဧဝံ ဝဒေထ, အဟမ္ပိ ဧဝံ ဝဒာမိ – ဣမသ္မိံ သတိ ဣဒံ ဟောတိ, ဣမသ္သုပ္ပာဒာ ဣဒံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ယဒိဒံ – အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင္ခာရာ, သင္ခာရပစ္စယာ ဝိညာဏံ, ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ, နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတနံ, သဠာယတနပစ္စယာ ဖသ္သော, ဖသ္သပစ္စယာ ဝေဒနာ, ဝေဒနာပစ္စယာ တဏ္ဟာ, တဏ္ဟာပစ္စယာ ဥပာဒာနံ, ဥပာဒာနပစ္စယာ ဘဝော, ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ, ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတသ္သ ကေဝလသ္သ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ သမုဒယော ဟောတိ။

    404. ‘‘Sādhu, bhikkhave. Iti kho, bhikkhave, tumhepi evaṃ vadetha, ahampi evaṃ vadāmi – imasmiṃ sati idaṃ hoti, imassuppādā idaṃ uppajjati, yadidaṃ – avijjāpaccayā saṅkhārā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

    ‘‘အဝိဇ္ဇာယတ္ဝေဝ အသေသဝိရာဂနိရောဓာ သင္ခာရနိရောဓော, သင္ခာရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော, ဝိညာဏနိရောဓာ နာမရူပနိရောဓော, နာမရူပနိရောဓာ သဠာယတနနိရောဓော , သဠာယတနနိရောဓာ ဖသ္သနိရောဓော, ဖသ္သနိရောဓာ ဝေဒနာနိရောဓော, ဝေဒနာနိရောဓာ တဏ္ဟာနိရောဓော, တဏ္ဟာနိရောဓာ ဥပာဒာနနိရောဓော, ဥပာဒာနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော, ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော, ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတသ္သ ကေဝလသ္သ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ နိရောဓော ဟောတိ။

    ‘‘Avijjāyatveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho, saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho, viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho, nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho , saḷāyatananirodhā phassanirodho, phassanirodhā vedanānirodho, vedanānirodhā taṇhānirodho, taṇhānirodhā upādānanirodho, upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti.

    ၄၀၅. ‘‘ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏနိရောဓောတိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ; ဇာတိနိရောဓာ နု ခော, ဘိက္ခဝေ, ဇရာမရဏနိရောဓော, နော ဝာ, ကထံ ဝာ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဇာတိနိရောဓာ, ဘန္တေ, ဇရာမရဏနိရောဓော; ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏနိရောဓော’’တိ။ ‘‘ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓောတိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ; ဘဝနိရောဓာ နု ခော, ဘိက္ခဝေ, ဇာတိနိရောဓော, နော ဝာ, ကထံ ဝာ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဘဝနိရောဓာ, ဘန္တေ, ဇာတိနိရောဓော; ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော’’တိ။ ‘‘ဥပာဒာနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓောတိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ; ဥပာဒာနနိရောဓာ နု ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘဝနိရောဓော, နော ဝာ, ကထံ ဝာ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဥပာဒာနနိရောဓာ, ဘန္တေ, ဘဝနိရောဓော; ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – ဥပာဒာနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော’’တိ။ ‘‘တဏ္ဟာနိရောဓာ ဥပာဒာနနိရောဓောတိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ; တဏ္ဟာနိရောဓာ နု ခော, ဘိက္ခဝေ, ဥပာဒာနနိရောဓော, နော ဝာ, ကထံ ဝာ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘တဏ္ဟာနိရောဓာ, ဘန္တေ, ဥပာဒာနနိရောဓော; ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – တဏ္ဟာနိရောဓာ ဥပာဒာနနိရောဓော’’တိ။ ‘‘ဝေဒနာနိရောဓာ တဏ္ဟာနိရောဓောတိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ; ဝေဒနာနိရောဓာ နု ခော, ဘိက္ခဝေ, တဏ္ဟာနိရောဓော, နော ဝာ, ကထံ ဝာ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဝေဒနာနိရောဓာ, ဘန္တေ, တဏ္ဟာနိရောဓော; ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – ဝေဒနာနိရောဓာ တဏ္ဟာနိရောဓော’’တိ။ ‘‘ဖသ္သနိရောဓာ ဝေဒနာနိရောဓောတိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ; ဖသ္သနိရောဓာ နု ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာနိရောဓော, နော ဝာ, ကထံ ဝာ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဖသ္သနိရောဓာ, ဘန္တေ, ဝေဒနာနိရောဓော; ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – ဖသ္သနိရောဓာ ဝေဒနာနိရောဓော’’တိ။ ‘‘သဠာယတနနိရောဓာ ဖသ္သနိရောဓောတိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ; သဠာယတနနိရောဓာ နု ခော, ဘိက္ခဝေ, ဖသ္သနိရောဓော, နော ဝာ , ကထံ ဝာ ဧတ္ထ ဟောတီတိ? သဠာယတနနိရောဓာ, ဘန္တေ, ဖသ္သနိရောဓော; ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – သဠာယတနနိရောဓာ ဖသ္သနိရောဓော’’တိ။ ‘‘နာမရူပနိရောဓာ သဠာယတနနိရောဓောတိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ; နာမရူပနိရောဓာ နု ခော, ဘိက္ခဝေ, သဠာယတနနိရောဓော, နော ဝာ, ကထံ ဝာ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘နာမရူပနိရောဓာ, ဘန္တေ, သဠာယတနနိရောဓော; ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – နာမရူပနိရောဓာ သဠာယတနနိရောဓော’’တိ။ ‘‘ဝိညာဏနိရောဓာ နာမရူပနိရောဓောတိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ; ဝိညာဏနိရောဓာ နု ခော, ဘိက္ခဝေ, နာမရူပနိရောဓော, နော ဝာ, ကထံ ဝာ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဝိညာဏနိရောဓာ, ဘန္တေ, နာမရူပနိရောဓော; ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – ဝိညာဏနိရောဓာ နာမရူပနိရောဓော’’တိ။ ‘‘သင္ခာရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓောတိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ; သင္ခာရနိရောဓာ နု ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏနိရောဓော, နော ဝာ, ကထံ ဝာ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘သင္ခာရနိရောဓာ, ဘန္တေ , ဝိညာဏနိရောဓော; ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – သင္ခာရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော’’တိ။ ‘‘အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ သင္ခာရနိရောဓောတိ ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ; အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ နု ခော, ဘိက္ခဝေ, သင္ခာရနိရောဓော, နော ဝာ, ကထံ ဝာ ဧတ္ထ ဟောတီ’’တိ? ‘‘အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ, ဘန္တေ, သင္ခာရနိရောဓော; ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတိ – အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ သင္ခာရနိရောဓော’’တိ။

