Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / නෙත්‌තිප්‌පකරණපාළි • Nettippakaraṇapāḷi

    11. පඤ්‌ඤත්‌තිහාරවිභඞ්‌ගො

    11. Paññattihāravibhaṅgo

    39. තත්‌ථ කතමො පඤ්‌ඤත්‌තිහාරො? ‘‘එකං භගවා ධම්‌මං පඤ්‌ඤත්‌තීහි විවිධාහි දෙසෙතී’’ති.

    39. Tattha katamo paññattihāro? ‘‘Ekaṃ bhagavā dhammaṃ paññattīhi vividhāhi desetī’’ti.

    යා පකතිකථාය දෙසනා. අයං නික්‌ඛෙපපඤ්‌ඤත්‌ති. කා ච පකතිකථාය දෙසනා, චත්‌තාරි සච්‌චානි. යථා භගවා ආහ ‘‘ඉදං දුක්‌ඛ’’න්‌ති අයං පඤ්‌ඤත්‌ති පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං ඡන්‌නං ධාතූනං අට්‌ඨාරසන්‌නං ධාතූනං ද්‌වාදසන්‌නං ආයතනානං දසන්‌නං ඉන්‌ද්‍රියානං නික්‌ඛෙපපඤ්‌ඤත්‌ති.

    Yā pakatikathāya desanā. Ayaṃ nikkhepapaññatti. Kā ca pakatikathāya desanā, cattāri saccāni. Yathā bhagavā āha ‘‘idaṃ dukkha’’nti ayaṃ paññatti pañcannaṃ khandhānaṃ channaṃ dhātūnaṃ aṭṭhārasannaṃ dhātūnaṃ dvādasannaṃ āyatanānaṃ dasannaṃ indriyānaṃ nikkhepapaññatti.

    කබළීකාරෙ චෙ, භික්‌ඛවෙ, ආහාරෙ අත්‌ථි රාගො අත්‌ථි නන්‌දී 1 අත්‌ථි තණ්‌හා, පතිට්‌ඨිතං තත්‌ථ විඤ්‌ඤාණං විරූළ්‌හං. යත්‌ථ පතිට්‌ඨිතං විඤ්‌ඤාණං විරූළ්‌හං, අත්‌ථි තත්‌ථ නාමරූපස්‌ස අවක්‌කන්‌ති. යත්‌ථ අත්‌ථි නාමරූපස්‌ස අවක්‌කන්‌ති, අත්‌ථි තත්‌ථ සඞ්‌ඛාරානං වුද්‌ධි 2. යත්‌ථ අත්‌ථි සඞ්‌ඛාරානං වුද්‌ධි, අත්‌ථි තත්‌ථ ආයතිං පුනබ්‌භවාභිනිබ්‌බත්‌ති. යත්‌ථ අත්‌ථි ආයතිං පුනබ්‌භවාභිනිබ්‌බත්‌ති, අත්‌ථි තත්‌ථ ආයතිං ජාතිජරාමරණං. යත්‌ථ අත්‌ථි ආයතිං ජාතිජරාමරණං, සසොකං තං, භික්‌ඛවෙ, සදරං සඋපායාසන්‌ති වදාමි.

    Kabaḷīkāre ce, bhikkhave, āhāre atthi rāgo atthi nandī 3 atthi taṇhā, patiṭṭhitaṃ tattha viññāṇaṃ virūḷhaṃ. Yattha patiṭṭhitaṃ viññāṇaṃ virūḷhaṃ, atthi tattha nāmarūpassa avakkanti. Yattha atthi nāmarūpassa avakkanti, atthi tattha saṅkhārānaṃ vuddhi 4. Yattha atthi saṅkhārānaṃ vuddhi, atthi tattha āyatiṃ punabbhavābhinibbatti. Yattha atthi āyatiṃ punabbhavābhinibbatti, atthi tattha āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ. Yattha atthi āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ, sasokaṃ taṃ, bhikkhave, sadaraṃ saupāyāsanti vadāmi.

    ඵස්‌සෙ චෙ…පෙ.… මනොසඤ්‌චෙතනාය චෙ, භික්‌ඛවෙ, ආහාරෙ. විඤ්‌ඤාණෙ චෙ, භික්‌ඛවෙ, ආහාරෙ අත්‌ථි රාගො අත්‌ථි නන්‌දී අත්‌ථි තණ්‌හා, පතිට්‌ඨිතං තත්‌ථ විඤ්‌ඤාණං විරූළ්‌හං. යත්‌ථ පතිට්‌ඨිතං විඤ්‌ඤාණං විරූළ්‌හං, අත්‌ථි තත්‌ථ නාමරූපස්‌ස අවක්‌කන්‌ති. යත්‌ථ අත්‌ථි නාමරූපස්‌ස අවක්‌කන්‌ති , අත්‌ථි තත්‌ථ සඞ්‌ඛාරානං වුද්‌ධි. යත්‌ථ අත්‌ථි සඞ්‌ඛාරානං වුද්‌ධි, අත්‌ථි තත්‌ථ ආයතිං පුනබ්‌භවාභිනිබ්‌බත්‌ති. යත්‌ථ අත්‌ථි ආයතිං පුනබ්‌භවාභිනිබ්‌බත්‌ති, අත්‌ථි තත්‌ථ ආයතිං ජාතිජරාමරණං. යත්‌ථ අත්‌ථි ආයතිං ජාතිජරාමරණං, සසොකං තං, භික්‌ඛවෙ, සදරං සඋපායාසන්‌ති වදාමි. අයං පභවපඤ්‌ඤත්‌ති දුක්‌ඛස්‌ස ච සමුදයස්‌ස ච.

