| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ධම්‌මසඞ්‌ගණි-අට්‌ඨකථා • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
පඨමමග්‌ගවීසතිමහානයො
Paṭhamamaggavīsatimahānayo
357. ඉදානි යස්‌මා ලොකුත්‌තරකුසලං භාවෙන්‌තො න කෙවලං උපනිජ්‌ඣායනට්‌ඨෙන ඣානංයෙව භාවෙති, නිය්‍යානට්‌ඨෙන පන මග්‌ගම්‌පි භාවෙති, උපට්‌ඨානට්‌ඨෙන සතිපට්‌ඨානම්‌පි, පදහනට්‌ඨෙන සම්‌මප්‌පධානම්‌පි, ඉජ්‌ඣනට්‌ඨෙන ඉද්‌ධිපාදම්‌පි, අධිපතියට්‌ඨෙන ඉන්‌ද්‍රියම්‌පි, අකම්‌පියට්‌ඨෙන බලම්‌පි, බුජ්‌ඣනට්‌ඨෙන බොජ්‌ඣඞ්‌ගම්‌පි, තථට්‌ඨෙන සච්‌චම්‌පි, අවික්‌ඛෙපට්‌ඨෙන සමථම්‌පි, සුඤ්‌ඤතට්‌ඨෙන ධම්‌මම්‌පි, රාසට්‌ඨෙන ඛන්‌ධම්‌පි, ආයතනට්‌ඨෙන ආයතනම්‌පි, සුඤ්‌ඤසභාවනිස්‌සත්‌තට්‌ඨෙන ධාතුම්‌පි, පච්‌චයට්‌ඨෙන ආහාරම්‌පි, ඵුසනට්‌ඨෙන ඵස්‌සම්‌පි, වෙදයිතට්‌ඨෙන වෙදනම්‌පි, සඤ්‌ජානනට්‌ඨෙන සඤ්‌ඤම්‌පි, චෙතයිතට්‌ඨෙන චෙතනම්‌පි, විජානනට්‌ඨෙන චිත්‌තම්‌පි භාවෙති, තස්‌මා එතෙසං එකූනවීසතියා පදානං දස්‌සනත්‌ථං පුන කතමෙ ධම්‌මා කුසලාතිආදි වුත්‌තං. එවං ‘ඉදම්‌පි භාවෙති, ඉදම්‌පි භාවෙතී’ති පුග්‌ගලජ්‌ඣාසයෙන චෙව දෙසනාවිලාසෙන ච වීසති නයා දෙසිතා හොන්‌ති . ධම්‌මං සොතුං නිසින්‌නදෙවපරිසාය හි යෙ උපනිජ්‌ඣායනට්‌ඨෙන ලොකුත්‌තරං ‘ඣාන’න්‌ති කථිතෙ බුජ්‌ඣන්‌ති, තෙසං සප්‌පායවසෙන ඣානන්‌ති කථිතං…පෙ.… යෙ විජානනට්‌ඨෙන ‘චිත්‌ත’න්‌ති වුත්‌තෙ බුජ්‌ඣන්‌ති, තෙසං සප්‌පායවසෙන චිත්‌තන්‌ති කථිතං. අයමෙත්‌ථ ‘පුග්‌ගලජ්‌ඣාසයො’.
357. Idāni yasmā lokuttarakusalaṃ bhāvento na kevalaṃ upanijjhāyanaṭṭhena jhānaṃyeva bhāveti, niyyānaṭṭhena pana maggampi bhāveti, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānampi, padahanaṭṭhena sammappadhānampi, ijjhanaṭṭhena iddhipādampi, adhipatiyaṭṭhena indriyampi, akampiyaṭṭhena balampi, bujjhanaṭṭhena bojjhaṅgampi, tathaṭṭhena saccampi, avikkhepaṭṭhena samathampi, suññataṭṭhena dhammampi, rāsaṭṭhena khandhampi, āyatanaṭṭhena āyatanampi, suññasabhāvanissattaṭṭhena dhātumpi, paccayaṭṭhena āhārampi, phusanaṭṭhena phassampi, vedayitaṭṭhena vedanampi, sañjānanaṭṭhena saññampi, cetayitaṭṭhena cetanampi, vijānanaṭṭhena cittampi bhāveti, tasmā etesaṃ ekūnavīsatiyā padānaṃ dassanatthaṃ puna katame dhammā kusalātiādi vuttaṃ. Evaṃ ‘idampi bhāveti, idampi bhāvetī’ti puggalajjhāsayena ceva desanāvilāsena ca vīsati nayā desitā honti . Dhammaṃ sotuṃ nisinnadevaparisāya hi ye upanijjhāyanaṭṭhena lokuttaraṃ ‘jhāna’nti kathite bujjhanti, tesaṃ sappāyavasena jhānanti kathitaṃ…pe… ye vijānanaṭṭhena ‘citta’nti vutte bujjhanti, tesaṃ sappāyavasena cittanti kathitaṃ. Ayamettha ‘puggalajjhāsayo’.
සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො පන අත්‌තනො බුද්‌ධසුබොධිතාය දසබලචතුවෙසාරජ්‌ජචතුපටිසම්‌භිදතාය ඡඅසාධාරණඤාණයොගෙන ච දෙසනං යදිච්‌ඡකං නියමෙත්‌වා දස්‌සෙති. ඉච්‌ඡන්‌තො උපනිජ්‌ඣායනට්‌ඨෙන ලොකුත්‌තරං ඣානන්‌ති දස්‌සෙති, ඉච්‌ඡන්‌තො නිය්‍යානට්‌ඨෙන…පෙ.… විජානනට්‌ඨෙන ලොකුත්‌තරං චිත්‌තන්‌ති. අයං ‘දෙසනාවිලාසො’ නාම. තත්‌ථ යථෙව ලොකුත්‌තරං ඣානන්‌ති වුත්‌තට්‌ඨානෙ දස නයා විභත්‌තා, එවං මග්‌ගාදීසුපි තෙයෙව වෙදිතබ්‌බා. ඉති වීසතියා ඨානෙසු දස දස කත්‌වා ද්‌වෙ නයසතානි විභත්‌තානි හොන්‌ති.
Sammāsambuddho pana attano buddhasubodhitāya dasabalacatuvesārajjacatupaṭisambhidatāya chaasādhāraṇañāṇayogena ca desanaṃ yadicchakaṃ niyametvā dasseti. Icchanto upanijjhāyanaṭṭhena lokuttaraṃ jhānanti dasseti, icchanto niyyānaṭṭhena…pe… vijānanaṭṭhena lokuttaraṃ cittanti. Ayaṃ ‘desanāvilāso’ nāma. Tattha yatheva lokuttaraṃ jhānanti vuttaṭṭhāne dasa nayā vibhattā, evaṃ maggādīsupi teyeva veditabbā. Iti vīsatiyā ṭhānesu dasa dasa katvā dve nayasatāni vibhattāni honti.
358. ඉදානි අධිපතිභෙදං දස්‌සෙතුං පුන කතමෙ ධම්‌මා කුසලාතිආදි ආරද්‌ධං. තත්‌ථ ඡන්‌දං ධුරං ජෙට්‌ඨකං පුබ්‌බඞ්‌ගමං කත්‌වා නිබ්‌බත්‌තිතං ලොකුත්‌තරං ඣානං ඡන්‌දාධිපතෙය්‍යං නාම. සෙසෙසුපි එසෙව නයො. ඉති පුරිමස්‌මිං සුද්‌ධිකෙ ද්‌වෙනයසතානි ඡන්‌දාධිපතෙය්‍යාදීසුපි ද්‌වෙ ද්‌වෙති නයසහස්‌සෙන භාජෙත්‌වා පඨමමග්‌ගං දස්‌සෙසි ධම්‌මරාජා.
358. Idāni adhipatibhedaṃ dassetuṃ puna katame dhammā kusalātiādi āraddhaṃ. Tattha chandaṃ dhuraṃ jeṭṭhakaṃ pubbaṅgamaṃ katvā nibbattitaṃ lokuttaraṃ jhānaṃ chandādhipateyyaṃ nāma. Sesesupi eseva nayo. Iti purimasmiṃ suddhike dvenayasatāni chandādhipateyyādīsupi dve dveti nayasahassena bhājetvā paṭhamamaggaṃ dassesi dhammarājā.
පඨමමග්‌ගො නිට්‌ඨිතො.
Paṭhamamaggo niṭṭhito.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / ධම්‌මසඞ්‌ගණීපාළි • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ලොකුත්‌තරකුසලං • Lokuttarakusalaṃ
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ධම්‌මසඞ්‌ගණී-මූලටීකා • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / පඨමමග්‌ගවීසතිමහානයවණ්‌ණනා • Paṭhamamaggavīsatimahānayavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ධම්‌මසඞ්‌ගණී-අනුටීකා • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / පඨමමග්‌ගවීසතිමහානයවණ්‌ණනා • Paṭhamamaggavīsatimahānayavaṇṇanā