    405. ‘‘Jātinirodhā jarāmaraṇanirodhoti iti kho panetaṃ vuttaṃ; jātinirodhā nu kho, bhikkhave, jarāmaraṇanirodho, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Jātinirodhā, bhante, jarāmaraṇanirodho; evaṃ no ettha hoti – jātinirodhā jarāmaraṇanirodho’’ti. ‘‘Bhavanirodhā jātinirodhoti iti kho panetaṃ vuttaṃ; bhavanirodhā nu kho, bhikkhave, jātinirodho, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Bhavanirodhā, bhante, jātinirodho; evaṃ no ettha hoti – bhavanirodhā jātinirodho’’ti. ‘‘Upādānanirodhā bhavanirodhoti iti kho panetaṃ vuttaṃ; upādānanirodhā nu kho, bhikkhave, bhavanirodho, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Upādānanirodhā, bhante, bhavanirodho; evaṃ no ettha hoti – upādānanirodhā bhavanirodho’’ti. ‘‘Taṇhānirodhā upādānanirodhoti iti kho panetaṃ vuttaṃ; taṇhānirodhā nu kho, bhikkhave, upādānanirodho, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Taṇhānirodhā, bhante, upādānanirodho; evaṃ no ettha hoti – taṇhānirodhā upādānanirodho’’ti. ‘‘Vedanānirodhā taṇhānirodhoti iti kho panetaṃ vuttaṃ; vedanānirodhā nu kho, bhikkhave, taṇhānirodho, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Vedanānirodhā, bhante, taṇhānirodho; evaṃ no ettha hoti – vedanānirodhā taṇhānirodho’’ti. ‘‘Phassanirodhā vedanānirodhoti iti kho panetaṃ vuttaṃ; phassanirodhā nu kho, bhikkhave, vedanānirodho, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Phassanirodhā, bhante, vedanānirodho; evaṃ no ettha hoti – phassanirodhā vedanānirodho’’ti. ‘‘Saḷāyatananirodhā phassanirodhoti iti kho panetaṃ vuttaṃ; saḷāyatananirodhā nu kho, bhikkhave, phassanirodho, no vā , kathaṃ vā ettha hotīti? Saḷāyatananirodhā, bhante, phassanirodho; evaṃ no ettha hoti – saḷāyatananirodhā phassanirodho’’ti. ‘‘Nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodhoti iti kho panetaṃ vuttaṃ; nāmarūpanirodhā nu kho, bhikkhave, saḷāyatananirodho, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Nāmarūpanirodhā, bhante, saḷāyatananirodho; evaṃ no ettha hoti – nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho’’ti. ‘‘Viññāṇanirodhā nāmarūpanirodhoti iti kho panetaṃ vuttaṃ; viññāṇanirodhā nu kho, bhikkhave, nāmarūpanirodho, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Viññāṇanirodhā, bhante, nāmarūpanirodho; evaṃ no ettha hoti – viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho’’ti. ‘‘Saṅkhāranirodhā viññāṇanirodhoti iti kho panetaṃ vuttaṃ; saṅkhāranirodhā nu kho, bhikkhave, viññāṇanirodho, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Saṅkhāranirodhā, bhante , viññāṇanirodho; evaṃ no ettha hoti – saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho’’ti. ‘‘Avijjānirodhā saṅkhāranirodhoti iti kho panetaṃ vuttaṃ; avijjānirodhā nu kho, bhikkhave, saṅkhāranirodho, no vā, kathaṃ vā ettha hotī’’ti? ‘‘Avijjānirodhā, bhante, saṅkhāranirodho; evaṃ no ettha hoti – avijjānirodhā saṅkhāranirodho’’ti.

    ၄၀၆. ‘‘သာဓု, ဘိက္ခဝေ။ ဣတိ ခော, ဘိက္ခဝေ, တုမ္ဟေပိ ဧဝံ ဝဒေထ, အဟမ္ပိ ဧဝံ ဝဒာမိ – ဣမသ္မိံ အသတိ ဣဒံ န ဟောတိ, ဣမသ္သ နိရောဓာ ဣဒံ နိရုဇ္ဈတိ, ယဒိဒံ – အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ သင္ခာရနိရောဓော, သင္ခာရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော, ဝိညာဏနိရောဓာ နာမရူပနိရောဓော, နာမရူပနိရောဓာ သဠာယတနနိရောဓော, သဠာယတနနိရောဓာ ဖသ္သနိရောဓော, ဖသ္သနိရောဓာ ဝေဒနာနိရောဓော, ဝေဒနာနိရောဓာ တဏ္ဟာနိရောဓော, တဏ္ဟာနိရောဓာ ဥပာဒာနနိရောဓော, ဥပာဒာနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော, ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော, ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတသ္သ ကေဝလသ္သ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ နိရောဓော ဟောတိ။

    406. ‘‘Sādhu, bhikkhave. Iti kho, bhikkhave, tumhepi evaṃ vadetha, ahampi evaṃ vadāmi – imasmiṃ asati idaṃ na hoti, imassa nirodhā idaṃ nirujjhati, yadidaṃ – avijjānirodhā saṅkhāranirodho, saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho, viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho, nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho, saḷāyatananirodhā phassanirodho, phassanirodhā vedanānirodho, vedanānirodhā taṇhānirodho, taṇhānirodhā upādānanirodho, upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti.

    ၄၀၇. ‘‘အပိ နု တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပသ္သန္တာ ပုဗ္ဗန္တံ ဝာ ပဋိဓာဝေယ္ယာထ – ‘အဟေသုမ္ဟ နု ခော မယံ အတီတမဒ္ဓာနံ, နနု ခော အဟေသုမ္ဟ အတီတမဒ္ဓာနံ, ကိံ နု ခော အဟေသုမ္ဟ အတီတမဒ္ဓာနံ, ကထံ နု ခော အဟေသုမ္ဟ အတီတမဒ္ဓာနံ, ကိံ ဟုတ္ဝာ ကိံ အဟေသုမ္ဟ နု ခော မယံ အတီတမဒ္ဓာန’’’န္တိ?

    407. ‘‘Api nu tumhe, bhikkhave, evaṃ jānantā evaṃ passantā pubbantaṃ vā paṭidhāveyyātha – ‘ahesumha nu kho mayaṃ atītamaddhānaṃ, nanu kho ahesumha atītamaddhānaṃ, kiṃ nu kho ahesumha atītamaddhānaṃ, kathaṃ nu kho ahesumha atītamaddhānaṃ, kiṃ hutvā kiṃ ahesumha nu kho mayaṃ atītamaddhāna’’’nti?

    ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

    ‘‘No hetaṃ, bhante’’.

    ‘‘အပိ နု တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပသ္သန္တာ အပရန္တံ ဝာ ပဋိဓာဝေယ္ယာထ – ဘဝိသ္သာမ နု ခော မယံ အနာဂတမဒ္ဓာနံ, နနု ခော ဘဝိသ္သာမ အနာဂတမဒ္ဓာနံ, ကိံ နု ခော ဘဝိသ္သာမ အနာဂတမဒ္ဓာနံ, ကထံ နု ခော ဘဝိသ္သာမ အနာဂတမဒ္ဓာနံ, ကိံ ဟုတ္ဝာ ကိံ ဘဝိသ္သာမ နု ခော မယံ အနာဂတမဒ္ဓာန’’န္တိ?

    ‘‘Api nu tumhe, bhikkhave, evaṃ jānantā evaṃ passantā aparantaṃ vā paṭidhāveyyātha – bhavissāma nu kho mayaṃ anāgatamaddhānaṃ, nanu kho bhavissāma anāgatamaddhānaṃ, kiṃ nu kho bhavissāma anāgatamaddhānaṃ, kathaṃ nu kho bhavissāma anāgatamaddhānaṃ, kiṃ hutvā kiṃ bhavissāma nu kho mayaṃ anāgatamaddhāna’’nti?

    ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

    ‘‘No hetaṃ, bhante’’.

    ‘‘အပိ နု တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပသ္သန္တာ ဧတရဟိ ဝာ ပစ္စုပ္ပန္နမဒ္ဓာနံ အဇ္ဈတ္တံ ကထံကထီ အသ္သထ – အဟံ နု ခောသ္မိ, နော နု ခောသ္မိ, ကိံ နု ခောသ္မိ, ကထံ နု ခောသ္မိ, အယံ နု ခော သတ္တော ကုတော အာဂတော, သော ကုဟိံဂာမီ ဘဝိသ္သတီ’’တိ?

    ‘‘Api nu tumhe, bhikkhave, evaṃ jānantā evaṃ passantā etarahi vā paccuppannamaddhānaṃ ajjhattaṃ kathaṃkathī assatha – ahaṃ nu khosmi, no nu khosmi, kiṃ nu khosmi, kathaṃ nu khosmi, ayaṃ nu kho satto kuto āgato, so kuhiṃgāmī bhavissatī’’ti?

    ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

    ‘‘No hetaṃ, bhante’’.

    ‘‘အပိ နု တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပသ္သန္တာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယာထ – သတ္ထာ နော ဂရု, သတ္ထုဂာရဝေန စ မယံ ဧဝံ ဝဒေမာ’’တိ?

    ‘‘Api nu tumhe, bhikkhave, evaṃ jānantā evaṃ passantā evaṃ vadeyyātha – satthā no garu, satthugāravena ca mayaṃ evaṃ vademā’’ti?

    ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

    ‘‘No hetaṃ, bhante’’.

    ‘‘အပိ နု တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပသ္သန္တာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယာထ – သမဏော ဧဝမာဟ, သမဏာ စ နာမ မယံ ဧဝံ ဝဒေမာ’’တိ?

    ‘‘Api nu tumhe, bhikkhave, evaṃ jānantā evaṃ passantā evaṃ vadeyyātha – samaṇo evamāha, samaṇā ca nāma mayaṃ evaṃ vademā’’ti?

    ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

    ‘‘No hetaṃ, bhante’’.

    ‘‘အပိ နု တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပသ္သန္တာ အညံ သတ္ထာရံ ဥဒ္ဒိသေယ္ယာထာ’’တိ?

    ‘‘Api nu tumhe, bhikkhave, evaṃ jānantā evaṃ passantā aññaṃ satthāraṃ uddiseyyāthā’’ti?

    ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

    ‘‘No hetaṃ, bhante’’.

    ‘‘အပိ နု တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဇာနန္တာ ဧဝံ ပသ္သန္တာ ယာနိ တာနိ ပုထုသမဏဗ္ရာဟ္မဏာနံ ဝတ ကောတူဟလမင္ဂလာနိ တာနိ သာရတော ပစ္စာဂစ္ဆေယ္ယာထာ’’တိ?

    ‘‘Api nu tumhe, bhikkhave, evaṃ jānantā evaṃ passantā yāni tāni puthusamaṇabrāhmaṇānaṃ vata kotūhalamaṅgalāni tāni sārato paccāgaccheyyāthā’’ti?

    ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။

    ‘‘No hetaṃ, bhante’’.

    ‘‘နနု, ဘိက္ခဝေ, ယဒေဝ တုမ္ဟာကံ သာမံ ဉာတံ သာမံ ဒိဋ္ဌံ သာမံ ဝိဒိတံ, တဒေဝ တုမ္ဟေ ဝဒေထာ’’တိ။

    ‘‘Nanu, bhikkhave, yadeva tumhākaṃ sāmaṃ ñātaṃ sāmaṃ diṭṭhaṃ sāmaṃ viditaṃ, tadeva tumhe vadethā’’ti.

    ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။

    ‘‘Evaṃ, bhante’’.

    ‘‘သာဓု, ဘိက္ခဝေ, ဥပနီတာ ခော မေ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ဣမိနာ သန္ဒိဋ္ဌိကေန ဓမ္မေန အကာလိကေန ဧဟိပသ္သိကေန ဩပနေယ္ယိကေန ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗေန ဝိညူဟိ။ သန္ဒိဋ္ဌိကော အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မော အကာလိကော ဧဟိပသ္သိကော ဩပနေယ္ယိကော ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟိ – ဣတိ ယန္တံ ဝုတ္တံ, ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တ’’န္တိ။

    ‘‘Sādhu, bhikkhave, upanītā kho me tumhe, bhikkhave, iminā sandiṭṭhikena dhammena akālikena ehipassikena opaneyyikena paccattaṃ veditabbena viññūhi. Sandiṭṭhiko ayaṃ, bhikkhave, dhammo akāliko ehipassiko opaneyyiko paccattaṃ veditabbo viññūhi – iti yantaṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vutta’’nti.

    ၄၀၈. ‘‘တိဏ္ဏံ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, သန္နိပာတာ ဂဗ္ဘသ္သာဝက္ကန္တိ ဟောတိ။ ဣဓ မာတာပိတရော စ သန္နိပတိတာ ဟောန္တိ, မာတာ စ န ဥတုနီ ဟောတိ, ဂန္ဓဗ္ဗော စ န ပစ္စုပဋ္ဌိတော ဟောတိ, နေဝ တာဝ ဂဗ္ဘသ္သာဝက္ကန္တိ ဟောတိ။ ဣဓ မာတာပိတရော စ သန္နိပတိတာ ဟောန္တိ, မာတာ စ ဥတုနီ ဟောတိ, ဂန္ဓဗ္ဗော စ န ပစ္စုပဋ္ဌိတော ဟောတိ, နေဝ တာဝ ဂဗ္ဘသ္သာဝက္ကန္တိ ဟောတိ။ ယတော စ ခော, ဘိက္ခဝေ, မာတာပိတရော စ သန္နိပတိတာ ဟောန္တိ, မာတာ စ ဥတုနီ ဟောတိ, ဂန္ဓဗ္ဗော စ ပစ္စုပဋ္ဌိတော ဟောတိ – ဧဝံ တိဏ္ဏံ သန္နိပာတာ ဂဗ္ဘသ္သာဝက္ကန္တိ ဟောတိ။ တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, မာတာ နဝ ဝာ ဒသ ဝာ မာသေ ဂဗ္ဘံ ကုစ္ဆိနာ ပရိဟရတိ မဟတာ သံသယေန ဂရုဘာရံ 7။ တမေနံ, ဘိက္ခဝေ, မာတာ နဝန္နံ ဝာ ဒသန္နံ ဝာ မာသာနံ အစ္စယေန ဝိဇာယတိ မဟတာ သံသယေန ဂရုဘာရံ။ တမေနံ ဇာတံ သမာနံ သကေန လောဟိတေန ပောသေတိ။ လောဟိတဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, အရိယသ္သ ဝိနယေ ယဒိဒံ မာတုထညံ။ သ ခော သော, ဘိက္ခဝေ, ကုမာရော ဝုဒ္ဓိမန္ဝာယ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ပရိပာကမန္ဝာယ ယာနိ တာနိ ကုမာရကာနံ ကီဠာပနကာနိ တေဟိ ကီဠတိ, သေယ္ယထိဒံ – ဝင္ကကံ ဃဋိကံ မောက္ခစိကံ စိင္ဂုလကံ ပတ္တာဠ္ဟကံ ရထကံ ဓနုကံ။ သ ခော သော, ဘိက္ခဝေ, ကုမာရော ဝုဒ္ဓိမန္ဝာယ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ပရိပာကမန္ဝာယ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတော သမင္ဂီဘူတော ပရိစာရေတိ – စက္ခုဝိညေယ္ယေဟိ ရူပေဟိ ဣဋ္ဌေဟိ ကန္တေဟိ မနာပေဟိ ပိယရူပေဟိ ကာမူပသံဟိတေဟိ ရဇနီယေဟိ, သောတဝိညေယ္ယေဟိ သဒ္ဒေဟိ။ ဃာနဝိညေယ္ယေဟိ ဂန္ဓေဟိ။ ဇိဝ္ဟာဝိညေယ္ယေဟိ ရသေဟိ။ ကာယဝိညေယ္ယေဟိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေဟိ ဣဋ္ဌေဟိ ကန္တေဟိ မနာပေဟိ ပိယရူပေဟိ ကာမူပသံဟိတေဟိ ရဇနီယေဟိ။

    408. ‘‘Tiṇṇaṃ kho pana, bhikkhave, sannipātā gabbhassāvakkanti hoti. Idha mātāpitaro ca sannipatitā honti, mātā ca na utunī hoti, gandhabbo ca na paccupaṭṭhito hoti, neva tāva gabbhassāvakkanti hoti. Idha mātāpitaro ca sannipatitā honti, mātā ca utunī hoti, gandhabbo ca na paccupaṭṭhito hoti, neva tāva gabbhassāvakkanti hoti. Yato ca kho, bhikkhave, mātāpitaro ca sannipatitā honti, mātā ca utunī hoti, gandhabbo ca paccupaṭṭhito hoti – evaṃ tiṇṇaṃ sannipātā gabbhassāvakkanti hoti. Tamenaṃ, bhikkhave, mātā nava vā dasa vā māse gabbhaṃ kucchinā pariharati mahatā saṃsayena garubhāraṃ 8. Tamenaṃ, bhikkhave, mātā navannaṃ vā dasannaṃ vā māsānaṃ accayena vijāyati mahatā saṃsayena garubhāraṃ. Tamenaṃ jātaṃ samānaṃ sakena lohitena poseti. Lohitañhetaṃ, bhikkhave, ariyassa vinaye yadidaṃ mātuthaññaṃ. Sa kho so, bhikkhave, kumāro vuddhimanvāya indriyānaṃ paripākamanvāya yāni tāni kumārakānaṃ kīḷāpanakāni tehi kīḷati, seyyathidaṃ – vaṅkakaṃ ghaṭikaṃ mokkhacikaṃ ciṅgulakaṃ pattāḷhakaṃ rathakaṃ dhanukaṃ. Sa kho so, bhikkhave, kumāro vuddhimanvāya indriyānaṃ paripākamanvāya pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāreti – cakkhuviññeyyehi rūpehi iṭṭhehi kantehi manāpehi piyarūpehi kāmūpasaṃhitehi rajanīyehi, sotaviññeyyehi saddehi… ghānaviññeyyehi gandhehi… jivhāviññeyyehi rasehi… kāyaviññeyyehi phoṭṭhabbehi iṭṭhehi kantehi manāpehi piyarūpehi kāmūpasaṃhitehi rajanīyehi.

