| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / උදාන-අට්‌ඨකථා • Udāna-aṭṭhakathā |
9. සධායමානසුත්‌තවණ්‌ණනා
9. Sadhāyamānasuttavaṇṇanā
49. නවමෙ මාණවකාති තරුණා. පඨමෙ යොබ්‌බනෙ ඨිතා බ්‍රාහ්‌මණකුමාරකා ඉධාධිප්‌පෙතා.
49. Navame māṇavakāti taruṇā. Paṭhame yobbane ṭhitā brāhmaṇakumārakā idhādhippetā.
සධායමානරූපාති උප්‌පණ්‌ඩනජාතිකං වචනං සන්‌ධාය වුත්‌තං. අඤ්‌ඤෙසං උප්‌පණ්‌ඩෙන්‌තා සධන්‌ති, තදත්‌ථවචනසීලාති අත්‌ථො. තස්‌සායං වචනත්‌ථො – සධනං සධො, තං ආචික්‌ඛන්‌තීති සධයමානාති වත්‌තබ්‌බෙ දීඝං කත්‌වා ‘‘සධායමානා’’ති වුත්‌තං. අථ වා විසෙසතො සසෙධෙ විය අත්‌තානං ආවදන්‌තීති සධායමානා. තෙ එවං සභාවතාය ‘‘සධායමානරූපා’’ති වුත්‌තං. ‘‘සද්‌දායමානරූපා’’තිපි පාඨො, උච්‌චාසද්‌දමහාසද්‌දං කරොන්‌තාති අත්‌ථො. භගවතො අවිදූරෙ අතික්‌කමන්‌තීති භගවතො සවනවිසයෙ තං තං මුඛාරුළ්‌හං වදන්‌තා අතියන්‌ති.
Sadhāyamānarūpāti uppaṇḍanajātikaṃ vacanaṃ sandhāya vuttaṃ. Aññesaṃ uppaṇḍentā sadhanti, tadatthavacanasīlāti attho. Tassāyaṃ vacanattho – sadhanaṃ sadho, taṃ ācikkhantīti sadhayamānāti vattabbe dīghaṃ katvā ‘‘sadhāyamānā’’ti vuttaṃ. Atha vā visesato sasedhe viya attānaṃ āvadantīti sadhāyamānā. Te evaṃ sabhāvatāya ‘‘sadhāyamānarūpā’’ti vuttaṃ. ‘‘Saddāyamānarūpā’’tipi pāṭho, uccāsaddamahāsaddaṃ karontāti attho. Bhagavato avidūre atikkamantīti bhagavato savanavisaye taṃ taṃ mukhāruḷhaṃ vadantā atiyanti.
එතමත්‌ථං විදිත්‌වාති එතං තෙසං වාචාය අසඤ්‌ඤතභාවං ජානිත්‌වා තදත්‌ථදීපකං ධම්‌මසංවෙගවසෙන ඉමං උදානං උදානෙසි.
Etamatthaṃviditvāti etaṃ tesaṃ vācāya asaññatabhāvaṃ jānitvā tadatthadīpakaṃ dhammasaṃvegavasena imaṃ udānaṃ udānesi.
තත්‌ථ පරිමුට්‌ඨාති දන්‌ධා මුට්‌ඨස්‌සතිනො. පණ්‌ඩිතාභාසාති පණ්‌ඩිතපතිරූපකා ‘‘කෙ අඤ්‌ඤෙ ජානන්‌ති, මයමෙවෙත්‌ථ ජානාමා’’ති තස්‌මිං තස්‌මිං අත්‌ථෙ අත්‌තානමෙව ජානන්‌තං කත්‌වා සමුදාචරණතො. වාචාගොචරභාණිනොති යෙසං වාචා එව ගොචරො විසයො, තෙ වාචාගොචරභාණිනො, වාචාවත්‌ථුමත්‌තස්‌සෙව භාණිනො අත්‌ථස්‌ස අපරිඤ්‌ඤාතත්‌තා. අථ වා වාචාය අගොචරං අරියානං කථාය අවිසයං මුසාවාදං භණන්‌තීති වාචාගොචරභාණිනො. අථ වා ‘‘ගොචරභාණිනො’’ති එත්‌ථ ආකාරස්‌ස රස්‌සභාවො කතො. වාචාගොචරා, න සතිපට්‌ඨානාදිගොචරා භාණිනොව. කථං භාණිනො? යාවිච්‌ඡන්‌ති මුඛායාමං අත්‌තනො යාව මුඛායාමං යාව මුඛප්‌පසාරණං ඉච්‌ඡන්‌ති, තාව පසාරෙත්‌වා භාණිනො, පරෙසු ගාරවෙන, අත්‌තනො අවිසයතාය ච මුඛසඞ්‌කොචං න කරොන්‌තීති අත්‌ථො. අථ වා වාචාගොචරා එව හුත්‌වා භාණිනො, සයං අජානිත්‌වා පරපත්‌තිකා එව හුත්‌වා වත්‌තාරොති අත්‌ථො. තතො එව යාවිච්‌ඡන්‌ති මුඛායාමං යෙන වචනෙන සාවෙතබ්‌බා, තං අචින්‌තෙත්‌වා යාවදෙව අත්‌තනො මුඛප්‌පසාරණමත්‌තං ඉච්‌ඡන්‌තීති අත්‌ථො. යෙන නීතා න තං විදූති යෙන මුට්‌ඨස්‌සච්‌චාදිනා නිල්‌ලජ්‌ජභාවං පණ්‌ඩිතමානීභාවඤ්‌ච නීතා ‘‘මයමෙවං භණාමා’’ති, තං තථා අත්‌තනො භණන්‌තස්‌ස කාරණං න විදූ, අවිද්‌දසුනො අසූරා න ජානන්‌තීති අත්‌ථො.
Tattha parimuṭṭhāti dandhā muṭṭhassatino. Paṇḍitābhāsāti paṇḍitapatirūpakā ‘‘ke aññe jānanti, mayamevettha jānāmā’’ti tasmiṃ tasmiṃ atthe attānameva jānantaṃ katvā samudācaraṇato. Vācāgocarabhāṇinoti yesaṃ vācā eva gocaro visayo, te vācāgocarabhāṇino, vācāvatthumattasseva bhāṇino atthassa apariññātattā. Atha vā vācāya agocaraṃ ariyānaṃ kathāya avisayaṃ musāvādaṃ bhaṇantīti vācāgocarabhāṇino. Atha vā ‘‘gocarabhāṇino’’ti ettha ākārassa rassabhāvo kato. Vācāgocarā, na satipaṭṭhānādigocarā bhāṇinova. Kathaṃ bhāṇino? Yāvicchanti mukhāyāmaṃ attano yāva mukhāyāmaṃ yāva mukhappasāraṇaṃ icchanti, tāva pasāretvā bhāṇino, paresu gāravena, attano avisayatāya ca mukhasaṅkocaṃ na karontīti attho. Atha vā vācāgocarā eva hutvā bhāṇino, sayaṃ ajānitvā parapattikā eva hutvā vattāroti attho. Tato eva yāvicchanti mukhāyāmaṃ yena vacanena sāvetabbā, taṃ acintetvā yāvadeva attano mukhappasāraṇamattaṃ icchantīti attho. Yena nītā na taṃ vidūti yena muṭṭhassaccādinā nillajjabhāvaṃ paṇḍitamānībhāvañca nītā ‘‘mayamevaṃ bhaṇāmā’’ti, taṃ tathā attano bhaṇantassa kāraṇaṃ na vidū, aviddasuno asūrā na jānantīti attho.
නවමසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Navamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / උදානපාළි • Udānapāḷi / 9. සධායමානසුත්‌තං • 9. Sadhāyamānasuttaṃ