    Phasse ce…pe… manosañcetanāya ce, bhikkhave, āhāre. Viññāṇe ce, bhikkhave, āhāre atthi rāgo atthi nandī atthi taṇhā, patiṭṭhitaṃ tattha viññāṇaṃ virūḷhaṃ. Yattha patiṭṭhitaṃ viññāṇaṃ virūḷhaṃ, atthi tattha nāmarūpassa avakkanti. Yattha atthi nāmarūpassa avakkanti , atthi tattha saṅkhārānaṃ vuddhi. Yattha atthi saṅkhārānaṃ vuddhi, atthi tattha āyatiṃ punabbhavābhinibbatti. Yattha atthi āyatiṃ punabbhavābhinibbatti, atthi tattha āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ. Yattha atthi āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ, sasokaṃ taṃ, bhikkhave, sadaraṃ saupāyāsanti vadāmi. Ayaṃ pabhavapaññatti dukkhassa ca samudayassa ca.

    කබළීකාරෙ චෙ, භික්‌ඛවෙ 5, ආහාරෙ නත්‌ථි රාගො නත්‌ථි නන්‌දී නත්‌ථි තණ්‌හා, අප්‌පතිට්‌ඨිතං තත්‌ථ විඤ්‌ඤාණං අවිරූළ්‌හං. යත්‌ථ අප්‌පතිට්‌ඨිතං විඤ්‌ඤාණං අවිරූළ්‌හං, නත්‌ථි තත්‌ථ නාමරූපස්‌ස අවක්‌කන්‌ති. යත්‌ථ නත්‌ථි නාමරූපස්‌ස අවක්‌කන්‌ති, නත්‌ථි තත්‌ථ සඞ්‌ඛාරානං වුද්‌ධි. යත්‌ථ නත්‌ථි සඞ්‌ඛාරානං වුද්‌ධි, නත්‌ථි තත්‌ථ ආයතිං පුනබ්‌භවාභිනිබ්‌බත්‌ති. යත්‌ථ නත්‌ථි ආයතිං පුනබ්‌භවාභිනිබ්‌බත්‌ති, නත්‌ථි තත්‌ථ ආයතිං ජාතිජරාමරණං. යත්‌ථ නත්‌ථි ආයතිං ජාතිජරාමරණං, අසොකං තං, භික්‌ඛවෙ, අදරං අනුපායාසන්‌ති වදාමි.

    Kabaḷīkāre ce, bhikkhave 6, āhāre natthi rāgo natthi nandī natthi taṇhā, appatiṭṭhitaṃ tattha viññāṇaṃ avirūḷhaṃ. Yattha appatiṭṭhitaṃ viññāṇaṃ avirūḷhaṃ, natthi tattha nāmarūpassa avakkanti. Yattha natthi nāmarūpassa avakkanti, natthi tattha saṅkhārānaṃ vuddhi. Yattha natthi saṅkhārānaṃ vuddhi, natthi tattha āyatiṃ punabbhavābhinibbatti. Yattha natthi āyatiṃ punabbhavābhinibbatti, natthi tattha āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ. Yattha natthi āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ, asokaṃ taṃ, bhikkhave, adaraṃ anupāyāsanti vadāmi.

    ඵස්‌සෙ චෙ…පෙ.… මනොසඤ්‌චෙතනාය චෙ, භික්‌ඛවෙ, ආහාරෙ. විඤ්‌ඤාණෙ චෙ, භික්‌ඛවෙ, ආහාරෙ නත්‌ථි රාගො නත්‌ථි නන්‌දී නත්‌ථි තණ්‌හා, අප්‌පතිට්‌ඨිතං තත්‌ථ විඤ්‌ඤාණං අවිරූළ්‌හං. යත්‌ථ අප්‌පතිට්‌ඨිතං විඤ්‌ඤාණං අවිරූළ්‌හං, නත්‌ථි තත්‌ථ නාමරූපස්‌ස අවක්‌කන්‌ති. යත්‌ථ නත්‌ථි නාමරූපස්‌ස අවක්‌කන්‌ති, නත්‌ථි තත්‌ථ සඞ්‌ඛාරානං වුද්‌ධි. යත්‌ථ නත්‌ථි සඞ්‌ඛාරානං වුද්‌ධි, නත්‌ථි තත්‌ථ ආයතිං පුනබ්‌භවාභිනිබ්‌බත්‌ති. යත්‌ථ නත්‌ථි ආයතිං පුනබ්‌භවාභිනිබ්‌බත්‌ති, නත්‌ථි තත්‌ථ ආයතිං ජාතිජරාමරණං. යත්‌ථ නත්‌ථි ආයතිං ජාතිජරාමරණං, අසොකං තං, භික්‌ඛවෙ, අදරං අනුපායාසන්‌ති වදාමි.

    Phasse ce…pe… manosañcetanāya ce, bhikkhave, āhāre. Viññāṇe ce, bhikkhave, āhāre natthi rāgo natthi nandī natthi taṇhā, appatiṭṭhitaṃ tattha viññāṇaṃ avirūḷhaṃ. Yattha appatiṭṭhitaṃ viññāṇaṃ avirūḷhaṃ, natthi tattha nāmarūpassa avakkanti. Yattha natthi nāmarūpassa avakkanti, natthi tattha saṅkhārānaṃ vuddhi. Yattha natthi saṅkhārānaṃ vuddhi, natthi tattha āyatiṃ punabbhavābhinibbatti. Yattha natthi āyatiṃ punabbhavābhinibbatti, natthi tattha āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ. Yattha natthi āyatiṃ jātijarāmaraṇaṃ, asokaṃ taṃ, bhikkhave, adaraṃ anupāyāsanti vadāmi.

    අයං පරිඤ්‌ඤාපඤ්‌ඤත්‌ති දුක්‌ඛස්‌ස, පහානපඤ්‌ඤත්‌ති සමුදයස්‌ස, භාවනාපඤ්‌ඤත්‌ති මග්‌ගස්‌ස, සච්‌ඡිකිරියාපඤ්‌ඤත්‌ති නිරොධස්‌ස.

    Ayaṃ pariññāpaññatti dukkhassa, pahānapaññatti samudayassa, bhāvanāpaññatti maggassa, sacchikiriyāpaññatti nirodhassa.

    40. සමාධිං, භික්‌ඛවෙ, භාවෙථ. අප්‌පමත්‌තො නිපකො සතො, සමාහිතො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු යථාභූතං පජානාති. කිඤ්‌ච යථාභූතං පජානාති? ‘‘චක්‌ඛු 7 අනිච්‌ච’’න්‌ති යථාභූතං පජානාති. ‘‘රූපා අනිච්‌චා’’ති යථාභූතං පජානාති ‘‘චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණං අනිච්‌ච’’න්‌ති යථාභූතං පජානාති. ‘‘චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සො අනිච්‌චො’’ති යථාභූතං පජානාති. යම්‌පිදං 8 චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සපච්‌චයා උප්‌පජ්‌ජති වෙදයිතං සුඛං වා දුක්‌ඛං වා අදුක්‌ඛමසුඛං වා, තම්‌පි අනිච්‌චන්‌ති යථාභූතං පජානාති.

    40. Samādhiṃ, bhikkhave, bhāvetha. Appamatto nipako sato, samāhito, bhikkhave, bhikkhu yathābhūtaṃ pajānāti. Kiñca yathābhūtaṃ pajānāti? ‘‘Cakkhu 9 anicca’’nti yathābhūtaṃ pajānāti. ‘‘Rūpā aniccā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti ‘‘cakkhuviññāṇaṃ anicca’’nti yathābhūtaṃ pajānāti. ‘‘Cakkhusamphasso anicco’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Yampidaṃ 10 cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti.

    සොතං …පෙ.… ඝානං…පෙ.… ජිව්‌හා…පෙ.… කායො…පෙ.… ‘‘මනො අනිච්‌චො’’ති 11 යථාභූතං පජානාති. ‘‘ධම්‌මා අනිච්‌චා’’ති යථාභූතං පජානාති. ‘‘මනොවිඤ්‌ඤාණං අනිච්‌ච’’න්‌ති යථාභූතං පජානාති. ‘‘මනොසම්‌ඵස්‌සො අනිච්‌චො’’ති යථාභූතං පජානාති. යම්‌පිදං මනොසම්‌ඵස්‌සපච්‌චයා උප්‌පජ්‌ජති වෙදයිතං සුඛං වා දුක්‌ඛං වා අදුක්‌ඛමසුඛං වා, තම්‌පි අනිච්‌චන්‌ති යථාභූතං පජානාති.

    Sotaṃ …pe… ghānaṃ…pe… jivhā…pe… kāyo…pe… ‘‘mano anicco’’ti 12 yathābhūtaṃ pajānāti. ‘‘Dhammā aniccā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. ‘‘Manoviññāṇaṃ anicca’’nti yathābhūtaṃ pajānāti. ‘‘Manosamphasso anicco’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi aniccanti yathābhūtaṃ pajānāti.

    අයං භාවනාපඤ්‌ඤත්‌ති මග්‌ගස්‌ස, පරිඤ්‌ඤාපඤ්‌ඤත්‌ති දුක්‌ඛස්‌ස, පහානපඤ්‌ඤත්‌ති සමුදයස්‌ස, සච්‌ඡිකිරියාපඤ්‌ඤත්‌ති නිරොධස්‌ස.

    Ayaṃ bhāvanāpaññatti maggassa, pariññāpaññatti dukkhassa, pahānapaññatti samudayassa, sacchikiriyāpaññatti nirodhassa.

    රූපං , රාධ, විකිරථ විධමථ විද්‌ධංසෙථ විකීළනියං 13 කරොථ, පඤ්‌ඤාය තණ්‌හක්‌ඛයාය පටිපජ්‌ජථ. තණ්‌හක්‌ඛයා දුක්‌ඛක්‌ඛයො, දුක්‌ඛක්‌ඛයා නිබ්‌බානං. වෙදනං…පෙ.…. සඤ්‌ඤං…පෙ.… සඞ්‌ඛාරෙ විඤ්‌ඤාණං විකිරථ විධමථ විද්‌ධංසෙථ විකීළනියං කරොථ, පඤ්‌ඤාය තණ්‌හක්‌ඛයාය පටිපජ්‌ජථ. තණ්‌හක්‌ඛයා දුක්‌ඛක්‌ඛයො, දුක්‌ඛක්‌ඛයා නිබ්‌බානං.

    Rūpaṃ , rādha, vikiratha vidhamatha viddhaṃsetha vikīḷaniyaṃ 14 karotha, paññāya taṇhakkhayāya paṭipajjatha. Taṇhakkhayā dukkhakkhayo, dukkhakkhayā nibbānaṃ. Vedanaṃ…pe…. Saññaṃ…pe… saṅkhāre viññāṇaṃ vikiratha vidhamatha viddhaṃsetha vikīḷaniyaṃ karotha, paññāya taṇhakkhayāya paṭipajjatha. Taṇhakkhayā dukkhakkhayo, dukkhakkhayā nibbānaṃ.

    අයං නිරොධපඤ්‌ඤත්‌ති නිරොධස්‌ස, නිබ්‌බිදාපඤ්‌ඤත්‌ති අස්‌සාදස්‌ස, පරිඤ්‌ඤාපඤ්‌ඤත්‌ති දුක්‌ඛස්‌ස, පහානපඤ්‌ඤත්‌ති සමුදයස්‌ස, භාවනාපඤ්‌ඤත්‌ති මග්‌ගස්‌ස, සච්‌ඡිකිරියාපඤ්‌ඤත්‌ති නිරොධස්‌ස.

    Ayaṃ nirodhapaññatti nirodhassa, nibbidāpaññatti assādassa, pariññāpaññatti dukkhassa, pahānapaññatti samudayassa, bhāvanāpaññatti maggassa, sacchikiriyāpaññatti nirodhassa.

    ‘‘සො ඉදං දුක්‌ඛ’’න්‌ති යථාභූතං පජානාති, ‘‘අයං දුක්‌ඛසමුදයො’’ති යථාභූතං පජානාති, ‘‘අයං දුක්‌ඛනිරොධො’’ති යථාභූතං පජානාති ‘‘අයං දුක්‌ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’’ති යථාභූතං පජානාති.

    ‘‘So idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti yathābhūtaṃ pajānāti ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti.

    අයං පටිවෙධපඤ්‌ඤත්‌ති සච්‌චානං, නික්‌ඛෙපපඤ්‌ඤත්‌ති දස්‌සනභූමියා, භාවනාපඤ්‌ඤත්‌ති මග්‌ගස්‌ස, සච්‌ඡිකිරියාපඤ්‌ඤත්‌ති සොතාපත්‌තිඵලස්‌ස. ‘‘සො ඉමෙ ආසවා’’ති යථාභූතං පජානාති, ‘‘අයං ආසවසමුදයො’’ති යථාභූතං පජානාති, ‘‘අයං ආසවනිරොධො’’ති යථාභූතං පජානාති. ‘‘අයං ආසවනිරොධගාමිනී පටිපදා’’ති යථාභූතං පජානාති. ‘‘ඉමෙ ආසවා අසෙසං නිරුජ්‌ඣන්‌තී’’ති යථාභූතං පජානාති.

    Ayaṃ paṭivedhapaññatti saccānaṃ, nikkhepapaññatti dassanabhūmiyā, bhāvanāpaññatti maggassa, sacchikiriyāpaññatti sotāpattiphalassa. ‘‘So ime āsavā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ āsavasamudayo’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ āsavanirodho’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. ‘‘Ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. ‘‘Ime āsavā asesaṃ nirujjhantī’’ti yathābhūtaṃ pajānāti.

    අයං උප්‌පාදපඤ්‌ඤත්‌ති ඛයෙ ඤාණස්‌ස, ඔකාසපඤ්‌ඤත්‌ති අනුප්‌පාදෙ ඤාණස්‌ස, භාවනාපඤ්‌ඤත්‌ති මග්‌ගස්‌ස, පරිඤ්‌ඤාපඤ්‌ඤත්‌ති දුක්‌ඛස්‌ස, පහානපඤ්‌ඤත්‌ති සමුදයස්‌ස, ආරම්‌භපඤ්‌ඤත්‌ති වීරියින්‌ද්‍රියස්‌ස, ආසාටනපඤ්‌ඤත්‌ති ආසාටිකානං, නික්‌ඛෙපපඤ්‌ඤත්‌ති භාවනාභූමියා, අභිනිඝාතපඤ්‌ඤත්‌ති පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං.

    Ayaṃ uppādapaññatti khaye ñāṇassa, okāsapaññatti anuppāde ñāṇassa, bhāvanāpaññatti maggassa, pariññāpaññatti dukkhassa, pahānapaññatti samudayassa, ārambhapaññatti vīriyindriyassa, āsāṭanapaññatti āsāṭikānaṃ, nikkhepapaññatti bhāvanābhūmiyā, abhinighātapaññatti pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ.

    41. ඉදං ‘‘දුක්‌ඛ’’න්‌ති මෙ, භික්‌ඛවෙ, පුබ්‌බෙ අනනුස්‌සුතෙසු ධම්‌මෙසු චක්‌ඛුං උදපාදි, ඤාණං උදපාදි, පඤ්‌ඤා උදපාදි, විජ්‌ජා උදපාදි, ආලොකො උදපාදි. අයං ‘‘දුක්‌ඛසමුදයො’’ති මෙ, භික්‌ඛවෙ…පෙ.… අයං ‘‘දුක්‌ඛනිරොධො’’ති මෙ, භික්‌ඛවෙ…පෙ.…. අයං ‘‘දුක්‌ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා’’ති මෙ, භික්‌ඛවෙ, පුබ්‌බෙ අනනුස්‌සුතෙසු ධම්‌මෙසු චක්‌ඛුං උදපාදි, ඤාණං උදපාදි, පඤ්‌ඤා උදපාදි, විජ්‌ජා උදපාදි, ආලොකො උදපාදි.

    41. Idaṃ ‘‘dukkha’’nti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi. Ayaṃ ‘‘dukkhasamudayo’’ti me, bhikkhave…pe… ayaṃ ‘‘dukkhanirodho’’ti me, bhikkhave…pe…. Ayaṃ ‘‘dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.

    අයං දෙසනාපඤ්‌ඤත්‌ති සච්‌චානං, නික්‌ඛෙපපඤ්‌ඤත්‌ති සුතමයියා පඤ්‌ඤාය සච්‌ඡිකිරියාපඤ්‌ඤත්‌ති අනඤ්‌ඤාතඤ්‌ඤස්‌සාමීතින්‌ද්‍රියස්‌ස, පවත්‌තනාපඤ්‌ඤත්‌ති ධම්‌මචක්‌කස්‌ස.

    Ayaṃ desanāpaññatti saccānaṃ, nikkhepapaññatti sutamayiyā paññāya sacchikiriyāpaññatti anaññātaññassāmītindriyassa, pavattanāpaññatti dhammacakkassa.

    ‘‘තං ඛො පනිදං දුක්‌ඛං පරිඤ්‌ඤෙය්‍ය’’න්‌ති මෙ, භික්‌ඛවෙ, පුබ්‌බෙ අනනුස්‌සුතෙසු ධම්‌මෙසු චක්‌ඛුං උදපාදි, ඤාණං උදපාදි, පඤ්‌ඤා උදපාදි, විජ්‌ජා උදපාදි, ආලොකො උදපාදි. ‘‘සො ඛො පනායං දුක්‌ඛසමුදයො පහාතබ්‌බො’’ති මෙ, භික්‌ඛවෙ…පෙ.… ‘‘සො ඛො පනායං දුක්‌ඛනිරොධො සච්‌ඡිකාතබ්‌බො’’ති මෙ, භික්‌ඛවෙ…පෙ.… ‘‘සා ඛො පනායං දුක්‌ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා භාවෙතබ්‌බා’’ති මෙ, භික්‌ඛවෙ පුබ්‌බෙ අනනුස්‌සුතෙසු ධම්‌මෙසු චක්‌ඛුං උදපාදි, ඤාණං උදපාදි, පඤ්‌ඤා උදපාදි, විජ්‌ජා උදපාදි, ආලොකො උදපාදි.

    ‘‘Taṃ kho panidaṃ dukkhaṃ pariññeyya’’nti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi. ‘‘So kho panāyaṃ dukkhasamudayo pahātabbo’’ti me, bhikkhave…pe… ‘‘so kho panāyaṃ dukkhanirodho sacchikātabbo’’ti me, bhikkhave…pe… ‘‘sā kho panāyaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā bhāvetabbā’’ti me, bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.

    අයං භාවනාපඤ්‌ඤත්‌ති මග්‌ගස්‌ස, නික්‌ඛෙපපඤ්‌ඤත්‌ති චින්‌තාමයියා පඤ්‌ඤාය, සච්‌ඡිකිරියාපඤ්‌ඤත්‌ති අඤ්‌ඤින්‌ද්‍රියස්‌ස.

    Ayaṃ bhāvanāpaññatti maggassa, nikkhepapaññatti cintāmayiyā paññāya, sacchikiriyāpaññatti aññindriyassa.

    ‘‘තං ඛො පනිදං දුක්‌ඛං පරිඤ්‌ඤාත’’න්‌ති මෙ, භික්‌ඛවෙ, පුබ්‌බෙ අනනුස්‌සුතෙසු ධම්‌මෙසු චක්‌ඛුං උදපාදි, ඤාණං උදපාදි, පඤ්‌ඤා උදපාදි, විජ්‌ජා උදපාදි, ආලොකො උදපාදි. ‘‘සො ඛො පනායං දුක්‌ඛසමුදයො පහීනො’’ති මෙ, භික්‌ඛවෙ…පෙ.… ‘‘සො ඛො පනායං දුක්‌ඛනිරොධො සච්‌ඡිකතො’’ති මෙ, භික්‌ඛවෙ…පෙ.… ‘‘සා ඛො පනායං දුක්‌ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා භාවිතා’’ති මෙ, භික්‌ඛවෙ පුබ්‌බෙ අනනුස්‌සුතෙසු ධම්‌මෙසු චක්‌ඛුං උදපාදි, ඤාණං උදපාදි, පඤ්‌ඤා උදපාදි, විජ්‌ජා උදපාදි, ආලොකො උදපාදි. අයං භාවනාපඤ්‌ඤත්‌ති මග්‌ගස්‌ස, නික්‌ඛෙපපඤ්‌ඤත්‌ති භාවනාමයියා පඤ්‌ඤාය, සච්‌ඡිකිරියාපඤ්‌ඤත්‌ති අඤ්‌ඤාතාවිනො ඉන්‌ද්‍රියස්‌ස, පවත්‌තනාපඤ්‌ඤත්‌ති ධම්‌මචක්‌කස්‌ස.

    ‘‘Taṃ kho panidaṃ dukkhaṃ pariññāta’’nti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi. ‘‘So kho panāyaṃ dukkhasamudayo pahīno’’ti me, bhikkhave…pe… ‘‘so kho panāyaṃ dukkhanirodho sacchikato’’ti me, bhikkhave…pe… ‘‘sā kho panāyaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā bhāvitā’’ti me, bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi. Ayaṃ bhāvanāpaññatti maggassa, nikkhepapaññatti bhāvanāmayiyā paññāya, sacchikiriyāpaññatti aññātāvino indriyassa, pavattanāpaññatti dhammacakkassa.

    ‘‘තුලමතුලඤ්‌ච සම්‌භවං, භවසඞ්‌ඛාරමවස්‌සජි මුනි;

    ‘‘Tulamatulañca sambhavaṃ, bhavasaṅkhāramavassaji muni;

    අජ්‌ඣත්‌තරතො සමාහිතො, අභින්‌දි 15 කවචමිවත්‌තසම්‌භව’’න්‌ති.

    Ajjhattarato samāhito, abhindi 16 kavacamivattasambhava’’nti.

    ‘‘තුල’’න්‌ති සඞ්‌ඛාරධාතු. ‘‘අතුල’’න්‌ති නිබ්‌බානධාතු, ‘‘තුලමතුලඤ්‌ච සම්‌භව’’න්‌ති අභිඤ්‌ඤාපඤ්‌ඤත්‌ති සබ්‌බධම්‌මානං. නික්‌ඛෙපපඤ්‌ඤත්‌ති ධම්‌මපටිසම්‌භිදාය. ‘‘භවසඞ්‌ඛාරමවස්‌සජි මුනී’’ති පරිච්‌චාගපඤ්‌ඤත්‌ති සමුදයස්‌ස. පරිඤ්‌ඤාපඤ්‌ඤත්‌ති දුක්‌ඛස්‌ස. ‘‘අජ්‌ඣත්‌තරතො සමාහිතො’’ති භාවනාපඤ්‌ඤත්‌ති කායගතාය සතියා. ඨිතිපඤ්‌ඤත්‌ති චිත්‌තෙකග්‌ගතාය. ‘‘අභින්‌දි කවචමිවත්‌තසම්‌භව’’න්‌ති අභිනිබ්‌බිදාපඤ්‌ඤත්‌ති චිත්‌තස්‌ස, උපාදානපඤ්‌ඤත්‌ති සබ්‌බඤ්‌ඤුතාය, පදාලනාපඤ්‌ඤත්‌ති අවිජ්‌ජණ්‌ඩකොසානං. තෙනාහ භගවා ‘‘තුලමතුලඤ්‌ච සම්‌භව’’න්‌ති.

    ‘‘Tula’’nti saṅkhāradhātu. ‘‘Atula’’nti nibbānadhātu, ‘‘tulamatulañca sambhava’’nti abhiññāpaññatti sabbadhammānaṃ. Nikkhepapaññatti dhammapaṭisambhidāya. ‘‘Bhavasaṅkhāramavassaji munī’’ti pariccāgapaññatti samudayassa. Pariññāpaññatti dukkhassa. ‘‘Ajjhattarato samāhito’’ti bhāvanāpaññatti kāyagatāya satiyā. Ṭhitipaññatti cittekaggatāya. ‘‘Abhindi kavacamivattasambhava’’nti abhinibbidāpaññatti cittassa, upādānapaññatti sabbaññutāya, padālanāpaññatti avijjaṇḍakosānaṃ. Tenāha bhagavā ‘‘tulamatulañca sambhava’’nti.

    යො දුක්‌ඛමද්‌දක්‌ඛි යතොනිදානං, කාමෙසු සො ජන්‌තු කථං නමෙය්‍ය;

    Yo dukkhamaddakkhi yatonidānaṃ, kāmesu so jantu kathaṃ nameyya;

    කාමා හි ලොකෙ සඞ්‌ගොති ඤත්‌වා, තෙසං සතීමා විනයාය සික්‌ඛෙති.

    Kāmā hi loke saṅgoti ñatvā, tesaṃ satīmā vinayāya sikkheti.

    ‘‘යො දුක්‌ඛ’’න්‌ති වෙවචනපඤ්‌ඤත්‌ති ච දුක්‌ඛස්‌ස පරිඤ්‌ඤාපඤ්‌ඤත්‌ති ච. ‘‘යතොනිදාන’’න්‌ති පභවපඤ්‌ඤත්‌ති ච සමුදයස්‌ස පහානපඤ්‌ඤත්‌ති ච. ‘‘අද්‌දක්‌ඛී’’ති වෙවචනපඤ්‌ඤත්‌ති ච ඤාණචක්‌ඛුස්‌ස පටිවෙධපඤ්‌ඤත්‌ති ච. ‘‘කාමෙසු සො ජන්‌තුකථං නමෙය්‍යා’’ති වෙවචනපඤ්‌ඤත්‌ති ච කාමතණ්‌හාය අභිනිවෙසපඤ්‌ඤත්‌ති ච. ‘‘කාමා හි ලොකෙ සඞ්‌ගොති ඤත්‌වා’’ති පච්‌චත්‌ථිකතො දස්‌සනපඤ්‌ඤත්‌ති කාමානං. කාමා හි අඞ්‌ගාරකාසූපමා මංසපෙසූපමා පාවකකප්‌පා පපාතඋරගොපමා ච. ‘‘තෙසං සතීමා’’ති අපචයපඤ්‌ඤත්‌ති පහානාය, නික්‌ඛෙපපඤ්‌ඤත්‌ති කායගතාය සතියා, භාවනාපඤ්‌ඤත්‌ති මග්‌ගස්‌ස. ‘‘විනයාය සික්‌ඛෙ’’ති පටිවෙධපඤ්‌ඤත්‌ති රාගවිනයස්‌ස දොසවිනයස්‌ස මොහවිනයස්‌ස. ‘‘ජන්‌තූ’’ති වෙවචනපඤ්‌ඤත්‌ති යොගිස්‌ස. යදා හි යොගී කාමා සඞ්‌ගොති පජානාති. සො කාමානං අනුප්‌පාදාය කුසලෙ ධම්‌මෙ උප්‌පාදයති, සො අනුප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං උප්‌පාදාය වායමති. අයං වායාමපඤ්‌ඤත්‌ති අප්‌පත්‌තස්‌ස පත්‌තියා. නික්‌ඛෙපපඤ්‌ඤත්‌ති ඔරමත්‌තිකාය අසන්‌තුට්‌ඨියා. තත්‌ථ සො උප්‌පන්‌නානං කුසලානං ධම්‌මානං ඨිතියා වායමතීති අයං අප්‌පමාදපඤ්‌ඤත්‌ති භාවනාය, නික්‌ඛෙපපඤ්‌ඤත්‌ති වීරියින්‌ද්‍රියස්‌ස, ආරක්‌ඛපඤ්‌ඤත්‌ති කුසලානං ධම්‌මානං, ඨිතිපඤ්‌ඤත්‌ති අධිචිත්‌තසික්‌ඛාය. තෙනාහ භගවා ‘‘යො දුක්‌ඛමද්‌දක්‌ඛි යතොනිදාන’’න්‌ති.

    ‘‘Yo dukkha’’nti vevacanapaññatti ca dukkhassa pariññāpaññatti ca. ‘‘Yatonidāna’’nti pabhavapaññatti ca samudayassa pahānapaññatti ca. ‘‘Addakkhī’’ti vevacanapaññatti ca ñāṇacakkhussa paṭivedhapaññatti ca. ‘‘Kāmesu so jantukathaṃ nameyyā’’ti vevacanapaññatti ca kāmataṇhāya abhinivesapaññatti ca. ‘‘Kāmā hi loke saṅgoti ñatvā’’ti paccatthikato dassanapaññatti kāmānaṃ. Kāmā hi aṅgārakāsūpamā maṃsapesūpamā pāvakakappā papātauragopamā ca. ‘‘Tesaṃ satīmā’’ti apacayapaññatti pahānāya, nikkhepapaññatti kāyagatāya satiyā, bhāvanāpaññatti maggassa. ‘‘Vinayāya sikkhe’’ti paṭivedhapaññatti rāgavinayassa dosavinayassa mohavinayassa. ‘‘Jantū’’ti vevacanapaññatti yogissa. Yadā hi yogī kāmā saṅgoti pajānāti. So kāmānaṃ anuppādāya kusale dhamme uppādayati, so anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya vāyamati. Ayaṃ vāyāmapaññatti appattassa pattiyā. Nikkhepapaññatti oramattikāya asantuṭṭhiyā. Tattha so uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā vāyamatīti ayaṃ appamādapaññatti bhāvanāya, nikkhepapaññatti vīriyindriyassa, ārakkhapaññatti kusalānaṃ dhammānaṃ, ṭhitipaññatti adhicittasikkhāya. Tenāha bhagavā ‘‘yo dukkhamaddakkhi yatonidāna’’nti.

    ‘‘මොහසම්‌බන්‌ධනො ලොකො, භබ්‌බරූපොව දිස්‌සති;

    ‘‘Mohasambandhano loko, bhabbarūpova dissati;

    උපධිබන්‌ධනො 17 බාලො, තමසා පරිවාරිතො;

    Upadhibandhano 18 bālo, tamasā parivārito;

    අස්‌සිරී විය 19 ඛායති, පස්‌සතො නත්‌ථි කිඤ්‌චන’’න්‌ති.

    Assirī viya 20 khāyati, passato natthi kiñcana’’nti.

    ‘‘මොහසම්‌බන්‌ධනො ලොකො’’ති දෙසනාපඤ්‌ඤත්‌ති විපල්‌ලාසානං. ‘‘භබ්‌බරූපොව දිස්‌සතී’’ති විපරීතපඤ්‌ඤත්‌ති ලොකස්‌ස. ‘‘උපධිබන්‌ධනො බාලො’’ති පභවපඤ්‌ඤත්‌ති පාපකානං ඉච්‌ඡාවචරානං, කිච්‌චපඤ්‌ඤත්‌ති පරියුට්‌ඨානානං. බලවපඤ්‌ඤත්‌ති කිලෙසානං. විරූහනාපඤ්‌ඤත්‌ති සඞ්‌ඛාරානං. ‘‘තමසා පරිවාරිතො’’ති දෙසනාපඤ්‌ඤත්‌ති අවිජ්‌ජන්‌ධකාරස්‌ස වෙවචනපඤ්‌ඤත්‌ති ච. ‘‘අස්‌සිරී විය ඛායතී’’ති දස්‌සනපඤ්‌ඤත්‌ති දිබ්‌බචක්‌ඛුස්‌ස, නික්‌ඛෙපපඤ්‌ඤත්‌ති පඤ්‌ඤාචක්‌ඛුස්‌ස. ‘‘පස්‌සතො නත්‌ථි කිඤ්‌චන’’න්‌ති පටිවෙධපඤ්‌ඤත්‌ති සත්‌තානං, රාගො කිඤ්‌චනං දොසො කිඤ්‌චනං මොහො කිඤ්‌චනං. තෙනාහ භගවා ‘‘මොහසම්‌බන්‌ධනො ලොකො’’ති.

    ‘‘Mohasambandhano loko’’ti desanāpaññatti vipallāsānaṃ. ‘‘Bhabbarūpova dissatī’’ti viparītapaññatti lokassa. ‘‘Upadhibandhano bālo’’ti pabhavapaññatti pāpakānaṃ icchāvacarānaṃ, kiccapaññatti pariyuṭṭhānānaṃ. Balavapaññatti kilesānaṃ. Virūhanāpaññatti saṅkhārānaṃ. ‘‘Tamasā parivārito’’ti desanāpaññatti avijjandhakārassa vevacanapaññatti ca. ‘‘Assirī viya khāyatī’’ti dassanapaññatti dibbacakkhussa, nikkhepapaññatti paññācakkhussa. ‘‘Passato natthi kiñcana’’nti paṭivedhapaññatti sattānaṃ, rāgo kiñcanaṃ doso kiñcanaṃ moho kiñcanaṃ. Tenāha bhagavā ‘‘mohasambandhano loko’’ti.

    ‘‘අත්‌ථි, භික්‌ඛවෙ, අජාතං අභූතං අකතං අසඞ්‌ඛතං, නො චෙතං, භික්‌ඛවෙ, අභවිස්‌ස අජාතං අභූතං අකතං අසඞ්‌ඛතං. නයිධ 21 ජාතස්‌ස භූතස්‌ස කතස්‌ස සඞ්‌ඛතස්‌ස නිස්‌සරණං පඤ්‌ඤායෙථ. යස්‌මා ච ඛො, භික්‌ඛවෙ, අත්‌ථි අජාතං අභූතං අකතං අසඞ්‌ඛතං, තස්‌මා ජාතස්‌ස භූතස්‌ස කතස්‌ස සඞ්‌ඛතස්‌ස නිස්‌සරණං පඤ්‌ඤායතී’’ති.

    ‘‘Atthi, bhikkhave, ajātaṃ abhūtaṃ akataṃ asaṅkhataṃ, no cetaṃ, bhikkhave, abhavissa ajātaṃ abhūtaṃ akataṃ asaṅkhataṃ. Nayidha 22 jātassa bhūtassa katassa saṅkhatassa nissaraṇaṃ paññāyetha. Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi ajātaṃ abhūtaṃ akataṃ asaṅkhataṃ, tasmā jātassa bhūtassa katassa saṅkhatassa nissaraṇaṃ paññāyatī’’ti.

    ‘‘නො චෙතං, භික්‌ඛවෙ, අභවිස්‌ස අජාතං අභූතං අකතං අසඞ්‌ඛත’’න්‌ති දෙසනාපඤ්‌ඤත්‌ති නිබ්‌බානස්‌ස වෙවචනපඤ්‌ඤත්‌ති ච. ‘‘නයිධ ජාතස්‌ස භූතස්‌ස කතස්‌ස සඞ්‌ඛතස්‌ස නිස්‌සරණං පඤ්‌ඤායෙථා’’ති වෙවචනපඤ්‌ඤත්‌ති සඞ්‌ඛතස්‌ස උපනයනපඤ්‌ඤත්‌ති ච. ‘‘යස්‌මා ච ඛො, භික්‌ඛවෙ, අත්‌ථි අජාතං අභූතං අකතං අසඞ්‌ඛත’’න්‌ති වෙවචනපඤ්‌ඤත්‌ති නිබ්‌බානස්‌ස ජොතනාපඤ්‌ඤත්‌ති ච. ‘‘තස්‌මා ජාතස්‌ස භූතස්‌ස කතස්‌ස සඞ්‌ඛතස්‌ස නිස්‌සරණං පඤ්‌ඤායතී’’ති අයං වෙවචනපඤ්‌ඤත්‌ති නිබ්‌බානස්‌ස, නිය්‍යානිකපඤ්‌ඤත්‌ති මග්‌ගස්‌ස, නිස්‌සරණපඤ්‌ඤත්‌ති සංසාරතො. තෙනාහ භගවා ‘‘නො චෙතං, භික්‌ඛවෙ, අභවිස්‌සා’’ති. තෙනාහ ආයස්‌මා මහාකච්‌චායනො ‘‘එකං භගවා ධම්‌මං, පඤ්‌ඤත්‌තීහි විවිධාහි දෙසෙතී’’ති.

    ‘‘No cetaṃ, bhikkhave, abhavissa ajātaṃ abhūtaṃ akataṃ asaṅkhata’’nti desanāpaññatti nibbānassa vevacanapaññatti ca. ‘‘Nayidha jātassa bhūtassa katassa saṅkhatassa nissaraṇaṃ paññāyethā’’ti vevacanapaññatti saṅkhatassa upanayanapaññatti ca. ‘‘Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi ajātaṃ abhūtaṃ akataṃ asaṅkhata’’nti vevacanapaññatti nibbānassa jotanāpaññatti ca. ‘‘Tasmā jātassa bhūtassa katassa saṅkhatassa nissaraṇaṃ paññāyatī’’ti ayaṃ vevacanapaññatti nibbānassa, niyyānikapaññatti maggassa, nissaraṇapaññatti saṃsārato. Tenāha bhagavā ‘‘no cetaṃ, bhikkhave, abhavissā’’ti. Tenāha āyasmā mahākaccāyano ‘‘ekaṃ bhagavā dhammaṃ, paññattīhi vividhāhi desetī’’ti.

    නියුත්‌තො පඤ්‌ඤත්‌ති හාරො.

    Niyutto paññatti hāro.







    Footnotes:
    1. නන්‌දි (සී.) පස්‌ස සං. නි. 2.64)
    2. බුද්‌ධි (ක.)
    3. nandi (sī.) passa saṃ. ni. 2.64)
    4. buddhi (ka.)
    5. පස්‌ස සං. නි. 2.64
    6. passa saṃ. ni. 2.64
    7. චක්‌ඛුං (ක.) පස්‌ස සං. නි. 4.99
    8. යමිදං (සී. ක.)
    9. cakkhuṃ (ka.) passa saṃ. ni. 4.99
    10. yamidaṃ (sī. ka.)
    11. අනිච්‌ච’’න්‌ති (සං. නි. 4.100)
    12. anicca’’nti (saṃ. ni. 4.100)
    13. විකීළනිකං (සී. ක.) පස්‌ස සං. නි. 3.169
    14. vikīḷanikaṃ (sī. ka.) passa saṃ. ni. 3.169
    15. අභිදා (සී. ක.) පස්‌ස දී. නි. 2.169
    16. abhidā (sī. ka.) passa dī. ni. 2.169
    17. උපධිසම්‌බන්‌ධනො (සී.) පස්‌ස උදා. 70
    18. upadhisambandhano (sī.) passa udā. 70
    19. සස්‌සතොරිව (උදා. 70)
    20. sassatoriva (udā. 70)
    21. න ඉධ (සී. ක.) පස්‌ස උදා. 73
    22. na idha (sī. ka.) passa udā. 73



    Related texts:



    අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ඛුද්‌දකනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / නෙත්‌තිප්‌පකරණ-අට්‌ඨකථා • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / 11. පඤ්‌ඤත්‌තිහාරවිභඞ්‌ගවණ්‌ණනා • 11. Paññattihāravibhaṅgavaṇṇanā

    ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ඛුද්‌දකනිකාය (ටීකා) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / නෙත්‌තිප්‌පකරණ-ටීකා • Nettippakaraṇa-ṭīkā / 11. පඤ්‌ඤත්‌තිහාරවිභඞ්‌ගවණ්‌ණනා • 11. Paññattihāravibhaṅgavaṇṇanā

    ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ඛුද්‌දකනිකාය (ටීකා) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / නෙත්‌තිවිභාවිනී • Nettivibhāvinī / 11. පඤ්‌ඤත්‌තිහාරවිභඞ්‌ගවිභාවනා • 11. Paññattihāravibhaṅgavibhāvanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact