Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්‌ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā

    5. සම්‌බුලකච්‌චානත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා

    5. Sambulakaccānattheragāthāvaṇṇanā

    දෙවො චාති ආයස්‌මතො සම්‌බුලකච්‌චානත්‌ථෙරස්‌ස ගාථා. කා උප්‌පත්‌ති? අයම්‌පි පුරිමබුද්‌ධෙසු කතාධිකාරො තත්‌ථ තත්‌ථ භවෙ පුඤ්‌ඤානි කරොන්‌තො ඉතො චතුනවුතිකප්‌පමත්‌ථකෙ කුලගෙහෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා විඤ්‌ඤුතං පත්‌තො එකදිවසං සතරංසිං නාම පච්‌චෙකබුද්‌ධං නිරොධා වුට්‌ඨහිත්‌වා පිණ්‌ඩාය චරන්‌තං දිස්‌වා පසන්‌නමානසො තාලඵලං අදාසි. සො තෙන පුඤ්‌ඤකම්‌මෙන දෙවමනුස්‌සෙසු සංසරන්‌තො ඉමස්‌මිං බුද්‌ධුප්‌පාදෙ මගධරට්‌ඨෙ ගහපතිකුලෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා ‘‘සම්‌බුලො’’ති ලද්‌ධනාමො කච්‌චානගොත්‌තතාය සම්‌බුලකච්‌චානොති පඤ්‌ඤායිත්‌ථ.

    Devoti āyasmato sambulakaccānattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni karonto ito catunavutikappamatthake kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ sataraṃsiṃ nāma paccekabuddhaṃ nirodhā vuṭṭhahitvā piṇḍāya carantaṃ disvā pasannamānaso tālaphalaṃ adāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde magadharaṭṭhe gahapatikule nibbattitvā ‘‘sambulo’’ti laddhanāmo kaccānagottatāya sambulakaccānoti paññāyittha.

    සො වයප්‌පත්‌තො සත්‌ථු සන්‌තිකෙ ධම්‌මං සුත්‌වා පටිලද්‌ධසද්‌ධො පබ්‌බජිත්‌වා හිමවන්‌තසමීපෙ භෙරවාය නාම පබ්‌බතගුහායං විපස්‌සනාය කම්‌මං කරොන්‌තො විහරති. අථෙකදිවසං මහා අකාලමෙඝො සතපටලසහස්‌සපටලො ථනෙන්‌තො ගජ්‌ජන්‌තො විජ්‌ජුල්‌ලතා නිච්‌ඡාරෙන්‌තො ගළගළායන්‌තො උට්‌ඨහිත්‌වා වස්‌සිතුං ආරභි, අසනියො ඵලිංසු. තං සද්‌දං සුත්‌වා අච්‌ඡතරච්‌ඡුවනමහිංසහත්‌ථිආදයො භීතතසිතා භීතරවං විරවිංසු. ථෙරො පන ආරද්‌ධවිපස්‌සනත්‌තා කායෙ ජීවිතෙ ච නිරපෙක්‌ඛො විගතලොමහංසො තං අචින්‌තෙන්‌තො විපස්‌සනායමෙව කම්‌මං කරොන්‌තො ඝම්‌මාපගමෙන උතුසප්‌පායලාභෙන සමාහිතචිත්‌තො තාවදෙව විපස්‌සනං උස්‌සුක්‌කාපෙත්‌වා සහ අභිඤ්‌ඤාහි අරහත්‌තං පාපුණි. තෙන වුත්‌තං අපදානෙ (අප. ථෙර 2.51.85-90) –

    So vayappatto satthu santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā himavantasamīpe bheravāya nāma pabbataguhāyaṃ vipassanāya kammaṃ karonto viharati. Athekadivasaṃ mahā akālamegho satapaṭalasahassapaṭalo thanento gajjanto vijjullatā nicchārento gaḷagaḷāyanto uṭṭhahitvā vassituṃ ārabhi, asaniyo phaliṃsu. Taṃ saddaṃ sutvā acchataracchuvanamahiṃsahatthiādayo bhītatasitā bhītaravaṃ viraviṃsu. Thero pana āraddhavipassanattā kāye jīvite ca nirapekkho vigatalomahaṃso taṃ acintento vipassanāyameva kammaṃ karonto ghammāpagamena utusappāyalābhena samāhitacitto tāvadeva vipassanaṃ ussukkāpetvā saha abhiññāhi arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.51.85-90) –

    ‘‘සතරංසී නාම භගවා, සයම්‌භූ අපරාජිතො;

    ‘‘Sataraṃsī nāma bhagavā, sayambhū aparājito;

    විවෙකා වුට්‌ඨහිත්‌වාන, ගොචරායාභිනික්‌ඛමි.

    Vivekā vuṭṭhahitvāna, gocarāyābhinikkhami.

    ‘‘ඵලහත්‌ථො අහං දිස්‌වා, උපගච්‌ඡිං නරාසභං;

    ‘‘Phalahattho ahaṃ disvā, upagacchiṃ narāsabhaṃ;

    පසන්‌නචිත්‌තො සුමනො, තාලඵලං අදාසහං.

    Pasannacitto sumano, tālaphalaṃ adāsahaṃ.

    ‘‘චතුන්‌නවුතිතො කප්‌පෙ, යං ඵලං අදදිං තදා;

    ‘‘Catunnavutito kappe, yaṃ phalaṃ adadiṃ tadā;

    දුග්‌ගතිං නාභිජානාමි, ඵලදානස්‌සිදං ඵලං.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්‌හං…පෙ.… කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    අරහත්‌තං පන පත්‌වා අත්‌තනො පටිපත්‌තිං පච්‌චවෙක්‌ඛිත්‌වා සොමනස්‌සජාතො උදානවසෙන අඤ්‌ඤං බ්‍යාකරොන්‌තො –

    Arahattaṃ pana patvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā somanassajāto udānavasena aññaṃ byākaronto –

    189.

    189.

    ‘‘දෙවො ච වස්‌සති, දෙවො ච ගළගළායති,

    ‘‘Devo ca vassati, devo ca gaḷagaḷāyati,

    එකකො චාහං භෙරවෙ බිලෙ විහරාමි;

    Ekako cāhaṃ bherave bile viharāmi;

    තස්‌ස මය්‌හං එකකස්‌ස භෙරවෙ බිලෙ විහරතො,

    Tassa mayhaṃ ekakassa bherave bile viharato,

    නත්‌ථි භයං වා ඡම්‌භිතත්‌තං වා ලොමහංසො වා.

    Natthi bhayaṃ vā chambhitattaṃ vā lomahaṃso vā.

    190.

    190.

    ‘‘ධම්‌මතා මමෙසා යස්‌ස මෙ, එකකස්‌ස භෙරවෙ බිලෙ;

    ‘‘Dhammatā mamesā yassa me, ekakassa bherave bile;

    විහරතො නත්‌ථි භයං වා, ඡම්‌භිතත්‌තං වා ලොමහංසො වා’’ති. –

    Viharato natthi bhayaṃ vā, chambhitattaṃ vā lomahaṃso vā’’ti. –

    ගාථාද්‌වයං අභාසි.

    Gāthādvayaṃ abhāsi.

    තත්‌ථ දෙවො ච වස්‌සති, දෙවො ච ගළගළායතීති දෙවො මෙඝො වස්‌සති ච, ‘‘ගළගළා’’ති ච කරොන්‌තො ගජ්‌ජතීති අත්‌ථො. ගජ්‌ජන්‌තස්‌ස හි අනුකරණමෙතං. එකකො චාහං භෙරවෙ බිලෙ විහරාමීති අහඤ්‌ච එකකො අසහායො සප්‌පටිභයායං පබ්‌බතගුහායං වසාමි, තස්‌ස මය්‌හං එවංභූතස්‌ස මෙ සතො නත්‌ථි භයං වා ඡම්‌භිතත්‌තං වා ලොමහංසො වාති චිත්‌තුත්‍රාසසඤ්‌ඤිතං භයං වා තංනිමිත්‌තකං සරීරස්‌ස ඡම්‌භිතත්‌තං වා ලොමහංසනමත්‌තං වා නත්‌ථි.

    Tattha devo ca vassati, devo ca gaḷagaḷāyatīti devo megho vassati ca, ‘‘gaḷagaḷā’’ti ca karonto gajjatīti attho. Gajjantassa hi anukaraṇametaṃ. Ekako cāhaṃ bherave bile viharāmīti ahañca ekako asahāyo sappaṭibhayāyaṃ pabbataguhāyaṃ vasāmi, tassa mayhaṃ evaṃbhūtassa me sato natthi bhayaṃ vā chambhitattaṃ vā lomahaṃso vāti cittutrāsasaññitaṃ bhayaṃ vā taṃnimittakaṃ sarīrassa chambhitattaṃ vā lomahaṃsanamattaṃ vā natthi.

    කස්‌මාති තත්‌ථ කාරණමාහ ‘‘ධම්‌මතා මමෙසා’’ති. අපරිඤ්‌ඤාතවත්‌ථුකස්‌ස හි තත්‌ථ අප්‌පහීනච්‌ඡන්‌දරාගතාය භයාදිනා භවිතබ්‌බං, මයා පන සබ්‌බසො තත්‌ථ පරිඤ්‌ඤාතං, තත්‌ථ ච ඡන්‌දරාගො සමුච්‌ඡින්‌නො, තස්‌මා භයාදීනං අභාවො ධම්‌මතා මමෙසා මම ධම්‌මසභාවො එසොති අඤ්‌ඤං බ්‍යාකාසි.

    Kasmāti tattha kāraṇamāha ‘‘dhammatā mamesā’’ti. Apariññātavatthukassa hi tattha appahīnacchandarāgatāya bhayādinā bhavitabbaṃ, mayā pana sabbaso tattha pariññātaṃ, tattha ca chandarāgo samucchinno, tasmā bhayādīnaṃ abhāvo dhammatā mamesā mama dhammasabhāvo esoti aññaṃ byākāsi.

    සම්‌බුලකච්‌චානත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Sambulakaccānattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 5. සම්‌බුලකච්‌චානත්‌ථෙරගාථා • 5. Sambulakaccānattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact