| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-අනුටීකා • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
9. නවමනයො සම්‌පයුත්‌තෙනසම්‌පයුත්‌තපදවණ්‌ණනා
9. Navamanayo sampayuttenasampayuttapadavaṇṇanā
319. ‘‘සමාසපදං ඉද’’න්‌ති වත්‌වා අයං නාම සමාසොති දස්‌සෙන්‌තො ‘‘යස්‌ස ඛන්‌ධාදිනො’’තිආදිමාහ, යස්‌ස වෙදනාක්‌ඛන්‌ධාදිනොති අත්‌ථො. යං ඉධ සම්‌පයුත්‌තං වුත්‌තන්‌ති ඉමස්‌මිං නවමනයෙ යං ධම්‌මජාතං සම්‌පයුත්‌තන්‌ති වුත්‌තං. රූපක්‌ඛන්‌ධාදීසු අරණන්‌තෙසු අබ්‌භන්‌තරබාහිරමාතිකාධම්‌මෙසූති නිද්‌ධාරණෙ භුම්‌මං. තඤ්‌හි ධම්‌මජාතං අත්‌තනා සම්‌පයුත්‌තෙන වෙදනාක්‌ඛන්‌ධාදිනා සයං සම්‌පයුත්‌තන්‌ති නිද්‌ධාරිතං. අයොගොති අසම්‌පයොගො. වක්‌ඛති දසමනයෙ. තත්‌ථ හි ‘‘රූපක්‌ඛන්‌ධෙන වෙදනාදයො විප්‌පයුත්‌තා, තෙහි රූපක්‌ඛන්‌ධො විප්‌පයුත්‌තො’’ති වත්‌වා නිබ්‌බානං කථන්‌ති චොදනං සන්‌ධායාහ ‘‘නිබ්‌බානං පන සුඛුමරූපගතිකමෙවා’’ති වුත්‌තං. ‘‘මනායතනං එකෙනායතනෙන එකාය ධාතුයා කෙහිචි විප්‌පයුත්‌ත’’න්‌ති එත්‌ථ හි යථා සුඛුමරූපං විය සරූපතො අනුද්‌ධටම්‌පි නිබ්‌බානං කෙහිචීතිපදෙන ගහිතමෙව හොතීති එදිසෙසු ඨානෙසු නිබ්‌බානං සුඛුමරූපගතිකන්‌ති විඤ්‌ඤායති, එවමිධාපි ‘‘රූපමිස්‌සකෙහි වා’’ති එතෙන අනුපාදින්‌නඅනුපාදානියාදීහි නිබ්‌බානමිස්‌සකෙහිපි අසම්‌පයොගො වුත්‌තො හොතීති දට්‌ඨබ්‌බො. අවිකලචතුක්‌ඛන්‌ධසඞ්‌ගාහකෙහි පදෙහි සහවත්‌තිනො අඤ්‌ඤස්‌ස සම්‌පයොගිනො අභාවතො අතීතානාගතෙහි ච සම්‌පයොගො නත්‌ථෙවාති තස්‌ස අයුජ්‌ජමානතං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘වත්‌තමානානමෙව…පෙ.… අරූපභවාදීහීති අත්‌ථො’’ති ආහ. ඉතරෙති යෙ සම්‌පයොගං ලභන්‌ති, කෙ පන තෙ රූපෙන අසම්‌මිස්‌සා අරූපෙකදෙසභූතා. තෙනාහ ‘‘වෙදනාක්‌ඛන්‌ධාදයො’’ති.
319. ‘‘Samāsapadaṃ ida’’nti vatvā ayaṃ nāma samāsoti dassento ‘‘yassa khandhādino’’tiādimāha, yassa vedanākkhandhādinoti attho. Yaṃ idha sampayuttaṃ vuttanti imasmiṃ navamanaye yaṃ dhammajātaṃ sampayuttanti vuttaṃ. Rūpakkhandhādīsu araṇantesu abbhantarabāhiramātikādhammesūti niddhāraṇe bhummaṃ. Tañhi dhammajātaṃ attanā sampayuttena vedanākkhandhādinā sayaṃ sampayuttanti niddhāritaṃ. Ayogoti asampayogo. Vakkhati dasamanaye. Tattha hi ‘‘rūpakkhandhena vedanādayo vippayuttā, tehi rūpakkhandho vippayutto’’ti vatvā nibbānaṃ kathanti codanaṃ sandhāyāha ‘‘nibbānaṃ pana sukhumarūpagatikamevā’’ti vuttaṃ. ‘‘Manāyatanaṃ ekenāyatanena ekāya dhātuyā kehici vippayutta’’nti ettha hi yathā sukhumarūpaṃ viya sarūpato anuddhaṭampi nibbānaṃ kehicītipadena gahitameva hotīti edisesu ṭhānesu nibbānaṃ sukhumarūpagatikanti viññāyati, evamidhāpi ‘‘rūpamissakehi vā’’ti etena anupādinnaanupādāniyādīhi nibbānamissakehipi asampayogo vutto hotīti daṭṭhabbo. Avikalacatukkhandhasaṅgāhakehi padehi sahavattino aññassa sampayogino abhāvato atītānāgatehi ca sampayogo natthevāti tassa ayujjamānataṃ dassento ‘‘vattamānānameva…pe… arūpabhavādīhīti attho’’ti āha. Itareti ye sampayogaṃ labhanti, ke pana te rūpena asammissā arūpekadesabhūtā. Tenāha ‘‘vedanākkhandhādayo’’ti.
නවමනයසම්‌පයුත්‌තෙනසම්‌පයුත්‌තපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Navamanayasampayuttenasampayuttapadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / ධාතුකථාපාළි • Dhātukathāpāḷi / 9. සම්‌පයුත්‌තෙනසම්‌පයුත්‌තපදනිද්‌දෙසො • 9. Sampayuttenasampayuttapadaniddeso
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / අභිධම්‌මපිටක (අට්‌ඨකථා) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / පඤ්‌චපකරණ-අට්‌ඨකථා • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / 9. නවමනයො සම්‌පයුත්‌තෙනසම්‌පයුත්‌තපදවණ්‌ණනා • 9. Navamanayo sampayuttenasampayuttapadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-මූලටීකා • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / 9. නවමනයො සම්‌පයුත්‌තෙනසම්‌පයුත්‌තපදවණ්‌ණනා • 9. Navamanayo sampayuttenasampayuttapadavaṇṇanā