    ၄၀၉. ‘‘သော စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသ္ဝာ ပိယရူပေ ရူပေ သာရဇ္ဇတိ, အပ္ပိယရူပေ ရူပေ ဗ္ယာပဇ္ဇတိ, အနုပဋ္ဌိတကာယသတိ စ ဝိဟရတိ ပရိတ္တစေတသော။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ – ယတ္ထသ္သ တေ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ သော ဧဝံ အနုရောဓဝိရောဓံ သမာပန္နော ယံ ကိဉ္စိ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ သုခံ ဝာ ဒုက္ခံ ဝာ အဒုက္ခမသုခံ ဝာ, သော တံ ဝေဒနံ အဘိနန္ဒတိ အဘိဝဒတိ အဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတိ။ တသ္သ တံ ဝေဒနံ အဘိနန္ဒတော အဘိဝဒတော အဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ နန္ဒီ ။ ယာ ဝေဒနာသု နန္ဒီ တဒုပာဒာနံ, တသ္သုပာဒာနပစ္စယာ ဘဝော, ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ, ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတသ္သ ကေဝလသ္သ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ သမုဒယော ဟောတိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ။ပေ.။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတ္ဝာ။ပေ.။ ဇိဝ္ဟာယ ရသံ သာယိတ္ဝာ။ပေ.။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတ္ဝာ။ပေ.။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ ပိယရူပေ ဓမ္မေ သာရဇ္ဇတိ, အပ္ပိယရူပေ ဓမ္မေ ဗ္ယာပဇ္ဇတိ, အနုပဋ္ဌိတကာယသတိ စ ဝိဟရတိ ပရိတ္တစေတသော။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ နပ္ပဇာနာတိ – ယတ္ထသ္သ တေ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ သော ဧဝံ အနုရောဓဝိရောဓံ သမာပန္နော ယံ ကိဉ္စိ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ သုခံ ဝာ ဒုက္ခံ ဝာ အဒုက္ခမသုခံ ဝာ, သော တံ ဝေဒနံ အဘိနန္ဒတိ အဘိဝဒတိ အဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတိ။ တသ္သ တံ ဝေဒနံ အဘိနန္ဒတော အဘိဝဒတော အဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတော ဥပ္ပဇ္ဇတိ နန္ဒီ။ ယာ ဝေဒနာသု နန္ဒီ တဒုပာဒာနံ, တသ္သုပာဒာနပစ္စယာ ဘဝော, ဘဝပစ္စယာ ဇာတိ, ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ သမ္ဘဝန္တိ။ ဧဝမေတသ္သ ကေဝလသ္သ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ သမုဒယော ဟောတိ။

    409. ‘‘So cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe sārajjati, appiyarūpe rūpe byāpajjati, anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti – yatthassa te pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. So evaṃ anurodhavirodhaṃ samāpanno yaṃ kiñci vedanaṃ vedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, so taṃ vedanaṃ abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati. Tassa taṃ vedanaṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandī . Yā vedanāsu nandī tadupādānaṃ, tassupādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme sārajjati, appiyarūpe dhamme byāpajjati, anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti – yatthassa te pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. So evaṃ anurodhavirodhaṃ samāpanno yaṃ kiñci vedanaṃ vedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, so taṃ vedanaṃ abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati. Tassa taṃ vedanaṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandī. Yā vedanāsu nandī tadupādānaṃ, tassupādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

    ၄၁၀. ‘‘ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုသ္သာနံ ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗ္ရဟ္မကံ သသ္သမဏဗ္ရာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုသ္သံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ပဝေဒေတိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလ္ယာဏံ မဇ္ဈေကလ္ယာဏံ ပရိယောသာနကလ္ယာဏံ သာတ္ထံ သဗ္ယဉ္ဇနံ; ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။ တံ ဓမ္မံ သုဏာတိ ဂဟပတိ ဝာ ဂဟပတိပုတ္တော ဝာ အညတရသ္မိံ ဝာ ကုလေ ပစ္စာဇာတော။ သော တံ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ တထာဂတေ သဒ္ဓံ ပဋိလဘတိ။ သော တေန သဒ္ဓာပဋိလာဘေန သမန္နာဂတော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘သမ္ဗာဓော ဃရာဝာသော ရဇာပထော, အဗ္ဘောကာသော ပဗ္ဗဇ္ဇာ။ နယိဒံ သုကရံ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသတာ ဧကန္တပရိပုဏ္ဏံ ဧကန္တပရိသုဒ္ဓံ သင္ခလိခိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရိတုံ။ ယံနူနာဟံ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ, ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ, အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇေယ္ယ’’’န္တိ။ သော အပရေန သမယေန အပ္ပံ ဝာ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ, မဟန္တံ ဝာ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ, အပ္ပံ ဝာ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ပဟာယ, မဟန္တံ ဝာ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ပဟာယ, ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ, ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ, အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇတိ။

    410. ‘‘Idha, bhikkhave, tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ; kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Taṃ dhammaṃ suṇāti gahapati vā gahapatiputto vā aññatarasmiṃ vā kule paccājāto. So taṃ dhammaṃ sutvā tathāgate saddhaṃ paṭilabhati. So tena saddhāpaṭilābhena samannāgato iti paṭisañcikkhati – ‘sambādho gharāvāso rajāpatho, abbhokāso pabbajjā. Nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ. Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā, kāsāyāni vatthāni acchādetvā, agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’’’nti. So aparena samayena appaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya, mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya, appaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya, mahantaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya, kesamassuṃ ohāretvā, kāsāyāni vatthāni acchādetvā, agārasmā anagāriyaṃ pabbajati.

    ၄၁၁. ‘‘သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ဘိက္ခူနံ သိက္ခာသာဇီဝသမာပန္နော ပာဏာတိပာတံ ပဟာယ ပာဏာတိပာတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, နိဟိတဒဏ္ဍော နိဟိတသတ္ထော လဇ္ဇီ ဒယာပန္နော သဗ္ဗပာဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ ဝိဟရတိ။

    411. ‘‘So evaṃ pabbajito samāno bhikkhūnaṃ sikkhāsājīvasamāpanno pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti, nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati.

    ‘‘အဒိန္နာဒာနံ ပဟာယ အဒိန္နာဒာနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဒိန္နာဒာယီ ဒိန္နပာဋိကင္ခီ အထေနေန သုစိဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတိ။

    ‘‘Adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato hoti, dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī athenena sucibhūtena attanā viharati.

    ‘‘အဗ္ရဟ္မစရိယံ ပဟာယ ဗ္ရဟ္မစာရီ ဟောတိ, အာရာစာရီ ဝိရတော မေထုနာ ဂာမဓမ္မာ။

    ‘‘Abrahmacariyaṃ pahāya brahmacārī hoti, ārācārī virato methunā gāmadhammā.

    ‘‘မုသာဝာဒံ ပဟာယ မုသာဝာဒာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, သစ္စဝာဒီ သစ္စသန္ဓော ထေတော ပစ္စယိကော အဝိသံဝာဒကော လောကသ္သ။

    ‘‘Musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti, saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṃvādako lokassa.

    ‘‘ပိသုဏံ ဝာစံ ပဟာယ ပိသုဏာယ ဝာစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ – ဣတော သုတ္ဝာ န အမုတ္ရ အက္ခာတာ ဣမေသံ ဘေဒာယ, အမုတ္ရ ဝာ သုတ္ဝာ န ဣမေသံ အက္ခာတာ အမူသံ ဘေဒာယ။ ဣတိ ဘိန္နာနံ ဝာ သန္ဓာတာ, သဟိတာနံ ဝာ အနုပ္ပဒာတာ သမဂ္ဂာရာမော သမဂ္ဂရတော သမဂ္ဂနန္ဒီ, သမဂ္ဂကရဏိံ ဝာစံ ဘာသိတာ ဟောတိ။

    ‘‘Pisuṇaṃ vācaṃ pahāya pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti – ito sutvā na amutra akkhātā imesaṃ bhedāya, amutra vā sutvā na imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya. Iti bhinnānaṃ vā sandhātā, sahitānaṃ vā anuppadātā samaggārāmo samaggarato samagganandī, samaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti.

    ‘‘ဖရုသံ ဝာစံ ပဟာယ ဖရုသာယ ဝာစာယ ပဋိဝိရတော ဟောတိ – ယာ သာ ဝာစာ နေလာ ကဏ္ဏသုခာ ပေမနီယာ ဟဒယင္ဂမာ ပောရီ ဗဟုဇနကန္တာ ဗဟုဇနမနာပာ တထာရူပိံ ဝာစံ ဘာသိတာ ဟောတိ။

    ‘‘Pharusaṃ vācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato hoti – yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemanīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti.

    ‘‘သမ္ဖပ္ပလာပံ ပဟာယ သမ္ဖပ္ပလာပာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ကာလဝာဒီ ဘူတဝာဒီ အတ္ထဝာဒီ ဓမ္မဝာဒီ ဝိနယဝာဒီ, နိဓာနဝတိံ ဝာစံ ဘာသိတာ ကာလေန, သာပဒေသံ ပရိယန္တဝတိံ အတ္ထသံဟိတံ။

    ‘‘Samphappalāpaṃ pahāya samphappalāpā paṭivirato hoti, kālavādī bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī, nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā kālena, sāpadesaṃ pariyantavatiṃ atthasaṃhitaṃ.

    ‘‘သော ဗီဇဂာမဘူတဂာမသမာရမ္ဘာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဧကဘတ္တိကော ဟောတိ ရတ္တူပရတော, ဝိရတော ဝိကာလဘောဇနာ။ နစ္စဂီတဝာဒိတဝိသူကဒသ္သနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, မာလာဂန္ဓဝိလေပနဓာရဏမဏ္ဍနဝိဘူသနဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဥစ္စာသယနမဟာသယနာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဇာတရူပရဇတပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, အာမကဓညပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, အာမကမံသပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဣတ္ထိကုမာရိကပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဒာသိဒာသပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, အဇေဠကပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ကုက္ကုဋသူကရပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဟတ္ထိဂဝာသ္သဝဠဝပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ခေတ္တဝတ္ထုပဋိဂ္ဂဟဏာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဒူတေယ္ယပဟိဏဂမနာနုယောဂာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ကယဝိက္ကယာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, တုလာကူဋကံသကူဋမာနကူဋာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဥက္ကောဋနဝဉ္စန-နိကတိ-သာစိယောဂာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, ဆေဒန-ဝဓဗန္ဓနဝိပရာမောသ-အာလောပ-သဟသာကာရာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ 9

    ‘‘So bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭivirato hoti, ekabhattiko hoti rattūparato, virato vikālabhojanā. Naccagītavāditavisūkadassanā paṭivirato hoti, mālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭivirato hoti, uccāsayanamahāsayanā paṭivirato hoti, jātarūparajatapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti, āmakadhaññapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti, āmakamaṃsapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti, itthikumārikapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti, dāsidāsapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti, ajeḷakapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti, kukkuṭasūkarapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti, hatthigavāssavaḷavapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti, khettavatthupaṭiggahaṇā paṭivirato hoti, dūteyyapahiṇagamanānuyogā paṭivirato hoti, kayavikkayā paṭivirato hoti, tulākūṭakaṃsakūṭamānakūṭā paṭivirato hoti, ukkoṭanavañcana-nikati-sāciyogā paṭivirato hoti, chedana-vadhabandhanaviparāmosa-ālopa-sahasākārā paṭivirato hoti 10.

    ‘‘သော သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ကာယပရိဟာရိကေန စီဝရေန ကုစ္ဆိပရိဟာရိကေန ပိဏ္ဍပာတေန။ သော ယေန ယေနေဝ ပက္ကမတိ သမာဒာယေဝ ပက္ကမတိ ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ပက္ခီ သကုဏော ယေန ယေနေဝ ဍေတိ သပတ္တဘာရောဝ ဍေတိ, ဧဝမေဝ ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ကာယပရိဟာရိကေန စီဝရေန, ကုစ္ဆိပရိဟာရိကေန ပိဏ္ဍပာတေန။ သော ယေန ယေနေဝ ပက္ကမတိ သမာဒာယေဝ ပက္ကမတိ။ သော ဣမိနာ အရိယေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော အဇ္ဈတ္တံ အနဝဇ္ဇသုခံ ပဋိသံဝေဒေတိ။

    ‘‘So santuṭṭho hoti kāyaparihārikena cīvarena kucchiparihārikena piṇḍapātena. So yena yeneva pakkamati samādāyeva pakkamati . Seyyathāpi nāma pakkhī sakuṇo yena yeneva ḍeti sapattabhārova ḍeti, evameva bhikkhu santuṭṭho hoti kāyaparihārikena cīvarena, kucchiparihārikena piṇḍapātena. So yena yeneva pakkamati samādāyeva pakkamati. So iminā ariyena sīlakkhandhena samannāgato ajjhattaṃ anavajjasukhaṃ paṭisaṃvedeti.

    ‘‘သော စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသ္ဝာ န နိမိတ္တဂ္ဂာဟီ ဟောတိ နာနုဗ္ယဉ္ဇနဂ္ဂာဟီ။ ယတ္ဝာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အန္ဝာသ္သဝေယ္ယုံ တသ္သ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ, ရက္ခတိ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, စက္ခုန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ။ပေ.။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတ္ဝာ။ပေ.။ ဇိဝ္ဟာယ ရသံ သာယိတ္ဝာ။ပေ.။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတ္ဝာ။ပေ.။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ န နိမိတ္တဂ္ဂာဟီ ဟောတိ နာနုဗ္ယဉ္ဇနဂ္ဂာဟီ။ ယတ္ဝာဓိကရဏမေနံ မနိန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အန္ဝာသ္သဝေယ္ယုံ တသ္သ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ, ရက္ခတိ မနိန္ဒ္ရိယံ မနိန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ သော ဣမိနာ အရိယေန ဣန္ဒ္ရိယသံဝရေန သမန္နာဂတော အဇ္ဈတ္တံ အဗ္ယာသေကသုခံ ပဋိသံဝေဒေတိ။

    ‘‘So cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ manindriye saṃvaraṃ āpajjati. So iminā ariyena indriyasaṃvarena samannāgato ajjhattaṃ abyāsekasukhaṃ paṭisaṃvedeti.

    ‘‘သော အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, အာလောကိတေ ဝိလောကိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ , သမိဉ္ဇိတေ ပသာရိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, သင္ဃာဋိပတ္တစီဝရဓာရဏေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, အသိတေ ပီတေ ခာယိတေ သာယိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, ဥစ္စာရပသ္သာဝကမ္မေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, ဂတေ ဌိတေ နိသိန္နေ သုတ္တေ ဇာဂရိတေ ဘာသိတေ တုဏ္ဟီဘာဝေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ။

    ‘‘So abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti , samiñjite pasārite sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti.

    ၄၁၂. ‘‘သော ဣမိနာ စ အရိယေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော, (ဣမာယ စ အရိယာယ သန္တုဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတော) 11, ဣမိနာ စ အရိယေန ဣန္ဒ္ရိယသံဝရေန သမန္နာဂတော, ဣမိနာ စ အရိယေန သတိသမ္ပဇညေန သမန္နာဂတော, ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ ဘဇတိ – အရညံ ရုက္ခမူလံ ပဗ္ဗတံ ကန္ဒရံ ဂိရိဂုဟံ သုသာနံ ဝနပတ္ထံ အဗ္ဘောကာသံ ပလာလပုဉ္ဇံ။ သော ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပာတပဋိက္ကန္တော နိသီဒတိ ပလ္လင္ကံ အာဘုဇိတ္ဝာ, ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ, ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတ္ဝာ။ သော အဘိဇ္ဈံ လောကေ ပဟာယ ဝိဂတာဘိဇ္ဈေန စေတသာ ဝိဟရတိ, အဘိဇ္ဈာယ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ; ဗ္ယာပာဒပဒောသံ ပဟာယ အဗ္ယာပန္နစိတ္တော ဝိဟရတိ, သဗ္ဗပာဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ, ဗ္ယာပာဒပဒောသာ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ; ထီနမိဒ္ဓံ ပဟာယ ဝိဂတထီနမိဒ္ဓော ဝိဟရတိ အာလောကသညီ, သတော သမ္ပဇာနော, ထီနမိဒ္ဓာ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ; ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ပဟာယ အနုဒ္ဓတော ဝိဟရတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝူပသန္တစိတ္တော, ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စာ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ; ဝိစိကိစ္ဆံ ပဟာယ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဝိဟရတိ အကထံကထီ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, ဝိစိကိစ္ဆာယ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ။

    412. ‘‘So iminā ca ariyena sīlakkhandhena samannāgato, (imāya ca ariyāya santuṭṭhiyā samannāgato) 12, iminā ca ariyena indriyasaṃvarena samannāgato, iminā ca ariyena satisampajaññena samannāgato, vivittaṃ senāsanaṃ bhajati – araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ. So pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā, ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya, parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati, abhijjhāya cittaṃ parisodheti; byāpādapadosaṃ pahāya abyāpannacitto viharati, sabbapāṇabhūtahitānukampī, byāpādapadosā cittaṃ parisodheti; thīnamiddhaṃ pahāya vigatathīnamiddho viharati ālokasaññī, sato sampajāno, thīnamiddhā cittaṃ parisodheti; uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati ajjhattaṃ vūpasantacitto, uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodheti; vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati akathaṃkathī kusalesu dhammesu, vicikicchāya cittaṃ parisodheti.

    ၄၁၃. ‘‘သော ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ, ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ။ပေ.။ တတိယံ ဈာနံ။ပေ.။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။

    413. ‘‘So ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe, vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.

    ၄၁၄. ‘‘သော စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသ္ဝာ ပိယရူပေ ရူပေ န သာရဇ္ဇတိ, အပ္ပိယရူပေ ရူပေ န ဗ္ယာပဇ္ဇတိ, ဥပဋ္ဌိတကာယသတိ စ ဝိဟရတိ အပ္ပမာဏစေတသော။ တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – ယတ္ထသ္သ တေ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ သော ဧဝံ အနုရောဓဝိရောဓဝိပ္ပဟီနော ယံ ကိဉ္စိ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ, သုခံ ဝာ ဒုက္ခံ ဝာ အဒုက္ခမသုခံ ဝာ, သော တံ ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတိ နာဘိဝဒတိ နာဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတိ။ တသ္သ တံ ဝေဒနံ အနဘိနန္ဒတော အနဘိဝဒတော အနဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတော ယာ ဝေဒနာသု နန္ဒီ သာ နိရုဇ္ဈတိ။ တသ္သ နန္ဒီနိရောဓာ ဥပာဒာနနိရောဓော, ဥပာဒာနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော, ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော, ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတသ္သ ကေဝလသ္သ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ နိရောဓော ဟောတိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ။ပေ.။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတ္ဝာ။ပေ.။ ဇိဝ္ဟာယ ရသံ သာယိတ္ဝာ။ပေ.။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတ္ဝာ။ပေ.။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ ပိယရူပေ ဓမ္မေ န သာရဇ္ဇတိ, အပ္ပိယရူပေ ဓမ္မေ န ဗ္ယာပဇ္ဇတိ, ဥပဋ္ဌိတကာယသတိ စ ဝိဟရတိ အပ္ပမာဏစေတသော, တဉ္စ စေတောဝိမုတ္တိံ ပညာဝိမုတ္တိံ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ – ယတ္ထသ္သ တေ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အပရိသေသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ သော ဧဝံ အနုရောဓဝိရောဓဝိပ္ပဟီနော ယံ ကိဉ္စိ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ, သုခံ ဝာ ဒုက္ခံ ဝာ အဒုက္ခမသုခံ ဝာ, သော တံ ဝေဒနံ နာဘိနန္ဒတိ နာဘိဝဒတိ နာဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတိ။ တသ္သ တံ ဝေဒနံ အနဘိနန္ဒတော အနဘိဝဒတော အနဇ္ဈောသာယ တိဋ္ဌတော ယာ ဝေဒနာသု နန္ဒီ သာ နိရုဇ္ဈတိ။ တသ္သ နန္ဒီနိရောဓာ ဥပာဒာနနိရောဓော, ဥပာဒာနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော, ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော, ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ နိရုဇ္ဈန္တိ။ ဧဝမေတသ္သ ကေဝလသ္သ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ နိရောဓော ဟောတိ။ ဣမံ ခော မေ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, သံခိတ္တေန တဏ္ဟာသင္ခယဝိမုတ္တိံ ဓာရေထ, သာတိံ ပန ဘိက္ခုံ ကေဝဋ္ဋပုတ္တံ မဟာတဏ္ဟာဇာလတဏ္ဟာသင္ဃာဋပ္ပဋိမုက္က’’န္တိ။

    414. ‘‘So cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe na sārajjati, appiyarūpe rūpe na byāpajjati, upaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso. Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti – yatthassa te pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. So evaṃ anurodhavirodhavippahīno yaṃ kiñci vedanaṃ vedeti, sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, so taṃ vedanaṃ nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati. Tassa taṃ vedanaṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato yā vedanāsu nandī sā nirujjhati. Tassa nandīnirodhā upādānanirodho, upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme na sārajjati, appiyarūpe dhamme na byāpajjati, upaṭṭhitakāyasati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti – yatthassa te pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. So evaṃ anurodhavirodhavippahīno yaṃ kiñci vedanaṃ vedeti, sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, so taṃ vedanaṃ nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati. Tassa taṃ vedanaṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato yā vedanāsu nandī sā nirujjhati. Tassa nandīnirodhā upādānanirodho, upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Imaṃ kho me tumhe, bhikkhave, saṃkhittena taṇhāsaṅkhayavimuttiṃ dhāretha, sātiṃ pana bhikkhuṃ kevaṭṭaputtaṃ mahātaṇhājālataṇhāsaṅghāṭappaṭimukka’’nti.

    ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

    Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

    မဟာတဏ္ဟာသင္ခယသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ အဋ္ဌမံ။

    Mahātaṇhāsaṅkhayasuttaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ.







    Footnotes:
    1. သင္ခံ ဂစ္ဆတိ (သီ. ပီ.)
    2. saṅkhaṃ gacchati (sī. pī.)
    3. ကထံ ဝာ ဝော ဧတ္ထ (?)
    4. ဧဝံ နော ဧတ္ထ ဟောတီတိ (က.)
    5. kathaṃ vā vo ettha (?)
    6. evaṃ no ettha hotīti (ka.)
    7. ဂရုမ္ဘာရံ (သီ. ပီ.)
    8. garumbhāraṃ (sī. pī.)
    9. ပသ္သ မ. နိ. ၁.၂၉၃ စူဠဟတ္ထိပဒောပမေ
    10. passa ma. ni. 1.293 cūḷahatthipadopame
    11. ပသ္သ မ. နိ. ၁.၂၉၆ စူဠဟတ္ထိပဒောပမေ
    12. passa ma. ni. 1.296 cūḷahatthipadopame



    Related texts:



    အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၈. မဟာတဏ္ဟာသင္ခယသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 8. Mahātaṇhāsaṅkhayasuttavaṇṇanā

    ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၈. မဟာတဏ္ဟာသင္ခယသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 8. Mahātaṇhāsaṅkhayasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact