| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
3. නත්‌ථිපුත්‌තසමසුත්‌තවණ්‌ණනා
3. Natthiputtasamasuttavaṇṇanā
13. පුත්‌තපෙමං පුත්‌තග්‌ගහණෙන ගහිතං උත්‌තරපදලොපෙනාති ආහ ‘‘පුත්‌තපෙමසම’’න්‌ති. ගොසමිතන්‌ති ගොහි සමං කතං. තෙනාහ ‘‘ගොහි සම’’න්‌ති. සූරියස්‌ස සමාති සූරියසමා. අවයවසම්‌බන්‌ධෙ චෙතං සාමිවචනං. අවයවො චෙත්‌ථ ආභා එවාති විඤ්‌ඤායති ‘‘අනන්‌තරං ආභා’’ති වුච්‌චමානත්‌තාති ආහ ‘‘සූරියාභාය සමා’’තිආදි. මහොඝභාවෙන සරන්‌ති සවන්‌තීති සරා, මහන්‌තා ජලාසයා. සබ්‌බෙ තෙ සමුද්‌දපරමා ඔරිමජනෙහි අදිට්‌ඨපරතීරත්‌තා තස්‌ස.
13. Puttapemaṃ puttaggahaṇena gahitaṃ uttarapadalopenāti āha ‘‘puttapemasama’’nti. Gosamitanti gohi samaṃ kataṃ. Tenāha ‘‘gohi sama’’nti. Sūriyassa samāti sūriyasamā. Avayavasambandhe cetaṃ sāmivacanaṃ. Avayavo cettha ābhā evāti viññāyati ‘‘anantaraṃ ābhā’’ti vuccamānattāti āha ‘‘sūriyābhāya samā’’tiādi. Mahoghabhāvena saranti savantīti sarā, mahantā jalāsayā. Sabbe te samuddaparamā orimajanehi adiṭṭhaparatīrattā tassa.
නත්‌ථි අත්‌තසමං පෙමන්‌ති ගාථාය පඨමගාථායං වුත්‌තනයෙන අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො. අත්‌තපෙමෙන සමං පෙමං නාම නත්‌ථීති අයමත්‌ථො. අනුදකකන්‌තාරෙ ඝම්‌මසන්‌තාපං අසහන්‌තියා අඞ්‌කෙ ඨපිතපුත්‌තකං කන්‌දන්‌තං භූමියං නිපජ්‌ජාපෙත්‌වා තස්‌ස උපරි ඨත්‌වා මතඉත්‌ථිවත්‌ථුනා දීපෙතබ්‌බං. තෙනාහ – ‘‘මාතාපිතාදයො හි ඡඩ්‌ඩෙත්‌වාපි පුත්‌තධීතාදයො’’ති. තථා චාහ –
Natthi attasamaṃ pemanti gāthāya paṭhamagāthāyaṃ vuttanayena attho veditabbo. Attapemena samaṃ pemaṃ nāma natthīti ayamattho. Anudakakantāre ghammasantāpaṃ asahantiyā aṅke ṭhapitaputtakaṃ kandantaṃ bhūmiyaṃ nipajjāpetvā tassa upari ṭhatvā mataitthivatthunā dīpetabbaṃ. Tenāha – ‘‘mātāpitādayo hi chaḍḍetvāpi puttadhītādayo’’ti. Tathā cāha –
‘‘සබ්‌බා දිසා අනුපරිගම්‌ම චෙතසා,
‘‘Sabbā disā anuparigamma cetasā,
නෙවජ්‌ඣගා පියතරමත්‌තනා ක්‌වචි;
Nevajjhagā piyataramattanā kvaci;
එවං පියො පුථු අත්‌තා පරෙසං,
Evaṃ piyo puthu attā paresaṃ,
තස්‌මා න හිංසෙ පරමත්‌තකාමො’’ති. (සං. නි. 1.119; උදා. 41; නෙත්‌ති. 113);
Tasmā na hiṃse paramattakāmo’’ti. (saṃ. ni. 1.119; udā. 41; netti. 113);
ධඤ්‌ඤෙන සමං ධනං නාම නත්‌ථි, යස්‌මා තප්‌පටිබද්‌ධා ආහාරූපජීවීනං සත්‌තානං ජීවිතවුත්‌ති. තථාරූපෙ කාලෙති දුබ්‌භික්‌ඛකාලෙ. එකදෙසංයෙව ඔභාසන්‌තීති එකස්‌මිං ඛණෙ චතූසු මහාදීපෙසු ඔභාසං ඵරිතුං අසමත්‌ථත්‌තා සූරියස්‌සපි, පගෙව ඉතරෙසං. බොධිසත්‌තස්‌ස උදයබ්‌බයස්‌ස ඤාණානුභාවෙන සකලජාතිඛෙත්‌තං එකාලොකං අහොසීති ආහ ‘‘පඤ්‌ඤා…පෙ.… සක්‌කොතී’’ති. තමං විධමතීති පුබ්‌බෙනිවාසඤාණාදයො පඤ්‌ඤා යත්‌ථ පවත්‌තන්‌ති, තමනවසෙසං බ්‍යාපෙත්‌වා එකප්‌පහාරෙන පවත්‌තනතො. ‘‘වුට්‌ඨියා පන පවත්‌තමානාය යාව ආභස්‌සරභවනා’’ති පචුරවසෙන වුත්‌තං.
Dhaññena samaṃ dhanaṃ nāma natthi, yasmā tappaṭibaddhā āhārūpajīvīnaṃ sattānaṃ jīvitavutti. Tathārūpe kāleti dubbhikkhakāle. Ekadesaṃyeva obhāsantīti ekasmiṃ khaṇe catūsu mahādīpesu obhāsaṃ pharituṃ asamatthattā sūriyassapi, pageva itaresaṃ. Bodhisattassa udayabbayassa ñāṇānubhāvena sakalajātikhettaṃ ekālokaṃ ahosīti āha ‘‘paññā…pe… sakkotī’’ti. Tamaṃ vidhamatīti pubbenivāsañāṇādayo paññā yattha pavattanti, tamanavasesaṃ byāpetvā ekappahārena pavattanato. ‘‘Vuṭṭhiyā pana pavattamānāya yāva ābhassarabhavanā’’ti pacuravasena vuttaṃ.
නත්‌ථිපුත්‌තසමසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Natthiputtasamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 3. නත්‌ථිපුත්‌තසමසුත්‌තං • 3. Natthiputtasamasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 3. නත්‌ථිපුත්‌තසමසුත්‌තවණ්‌ණනා • 3. Natthiputtasamasuttavaṇṇanā
