Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā)

    ၉. သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတ္တဝဏ္ဏနာ

    9. Sammādiṭṭhisuttavaṇṇanā

    ၈၉. ဧဝံ မေ သုတန္တိ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတ္တံ။ တတ္ထ ‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မာဒိဋ္ဌီတိ, အာဝုသော, ဝုစ္စတိ, ကိတ္တာဝတာ နု ခော, အာဝုသော’’တိ ဝာ ‘‘ကတမံ ပနာဝုသော , အကုသလ’’န္တိ ဝာ ဧဝံ ယတ္တကာ ထေရေန ပုစ္ဆာ ဝုတ္တာ, သဗ္ဗာ ကထေတုကမ္ယတာ ပုစ္ဆာ ဧဝ။

    89.Evaṃme sutanti sammādiṭṭhisuttaṃ. Tattha ‘‘sammādiṭṭhi sammādiṭṭhīti, āvuso, vuccati, kittāvatā nu kho, āvuso’’ti vā ‘‘katamaṃ panāvuso , akusala’’nti vā evaṃ yattakā therena pucchā vuttā, sabbā kathetukamyatā pucchā eva.

    တတ္ထ ယသ္မာ ဇာနန္တာပိ သမ္မာဒိဋ္ဌီတိ ဝဒန္တိ အဇာနန္တာပိ ဗာဟိရကာပိ သာသနိကာပိ အနုသ္သဝာဒိဝသေနာပိ အတ္တပစ္စက္ခေနာပိ, တသ္မာ တံ ဗဟူနံ ဝစနံ ဥပာဒာယ ဒ္ဝိက္ခတ္တုံ အာမသန္တော ‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌိ သမ္မာဒိဋ္ဌီတိ, အာဝုသော, ဝုစ္စတီ’’တိ အာဟ။ အယဉ္ဟိ ဧတ္ထ အဓိပ္ပာယော, အပရေဟိပိ သမ္မာဒိဋ္ဌီတိ ဝုစ္စတိ, အထာပရေဟိပိ သမ္မာဒိဋ္ဌီတိ ဝုစ္စတိ, သ္ဝာယံ ဧဝံ ဝုစ္စမာနော အတ္ထဉ္စ လက္ခဏဉ္စ ဥပာဒာယ ကိတ္တာဝတာ နု ခော, အာဝုသော, အရိယသာဝကော သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတီတိ။ တတ္ထ သမ္မာဒိဋ္ဌီတိ သောဘနာယ ပသတ္ထာယ စ ဒိဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတော။ ယဒာ ပန ဓမ္မေယေဝ အယံ သမ္မာဒိဋ္ဌိသဒ္ဒော ဝတ္တတိ, တဒာသ္သ သောဘနာ ပသတ္ထာ စ ဒိဋ္ဌိ သမ္မာဒိဋ္ဌီတိ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

    Tattha yasmā jānantāpi sammādiṭṭhīti vadanti ajānantāpi bāhirakāpi sāsanikāpi anussavādivasenāpi attapaccakkhenāpi, tasmā taṃ bahūnaṃ vacanaṃ upādāya dvikkhattuṃ āmasanto ‘‘sammādiṭṭhi sammādiṭṭhīti, āvuso, vuccatī’’ti āha. Ayañhi ettha adhippāyo, aparehipi sammādiṭṭhīti vuccati, athāparehipi sammādiṭṭhīti vuccati, svāyaṃ evaṃ vuccamāno atthañca lakkhaṇañca upādāya kittāvatā nu kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hotīti. Tattha sammādiṭṭhīti sobhanāya pasatthāya ca diṭṭhiyā samannāgato. Yadā pana dhammeyeva ayaṃ sammādiṭṭhisaddo vattati, tadāssa sobhanā pasatthā ca diṭṭhi sammādiṭṭhīti evamattho veditabbo.

    သာ စာယံ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဒုဝိဓာ ဟောတိ လောကိယာ လောကုတ္တရာတိ။ တတ္ထ ကမ္မသ္သကတာဉာဏံ သစ္စာနုလောမိကဉာဏဉ္စ လောကိယာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ, သင္ခေပတော ဝာ သဗ္ဗာပိ သာသဝာ ပညာ။ အရိယမဂ္ဂဖလသမ္ပယုတ္တာ ပညာ လောကုတ္တရာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ပုဂ္ဂလော ပန တိဝိဓော ဟောတိ ပုထုဇ္ဇနော သေက္ခော အသေက္ခော စ။ တတ္ထ ပုထုဇ္ဇနော ဒုဝိဓော ဟောတိ ဗာဟိရကော သာသနိကော စ။ တတ္ထ ဗာဟိရကော ကမ္မဝာဒီ ကမ္မသ္သကတာဒိဋ္ဌိယာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတိ, နော သစ္စာနုလောမိကာယ အတ္တဒိဋ္ဌိပရာမာသကတ္တာ။ သာသနိကော ဒ္ဝီဟိပိ။ သေက္ခော နိယတာယ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ အသေက္ခော အသေက္ခာယ။ ဣဓ ပန နိယတာယ နိယ္ယာနိကာယ လောကုတ္တရကုသလသမ္မာဒိဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတော ‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌီ’’တိ အဓိပ္ပေတော။ တေနေဝာဟ ‘‘ဥဇုဂတာသ္သ ဒိဋ္ဌိ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မ’’န္တိ, လောကုတ္တရကုသလသမ္မာဒိဋ္ဌိယေဝ ဟိ အန္တဒ္ဝယမနုပဂမ္မ ဥဇုဘာဝေန ဂတတ္တာ , ကာယဝင္ကာဒီနိ စ သဗ္ဗဝင္ကာနိ သမုစ္ဆိန္ဒိတ္ဝာ ဂတတ္တာ ဥဇုဂတာ ဟောတိ, တာယေဝ စ ဒိဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတော နဝပ္ပကာရေပိ လောကုတ္တရဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန အစလပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, သဗ္ဗဒိဋ္ဌိဂဟနာနိ စ ဝိနိဗ္ဗေဌေန္တော သဗ္ဗကိလေသေ ပဇဟန္တော ဇာတိသံသာရာ နိက္ခမန္တော ပဋိပတ္တိံ ပရိနိဋ္ဌပေန္တော အရိယေန မဂ္ဂေန အာဂတော ဣမံ သမ္ဗုဒ္ဓပ္ပဝေဒိတံ အမတောဂဓံ နိဗ္ဗာနသင္ခာတံ သဒ္ဓမ္မန္တိ ဝုစ္စတိ။

    Sā cāyaṃ sammādiṭṭhi duvidhā hoti lokiyā lokuttarāti. Tattha kammassakatāñāṇaṃ saccānulomikañāṇañca lokiyā sammādiṭṭhi, saṅkhepato vā sabbāpi sāsavā paññā. Ariyamaggaphalasampayuttā paññā lokuttarā sammādiṭṭhi. Puggalo pana tividho hoti puthujjano sekkho asekkho ca. Tattha puthujjano duvidho hoti bāhirako sāsaniko ca. Tattha bāhirako kammavādī kammassakatādiṭṭhiyā sammādiṭṭhi hoti, no saccānulomikāya attadiṭṭhiparāmāsakattā. Sāsaniko dvīhipi. Sekkho niyatāya sammādiṭṭhiyā sammādiṭṭhi. Asekkho asekkhāya. Idha pana niyatāya niyyānikāya lokuttarakusalasammādiṭṭhiyā samannāgato ‘‘sammādiṭṭhī’’ti adhippeto. Tenevāha ‘‘ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhamma’’nti, lokuttarakusalasammādiṭṭhiyeva hi antadvayamanupagamma ujubhāvena gatattā , kāyavaṅkādīni ca sabbavaṅkāni samucchinditvā gatattā ujugatā hoti, tāyeva ca diṭṭhiyā samannāgato navappakārepi lokuttaradhamme aveccappasādena acalappasādena samannāgato hoti, sabbadiṭṭhigahanāni ca vinibbeṭhento sabbakilese pajahanto jātisaṃsārā nikkhamanto paṭipattiṃ pariniṭṭhapento ariyena maggena āgato imaṃ sambuddhappaveditaṃ amatogadhaṃ nibbānasaṅkhātaṃ saddhammanti vuccati.

    ယတော ခောတိ ကာလပရိစ္ဆေဒဝစနမေတံ, ယသ္မိံ ကာလေတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အကုသလဉ္စ ပဇာနာတီတိ ဒသာကုသလကမ္မပထသင္ခာတံ အကုသလဉ္စ ပဇာနာတိ, နိရောဓာရမ္မဏာယ ပဇာနနာယ ကိစ္စဝသေန ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခ’’န္တိ ပဋိဝိဇ္ဈန္တော အကုသလံ ပဇာနာတိ။ အကုသလမူလဉ္စ ပဇာနာတီတိ တသ္သ မူလပစ္စယဘူတံ အကုသလမူလဉ္စ ပဇာနာတိ, တေနေဝ ပကာရေန ‘‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’’တိ ပဋိဝိဇ္ဈန္တော။ ဧသ နယော ကုသလဉ္စ ကုသလမူလဉ္စာတိ ဧတ္ထာပိ။ ယထာ စေတ္ထ, ဧဝံ ဣတော ပရေသု သဗ္ဗဝာရေသု ကိစ္စဝသေနေဝ ဝတ္ထုပဇာနနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧတ္တာဝတာပီတိ ဧတ္တကေန ဣမိနာ အကုသလာဒိပ္ပဇာနနေနာပိ။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဟောတီတိ ဝုတ္တပ္ပကာရာယ လောကုတ္တရသမ္မာဒိဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတော ဟောတိ။ ဥဇုဂတာသ္သ။ပေ.။ ဣမံ သဒ္ဓမ္မန္တိ ဧတ္တာဝတာ သံခိတ္တဒေသနာ နိဋ္ဌိတာ ဟောတိ။ ဒေသနာယေဝ စေသာ သံခိတ္တာ, တေသံ ပန ဘိက္ခူနံ ဝိတ္ထာရဝသေနေဝ သမ္မာမနသိကာရပ္ပဋိဝေဓော ဝေဒိတဗ္ဗော။

    Yato khoti kālaparicchedavacanametaṃ, yasmiṃ kāleti vuttaṃ hoti. Akusalañca pajānātīti dasākusalakammapathasaṅkhātaṃ akusalañca pajānāti, nirodhārammaṇāya pajānanāya kiccavasena ‘‘idaṃ dukkha’’nti paṭivijjhanto akusalaṃ pajānāti. Akusalamūlañca pajānātīti tassa mūlapaccayabhūtaṃ akusalamūlañca pajānāti, teneva pakārena ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti paṭivijjhanto. Esa nayo kusalañca kusalamūlañcāti etthāpi. Yathā cettha, evaṃ ito paresu sabbavāresu kiccavaseneva vatthupajānanā veditabbā. Ettāvatāpīti ettakena iminā akusalādippajānanenāpi. Sammādiṭṭhi hotīti vuttappakārāya lokuttarasammādiṭṭhiyā samannāgato hoti. Ujugatāssa…pe… imaṃ saddhammanti ettāvatā saṃkhittadesanā niṭṭhitā hoti. Desanāyeva cesā saṃkhittā, tesaṃ pana bhikkhūnaṃ vitthāravaseneva sammāmanasikārappaṭivedho veditabbo.

    ဒုတိယဝာရေ ပန ဒေသနာပိ ဝိတ္ထာရေန မနသိကာရပ္ပဋိဝေဓောပိ ဝိတ္ထာရေနေဝ ဝုတ္တောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တတ္ထ ‘‘သံခိတ္တဒေသနာယ ဒ္ဝေ ဟေဋ္ဌိမမဂ္ဂာ, ဝိတ္ထာရဒေသနာယ ဒ္ဝေ ဥပရိမမဂ္ဂာ ကထိတာ’’တိ ဘိက္ခူ အာဟံသု ဝိတ္ထာရဒေသနာဝသာနေ ‘‘သဗ္ဗသော ရာဂာနုသယံ ပဟာယာ’’တိအာဒိဝစနံ သမ္ပသ္သမာနာ။ ထေရော ပနာဟ ‘‘သံခိတ္တဒေသနာယပိ စတ္တာရော မဂ္ဂာ ရာသိတော ကထိတာ, ဝိတ္ထာရဒေသနာယပီ’’တိ။ ယာ စာယံ ဣဓ သံခိတ္တဝိတ္ထာရဒေသနာသု ဝိစာရဏာ အာဝိကတာ, သာ သဗ္ဗဝာရေသု ဣဓ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အပုဗ္ဗာနုတ္တာနပဒဝဏ္ဏနာမတ္တမေဝ ဟိ ဣတော ပရံ ကရိသ္သာမ။

    Dutiyavāre pana desanāpi vitthārena manasikārappaṭivedhopi vitthāreneva vuttoti veditabbo. Tattha ‘‘saṃkhittadesanāya dve heṭṭhimamaggā, vitthāradesanāya dve uparimamaggā kathitā’’ti bhikkhū āhaṃsu vitthāradesanāvasāne ‘‘sabbaso rāgānusayaṃ pahāyā’’tiādivacanaṃ sampassamānā. Thero panāha ‘‘saṃkhittadesanāyapi cattāro maggā rāsito kathitā, vitthāradesanāyapī’’ti. Yā cāyaṃ idha saṃkhittavitthāradesanāsu vicāraṇā āvikatā, sā sabbavāresu idha vuttanayeneva veditabbā. Apubbānuttānapadavaṇṇanāmattameva hi ito paraṃ karissāma.

    အကုသလကမ္မပထဝဏ္ဏနာ

    Akusalakammapathavaṇṇanā

    တတ္ထ ပဌမဝာရသ္သ တာဝ ဝိတ္ထာရဒေသနာယ ‘‘ပာဏာတိပာတော ခော, အာဝုသော, အကုသလ’’န္တိအာဒီသု အကောသလ္လပ္ပဝတ္တိယာ အကုသလံ ဝေဒိတဗ္ဗံ, ပရတော ဝတ္တဗ္ဗကုသလပ္ပဋိပက္ခတော ဝာ။ တံ လက္ခဏတော သာဝဇ္ဇဒုက္ခဝိပာကံ သံကိလိဋ္ဌံ ဝာ။ အယံ တာဝေတ္ထ သာဓာရဏပဒဝဏ္ဏနာ။

    Tattha paṭhamavārassa tāva vitthāradesanāya ‘‘pāṇātipāto kho, āvuso, akusala’’ntiādīsu akosallappavattiyā akusalaṃ veditabbaṃ, parato vattabbakusalappaṭipakkhato vā. Taṃ lakkhaṇato sāvajjadukkhavipākaṃ saṃkiliṭṭhaṃ vā. Ayaṃ tāvettha sādhāraṇapadavaṇṇanā.

    အသာဓာရဏေသု ပန ပာဏသ္သ အတိပာတော ပာဏာတိပာတော, ပာဏဝဓော ပာဏဃာတောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပာဏောတိ စေတ္ထ ဝောဟာရတော သတ္တော, ပရမတ္ထတော ဇီဝိတိန္ဒ္ရိယံ။ တသ္မိံ ပန ပာဏေ ပာဏသညိနော ဇီဝိတိန္ဒ္ရိယုပစ္ဆေဒကဥပက္ကမသမုဋ္ဌာပိကာ ကာယဝစီဒ္ဝာရာနံ အညတရဒ္ဝာရပ္ပဝတ္တာ ဝဓကစေတနာ ပာဏာတိပာတော။ သော ဂုဏဝိရဟိတေသု တိရစ္ဆာနဂတာဒီသု ပာဏေသု ခုဒ္ဒကေ ပာဏေ အပ္ပသာဝဇ္ဇော, မဟာသရီရေ မဟာသာဝဇ္ဇော။ ကသ္မာ? ပယောဂမဟန္တတာယ။ ပယောဂသမတ္တေပိ ဝတ္ထုမဟန္တတာယ။ ဂုဏဝန္တေသု မနုသ္သာဒီသု အပ္ပဂုဏေ ပာဏေ အပ္ပသာဝဇ္ဇော, မဟာဂုဏေ မဟာသာဝဇ္ဇော။ သရီရဂုဏာနံ ပန သမဘာဝေ သတိ ကိလေသာနံ ဥပက္ကမာနဉ္စ မုဒုတာယ အပ္ပသာဝဇ္ဇော, တိဗ္ဗတာယ မဟာသာဝဇ္ဇောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တသ္သ ပဉ္စ သမ္ဘာရာ ဟောန္တိ ပာဏော, ပာဏသညိတာ, ဝဓကစိတ္တံ, ဥပက္ကမော, တေန မရဏန္တိ။ ဆ ပယောဂာ သာဟတ္ထိကော, အာဏတ္တိကော, နိသ္သဂ္ဂိယော, ထာဝရော, ဝိဇ္ဇာမယော, ဣဒ္ဓိမယောတိ။ ဣမသ္မိံ ပနေတ္ထ ဝိတ္ထာရီယမာနေ အတိပပဉ္စော ဟောတိ, တသ္မာ နံ န ဝိတ္ထာရယာမ, အညဉ္စ ဧဝရူပံ။ အတ္ထိကေဟိ ပန သမန္တပာသာဒိကံ ဝိနယဋ္ဌကထံ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၁၇၂) ဩလောကေတ္ဝာ ဂဟေတဗ္ဗော။

    Asādhāraṇesu pana pāṇassa atipāto pāṇātipāto, pāṇavadho pāṇaghātoti vuttaṃ hoti. Pāṇoti cettha vohārato satto, paramatthato jīvitindriyaṃ. Tasmiṃ pana pāṇe pāṇasaññino jīvitindriyupacchedakaupakkamasamuṭṭhāpikā kāyavacīdvārānaṃ aññataradvārappavattā vadhakacetanā pāṇātipāto. So guṇavirahitesu tiracchānagatādīsu pāṇesu khuddake pāṇe appasāvajjo, mahāsarīre mahāsāvajjo. Kasmā? Payogamahantatāya. Payogasamattepi vatthumahantatāya. Guṇavantesu manussādīsu appaguṇe pāṇe appasāvajjo, mahāguṇe mahāsāvajjo. Sarīraguṇānaṃ pana samabhāve sati kilesānaṃ upakkamānañca mudutāya appasāvajjo, tibbatāya mahāsāvajjoti veditabbo. Tassa pañca sambhārā honti pāṇo, pāṇasaññitā, vadhakacittaṃ, upakkamo, tena maraṇanti. Cha payogā sāhatthiko, āṇattiko, nissaggiyo, thāvaro, vijjāmayo, iddhimayoti. Imasmiṃ panettha vitthārīyamāne atipapañco hoti, tasmā naṃ na vitthārayāma, aññañca evarūpaṃ. Atthikehi pana samantapāsādikaṃ vinayaṭṭhakathaṃ (pārā. aṭṭha. 2.172) oloketvā gahetabbo.

    အဒိန္နသ္သ အာဒာနံ အဒိန္နာဒာနံ, ပရသ္သ ဟရဏံ ထေယ္ယံ, စောရိကာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တတ္ထ အဒိန္နန္တိ ပရပရိဂ္ဂဟိတံ, ယတ္ထ ပရော ယထာကာမကာရိတံ အာပဇ္ဇန္တော အဒဏ္ဍာရဟော အနုပဝဇ္ဇော စ ဟောတိ။ တသ္မိံ ပန ပရပရိဂ္ဂဟိတေ ပရပရိဂ္ဂဟိတသညိနော တဒာဒာယကဥပက္ကမသမုဋ္ဌာပိကာ ထေယ္ယစေတနာ အဒိန္နာဒာနံ။ တံ ဟီနေ ပရသန္တကေ အပ္ပသာဝဇ္ဇံ , ပဏီတေ မဟာသာဝဇ္ဇံ။ ကသ္မာ? ဝတ္ထုပဏီတတာယ။ ဝတ္ထုသမတ္တေ သတိ ဂုဏာဓိကာနံ သန္တကေ ဝတ္ထုသ္မိံ မဟာသာဝဇ္ဇံ။ တံ တံ ဂုဏာဓိကံ ဥပာဒာယ တတော တတော ဟီနဂုဏသ္သ သန္တကေ ဝတ္ထုသ္မိံ အပ္ပသာဝဇ္ဇံ။ တသ္သ ပဉ္စ သမ္ဘာရာ ဟောန္တိ ပရပရိဂ္ဂဟိတံ, ပရပရိဂ္ဂဟိတသညိတာ, ထေယ္ယစိတ္တံ, ဥပက္ကမော, တေန ဟရဏန္တိ။ ဆ ပယောဂာ သာဟတ္ထိကာဒယောဝ။ တေ စ ခော ယထာနုရူပံ ထေယ္ယာဝဟာရော, ပသယ္ဟာဝဟာရော, ပဋိစ္ဆန္နာဝဟာရော, ပရိကပ္ပာဝဟာရော, ကုသာဝဟာရောတိ ဣမေသံ အဝဟာရာနံ ဝသေန ပဝတ္တာတိ အယမေတ္ထ သင္ခေပော။ ဝိတ္ထာရော ပန သမန္တပာသာဒိကာယံ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၁.၉၂) ဝုတ္တော။

    Adinnassa ādānaṃ adinnādānaṃ, parassa haraṇaṃ theyyaṃ, corikāti vuttaṃ hoti. Tattha adinnanti parapariggahitaṃ, yattha paro yathākāmakāritaṃ āpajjanto adaṇḍāraho anupavajjo ca hoti. Tasmiṃ pana parapariggahite parapariggahitasaññino tadādāyakaupakkamasamuṭṭhāpikā theyyacetanā adinnādānaṃ. Taṃ hīne parasantake appasāvajjaṃ , paṇīte mahāsāvajjaṃ. Kasmā? Vatthupaṇītatāya. Vatthusamatte sati guṇādhikānaṃ santake vatthusmiṃ mahāsāvajjaṃ. Taṃ taṃ guṇādhikaṃ upādāya tato tato hīnaguṇassa santake vatthusmiṃ appasāvajjaṃ. Tassa pañca sambhārā honti parapariggahitaṃ, parapariggahitasaññitā, theyyacittaṃ, upakkamo, tena haraṇanti. Cha payogā sāhatthikādayova. Te ca kho yathānurūpaṃ theyyāvahāro, pasayhāvahāro, paṭicchannāvahāro, parikappāvahāro, kusāvahāroti imesaṃ avahārānaṃ vasena pavattāti ayamettha saṅkhepo. Vitthāro pana samantapāsādikāyaṃ (pārā. aṭṭha. 1.92) vutto.

    ကာမေသုမိစ္ဆာစာရောတိ ဧတ္ထ ပန ကာမေသူတိ မေထုနသမာစာရေသု။ မိစ္ဆာစာရောတိ ဧကန္တနိန္ဒိတော လာမကာစာရော။ လက္ခဏတော ပန အသဒ္ဓမ္မာဓိပ္ပာယေန ကာယဒ္ဝာရပ္ပဝတ္တာ အဂမနီယဋ္ဌာနဝီတိက္ကမစေတနာ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရော။

    Kāmesumicchācāroti ettha pana kāmesūti methunasamācāresu. Micchācāroti ekantanindito lāmakācāro. Lakkhaṇato pana asaddhammādhippāyena kāyadvārappavattā agamanīyaṭṭhānavītikkamacetanā kāmesumicchācāro.

    တတ္ထ အဂမနီယဋ္ဌာနံ နာမ ပုရိသာနံ တာဝ မာတုရက္ခိတာ, ပိတုရက္ခိတာ, မာတာပိတုရက္ခိတာ, ဘာတုရက္ခိတာ, ဘဂိနိရက္ခိတာ, ဉာတိရက္ခိတာ, ဂောတ္တရက္ခိတာ, ဓမ္မရက္ခိတာ, သာရက္ခာ, သပရိဒဏ္ဍာတိ မာတုရက္ခိတာဒယော ဒသ ; ဓနက္ကီတာ, ဆန္ဒဝာသိနီ, ဘောဂဝာသိနီ, ပဋဝာသိနီ, ဩဒပတ္တကိနီ, ဩဘဋစုမ္ဗဋာ, ဒာသီ စ ဘရိယာ စ, ကမ္မကာရီ စ ဘရိယာ စ, ဓဇာဟတာ, မုဟုတ္တိကာတိ ဧတာ စ ဓနက္ကီတာဒယော ဒသာတိ ဝီသတိ ဣတ္ထိယော။ ဣတ္ထီသု ပန ဒ္ဝိန္နံ သာရက္ခာသပရိဒဏ္ဍာနံ, ဒသန္နဉ္စ ဓနက္ကီတာဒီနန္တိ ဒ္ဝာဒသန္နံ ဣတ္ထီနံ အညေ ပုရိသာ, ဣဒံ အဂမနီယဋ္ဌာနံ နာမ။ သော ပနေသ မိစ္ဆာစာရော သီလာဒိဂုဏရဟိတေ အဂမနီယဋ္ဌာနေ အပ္ပသာဝဇ္ဇော, သီလာဒိဂုဏသမ္ပန္နေ မဟာသာဝဇ္ဇော။ တသ္သ စတ္တာရော သမ္ဘာရာ အဂမနီယဝတ္ထု, တသ္မိံ သေဝနစိတ္တံ, သေဝနပယောဂော, မဂ္ဂေနမဂ္ဂပ္ပဋိပတ္တိအဓိဝာသနန္တိ။ ဧကော ပယောဂော သာဟတ္ထိကော ဧဝ။

    Tattha agamanīyaṭṭhānaṃ nāma purisānaṃ tāva māturakkhitā, piturakkhitā, mātāpiturakkhitā, bhāturakkhitā, bhaginirakkhitā, ñātirakkhitā, gottarakkhitā, dhammarakkhitā, sārakkhā, saparidaṇḍāti māturakkhitādayo dasa ; dhanakkītā, chandavāsinī, bhogavāsinī, paṭavāsinī, odapattakinī, obhaṭacumbaṭā, dāsī ca bhariyā ca, kammakārī ca bhariyā ca, dhajāhatā, muhuttikāti etā ca dhanakkītādayo dasāti vīsati itthiyo. Itthīsu pana dvinnaṃ sārakkhāsaparidaṇḍānaṃ, dasannañca dhanakkītādīnanti dvādasannaṃ itthīnaṃ aññe purisā, idaṃ agamanīyaṭṭhānaṃ nāma. So panesa micchācāro sīlādiguṇarahite agamanīyaṭṭhāne appasāvajjo, sīlādiguṇasampanne mahāsāvajjo. Tassa cattāro sambhārā agamanīyavatthu, tasmiṃ sevanacittaṃ, sevanapayogo, maggenamaggappaṭipattiadhivāsananti. Eko payogo sāhatthiko eva.

    မုသာတိ ဝိသံဝာဒနပုရေက္ခာရသ္သ အတ္ထဘဉ္ဇကော ဝစီပယောဂော ကာယပယောဂော ဝာ။ ဝိသံဝာဒနာဓိပ္ပာယေန ပနသ္သ ပရဝိသံဝာဒနကကာယဝစီပယောဂသမုဋ္ဌာပိကာ စေတနာ မုသာဝာဒော။ အပရော နယော မုသာတိ အဘူတံ အတစ္ဆံ ဝတ္ထု။ ဝာဒောတိ တသ္သ ဘူတတော တစ္ဆတော ဝိညာပနံ။ လက္ခဏတော ပန အတထံ ဝတ္ထုံ တထတော ပရံ ဝိညာပေတုကာမသ္သ တထာဝိညတ္တိသမုဋ္ဌာပိကာ စေတနာ မုသာဝာဒော။ သော ယမတ္ထံ ဘဉ္ဇတိ, တသ္သ အပ္ပတာယ အပ္ပသာဝဇ္ဇော, မဟန္တတာယ မဟာသာဝဇ္ဇော။ အပိစ ဂဟဋ္ဌာနံ အတ္တနော သန္တကံ အဒာတုကာမတာယ နတ္ထီတိအာဒိနယပ္ပဝတ္တော အပ္ပသာဝဇ္ဇော, သက္ခိနာ ဟုတ္ဝာ အတ္ထဘဉ္ဇနတ္ထံ ဝုတ္တော မဟာသာဝဇ္ဇော။ ပဗ္ဗဇိတာနံ အပ္ပကမ္ပိ တေလံ ဝာ သပ္ပိံ ဝာ လဘိတ္ဝာ ဟသာဓိပ္ပာယေန ‘‘အဇ္ဇ ဂာမေ တေလံ နဒီမညေ သန္ဒတီ’’တိ ပုရာဏကထာနယေန ပဝတ္တော အပ္ပသာဝဇ္ဇော, အဒိဋ္ဌံယေဝ ပန ဒိဋ္ဌန္တိအာဒိနာ နယေန ဝဒန္တာနံ မဟာသာဝဇ္ဇော။ တသ္သ စတ္တာရော သမ္ဘာရာ ဟောန္တိ အတထံ ဝတ္ထု, ဝိသံဝာဒနစိတ္တံ, တဇ္ဇော ဝာယာမော, ပရသ္သ တဒတ္ထဝိဇာနနန္တိ။ ဧကော ပယောဂော သာဟတ္ထိကောဝ။ သော ကာယေန ဝာ ကာယပ္ပဋိဗဒ္ဓေန ဝာ ဝာစာယ ဝာ ဝိသံဝာဒကကိရိယာကရဏေ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တာယ စေ ကိရိယာယ ပရော တမတ္ထံ ဇာနာတိ, အယံ ကိရိယာသမုဋ္ဌာပိကစေတနာက္ခဏေယေဝ မုသာဝာဒကမ္မုနာ ဗဇ္ဈတိ။

    Musāti visaṃvādanapurekkhārassa atthabhañjako vacīpayogo kāyapayogo vā. Visaṃvādanādhippāyena panassa paravisaṃvādanakakāyavacīpayogasamuṭṭhāpikā cetanā musāvādo. Aparo nayo musāti abhūtaṃ atacchaṃ vatthu. Vādoti tassa bhūtato tacchato viññāpanaṃ. Lakkhaṇato pana atathaṃ vatthuṃ tathato paraṃ viññāpetukāmassa tathāviññattisamuṭṭhāpikā cetanā musāvādo. So yamatthaṃ bhañjati, tassa appatāya appasāvajjo, mahantatāya mahāsāvajjo. Apica gahaṭṭhānaṃ attano santakaṃ adātukāmatāya natthītiādinayappavatto appasāvajjo, sakkhinā hutvā atthabhañjanatthaṃ vutto mahāsāvajjo. Pabbajitānaṃ appakampi telaṃ vā sappiṃ vā labhitvā hasādhippāyena ‘‘ajja gāme telaṃ nadīmaññe sandatī’’ti purāṇakathānayena pavatto appasāvajjo, adiṭṭhaṃyeva pana diṭṭhantiādinā nayena vadantānaṃ mahāsāvajjo. Tassa cattāro sambhārā honti atathaṃ vatthu, visaṃvādanacittaṃ, tajjo vāyāmo, parassa tadatthavijānananti. Eko payogo sāhatthikova. So kāyena vā kāyappaṭibaddhena vā vācāya vā visaṃvādakakiriyākaraṇe daṭṭhabbo. Tāya ce kiriyāya paro tamatthaṃ jānāti, ayaṃ kiriyāsamuṭṭhāpikacetanākkhaṇeyeva musāvādakammunā bajjhati.

    ပိသုဏာ ဝာစာတိအာဒီသု ယာယ ဝာစာယ ယသ္သ တံ ဝာစံ ဘာသတိ, တသ္သ ဟဒယေ အတ္တနော ပိယဘာဝံ ပရသ္သ စ သုညဘာဝံ ကရောတိ, သာ ပိသုဏာ ဝာစာ။ ယာယ ပန အတ္တာနမ္ပိ ပရမ္ပိ ဖရုသမ္ပိ ကရောတိ, သာ ဝာစာ သယမ္ပိ ဖရုသာ နေဝ ကဏ္ဏသုခာ န ဟဒယသုခာ ဝာ, အယံ ဖရုသာ ဝာစာ။ ယေန သမ္ဖံ ပလပတိ နိရတ္ထကံ, သော သမ္ဖပ္ပလာပော။ တေသံ မူလဘူတာ စေတနာပိ ပိသုဏာဝာစာဒိနာမမေဝ လဘတိ, သာ ဧဝ စ ဣဓ အဓိပ္ပေတာတိ။ တတ္ထ သံကိလိဋ္ဌစိတ္တသ္သ ပရေသံ ဝာ ဘေဒာယ အတ္တနော ပိယကမ္ယတာယ ဝာ ကာယဝစီပယောဂသမုဋ္ဌာပိကာ စေတနာ ပိသုဏာ ဝာစာ။ သာ ယသ္သ ဘေဒံ ကရောတိ, တသ္သ အပ္ပဂုဏတာယ အပ္ပသာဝဇ္ဇာ, မဟာဂုဏတာယ မဟာသာဝဇ္ဇာ။ တသ္သာ စတ္တာရော သမ္ဘာရာ ဘိန္ဒိတဗ္ဗော ပရော, ‘‘ဣတိ ဣမေ နာနာ ဘဝိသ္သန္တိ ဝိနာ ဘဝိသ္သန္တီ’’တိ ဘေဒပုရေက္ခာရတာ ဝာ, ‘‘အဟံ ပိယော ဘဝိသ္သာမိ ဝိသ္သာသိကော’’တိ ပိယကမ္ယတာ ဝာ, တဇ္ဇော ဝာယာမော, တသ္သ တဒတ္ထဝိဇာနနန္တိ။

    Pisuṇā vācātiādīsu yāya vācāya yassa taṃ vācaṃ bhāsati, tassa hadaye attano piyabhāvaṃ parassa ca suññabhāvaṃ karoti, sā pisuṇā vācā. Yāya pana attānampi parampi pharusampi karoti, sā vācā sayampi pharusā neva kaṇṇasukhā na hadayasukhā vā, ayaṃ pharusā vācā. Yena samphaṃ palapati niratthakaṃ, so samphappalāpo. Tesaṃ mūlabhūtā cetanāpi pisuṇāvācādināmameva labhati, sā eva ca idha adhippetāti. Tattha saṃkiliṭṭhacittassa paresaṃ vā bhedāya attano piyakamyatāya vā kāyavacīpayogasamuṭṭhāpikā cetanā pisuṇā vācā. Sā yassa bhedaṃ karoti, tassa appaguṇatāya appasāvajjā, mahāguṇatāya mahāsāvajjā. Tassā cattāro sambhārā bhinditabbo paro, ‘‘iti ime nānā bhavissanti vinā bhavissantī’’ti bhedapurekkhāratā vā, ‘‘ahaṃ piyo bhavissāmi vissāsiko’’ti piyakamyatā vā, tajjo vāyāmo, tassa tadatthavijānananti.

    ပရသ္သ မမ္မစ္ဆေဒကကာယဝစီပယောဂသမုဋ္ဌာပိကာ ဧကန္တဖရုသာ စေတနာ ဖရုသာ ဝာစာ။ တသ္သ အာဝိဘာဝတ္ထမိဒံ ဝတ္ထု – ဧကော ကိရ ဒာရကော မာတုဝစနံ အနာဒိယိတ္ဝာ အရညံ ဂစ္ဆတိ, တံ မာတာ နိဝတ္တေတုံ အသက္ကောန္တီ ‘‘စဏ္ဍာ တံ မဟိံသီ အနုဗန္ဓတူ’’တိ အက္ကောသိ။ အထသ္သ တတ္ထေဝ အရညေ မဟိံသီ ဥဋ္ဌာသိ။ ဒာရကော ‘‘ယံ မမ မာတာ မုခေန ကထေသိ တံ မာ ဟောတု, ယံ စိတ္တေန စိန္တေသိ တံ ဟောတူ’’တိ သစ္စကိရိယမကာသိ။ မဟိံသီ တတ္ထေဝ ဗဒ္ဓာ ဝိယ အဋ္ဌာသိ။ ဧဝံ မမ္မစ္ဆေဒကောပိ ပယောဂော စိတ္တသဏ္ဟတာယ ဖရုသာ ဝာစာ န ဟောတိ။ မာတာပိတရော ဟိ ကဒာစိ ပုတ္တကေ ဧဝမ္ပိ ဝဒန္တိ ‘‘စောရာ ဝော ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ကရောန္တူ’’တိ, ဥပ္ပလပတ္တမ္ပိ စ နေသံ ဥပရိ ပတန္တံ န ဣစ္ဆန္တိ။ အာစရိယုပဇ္ဈာယာ စ ကဒာစိ နိသ္သိတကေ ဧဝံ ဝဒန္တိ ‘‘ကိံ ဣမေ အဟိရိကာ အနောတ္တပ္ပိနော စရန္တိ နိဒ္ဓမထ နေ’’တိ။ အထ ခော နေသံ အာဂမာဓိဂမသမ္ပတ္တိံ ဣစ္ဆန္တိ။ ယထာ စ စိတ္တသဏ္ဟတာယ ဖရုသာ ဝာစာ န ဟောတိ, ဧဝံ ဝစနသဏ္ဟတာယ အဖရုသာ ဝာစာပိ န ဟောတိ။ န ဟိ မာရာပေတုကာမသ္သ ‘‘ဣမံ သုခံ သယာပေထာ’’တိ ဝစနံ အဖရုသာ ဝာစာ ဟောတိ။ စိတ္တဖရုသတာယ ပနေသာ ဖရုသာ ဝာစာဝ။ သာ ယံ သန္ဓာယ ပဝတ္တိတာ, တသ္သ အပ္ပဂုဏတာယ အပ္ပသာဝဇ္ဇာ, မဟာဂုဏတာယ မဟာသာဝဇ္ဇာ။ တသ္သာ တယော သမ္ဘာရာ အက္ကောသိတဗ္ဗော ပရော, ကုပိတစိတ္တံ, အက္ကောသနာတိ။

    Parassa mammacchedakakāyavacīpayogasamuṭṭhāpikā ekantapharusā cetanā pharusā vācā. Tassa āvibhāvatthamidaṃ vatthu – eko kira dārako mātuvacanaṃ anādiyitvā araññaṃ gacchati, taṃ mātā nivattetuṃ asakkontī ‘‘caṇḍā taṃ mahiṃsī anubandhatū’’ti akkosi. Athassa tattheva araññe mahiṃsī uṭṭhāsi. Dārako ‘‘yaṃ mama mātā mukhena kathesi taṃ mā hotu, yaṃ cittena cintesi taṃ hotū’’ti saccakiriyamakāsi. Mahiṃsī tattheva baddhā viya aṭṭhāsi. Evaṃ mammacchedakopi payogo cittasaṇhatāya pharusā vācā na hoti. Mātāpitaro hi kadāci puttake evampi vadanti ‘‘corā vo khaṇḍākhaṇḍikaṃ karontū’’ti, uppalapattampi ca nesaṃ upari patantaṃ na icchanti. Ācariyupajjhāyā ca kadāci nissitake evaṃ vadanti ‘‘kiṃ ime ahirikā anottappino caranti niddhamatha ne’’ti. Atha kho nesaṃ āgamādhigamasampattiṃ icchanti. Yathā ca cittasaṇhatāya pharusā vācā na hoti, evaṃ vacanasaṇhatāya apharusā vācāpi na hoti. Na hi mārāpetukāmassa ‘‘imaṃ sukhaṃ sayāpethā’’ti vacanaṃ apharusā vācā hoti. Cittapharusatāya panesā pharusā vācāva. Sā yaṃ sandhāya pavattitā, tassa appaguṇatāya appasāvajjā, mahāguṇatāya mahāsāvajjā. Tassā tayo sambhārā akkositabbo paro, kupitacittaṃ, akkosanāti.

    အနတ္ထဝိညာပကကာယဝစီပယောဂသမုဋ္ဌာပိကာ အကုသလစေတနာ သမ္ဖပ္ပလာပော။ သော အာသေဝနမန္ဒတာယ အပ္ပသာဝဇ္ဇော, အာသေဝနမဟန္တတာယ မဟာသာဝဇ္ဇော။ တသ္သ ဒ္ဝေ သမ္ဘာရာ ဘာရတယုဒ္ဓသီတာဟရဏာဒိနိရတ္ထကကထာပုရေက္ခာရတာ, တထာရူပီကထာကထနန္တိ။

    Anatthaviññāpakakāyavacīpayogasamuṭṭhāpikā akusalacetanā samphappalāpo. So āsevanamandatāya appasāvajjo, āsevanamahantatāya mahāsāvajjo. Tassa dve sambhārā bhāratayuddhasītāharaṇādiniratthakakathāpurekkhāratā, tathārūpīkathākathananti.

    အဘိဇ္ဈာယတီတိ အဘိဇ္ဈာ, ပရဘဏ္ဍာဘိမုခီ ဟုတ္ဝာ တန္နိန္နတာယ ပဝတ္တတီတိ အတ္ထော။ သာ ‘‘အဟော ဝတ ဣဒံ မမသ္သာ’’တိ ဧဝံ ပရဘဏ္ဍာဘိဇ္ဈာယနလက္ခဏာ။ အဒိန္နာဒာနံ ဝိယ အပ္ပသာဝဇ္ဇာ စ မဟာသာဝဇ္ဇာ စ။ တသ္သာ ဒ္ဝေ သမ္ဘာရာ ပရဘဏ္ဍံ, အတ္တနော ပရိဏာမနဉ္စ။ ပရဘဏ္ဍဝတ္ထုကေ ဟိ လောဘေ ဥပ္ပန္နေပိ န တာဝ ကမ္မပထဘေဒော ဟောတိ, ယာဝ ‘‘အဟော ဝတီဒံ မမသ္သာ’’တိ အတ္တနော န ပရိဏာမေတိ။

    Abhijjhāyatīti abhijjhā, parabhaṇḍābhimukhī hutvā tanninnatāya pavattatīti attho. Sā ‘‘aho vata idaṃ mamassā’’ti evaṃ parabhaṇḍābhijjhāyanalakkhaṇā. Adinnādānaṃ viya appasāvajjā ca mahāsāvajjā ca. Tassā dve sambhārā parabhaṇḍaṃ, attano pariṇāmanañca. Parabhaṇḍavatthuke hi lobhe uppannepi na tāva kammapathabhedo hoti, yāva ‘‘aho vatīdaṃ mamassā’’ti attano na pariṇāmeti.

    ဟိတသုခံ ဗ္ယာပာဒယတီတိ ဗ္ယာပာဒော။ သော ပရဝိနာသာယ မနောပဒောသလက္ခဏော , ဖရုသာ ဝာစာ ဝိယ အပ္ပသာဝဇ္ဇော မဟာသာဝဇ္ဇော စ။ တသ္သ ဒ္ဝေ သမ္ဘာရာ ပရသတ္တော စ, တသ္သ စ ဝိနာသစိန္တာ။ ပရသတ္တဝတ္ထုကေ ဟိ ကောဓေ ဥပ္ပန္နေပိ န တာဝ ကမ္မပထဘေဒော ဟောတိ, ယာဝ ‘‘အဟော ဝတာယံ ဥစ္ဆိဇ္ဇေယ္ယ ဝိနသ္သေယ္ယာ’’တိ တသ္သ ဝိနာသံ န စိန္တေတိ။

    Hitasukhaṃ byāpādayatīti byāpādo. So paravināsāya manopadosalakkhaṇo , pharusā vācā viya appasāvajjo mahāsāvajjo ca. Tassa dve sambhārā parasatto ca, tassa ca vināsacintā. Parasattavatthuke hi kodhe uppannepi na tāva kammapathabhedo hoti, yāva ‘‘aho vatāyaṃ ucchijjeyya vinasseyyā’’ti tassa vināsaṃ na cinteti.

    ယထာဘုစ္စဂဟဏာဘာဝေန မိစ္ဆာ ပသ္သတီတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ။ သာ ‘‘နတ္ထိ ဒိန္န’’န္တိအာဒိနာ နယေန ဝိပရီတဒသ္သနလက္ခဏာ။ သမ္ဖပ္ပလာပော ဝိယ အပ္ပသာဝဇ္ဇာ မဟာသာဝဇ္ဇာ စ။ အပိစ အနိယတာ အပ္ပသာဝဇ္ဇာ, နိယတာ မဟာသာဝဇ္ဇာ။ တသ္သာ ဒ္ဝေ သမ္ဘာရာ ဝတ္ထုနော စ ဂဟိတာကာရဝိပရီတတာ, ယထာ စ တံ ဂဏ္ဟာတိ, တထာဘာဝေန တသ္သုပဋ္ဌာနန္တိ။

    Yathābhuccagahaṇābhāvena micchā passatīti micchādiṭṭhi. Sā ‘‘natthi dinna’’ntiādinā nayena viparītadassanalakkhaṇā. Samphappalāpo viya appasāvajjā mahāsāvajjā ca. Apica aniyatā appasāvajjā, niyatā mahāsāvajjā. Tassā dve sambhārā vatthuno ca gahitākāraviparītatā, yathā ca taṃ gaṇhāti, tathābhāvena tassupaṭṭhānanti.

    ဣမေသံ ပန ဒသန္နံ အကုသလကမ္မပထာနံ ဓမ္မတော ကောဋ္ဌာသတော အာရမ္မဏတော ဝေဒနာတော မူလတောတိ ပဉ္စဟာကာရေဟိ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။

    Imesaṃ pana dasannaṃ akusalakammapathānaṃ dhammato koṭṭhāsato ārammaṇato vedanāto mūlatoti pañcahākārehi vinicchayo veditabbo.

    တတ္ထ ဓမ္မတောတိ ဧတေသု ဟိ ပဋိပာဋိယာ သတ္တ, စေတနာဓမ္မာဝ ဟောန္တိ, အဘိဇ္ဈာဒယော တယော စေတနာသမ္ပယုတ္တာ။

    Tattha dhammatoti etesu hi paṭipāṭiyā satta, cetanādhammāva honti, abhijjhādayo tayo cetanāsampayuttā.

    ကောဋ္ဌာသတောတိ ပဋိပာဋိယာ သတ္တ, မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ စာတိ ဣမေ အဋ္ဌ ကမ္မပထာ ဧဝ ဟောန္တိ, နော မူလာနိ။ အဘိဇ္ဈာဗ္ယာပာဒာ ကမ္မပထာ စေဝ မူလာနိ စ။ အဘိဇ္ဈာ ဟိ မူလံ ပတ္ဝာ လောဘော အကုသလမူလံ ဟောတိ။ ဗ္ယာပာဒော ဒောသော အကုသလမူလံ။

    Koṭṭhāsatoti paṭipāṭiyā satta, micchādiṭṭhi cāti ime aṭṭha kammapathā eva honti, no mūlāni. Abhijjhābyāpādā kammapathā ceva mūlāni ca. Abhijjhā hi mūlaṃ patvā lobho akusalamūlaṃ hoti. Byāpādo doso akusalamūlaṃ.

    အာရမ္မဏတောတိ ပာဏာတိပာတော ဇီဝိတိန္ဒ္ရိယာရမ္မဏတော သင္ခာရာရမ္မဏော ဟောတိ။ အဒိန္နာဒာနံ သတ္တာရမ္မဏံ ဝာ သင္ခာရာရမ္မဏံ ဝာ။ မိစ္ဆာစာရော ဖောဋ္ဌဗ္ဗဝသေန သင္ခာရာရမ္မဏော။ သတ္တာရမ္မဏောတိပိ ဧကေ။ မုသာဝာဒော သတ္တာရမ္မဏော ဝာ သင္ခာရာရမ္မဏော ဝာ။ တထာ ပိသုဏာ ဝာစာ။ ဖရုသာ ဝာစာ သတ္တာရမ္မဏာဝ။ သမ္ဖပ္ပလာပော ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတဝသေန သတ္တာရမ္မဏော ဝာ သင္ခာရာရမ္မဏော ဝာ, တထာ အဘိဇ္ဈာ။ ဗ္ယာပာဒော သတ္တာရမ္မဏောဝ။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ တေဘူမကဓမ္မဝသေန သင္ခာရာရမ္မဏာ။

    Ārammaṇatoti pāṇātipāto jīvitindriyārammaṇato saṅkhārārammaṇo hoti. Adinnādānaṃ sattārammaṇaṃ vā saṅkhārārammaṇaṃ vā. Micchācāro phoṭṭhabbavasena saṅkhārārammaṇo. Sattārammaṇotipi eke. Musāvādo sattārammaṇo vā saṅkhārārammaṇo vā. Tathā pisuṇā vācā. Pharusā vācā sattārammaṇāva. Samphappalāpo diṭṭhasutamutaviññātavasena sattārammaṇo vā saṅkhārārammaṇo vā, tathā abhijjhā. Byāpādo sattārammaṇova. Micchādiṭṭhi tebhūmakadhammavasena saṅkhārārammaṇā.

    ဝေဒနာတောတိ ပာဏာတိပာတော ဒုက္ခဝေဒနော ဟောတိ။ ကိဉ္စာပိ ဟိ ရာဇာနော စောရံ ဒိသ္ဝာ ဟသမာနာပိ ‘‘ဂစ္ဆထ နံ ဃာတေထာ’’တိ ဝဒန္တိ, သန္နိဋ္ဌာပကစေတနာ ပန နေသံ ဒုက္ခသမ္ပယုတ္တာဝ ဟောတိ။ အဒိန္နာဒာနံ တိဝေဒနံ။ မိစ္ဆာစာရော သုခမဇ္ဈတ္တဝသေန ဒ္ဝိဝေဒနော, သန္နိဋ္ဌာပကစိတ္တေ ပန မဇ္ဈတ္တဝေဒနော န ဟောတိ။ မုသာဝာဒော တိဝေဒနော, တထာ ပိသုဏာ ဝာစာ။ ဖရုသာ ဝာစာ ဒုက္ခဝေဒနာဝ။ သမ္ဖပ္ပလာပော တိဝေဒနော ။ အဘိဇ္ဈာ သုခမဇ္ဈတ္တဝသေန ဒ္ဝိဝေဒနာ, တထာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ။ ဗ္ယာပာဒော ဒုက္ခဝေဒနော။

    Vedanātoti pāṇātipāto dukkhavedano hoti. Kiñcāpi hi rājāno coraṃ disvā hasamānāpi ‘‘gacchatha naṃ ghātethā’’ti vadanti, sanniṭṭhāpakacetanā pana nesaṃ dukkhasampayuttāva hoti. Adinnādānaṃ tivedanaṃ. Micchācāro sukhamajjhattavasena dvivedano, sanniṭṭhāpakacitte pana majjhattavedano na hoti. Musāvādo tivedano, tathā pisuṇā vācā. Pharusā vācā dukkhavedanāva. Samphappalāpo tivedano . Abhijjhā sukhamajjhattavasena dvivedanā, tathā micchādiṭṭhi. Byāpādo dukkhavedano.

    မူလတောတိ ပာဏာတိပာတော ဒောသမောဟဝသေန ဒ္ဝိမူလကော ဟောတိ။ အဒိန္နာဒာနံ ဒောသမောဟဝသေန ဝာ လောဘမောဟဝသေန ဝာ။ မိစ္ဆာစာရော လောဘမောဟဝသေန။ မုသာဝာဒော ဒောသမောဟဝသေန ဝာ လောဘမောဟဝသေန ဝာ, တထာ ပိသုဏာ ဝာစာ သမ္ဖပ္ပလာပော စ။ ဖရုသာ ဝာစာ ဒောသမောဟဝသေန။ အဘိဇ္ဈာ မောဟဝသေန ဧကမူလာ, တထာ ဗ္ယာပာဒော။ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ လောဘမောဟဝသေန ဒ္ဝိမူလာတိ။

    Mūlatoti pāṇātipāto dosamohavasena dvimūlako hoti. Adinnādānaṃ dosamohavasena vā lobhamohavasena vā. Micchācāro lobhamohavasena. Musāvādo dosamohavasena vā lobhamohavasena vā, tathā pisuṇā vācā samphappalāpo ca. Pharusā vācā dosamohavasena. Abhijjhā mohavasena ekamūlā, tathā byāpādo. Micchādiṭṭhi lobhamohavasena dvimūlāti.

    လောဘော အကုသလမူလန္တိအာဒီသု လုဗ္ဘတီတိ လောဘော။ ဒုသ္သတီတိ ဒောသော။ မုယ္ဟတီတိ မောဟော။ တေသု လောဘော သယဉ္စ အကုသလော သာဝဇ္ဇဒုက္ခဝိပာကဋ္ဌေန, ဣမေသဉ္စ ပာဏာတိပာတာဒီနံ အကုသလာနံ ကေသဉ္စိ သမ္ပယုတ္တပ္ပဘာဝကဋ္ဌေန ကေသဉ္စိ ဥပနိသ္သယပစ္စယဋ္ဌေန မူလန္တိ အကုသလမူလံ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ ‘‘ရတ္တော ခော အာဝုသော ရာဂေန အဘိဘူတော ပရိယာဒိန္နစိတ္တော ပာဏမ္ပိ ဟနတီ’’တိအာဒိ။ ဒောသမောဟာနံ အကုသလမူလဘာဝေပိ ဧသေဝ နယော။

    Lobho akusalamūlantiādīsu lubbhatīti lobho. Dussatīti doso. Muyhatīti moho. Tesu lobho sayañca akusalo sāvajjadukkhavipākaṭṭhena, imesañca pāṇātipātādīnaṃ akusalānaṃ kesañci sampayuttappabhāvakaṭṭhena kesañci upanissayapaccayaṭṭhena mūlanti akusalamūlaṃ. Vuttampi cetaṃ ‘‘ratto kho āvuso rāgena abhibhūto pariyādinnacitto pāṇampi hanatī’’tiādi. Dosamohānaṃ akusalamūlabhāvepi eseva nayo.

    အကုသလကမ္မပထဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Akusalakammapathavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ကုသလကမ္မပထဝဏ္ဏနာ

    Kusalakammapathavaṇṇanā

    ပာဏာတိပာတာ ဝေရမဏီ ကုသလန္တိအာဒီသု ပာဏာတိပာတာဒယော ဝုတ္တတ္ထာ ဧဝ။ ဝေရံ မဏတီတိ ဝေရမဏီ, ဝေရံ ပဇဟတီတိ အတ္ထော။ ဝိရမတိ ဝာ ဧတာယ ကရဏဘူတာယ, ဝိကာရသ္သ ဝေကာရံ ကတ္ဝာပိ ဝေရမဏီ။ အယံ တာဝေတ္ထ ဗ္ယဉ္ဇနတော ဝဏ္ဏနာ။ အတ္ထတော ပန ဝေရမဏီတိ ကုသလစိတ္တသမ္ပယုတ္တာ ဝိရတိ။ ယာ ‘‘ပာဏာတိပာတာ ဝိရမန္တသ္သ, ယာ တသ္မိံ သမယေ ပာဏာတိပာတာ အာရတိ ဝိရတီ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တာ ကုသလစိတ္တသမ္ပယုတ္တာ ဝိရတိ, သာ ဘေဒတော တိဝိဓော ဟောတိ သမ္ပတ္တဝိရတိ သမာဒာနဝိရတိ သမုစ္ဆေဒဝိရတီတိ။ တတ္ထ အသမာဒိန္နသိက္ခာပဒာနံ အတ္တနော ဇာတိဝယဗာဟုသစ္စာဒီနိ ပစ္စဝေက္ခိတ္ဝာ ‘‘အယုတ္တံ အမ္ဟာကံ ဧဝရူပံ ကာတု’’န္တိ သမ္ပတ္တဝတ္ထုံ အဝီတိက္ကမန္တာနံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဝိရတိ သမ္ပတ္တဝိရတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ သီဟဠဒီပေ စက္ကနဥပာသကသ္သ ဝိယ။

    Pāṇātipātā veramaṇī kusalantiādīsu pāṇātipātādayo vuttatthā eva. Veraṃ maṇatīti veramaṇī, veraṃ pajahatīti attho. Viramati vā etāya karaṇabhūtāya, vikārassa vekāraṃ katvāpi veramaṇī. Ayaṃ tāvettha byañjanato vaṇṇanā. Atthato pana veramaṇīti kusalacittasampayuttā virati. Yā ‘‘pāṇātipātā viramantassa, yā tasmiṃ samaye pāṇātipātā ārati viratī’’ti evaṃ vuttā kusalacittasampayuttā virati, sā bhedato tividho hoti sampattavirati samādānavirati samucchedaviratīti. Tattha asamādinnasikkhāpadānaṃ attano jātivayabāhusaccādīni paccavekkhitvā ‘‘ayuttaṃ amhākaṃ evarūpaṃ kātu’’nti sampattavatthuṃ avītikkamantānaṃ uppajjamānā virati sampattaviratīti veditabbā sīhaḷadīpe cakkanaupāsakassa viya.

    တသ္သ ကိရ ဒဟရကာလေယေဝ မာတုယာ ရောဂော ဥပ္ပဇ္ဇိ။ ဝေဇ္ဇေန စ ‘‘အလ္လသသမံသံ လဒ္ဓုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တတော စက္ကနသ္သ ဘာတာ ‘‘ဂစ္ဆ တာတ ခေတ္တံ အာဟိဏ္ဍာဟီ’’တိ စက္ကနံ ပေသေသိ။ သော တတ္ထ ဂတော။ တသ္မိဉ္စ သမယေ ဧကော သသော တရုဏသသ္သံ ခာဒိတုံ အာဂတော ဟောတိ, သော တံ ဒိသ္ဝာ ဝေဂေန ဓာဝေန္တော ဝလ္လိယာ ဗဒ္ဓော ‘‘ကိရိ ကိရီ’’တိ သဒ္ဒမကာသိ။ စက္ကနော တေန သဒ္ဒေန ဂန္တ္ဝာ တံ ဂဟေတ္ဝာ စိန္တေသိ ‘‘မာတု ဘေသဇ္ဇံ ကရောမီ’’တိ။ ပုန စိန္တေသိ ‘‘န မေတံ ပတိရူပံ, ယ္ဝာဟံ မာတု ဇီဝိတကာရဏာ ပရံ ဇီဝိတာ ဝောရောပေယ္ယ’’န္တိ။ အထ နံ ‘‘ဂစ္ဆ အရညေ သသေဟိ သဒ္ဓိံ တိဏောဒကံ ပရိဘုဉ္ဇာ’’တိ မုဉ္စိ။ ဘာတရာ စ ‘‘ကိံ တာတ သသော လဒ္ဓော’’တိ ပုစ္ဆိတော တံ ပဝတ္တိံ အာစိက္ခိ။ တတော နံ ဘာတာ ပရိဘာသိ။ သော မာတုသန္တိကံ ဂန္တ္ဝာ ‘‘ယတောဟံ ဇာတော, နာဘိဇာနာမိ သဉ္စိစ္စ ပာဏံ ဇီဝိတာ ဝောရောပေတာ’’တိ သစ္စံ ဝတ္ဝာ အဓိဋ္ဌာသိ။ တာဝဒေဝသ္သ မာတာ အရောဂာ အဟောသိ။

    Tassa kira daharakāleyeva mātuyā rogo uppajji. Vejjena ca ‘‘allasasamaṃsaṃ laddhuṃ vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Tato cakkanassa bhātā ‘‘gaccha tāta khettaṃ āhiṇḍāhī’’ti cakkanaṃ pesesi. So tattha gato. Tasmiñca samaye eko saso taruṇasassaṃ khādituṃ āgato hoti, so taṃ disvā vegena dhāvento valliyā baddho ‘‘kiri kirī’’ti saddamakāsi. Cakkano tena saddena gantvā taṃ gahetvā cintesi ‘‘mātu bhesajjaṃ karomī’’ti. Puna cintesi ‘‘na metaṃ patirūpaṃ, yvāhaṃ mātu jīvitakāraṇā paraṃ jīvitā voropeyya’’nti. Atha naṃ ‘‘gaccha araññe sasehi saddhiṃ tiṇodakaṃ paribhuñjā’’ti muñci. Bhātarā ca ‘‘kiṃ tāta saso laddho’’ti pucchito taṃ pavattiṃ ācikkhi. Tato naṃ bhātā paribhāsi. So mātusantikaṃ gantvā ‘‘yatohaṃ jāto, nābhijānāmi sañcicca pāṇaṃ jīvitā voropetā’’ti saccaṃ vatvā adhiṭṭhāsi. Tāvadevassa mātā arogā ahosi.

    သမာဒိန္နသိက္ခာပဒာနံ ပန သိက္ခာပဒသမာဒာနေ စ တတုတ္တရိ စ အတ္တနော ဇီဝိတမ္ပိ ပရိစ္စဇိတ္ဝာ ဝတ္ထုံ အဝီတိက္ကမန္တာနံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဝိရတိ သမာဒာနဝိရတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ ဥတ္တရဝဍ္ဎမာနပဗ္ဗတဝာသီဥပာသကသ္သ ဝိယ။

    Samādinnasikkhāpadānaṃ pana sikkhāpadasamādāne ca tatuttari ca attano jīvitampi pariccajitvā vatthuṃ avītikkamantānaṃ uppajjamānā virati samādānaviratīti veditabbā uttaravaḍḍhamānapabbatavāsīupāsakassa viya.

    သော ကိရ အမ္ဗရိယဝိဟာရဝာသီပိင္ဂလဗုဒ္ဓရက္ခိတတ္ထေရသ္သ သန္တိကေ သိက္ခာပဒာနိ ဂဟေတ္ဝာ ခေတ္တံ ကသ္သတိ။ အထသ္သ ဂောဏော နဋ္ဌော, သော တံ ဂဝေသန္တော ဥတ္တရဝဍ္ဎမာနပဗ္ဗတံ အာရုဟိ, တတ္ရ နံ မဟာသပ္ပော အဂ္ဂဟေသိ။ သော စိန္တေသိ ‘‘ဣမာယသ္သ တိခိဏဝာသိယာ သီသံ ဆိန္ဒာမီ’’တိ။ ပုန စိန္တေသိ ‘‘န မေတံ ပတိရူပံ, ယ္ဝာဟံ ဘာဝနီယသ္သ ဂရုနော သန္တိကေ သိက္ခာပဒံ ဂဟေတ္ဝာ ဘိန္ဒေယ္ယ’’န္တိ။ ဧဝံ ယာဝတတိယံ စိန္တေတ္ဝာ ‘‘ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇာမိ, န သိက္ခာပဒ’’န္တိ အံသေ ဌပိတံ တိခိဏဒဏ္ဍဝာသိံ အရညေ ဆဍ္ဍေသိ။ တာဝဒေဝ နံ မဟာဝာဠော မုဉ္စိတ္ဝာ အဂမာသီတိ။

    So kira ambariyavihāravāsīpiṅgalabuddharakkhitattherassa santike sikkhāpadāni gahetvā khettaṃ kassati. Athassa goṇo naṭṭho, so taṃ gavesanto uttaravaḍḍhamānapabbataṃ āruhi, tatra naṃ mahāsappo aggahesi. So cintesi ‘‘imāyassa tikhiṇavāsiyā sīsaṃ chindāmī’’ti. Puna cintesi ‘‘na metaṃ patirūpaṃ, yvāhaṃ bhāvanīyassa garuno santike sikkhāpadaṃ gahetvā bhindeyya’’nti. Evaṃ yāvatatiyaṃ cintetvā ‘‘jīvitaṃ pariccajāmi, na sikkhāpada’’nti aṃse ṭhapitaṃ tikhiṇadaṇḍavāsiṃ araññe chaḍḍesi. Tāvadeva naṃ mahāvāḷo muñcitvā agamāsīti.

    အရိယမဂ္ဂသမ္ပယုတ္တာ ပန ဝိရတိ သမုစ္ဆေဒဝိရတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ယသ္သာ ဥပ္ပတ္တိတော ပဘုတိ ‘‘ပာဏံ ဃာတေသ္သာမီ’’တိ အရိယပုဂ္ဂလာနံ စိတ္တမ္ပိ န ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ။ သာ ပနာယံ ဝိရတိ ကောသလ္လပ္ပဝတ္တိယာ ကုသလန္တိ ဝုတ္တာ။ ကုစ္ဆိတသယနတော ဝာ ကုသန္တိ လဒ္ဓဝောဟာရံ ဒုသ္သီလ္ယံ လုနာတီတိပိ ကုသလံ။ ကတမဉ္စာဝုသော ကုသလန္တိ ဣမသ္သ ပန ပဉ္ဟသ္သ အနနုရူပတ္တာ ကုသလာတိ န ဝုတ္တာ။

    Ariyamaggasampayuttā pana virati samucchedaviratīti veditabbā. Yassā uppattito pabhuti ‘‘pāṇaṃ ghātessāmī’’ti ariyapuggalānaṃ cittampi na uppajjatīti. Sā panāyaṃ virati kosallappavattiyā kusalanti vuttā. Kucchitasayanato vā kusanti laddhavohāraṃ dussīlyaṃ lunātītipi kusalaṃ. Katamañcāvuso kusalanti imassa pana pañhassa ananurūpattā kusalāti na vuttā.

    ယထာ စ အကုသလာနံ, ဧဝံ ဣမေသမ္ပိ ကုသလကမ္မပထာနံ ဓမ္မတော ကောဋ္ဌာသတော အာရမ္မဏတော ဝေဒနာတော မူလတောတိ ပဉ္စဟာကာရေဟိ ဝိနိစ္ဆယော ဝေဒိတဗ္ဗော။

    Yathā ca akusalānaṃ, evaṃ imesampi kusalakammapathānaṃ dhammato koṭṭhāsato ārammaṇato vedanāto mūlatoti pañcahākārehi vinicchayo veditabbo.

    တတ္ထ ဓမ္မတောတိ ဧတေသု ဟိ ပဋိပာဋိယာ သတ္တ စေတနာပိ ဝဋ္ဋန္တိ, ဝိရတိယောပိ။ အန္တေ တယော စေတနာသမ္ပယုတ္တာဝ။

    Tattha dhammatoti etesu hi paṭipāṭiyā satta cetanāpi vaṭṭanti, viratiyopi. Ante tayo cetanāsampayuttāva.

    ကောဋ္ဌာသတောတိ ပဋိပာဋိယာ သတ္တ ကမ္မပထာ ဧဝ, နော မူလာနိ။ အန္တေ တယော ကမ္မပထာ စေဝ မူလာနိ စ။ အနဘိဇ္ဈာ ဟိ မူလံ ပတ္ဝာ အလောဘော ကုသလမူလံ ဟောတိ။ အဗ္ယာပာဒော အဒောသော ကုသလမူလံ။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ အမောဟော ကုသလမူလံ။

    Koṭṭhāsatoti paṭipāṭiyā satta kammapathā eva, no mūlāni. Ante tayo kammapathā ceva mūlāni ca. Anabhijjhā hi mūlaṃ patvā alobho kusalamūlaṃ hoti. Abyāpādo adoso kusalamūlaṃ. Sammādiṭṭhi amoho kusalamūlaṃ.

    အာရမ္မဏတောတိ ပာဏာတိပာတာဒီနံ အာရမ္မဏာနေဝ ဧတေသံ အာရမ္မဏာနိ, ဝီတိက္ကမိတဗ္ဗတောယေဝ ဟိ ဝေရမဏီ နာမ ဟောတိ။ ယထာ ပန နိဗ္ဗာနာရမ္မဏော အရိယမဂ္ဂော ကိလေသေ ပဇဟတိ, ဧဝံ ဇီဝိတိန္ဒ္ရိယာဒိအာရမ္မဏာပေတေ ကမ္မပထာ ပာဏာတိပာတာဒီနိ ဒုသ္သီလ္ယာနိ ပဇဟန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

    Ārammaṇatoti pāṇātipātādīnaṃ ārammaṇāneva etesaṃ ārammaṇāni, vītikkamitabbatoyeva hi veramaṇī nāma hoti. Yathā pana nibbānārammaṇo ariyamaggo kilese pajahati, evaṃ jīvitindriyādiārammaṇāpete kammapathā pāṇātipātādīni dussīlyāni pajahantīti veditabbā.

    ဝေဒနာတောတိ သဗ္ဗေ သုခဝေဒနာ ဝာ ဟောန္တိ, မဇ္ဈတ္တဝေဒနာ ဝာ။ ကုသလံ ပတ္ဝာ ဟိ ဒုက္ခဝေဒနာ နာမ နတ္ထိ။

    Vedanātoti sabbe sukhavedanā vā honti, majjhattavedanā vā. Kusalaṃ patvā hi dukkhavedanā nāma natthi.

    မူလတောတိ ပဋိပာဋိယာ သတ္တ ကမ္မပထာ ဉာဏသမ္ပယုတ္တစိတ္တေန ဝိရမန္တသ္သ အလောဘအဒောသအမောဟဝသေန တိမူလာ ဟောန္တိ။ ဉာဏဝိပ္ပယုတ္တစိတ္တေန ဝိရမန္တသ္သ ဒ္ဝိမူလာ။ အနဘိဇ္ဈာ ဉာဏသမ္ပယုတ္တစိတ္တေန ဝိရမန္တသ္သ ဒ္ဝိမူလာ။ ဉာဏဝိပ္ပယုတ္တစိတ္တေန ဧကမူလာ။ အလောဘော ပန အတ္တနာဝ အတ္တနော မူလံ န ဟောတိ, အဗ္ယာပာဒေပိ ဧသေဝ နယော။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ အလောဘာဒောသဝသေန ဒ္ဝိမူလာဝာတိ။

    Mūlatoti paṭipāṭiyā satta kammapathā ñāṇasampayuttacittena viramantassa alobhaadosaamohavasena timūlā honti. Ñāṇavippayuttacittena viramantassa dvimūlā. Anabhijjhā ñāṇasampayuttacittena viramantassa dvimūlā. Ñāṇavippayuttacittena ekamūlā. Alobho pana attanāva attano mūlaṃ na hoti, abyāpādepi eseva nayo. Sammādiṭṭhi alobhādosavasena dvimūlāvāti.

    အလောဘော ကုသလမူလန္တိအာဒီသု န လောဘောတိ အလောဘော, လောဘပဋိပက္ခသ္သ ဓမ္မသ္သေတံ အဓိဝစနံ။ အဒောသာမောဟေသုပိ ဧသေဝ နယော။ တေသု အလောဘော သယဉ္စ ကုသလံ, ဣမေသဉ္စ ပာဏာတိပာတာ ဝေရမဏီအာဒီနံ ကုသလာနံ ကေသဉ္စိ သမ္ပယုတ္တပ္ပဘာဝကဋ္ဌေန ကေသဉ္စိ ဥပနိသ္သယပစ္စယဋ္ဌေန မူလန္တိ ကုသလမူလံ။ အဒောသာမောဟာနမ္ပိ ကုသလမူလဘာဝေ ဧသေဝ နယော။

    Alobho kusalamūlantiādīsu na lobhoti alobho, lobhapaṭipakkhassa dhammassetaṃ adhivacanaṃ. Adosāmohesupi eseva nayo. Tesu alobho sayañca kusalaṃ, imesañca pāṇātipātā veramaṇīādīnaṃ kusalānaṃ kesañci sampayuttappabhāvakaṭṭhena kesañci upanissayapaccayaṭṭhena mūlanti kusalamūlaṃ. Adosāmohānampi kusalamūlabhāve eseva nayo.

    ဣဒာနိ သဗ္ဗမ္ပိ တံ သင္ခေပေန စ ဝိတ္ထာရေန စ ဒေသိတမတ္ထံ နိဂမေန္တော ယတော ခော အာဝုသောတိအာဒိအပ္ပနာဝာရမာဟ။ တတ္ထ ဧဝံ အကုသလံ ပဇာနာတီတိ ဧဝံ ယထာနိဒ္ဒိဋ္ဌဒသာကုသလကမ္မပထဝသေန အကုသလံ ပဇာနာတိ။ ဧဝံ အကုသလမူလန္တိအာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။ ဧတ္တာဝတာ ဧကေန နယေန စတုသစ္စကမ္မဋ္ဌာနိကသ္သ ယာဝ အရဟတ္တာ နိယ္ယာနံ ကထိတံ ဟောတိ။ ကထံ? ဧတ္ထ ဟိ ဌပေတ္ဝာ အဘိဇ္ဈံ ဒသ အကုသလကမ္မပထာ စ ကုသလကမ္မပထာ စ ဒုက္ခသစ္စံ။ အဘိဇ္ဈာ စ လောဘော အကုသလမူလဉ္စာတိ ဣမေ ဒ္ဝေ ဓမ္မာ နိပ္ပရိယာယေန သမုဒယသစ္စံ။ ပရိယာယေန ပန သဗ္ဗေပိ ကမ္မပထာ ဒုက္ခသစ္စံ။ သဗ္ဗာနိ ကုသလာကုသလမူလာနိ သမုဒယသစ္စံ။ ဥဘိန္နံ အပ္ပဝတ္တိ နိရောဓသစ္စံ ။ ဒုက္ခံ ပရိဇာနန္တော သမုဒယံ ပဇဟမာနော နိရောဓံ ပဇာနန္တော အရိယမဂ္ဂော မဂ္ဂသစ္စန္တိ ဣတိ ဒ္ဝေ သစ္စာနိ သရူပေန ဝုတ္တာနိ, ဒ္ဝေ အာဝတ္တဟာရဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။

    Idāni sabbampi taṃ saṅkhepena ca vitthārena ca desitamatthaṃ nigamento yato kho āvusotiādiappanāvāramāha. Tattha evaṃ akusalaṃ pajānātīti evaṃ yathāniddiṭṭhadasākusalakammapathavasena akusalaṃ pajānāti. Evaṃ akusalamūlantiādīsupi eseva nayo. Ettāvatā ekena nayena catusaccakammaṭṭhānikassa yāva arahattā niyyānaṃ kathitaṃ hoti. Kathaṃ? Ettha hi ṭhapetvā abhijjhaṃ dasa akusalakammapathā ca kusalakammapathā ca dukkhasaccaṃ. Abhijjhā ca lobho akusalamūlañcāti ime dve dhammā nippariyāyena samudayasaccaṃ. Pariyāyena pana sabbepi kammapathā dukkhasaccaṃ. Sabbāni kusalākusalamūlāni samudayasaccaṃ. Ubhinnaṃ appavatti nirodhasaccaṃ . Dukkhaṃ parijānanto samudayaṃ pajahamāno nirodhaṃ pajānanto ariyamaggo maggasaccanti iti dve saccāni sarūpena vuttāni, dve āvattahāravasena veditabbāni.

    သော သဗ္ဗသော ရာဂာနုသယံ ပဟာယာတိ သော ဧဝံ အကုသလာဒီနိ ပဇာနန္တော သဗ္ဗာကာရေန ရာဂာနုသယံ ပဇဟိတ္ဝာ။ ပဋိဃာနုသယံ ပဋိဝိနောဒေတ္ဝာတိ ပဋိဃာနုသယဉ္စ သဗ္ဗာကာရေနေဝ နီဟရိတ္ဝာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧတ္တာဝတာ အနာဂာမိမဂ္ဂော ကထိတော။ အသ္မီတိ ဒိဋ္ဌိမာနာနုသယံ သမူဟနိတ္ဝာတိ ပဉ္စသု ခန္ဓေသု ကဉ္စိ ဓမ္မံ အနဝကာရီကရိတ္ဝာ ‘‘အသ္မီ’’တိ ဣမိနာ သမူဟဂ္ဂဟဏာကာရေန ပဝတ္တံ ဒိဋ္ဌိမာနာနုသယံ သမုဂ္ဃာဋေတ္ဝာ။

    So sabbaso rāgānusayaṃ pahāyāti so evaṃ akusalādīni pajānanto sabbākārena rāgānusayaṃ pajahitvā. Paṭighānusayaṃ paṭivinodetvāti paṭighānusayañca sabbākāreneva nīharitvāti vuttaṃ hoti. Ettāvatā anāgāmimaggo kathito. Asmīti diṭṭhimānānusayaṃ samūhanitvāti pañcasu khandhesu kañci dhammaṃ anavakārīkaritvā ‘‘asmī’’ti iminā samūhaggahaṇākārena pavattaṃ diṭṭhimānānusayaṃ samugghāṭetvā.

    တတ္ထ ဒိဋ္ဌိမာနာနုသယန္တိ ဒိဋ္ဌိသဒိသံ မာနာနုသယန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အယဉ္ဟိ မာနာနုသယော အသ္မီတိ ပဝတ္တတ္တာ ဒိဋ္ဌိသဒိသော ဟောတိ, တသ္မာ ဧဝံ ဝုတ္တော ။ ဣမဉ္စ အသ္မိမာနံ ဝိတ္ထာရတော ဝိညာတုကာမေန ခန္ဓိယဝဂ္ဂေ ခေမကသုတ္တံ (သံ. နိ. ၃.၈၉) ဩလောကေတဗ္ဗန္တိ။

    Tattha diṭṭhimānānusayanti diṭṭhisadisaṃ mānānusayanti vuttaṃ hoti. Ayañhi mānānusayo asmīti pavattattā diṭṭhisadiso hoti, tasmā evaṃ vutto . Imañca asmimānaṃ vitthārato viññātukāmena khandhiyavagge khemakasuttaṃ (saṃ. ni. 3.89) oloketabbanti.

    အဝိဇ္ဇံ ပဟာယာတိ ဝဋ္ဋမူလံ အဝိဇ္ဇံ ပဇဟိတ္ဝာ။ ဝိဇ္ဇံ ဥပ္ပာဒေတ္ဝာတိ တသ္သာ အဝိဇ္ဇာယ သမုဂ္ဃာဋိကံ အရဟတ္တမဂ္ဂဝိဇ္ဇံ ဥပ္ပာဒေတ္ဝာ။ ဧတ္တာဝတာ အရဟတ္တမဂ္ဂော ကထိတော။ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ ဒုက္ခသ္သန္တကရော ဟောတီတိ အသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ ဝဋ္ဋဒုက္ခသ္သ ပရိစ္ဆေဒကရော ဟောတိ။ ဧတ္တာဝတာပိ ခော, အာဝုသောတိ ဒေသနံ နိယ္ယာတေတိ, ဣမာယ ကမ္မပထဒေသနာယ ဝုတ္တမနသိကာရပ္ပဋိဝေဓဝသေနပီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။ ဧဝံ အနာဂာမိမဂ္ဂအရဟတ္တမဂ္ဂေဟိ ဒေသနံ နိဋ္ဌပေသီတိ။

    Avijjaṃ pahāyāti vaṭṭamūlaṃ avijjaṃ pajahitvā. Vijjaṃ uppādetvāti tassā avijjāya samugghāṭikaṃ arahattamaggavijjaṃ uppādetvā. Ettāvatā arahattamaggo kathito. Diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hotīti asmiṃyeva attabhāve vaṭṭadukkhassa paricchedakaro hoti. Ettāvatāpi kho, āvusoti desanaṃ niyyāteti, imāya kammapathadesanāya vuttamanasikārappaṭivedhavasenapīti vuttaṃ hoti. Sesaṃ vuttanayameva. Evaṃ anāgāmimaggaarahattamaggehi desanaṃ niṭṭhapesīti.

    ကုသလကမ္မပထဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Kusalakammapathavaṇṇanā niṭṭhitā.

    အာဟာရဝာရဝဏ္ဏနာ

    Āhāravāravaṇṇanā

    ၉၀. သာဓာဝုသောတိ ခော။ပေ.။ အာဂတော ဣမံ သဒ္ဓမ္မန္တိ ဧဝံ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တသ္သ ကုသလာကုသလမုခေန စတုသစ္စဒေသနံ သုတ္ဝာ တံ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တသ္သ ဘာသိတံ ‘‘သာဓာဝုသော’’တိ ဣမိနာ ဝစနေန တေ ဘိက္ခူ အဘိနန္ဒိတ္ဝာ ဣမသ္သေဝ ဝစနသ္သ သမုဋ္ဌာပကေန စိတ္တေန အနုမောဒိတ္ဝာ ဝစသာ သမ္ပဋိစ္ဆိတ္ဝာ စေတသာ သမ္ပိယာယိတ္ဝာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဣဒာနိ ယသ္မာ ထေရော နာနပ္ပကာရေန စတုသစ္စဒေသနံ ဒေသေတုံ ပဋိဗလော, ယထာဟ ‘‘သာရိပုတ္တော, ဘိက္ခဝေ, ပဟောတိ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ဝိတ္ထာရေန အာစိက္ခိတုံ ဒေသေတု’’န္တိ ယသ္မာ ဝာ ဥတ္တရိမ္ပိ ဒေသေတုကာမောဝ ဟုတ္ဝာ ‘‘ဧတ္တာဝတာပိ ခော’’တိ အဝစ, တသ္မာ အပရေနပိ နယေန သစ္စဒေသနံ သောတုကာမာ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဥတ္တရိံ ပဉ္ဟံ အပုစ္ဆိံသု။ တေန သယမေဝ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ဝိသ္သဇ္ဇိတပဉ္ဟတော ဥတ္တရိံ သိယာ ခော ပနာဝုသော, အညောပိ ပရိယာယော ဘဝေယ္ယ အညမ္ပိ ကာရဏန္တိ ဣမိနာ နယေန အညံ အတိရေကံ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိံသု, ပုရိမပဉ္ဟသ္သ ဝာ ဥပရိဘာဂေ ပုစ္ဆိံသူတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အထ နေသံ ဗ္ယာကရမာနော ထေရော သိယာ, အာဝုသောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထာယံ အနုတ္တာနပဒဝဏ္ဏနာ, အာဟာရန္တိ ပစ္စယံ။ ပစ္စယော ဟိ အာဟရတိ အတ္တနော ဖလံ, တသ္မာ ‘‘အာဟာရော’’တိ ဝုစ္စတိ။

    90.Sādhāvusoti kho…pe… āgato imaṃ saddhammanti evaṃ āyasmato sāriputtassa kusalākusalamukhena catusaccadesanaṃ sutvā taṃ āyasmato sāriputtassa bhāsitaṃ ‘‘sādhāvuso’’ti iminā vacanena te bhikkhū abhinanditvā imasseva vacanassa samuṭṭhāpakena cittena anumoditvā vacasā sampaṭicchitvā cetasā sampiyāyitvāti vuttaṃ hoti. Idāni yasmā thero nānappakārena catusaccadesanaṃ desetuṃ paṭibalo, yathāha ‘‘sāriputto, bhikkhave, pahoti cattāri ariyasaccāni vitthārena ācikkhituṃ desetu’’nti yasmā vā uttarimpi desetukāmova hutvā ‘‘ettāvatāpi kho’’ti avaca, tasmā aparenapi nayena saccadesanaṃ sotukāmā te bhikkhū āyasmantaṃ sāriputtaṃ uttariṃ pañhaṃ apucchiṃsu. Tena sayameva pucchitvā vissajjitapañhato uttariṃ siyā kho panāvuso, aññopi pariyāyo bhaveyya aññampi kāraṇanti iminā nayena aññaṃ atirekaṃ pañhaṃ pucchiṃsu, purimapañhassa vā uparibhāge pucchiṃsūti vuttaṃ hoti. Atha nesaṃ byākaramāno thero siyā, āvusotiādimāha. Tatthāyaṃ anuttānapadavaṇṇanā, āhāranti paccayaṃ. Paccayo hi āharati attano phalaṃ, tasmā ‘‘āhāro’’ti vuccati.

    ဘူတာနံ ဝာ သတ္တာနန္တိအာဒီသု ဘူတာတိ သဉ္ဇာတာ, နိဗ္ဗတ္တာ။ သမ္ဘဝေသီနန္တိ ယေ သမ္ဘဝံ ဇာတိံ နိဗ္ဗတ္တိံ ဧသန္တိ ဂဝေသန္တိ။ တတ္ထ စတူသု ယောနီသု အဏ္ဍဇဇလာဗုဇာ သတ္တာ ယာဝ အဏ္ဍကောသံ ဝတ္ထိကောသဉ္စ န ဘိန္ဒန္တိ, တာဝ သမ္ဘဝေသိနော နာမ။ အဏ္ဍကောသံ ဝတ္ထိကောသဉ္စ ဘိန္ဒိတ္ဝာ ဗဟိ နိက္ခန္တာ ဘူတာ နာမ။ သံသေဒဇာ ဩပပာတိကာ စ ပဌမစိတ္တက္ခဏေ သမ္ဘဝေသိနော နာမ။ ဒုတိယစိတ္တက္ခဏတော ပဘုတိ ဘူတာ နာမ။ ယေန ယေန ဝာ ဣရိယာပထေန ဇာယန္တိ, ယာဝ တေ တတော အညံ န ပာပုဏန္တိ, တာဝ သမ္ဘဝေသိနော နာမ။ တတော ပရံ ဘူတာ နာမ။

    Bhūtānaṃvā sattānantiādīsu bhūtāti sañjātā, nibbattā. Sambhavesīnanti ye sambhavaṃ jātiṃ nibbattiṃ esanti gavesanti. Tattha catūsu yonīsu aṇḍajajalābujā sattā yāva aṇḍakosaṃ vatthikosañca na bhindanti, tāva sambhavesino nāma. Aṇḍakosaṃ vatthikosañca bhinditvā bahi nikkhantā bhūtā nāma. Saṃsedajā opapātikā ca paṭhamacittakkhaṇe sambhavesino nāma. Dutiyacittakkhaṇato pabhuti bhūtā nāma. Yena yena vā iriyāpathena jāyanti, yāva te tato aññaṃ na pāpuṇanti, tāva sambhavesino nāma. Tato paraṃ bhūtā nāma.

    အထ ဝာ ဘူတာတိ ဇာတာ အဘိနိဗ္ဗတ္တာ, ယေ ဘူတာယေဝ န ပုန ဘဝိသ္သန္တီတိ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆန္တိ, တေသံ ခီဏာသဝာနမေတံ အဓိဝစနံ။ သမ္ဘဝမေသန္တီတိ သမ္ဘဝေသိနော။ အပ္ပဟီနဘဝသံယောဇနတ္တာ အာယတိမ္ပိ သမ္ဘဝံ ဧသန္တာနံ သေက္ခပုထုဇ္ဇနာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ဧဝံ သဗ္ဗထာပိ ဣမေဟိ ဒ္ဝီဟိ ပဒေဟိ သဗ္ဗသတ္တေ ပရိယာဒိယတိ။ ဝာသဒ္ဒော စေတ္ထ သမ္ပိဏ္ဍနတ္ထော, တသ္မာ ဘူတာနဉ္စ သမ္ဘဝေသီနဉ္စာတိ အယမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

    Atha vā bhūtāti jātā abhinibbattā, ye bhūtāyeva na puna bhavissantīti saṅkhyaṃ gacchanti, tesaṃ khīṇāsavānametaṃ adhivacanaṃ. Sambhavamesantīti sambhavesino. Appahīnabhavasaṃyojanattā āyatimpi sambhavaṃ esantānaṃ sekkhaputhujjanānametaṃ adhivacanaṃ. Evaṃ sabbathāpi imehi dvīhi padehi sabbasatte pariyādiyati. Vāsaddo cettha sampiṇḍanattho, tasmā bhūtānañca sambhavesīnañcāti ayamattho veditabbo.

    ဌိတိယာတိ ဌိတတ္ထံ။ အနုဂ္ဂဟာယာတိ အနုဂ္ဂဟတ္ထံ ဥပကာရတ္ထံ။ ဝစနဘေဒော စေသ, အတ္ထော ပန ဒ္ဝိန္နမ္ပိ ပဒာနံ ဧကောယေဝ။ အထ ဝာ ဌိတိယာတိ တသ္သ တသ္သ သတ္တသ္သ ဥပ္ပန္နဓမ္မာနံ အနုပ္ပဗန္ဓဝသေန အဝိစ္ဆေဒာယ။ အနုဂ္ဂဟာယာတိ အနုပ္ပန္နာနံ ဥပ္ပာဒာယ။ ဥဘောပိ စေတာနိ ဘူတာနံ ဌိတိယာ စေဝ အနုဂ္ဂဟာယ စ။ သမ္ဘဝေသီနံ ဝာ ဌိတိယာ စေဝ အနုဂ္ဂဟာယ စာတိ ဧဝံ ဥဘယတ္ထ ဒဋ္ဌဗ္ဗာနိ။ ကဗဠီကာရော အာဟာရောတိ ကဗဠံ ကတ္ဝာ အဇ္ဈောဟရိတဗ္ဗတော ကဗဠီကာရော အာဟာရော, ဩဒနကုမ္မာသာဒိဝတ္ထုကာယ ဩဇာယေတံ အဓိဝစနံ။ ဩဠာရိကော ဝာ သုခုမော ဝာတိ ဝတ္ထုဩဠာရိကတာယ ဩဠာရိကော, ဝတ္ထုသုခုမတာယ သုခုမော။ သဘာဝေန ပန သုခုမရူပပရိယာပန္နတ္တာ ကဗဠီကာရော အာဟာရော သုခုမောဝ ဟောတိ။ သာပိ စသ္သ ဝတ္ထုတော ဩဠာရိကတာ သုခုမတာ စ ဥပာဒာယုပာဒာယ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

    Ṭhitiyāti ṭhitatthaṃ. Anuggahāyāti anuggahatthaṃ upakāratthaṃ. Vacanabhedo cesa, attho pana dvinnampi padānaṃ ekoyeva. Atha vā ṭhitiyāti tassa tassa sattassa uppannadhammānaṃ anuppabandhavasena avicchedāya. Anuggahāyāti anuppannānaṃ uppādāya. Ubhopi cetāni bhūtānaṃ ṭhitiyā ceva anuggahāya ca. Sambhavesīnaṃ vā ṭhitiyā ceva anuggahāya cāti evaṃ ubhayattha daṭṭhabbāni. Kabaḷīkāro āhāroti kabaḷaṃ katvā ajjhoharitabbato kabaḷīkāro āhāro, odanakummāsādivatthukāya ojāyetaṃ adhivacanaṃ. Oḷāriko vā sukhumo vāti vatthuoḷārikatāya oḷāriko, vatthusukhumatāya sukhumo. Sabhāvena pana sukhumarūpapariyāpannattā kabaḷīkāro āhāro sukhumova hoti. Sāpi cassa vatthuto oḷārikatā sukhumatā ca upādāyupādāya veditabbā.

    ကုမ္ဘီလာနဉ္ဟိ အာဟာရံ ဥပာဒာယ မောရာနံ အာဟာရော သုခုမော။ ကုမ္ဘီလာ ကိရ ပာသာဏေ ဂိလန္တိ။ တေ စ နေသံ ကုစ္ဆိပ္ပတ္တာဝ ဝိလီယန္တိ။ မောရာ သပ္ပဝိစ္ဆိကာဒိပာဏေ ခာဒန္တိ။ မောရာနံ ပန အာဟာရံ ဥပာဒာယ တရစ္ဆာနံ အာဟာရော သုခုမော။ တေ ကိရ တိဝသ္သဆဍ္ဍိတာနိ ဝိသာဏာနိ စေဝ အဋ္ဌီနိ စ ခာဒန္တိ။ တာနိ စ နေသံ ခေဠေန တေမိတမတ္တေနေဝ ကန္ဒမူလံ ဝိယ မုဒုကာနိ ဟောန္တိ။ တရစ္ဆာနမ္ပိ အာဟာရံ ဥပာဒာယ ဟတ္ထီနံ အာဟာရော သုခုမော။ တေပိ နာနာရုက္ခသာခာယော ခာဒန္တိ။ ဟတ္ထီနံ အာဟာရတော ဂဝယဂောကဏ္ဏမိဂာဒီနံ အာဟာရော သုခုမော။ တေ ကိရ နိသ္သာရာနိ နာနာရုက္ခပဏ္ဏာဒီနိ ခာဒန္တိ။ တေသမ္ပိ အာဟာရတော ဂုန္နံ အာဟာရော သုခုမော။ တေ အလ္လသုက္ခတိဏာနိ ခာဒန္တိ။ တေသံ အာဟာရတော သသာနံ အာဟာရော သုခုမော။ သသာနံ အာဟာရတော သကုဏာနံ အာဟာရော သုခုမော။ သကုဏာနံ အာဟာရတော ပစ္စန္တဝာသီနံ အာဟာရော သုခုမော။ ပစ္စန္တဝာသီနံ အာဟာရတော ဂာမဘောဇကာနံ အာဟာရော သုခုမော။ ဂာမဘောဇကာနံ အာဟာရတော ရာဇရာဇမဟာမတ္တာနံ အာဟာရော သုခုမော။ တေသမ္ပိ အာဟာရတော စက္ကဝတ္တိနော အာဟာရော သုခုမော။ စက္ကဝတ္တိနော အာဟာရတော ဘုမ္မဒေဝာနံ အာဟာရော သုခုမော။ ဘုမ္မဒေဝာနံ အာဟာရတော စာတုမဟာရာဇိကာနံ အာဟာရော သုခုမော။ ဧဝံ ယာဝ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီနံ အာဟာရော ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော, တေသံ အာဟာရော သုခုမောတ္ဝေဝ နိဋ္ဌံ ပတ္တော။

    Kumbhīlānañhi āhāraṃ upādāya morānaṃ āhāro sukhumo. Kumbhīlā kira pāsāṇe gilanti. Te ca nesaṃ kucchippattāva vilīyanti. Morā sappavicchikādipāṇe khādanti. Morānaṃ pana āhāraṃ upādāya taracchānaṃ āhāro sukhumo. Te kira tivassachaḍḍitāni visāṇāni ceva aṭṭhīni ca khādanti. Tāni ca nesaṃ kheḷena temitamatteneva kandamūlaṃ viya mudukāni honti. Taracchānampi āhāraṃ upādāya hatthīnaṃ āhāro sukhumo. Tepi nānārukkhasākhāyo khādanti. Hatthīnaṃ āhārato gavayagokaṇṇamigādīnaṃ āhāro sukhumo. Te kira nissārāni nānārukkhapaṇṇādīni khādanti. Tesampi āhārato gunnaṃ āhāro sukhumo. Te allasukkhatiṇāni khādanti. Tesaṃ āhārato sasānaṃ āhāro sukhumo. Sasānaṃ āhārato sakuṇānaṃ āhāro sukhumo. Sakuṇānaṃ āhārato paccantavāsīnaṃ āhāro sukhumo. Paccantavāsīnaṃ āhārato gāmabhojakānaṃ āhāro sukhumo. Gāmabhojakānaṃ āhārato rājarājamahāmattānaṃ āhāro sukhumo. Tesampi āhārato cakkavattino āhāro sukhumo. Cakkavattino āhārato bhummadevānaṃ āhāro sukhumo. Bhummadevānaṃ āhārato cātumahārājikānaṃ āhāro sukhumo. Evaṃ yāva paranimmitavasavattīnaṃ āhāro vitthāretabbo, tesaṃ āhāro sukhumotveva niṭṭhaṃ patto.

    ဧတ္ထ စ ဩဠာရိကေ ဝတ္ထုသ္မိံ ဩဇာ ပရိတ္တာ ဟောတိ ဒုဗ္ဗလာ, သုခုမေ ဗလဝတီ။ တထာ ဟိ ဧကပတ္တပူရမ္ပိ ယာဂုံ ပီဝတော မုဟုတ္တေနေဝ ဇိဃစ္ဆိတော ဟောတိ, ယံကဉ္စိဒေဝ ခာဒိတုကာမော။ သပ္ပိံ ပန ပသဋမတ္တံ ပိဝိတ္ဝာ ဒိဝသံ အဘောတ္တုကာမော ဟောတိ။ တတ္ထ ဝတ္ထု ပရိသ္သမံ ဝိနောဒေတိ, န ပန သက္ကောတိ ပာလေတုံ။ ဩဇာ ပာလေတိ, န သက္ကောတိ ပရိသ္သမံ ဝိနောဒေတုံ။ ဒ္ဝေ ပန ဧကတော ဟုတ္ဝာ ပရိသ္သမဉ္စေဝ ဝိနောဒေန္တိ ပာလေန္တိ စာတိ။

    Ettha ca oḷārike vatthusmiṃ ojā parittā hoti dubbalā, sukhume balavatī. Tathā hi ekapattapūrampi yāguṃ pīvato muhutteneva jighacchito hoti, yaṃkañcideva khāditukāmo. Sappiṃ pana pasaṭamattaṃ pivitvā divasaṃ abhottukāmo hoti. Tattha vatthu parissamaṃ vinodeti, na pana sakkoti pāletuṃ. Ojā pāleti, na sakkoti parissamaṃ vinodetuṃ. Dve pana ekato hutvā parissamañceva vinodenti pālenti cāti.

    ဖသ္သော ဒုတိယောတိ စက္ခုသမ္ဖသ္သာဒိ ဆဗ္ဗိဓောပိ ဖသ္သော။ ဧတေသု စတူသု အာဟာရေသု ဒုတိယော အာဟာရောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဒေသနာနယော ဧဝ စေသ။ တသ္မာ ဣမိနာ နာမ ကာရဏေန ဒုတိယော ဝာ တတိယော ဝာတိ ဣဒမေတ္ထ န ဂဝေသိတဗ္ဗံ။ မနောသဉ္စေတနာတိ စေတနာ ဧဝ ဝုစ္စတိ။ ဝိညာဏန္တိ ယံကိဉ္စိ စိတ္တံ။

    Phassodutiyoti cakkhusamphassādi chabbidhopi phasso. Etesu catūsu āhāresu dutiyo āhāroti veditabbo. Desanānayo eva cesa. Tasmā iminā nāma kāraṇena dutiyo vā tatiyo vāti idamettha na gavesitabbaṃ. Manosañcetanāti cetanā eva vuccati. Viññāṇanti yaṃkiñci cittaṃ.

    ဧတ္ထာဟ, ယဒိ ပစ္စယဋ္ဌော အာဟာရဋ္ဌော, အထ ကသ္မာ အညေသုပိ သတ္တာနံ ပစ္စယေသု ဝိဇ္ဇမာနေသု ဣမေယေဝ စတ္တာရော ဝုတ္တာတိ? ဝုစ္စတေ, အဇ္ဈတ္တိကသန္တတိယာ ဝိသေသပစ္စယတ္တာ။ ဝိသေသပစ္စယော ဟိ ကဗဠီကာရာဟာရဘက္ခာနံ သတ္တာနံ ရူပကာယသ္သ ကဗဠီကာရော အာဟာရော။ နာမကာယေ ဝေဒနာယ ဖသ္သော, ဝိညာဏသ္သ မနောသဉ္စေတနာ, နာမရူပသ္သ ဝိညာဏံ။ ယထာဟ –

    Etthāha, yadi paccayaṭṭho āhāraṭṭho, atha kasmā aññesupi sattānaṃ paccayesu vijjamānesu imeyeva cattāro vuttāti? Vuccate, ajjhattikasantatiyā visesapaccayattā. Visesapaccayo hi kabaḷīkārāhārabhakkhānaṃ sattānaṃ rūpakāyassa kabaḷīkāro āhāro. Nāmakāye vedanāya phasso, viññāṇassa manosañcetanā, nāmarūpassa viññāṇaṃ. Yathāha –

    ‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အယံ ကာယော အာဟာရဋ္ဌိတိကော, အာဟာရံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌတိ, အနာဟာရော နော တိဋ္ဌတိ။ တထာ ဖသ္သပစ္စယာ ဝေဒနာ, သင္ခာရပစ္စယာ ဝိညာဏံ, ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’’န္တိ။

    ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, ayaṃ kāyo āhāraṭṭhitiko, āhāraṃ paṭicca tiṭṭhati, anāhāro no tiṭṭhati. Tathā phassapaccayā vedanā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpa’’nti.

    ကော ပနေတ္ထ အာဟာရော, ကိံ အာဟရတီတိ? ကဗဠီကာရာဟာရော ဩဇဋ္ဌမကရူပာနိ အာဟရတိ။ ဖသ္သာဟာရော တိသ္သော ဝေဒနာ, မနောသဉ္စေတနာဟာရော တယော ဘဝေ, ဝိညာဏာဟာရော ပဋိသန္ဓိနာမရူပန္တိ။

    Ko panettha āhāro, kiṃ āharatīti? Kabaḷīkārāhāro ojaṭṭhamakarūpāni āharati. Phassāhāro tisso vedanā, manosañcetanāhāro tayo bhave, viññāṇāhāro paṭisandhināmarūpanti.

    ကထံ? ကဗဠီကာရာဟာရော တာဝ မုခေ ဌပိတမတ္တောယေဝ အဋ္ဌ ရူပာနိ သမုဋ္ဌာပေတိ။ ဒန္တဝိစုဏ္ဏိတံ ပန အဇ္ဈောဟရိယမာနံ ဧကေကံ သိတ္ထံ အဋ္ဌဋ္ဌ ရူပာနိ သမုဋ္ဌာပေတိယေဝ။ ဧဝံ ဩဇဋ္ဌမကရူပာနိ အာဟရတိ။

    Kathaṃ? Kabaḷīkārāhāro tāva mukhe ṭhapitamattoyeva aṭṭha rūpāni samuṭṭhāpeti. Dantavicuṇṇitaṃ pana ajjhohariyamānaṃ ekekaṃ sitthaṃ aṭṭhaṭṭha rūpāni samuṭṭhāpetiyeva. Evaṃ ojaṭṭhamakarūpāni āharati.

    ဖသ္သာဟာရော ပန သုခဝေဒနိယော ဖသ္သော ဥပ္ပဇ္ဇမာနော သုခဝေဒနံ အာဟရတိ, တထာ ဒုက္ခဝေဒနိယော ဒုက္ခံ, အဒုက္ခမသုခဝေဒနိယော အဒုက္ခမသုခန္တိ ဧဝံ သဗ္ဗထာပိ ဖသ္သာဟာရော တိသ္သော ဝေဒနာ အာဟရတိ။

    Phassāhāro pana sukhavedaniyo phasso uppajjamāno sukhavedanaṃ āharati, tathā dukkhavedaniyo dukkhaṃ, adukkhamasukhavedaniyo adukkhamasukhanti evaṃ sabbathāpi phassāhāro tisso vedanā āharati.

    မနောသဉ္စေတနာဟာရော ကာမဘဝူပဂံ ကမ္မံ ကာမဘဝံ အာဟရတိ, ရူပာရူပဘဝူပဂာနိ တံ တံ ဘဝံ။ ဧဝံ သဗ္ဗထာပိ မနောသဉ္စေတနာဟာရော တယော ဘဝေ အာဟရတိ။

    Manosañcetanāhāro kāmabhavūpagaṃ kammaṃ kāmabhavaṃ āharati, rūpārūpabhavūpagāni taṃ taṃ bhavaṃ. Evaṃ sabbathāpi manosañcetanāhāro tayo bhave āharati.

    ဝိညာဏာဟာရော ပန ယေ စ ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ တံသမ္ပယုတ္တကာ တယော ခန္ဓာ, ယာနိ စ တိသန္တတိဝသေန တိံသရူပာနိ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, သဟဇာတာဒိပစ္စယနယေန တာနိ အာဟရတီတိ ဝုစ္စတိ။ ဧဝံ ဝိညာဏာဟာရော ပဋိသန္ဓိနာမရူပံ အာဟရတီတိ။

    Viññāṇāhāro pana ye ca paṭisandhikkhaṇe taṃsampayuttakā tayo khandhā, yāni ca tisantativasena tiṃsarūpāni uppajjanti, sahajātādipaccayanayena tāni āharatīti vuccati. Evaṃ viññāṇāhāro paṭisandhināmarūpaṃ āharatīti.

    ဧတ္ထ စ မနောသဉ္စေတနာဟာရော တယော ဘဝေ အာဟရတီတိ သာသဝာ ကုသလာကုသလစေတနာဝ ဝုတ္တာ။ ဝိညာဏံ ပဋိသန္ဓိနာမရူပံ အာဟရတီတိ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏမေဝ ဝုတ္တံ ။ အဝိသေသေန ပန တံသမ္ပယုတ္တတံသမုဋ္ဌာနဓမ္မာနံ အာဟရဏတော ပေတေ အာဟာရာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

    Ettha ca manosañcetanāhāro tayo bhave āharatīti sāsavā kusalākusalacetanāva vuttā. Viññāṇaṃ paṭisandhināmarūpaṃ āharatīti paṭisandhiviññāṇameva vuttaṃ . Avisesena pana taṃsampayuttataṃsamuṭṭhānadhammānaṃ āharaṇato pete āhārāti veditabbā.

    ဧတေသု စတူသု အာဟာရေသု ကဗဠီကာရာဟာရော ဥပတ္ထမ္ဘေန္တော အာဟာရကိစ္စံ သာဓေတိ။ ဖသ္သော ဖုသန္တောယေဝ, မနောသဉ္စေတနာ အာယူဟမာနာဝ။ ဝိညာဏံ ဝိဇာနန္တမေဝ။

    Etesu catūsu āhāresu kabaḷīkārāhāro upatthambhento āhārakiccaṃ sādheti. Phasso phusantoyeva, manosañcetanā āyūhamānāva. Viññāṇaṃ vijānantameva.

    ကထံ? ကဗဠီကာရာဟာရော ဟိ ဥပတ္ထမ္ဘေန္တောယေဝ ကာယဋ္ဌပနေန သတ္တာနံ ဌိတိယာ ဟောတိ။ ကမ္မဇနိတောပိ ဟိ အယံ ကာယော ကဗဠီကာရာဟာရေန ဥပတ္ထမ္ဘိတော ဒသပိ ဝသ္သာနိ ဝသ္သသတမ္ပိ ယာဝ အာယုပရိမာဏံ တိဋ္ဌတိ။ ယထာ ကိံ? ယထာ မာတုယာ ဇနိတောပိ ဒာရကော ဓာတိယာ ထညာဒီနိ ပာယေတ္ဝာ ပောသိယမာနောဝ စိရံ တိဋ္ဌတိ, ယထာ စုပတ္ထမ္ဘေန ဥပတ္ထမ္ဘိတဂေဟံ။ ဝုတ္တမ္ပိ စေတံ –

    Kathaṃ? Kabaḷīkārāhāro hi upatthambhentoyeva kāyaṭṭhapanena sattānaṃ ṭhitiyā hoti. Kammajanitopi hi ayaṃ kāyo kabaḷīkārāhārena upatthambhito dasapi vassāni vassasatampi yāva āyuparimāṇaṃ tiṭṭhati. Yathā kiṃ? Yathā mātuyā janitopi dārako dhātiyā thaññādīni pāyetvā posiyamānova ciraṃ tiṭṭhati, yathā cupatthambhena upatthambhitagehaṃ. Vuttampi cetaṃ –

    ‘‘ယထာ မဟာရာဇ ဂေဟေ ပတန္တေ အညေန ဒာရုနာ ဥပတ္ထမ္ဘေန္တိ, အညေန ဒာရုနာ ဥပတ္ထမ္ဘိတံ သန္တံ ဧဝံ တံ ဂေဟံ န ပတတိ, ဧဝမေဝ ခော မဟာရာဇ အယံ ကာယော အာဟာရဋ္ဌိတိကော, အာဟာရံ ပဋိစ္စ တိဋ္ဌတီ’’တိ။

    ‘‘Yathā mahārāja gehe patante aññena dārunā upatthambhenti, aññena dārunā upatthambhitaṃ santaṃ evaṃ taṃ gehaṃ na patati, evameva kho mahārāja ayaṃ kāyo āhāraṭṭhitiko, āhāraṃ paṭicca tiṭṭhatī’’ti.

    ဧဝံ ကဗဠီကာရော အာဟာရော ဥပတ္ထမ္ဘေန္တော အာဟာရကိစ္စံ သာဓေတိ။ ဧဝံ သာဓေန္တောပိ စ ကဗဠီကာရော အာဟာရော ဒ္ဝိန္နံ ရူပသန္တတီနံ ပစ္စယော ဟောတိ အာဟာရသမုဋ္ဌာနသ္သ စ ဥပာဒိန္နသ္သ စ။ ကမ္မဇာနံ အနုပာလကော ဟုတ္ဝာ ပစ္စယော ဟောတိ။ အာဟာရသမုဋ္ဌာနာနံ ဇနကော ဟုတ္ဝာ ပစ္စယော ဟောတိ။

    Evaṃ kabaḷīkāro āhāro upatthambhento āhārakiccaṃ sādheti. Evaṃ sādhentopi ca kabaḷīkāro āhāro dvinnaṃ rūpasantatīnaṃ paccayo hoti āhārasamuṭṭhānassa ca upādinnassa ca. Kammajānaṃ anupālako hutvā paccayo hoti. Āhārasamuṭṭhānānaṃ janako hutvā paccayo hoti.

    ဖသ္သော ပန သုခာဒိဝတ္ထုဘူတံ အာရမ္မဏံ ဖုသန္တောယေဝ သုခာဒိဝေဒနာပဝတ္တနေန သတ္တာနံ ဌိတိယာ ဟောတိ။ မနောသဉ္စေတနာ ကုသလာကုသလကမ္မဝသေန အာယူဟမာနာယေဝ ဘဝမူလနိပ္ဖာဒနတော သတ္တာနံ ဌိတိယာ ဟောတိ။ ဝိညာဏံ ဝိဇာနန္တမေဝ နာမရူပပ္ပဝတ္တနေန သတ္တာနံ ဌိတိယာ ဟောတိ။

    Phasso pana sukhādivatthubhūtaṃ ārammaṇaṃ phusantoyeva sukhādivedanāpavattanena sattānaṃ ṭhitiyā hoti. Manosañcetanā kusalākusalakammavasena āyūhamānāyeva bhavamūlanipphādanato sattānaṃ ṭhitiyā hoti. Viññāṇaṃ vijānantameva nāmarūpappavattanena sattānaṃ ṭhitiyā hoti.

    ဧဝံ ဥပတ္ထမ္ဘနာဒိဝသေန အာဟာရကိစ္စံ သာဓယမာနေသု ပနေတေသု စတ္တာရိ ဘယာနိ ဒဋ္ဌဗ္ဗာနိ။ သေယ္ယထိဒံ, ကဗဠီကာရာဟာရေ နိကန္တိယေဝ ဘယံ, ဖသ္သေ ဥပဂမနမေဝ, မနောသဉ္စေတနာယ အာယူဟနမေဝ, ဝိညာဏေ အဘိနိပာတောယေဝ ဘယန္တိ။ ကိံ ကာရဏာ? ကဗဠီကာရာဟာရေ ဟိ နိကန္တိံ ကတ္ဝာ သီတာဒီနံ ပုရေက္ခတာ သတ္တာ အာဟာရတ္ထာယ မုဒ္ဒာဂဏနာဒိကမ္မာနိ ကရောန္တာ အနပ္ပကံ ဒုက္ခံ နိဂစ္ဆန္တိ။ ဧကစ္စေ စ ဣမသ္မိံ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာပိ ဝေဇ္ဇကမ္မာဒိကာယ အနေသနာယ အာဟာရံ ပရိယေသန္တာ ဒိဋ္ဌေပိ ဓမ္မေ ဂာရယ္ဟာ ဟောန္တိ။ သမ္ပရာယေပိ တသ္သ သင္ဃာဋိပိ အာဒိတ္တာ သမ္ပဇ္ဇလိတာတိအာဒိနာ လက္ခဏသံယုတ္တေ ဝုတ္တနယေန သမဏပေတာ ဟောန္တိ။ ဣမိနာဝ တာဝ ကာရဏေန ကဗဠီကာရာဟာရေ နိကန္တိယေဝ ဘယန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

    Evaṃ upatthambhanādivasena āhārakiccaṃ sādhayamānesu panetesu cattāri bhayāni daṭṭhabbāni. Seyyathidaṃ, kabaḷīkārāhāre nikantiyeva bhayaṃ, phasse upagamanameva, manosañcetanāya āyūhanameva, viññāṇe abhinipātoyeva bhayanti. Kiṃ kāraṇā? Kabaḷīkārāhāre hi nikantiṃ katvā sītādīnaṃ purekkhatā sattā āhāratthāya muddāgaṇanādikammāni karontā anappakaṃ dukkhaṃ nigacchanti. Ekacce ca imasmiṃ sāsane pabbajitvāpi vejjakammādikāya anesanāya āhāraṃ pariyesantā diṭṭhepi dhamme gārayhā honti. Samparāyepi tassa saṅghāṭipi ādittā sampajjalitātiādinā lakkhaṇasaṃyutte vuttanayena samaṇapetā honti. Imināva tāva kāraṇena kabaḷīkārāhāre nikantiyeva bhayanti veditabbā.

    ဖသ္သံ ဥပဂစ္ဆန္တာပိ ဖသ္သသ္သာဒိနော ပရေသံ ရက္ခိတဂောပိတေသု ဒာရာဒီသု ဘဏ္ဍေသု အပရဇ္ဈန္တိ။ တေ သဟ ဘဏ္ဍေန ဘဏ္ဍသာမိကာ ဂဟေတ္ဝာ ခဏ္ဍာခဏ္ဍိကံ ဝာ ဆိန္ဒိတ္ဝာ သင္ကာရကူဋေသု ဆဍ္ဍေန္တိ။ ရညော ဝာ နိယ္ယာတေန္တိ။ တတော နေ ရာဇာ ဝိဝိဓာ ကမ္မကာရဏာ ကာရာပေတိ။ ကာယသ္သ စ ဘေဒာ ဒုဂ္ဂတိ နေသံ ပာဋိကင္ခာ ဟောတိ။ ဣတိ ဖသ္သသ္သာဒမူလကံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကမ္ပိ သမ္ပရာယိကမ္ပိ ဘယံ သဗ္ဗမာဂတမေဝ ဟောတိ။ ဣမိနာ ကာရဏေန ဖသ္သာဟာရေ ဥပဂမနမေဝ ဘယန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

    Phassaṃ upagacchantāpi phassassādino paresaṃ rakkhitagopitesu dārādīsu bhaṇḍesu aparajjhanti. Te saha bhaṇḍena bhaṇḍasāmikā gahetvā khaṇḍākhaṇḍikaṃ vā chinditvā saṅkārakūṭesu chaḍḍenti. Rañño vā niyyātenti. Tato ne rājā vividhā kammakāraṇā kārāpeti. Kāyassa ca bhedā duggati nesaṃ pāṭikaṅkhā hoti. Iti phassassādamūlakaṃ diṭṭhadhammikampi samparāyikampi bhayaṃ sabbamāgatameva hoti. Iminā kāraṇena phassāhāre upagamanameva bhayanti veditabbaṃ.

    ကုသလာကုသလကမ္မာယူဟနေနေဝ ပန တမ္မူလကံ တီသု ဘဝေသု ဘယံ သဗ္ဗမာဂတံယေဝ ဟောတိ။ ဣမိနာ ကာရဏေန မနောသဉ္စေတနာဟာရေ အာယူဟနမေဝ ဘယန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။

    Kusalākusalakammāyūhaneneva pana tammūlakaṃ tīsu bhavesu bhayaṃ sabbamāgataṃyeva hoti. Iminā kāraṇena manosañcetanāhāre āyūhanameva bhayanti veditabbaṃ.

    ပဋိသန္ဓိဝိညာဏဉ္စ ယသ္မိံ ယသ္မိံ ဌာနေ အဘိနိပတတိ, တသ္မိံ တသ္မိံ ဌာနေ ပဋိသန္ဓိနာမရူပံ ဂဟေတ္ဝာဝ နိဗ္ဗတ္တတိ, တသ္မိဉ္စ နိဗ္ဗတ္တေ သဗ္ဗဘယာနိ နိဗ္ဗတ္တာနိယေဝ ဟောန္တိ, တမ္မူလကတ္တာတိ, ဣမိနာ ကာရဏေန ဝိညာဏာဟာရေ အဘိနိပာတောယေဝ ဘယန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

    Paṭisandhiviññāṇañca yasmiṃ yasmiṃ ṭhāne abhinipatati, tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne paṭisandhināmarūpaṃ gahetvāva nibbattati, tasmiñca nibbatte sabbabhayāni nibbattāniyeva honti, tammūlakattāti, iminā kāraṇena viññāṇāhāre abhinipātoyeva bhayanti veditabbo.

    ဧဝံ သဘယေသု ပန ဣမေသု အာဟာရေသု သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ကဗဠီကာရာဟာရေ နိကန္တိပရိယာဒာနတ္ထံ ‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဒ္ဝေ ဇာယမ္ပတိကာ’’တိအာဒိနာ (သံ. နိ. ၂.၆၃) နယေန ပုတ္တမံသူပမံ ဒေသေသိ။ ဖသ္သာဟာရေ နိကန္တိပရိယာဒာနတ္ထံ ‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဂာဝီ နိစ္စမ္မာ’’တိအာဒိနာ နယေန နိစ္စမ္မဂာဝူပမံ ဒေသေသိ။ မနောသဉ္စေတနာဟာရေ နိကန္တိပရိယာဒာနတ္ထံ ‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အင္ဂာရကာသူ’’တိအာဒိနာ နယေန အင္ဂာရကာသူပမံ ဒေသေသိ။ ဝိညာဏာဟာရေ နိကန္တိပရိယာဒာနတ္ထံ ‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, စောရံ အာဂုစာရိ’’န္တိအာဒိနာ နယေန သတ္တိသတာဟတူပမံ ဒေသေသိ။

    Evaṃ sabhayesu pana imesu āhāresu sammāsambuddho kabaḷīkārāhāre nikantipariyādānatthaṃ ‘‘seyyathāpi, bhikkhave, dve jāyampatikā’’tiādinā (saṃ. ni. 2.63) nayena puttamaṃsūpamaṃ desesi. Phassāhāre nikantipariyādānatthaṃ ‘‘seyyathāpi, bhikkhave, gāvī niccammā’’tiādinā nayena niccammagāvūpamaṃ desesi. Manosañcetanāhāre nikantipariyādānatthaṃ ‘‘seyyathāpi, bhikkhave, aṅgārakāsū’’tiādinā nayena aṅgārakāsūpamaṃ desesi. Viññāṇāhāre nikantipariyādānatthaṃ ‘‘seyyathāpi, bhikkhave, coraṃ āgucāri’’ntiādinā nayena sattisatāhatūpamaṃ desesi.

    တတ္ရာယံ ဘူတမတ္ထံ ကတ္ဝာ သင္ခေပတော အတ္ထယောဇနာ, ဒ္ဝေ ကိရ ဇာယမ္ပတိကာ ပုတ္တံ ဂဟေတ္ဝာ ပရိတ္တေန ပာထေယ္ယေန ယောဇနသတိကံ ကန္တာရမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိံသု။ တေသံ ပညာသ ယောဇနာနိ ဂန္တ္ဝာ ပာထေယ္ယံ နိဋ္ဌာသိ။ တေ ခုပ္ပိပာသာတုရာ ဝိရဠစ္ဆာယာယံ နိသီဒိံသု။ တတော ပုရိသော ဘရိယံ အာဟ ‘‘ဘဒ္ဒေ ဣတော သမန္တာ ပညာသ ယောဇနာနိ ဂာမော ဝာ နိဂမော ဝာ နတ္ထိ, တသ္မာ ယံ တံ ပုရိသေန ကာတဗ္ဗံ ဗဟုမ္ပိ ကသိဂောရက္ခာဒိကမ္မံ, န ဒာနိ သက္ကာ တံ မယာ ကာတုံ, ဧဟိ မံ မာရေတ္ဝာ ဥပဍ္ဎမံသံ ခာဒိတ္ဝာ ဥပဍ္ဎံ ပာထေယ္ယံ ကတ္ဝာ ပုတ္တေန သဒ္ဓိံ ကန္တာရံ နိတ္ထရာဟီ’’တိ။ သာပိ အာဟ ‘‘သာမိ မယာ ဒာနိ ယံ တံ ဣတ္ထိယာ ကာတဗ္ဗံ ဗဟုမ္ပိ သုတ္တကန္တနာဒိကမ္မံ, တံ ကာတုံ န သက္ကာ, ဧဟိ မံ မာရေတ္ဝာ ဥပဍ္ဎမံသံ ခာဒိတ္ဝာ ဥပဍ္ဎံ ပာထေယ္ယံ ကတ္ဝာ ပုတ္တေန သဒ္ဓိံ ကန္တာရံ နိတ္ထရာဟီ’’တိ။ တတော သော တံ အာဟ ‘‘ဘဒ္ဒေ မာတုဂာမမရဏေန ဒ္ဝိန္နံ မရဏံ ပညာယတိ။ န ဟိ မန္ဒော ကုမာရော မာတရံ ဝိနာ ဇီဝိတုံ သက္ကောတိ။ ယဒိ ပန မယံ ဇီဝာမ, ပုန ဒာရကံ လဘေယ္ယာမ, ဟန္ဒ ဒာနိ ပုတ္တကံ မာရေတ္ဝာ မံသံ ဂဟေတ္ဝာ ကန္တာရံ နိတ္ထရာမာ’’တိ။

    Tatrāyaṃ bhūtamatthaṃ katvā saṅkhepato atthayojanā, dve kira jāyampatikā puttaṃ gahetvā parittena pātheyyena yojanasatikaṃ kantāramaggaṃ paṭipajjiṃsu. Tesaṃ paññāsa yojanāni gantvā pātheyyaṃ niṭṭhāsi. Te khuppipāsāturā viraḷacchāyāyaṃ nisīdiṃsu. Tato puriso bhariyaṃ āha ‘‘bhadde ito samantā paññāsa yojanāni gāmo vā nigamo vā natthi, tasmā yaṃ taṃ purisena kātabbaṃ bahumpi kasigorakkhādikammaṃ, na dāni sakkā taṃ mayā kātuṃ, ehi maṃ māretvā upaḍḍhamaṃsaṃ khāditvā upaḍḍhaṃ pātheyyaṃ katvā puttena saddhiṃ kantāraṃ nittharāhī’’ti. Sāpi āha ‘‘sāmi mayā dāni yaṃ taṃ itthiyā kātabbaṃ bahumpi suttakantanādikammaṃ, taṃ kātuṃ na sakkā, ehi maṃ māretvā upaḍḍhamaṃsaṃ khāditvā upaḍḍhaṃ pātheyyaṃ katvā puttena saddhiṃ kantāraṃ nittharāhī’’ti. Tato so taṃ āha ‘‘bhadde mātugāmamaraṇena dvinnaṃ maraṇaṃ paññāyati. Na hi mando kumāro mātaraṃ vinā jīvituṃ sakkoti. Yadi pana mayaṃ jīvāma, puna dārakaṃ labheyyāma, handa dāni puttakaṃ māretvā maṃsaṃ gahetvā kantāraṃ nittharāmā’’ti.

    တတော မာတာ ပုတ္တမာဟ ‘‘တာတ ပိတု သန္တိကံ ဂစ္ဆာဟီ’’တိ။ သော အဂမာသိ။ အထသ္သ ပိတာ ‘‘မယာ ပုတ္တကံ ပောသေသ္သာမီတိ ကသိဂောရက္ခာဒီဟိ အနပ္ပကံ ဒုက္ခမနုဘူတံ, န သက္ကောမိ ပုတ္တံ မာရေတုံ, တ္ဝံယေဝ တဝ ပုတ္တကံ မာရေဟီ’’တိ ဝတ္ဝာ ‘‘တာတ မာတုသန္တိကမေဝ ဂစ္ဆာဟီ’’တိ အာဟ။ သော အဂမာသိ။ အထသ္သ မာတာပိ ‘‘မယာ ပုတ္တံ ပတ္ထေန္တိယာ ဂောဝတကုက္ကုရဝတဒေဝတာယာစနာဒီဟိပိ တာဝ အနပ္ပကံ ဒုက္ခံ အနုဘူတံ, ကော ပန ဝာဒော ကုစ္ဆိနာ ပရိဟရန္တိယာ? န သက္ကာဟံ ပုတ္တံ မာရေတု’’န္တိ ဝတ္ဝာ ‘‘တာတ ပိတုသန္တိကံယေဝ ဂစ္ဆာဟီ’’တိ အာဟ။ ဧဝံ သော ဒ္ဝိန္နံ အန္တရာ ဂစ္ဆန္တောယေဝ မတော။ တေ တံ ဒိသ္ဝာ ပရိဒေဝိတ္ဝာ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ မံသာနိ ဂဟေတ္ဝာ ခာဒန္တာ ပက္ကမိံသု။ တေသံ သော ပုတ္တမံသာဟာရော နဝဟိ ကာရဏေဟိ ပဋိကုလတ္တာ နေဝ ဒဝာယ ဟောတိ, န မဒာယ န မဏ္ဍနာယ န ဝိဘူသနာယ, ကေဝလံ ကန္တာရနိတ္ထရဏတ္ထာယေဝ ဟောတိ။

    Tato mātā puttamāha ‘‘tāta pitu santikaṃ gacchāhī’’ti. So agamāsi. Athassa pitā ‘‘mayā puttakaṃ posessāmīti kasigorakkhādīhi anappakaṃ dukkhamanubhūtaṃ, na sakkomi puttaṃ māretuṃ, tvaṃyeva tava puttakaṃ mārehī’’ti vatvā ‘‘tāta mātusantikameva gacchāhī’’ti āha. So agamāsi. Athassa mātāpi ‘‘mayā puttaṃ patthentiyā govatakukkuravatadevatāyācanādīhipi tāva anappakaṃ dukkhaṃ anubhūtaṃ, ko pana vādo kucchinā pariharantiyā? Na sakkāhaṃ puttaṃ māretu’’nti vatvā ‘‘tāta pitusantikaṃyeva gacchāhī’’ti āha. Evaṃ so dvinnaṃ antarā gacchantoyeva mato. Te taṃ disvā paridevitvā pubbe vuttanayeneva maṃsāni gahetvā khādantā pakkamiṃsu. Tesaṃ so puttamaṃsāhāro navahi kāraṇehi paṭikulattā neva davāya hoti, na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya, kevalaṃ kantāranittharaṇatthāyeva hoti.

    ကတမေဟိ နဝဟိ ကာရဏေဟိ ပဋိကူလောတိ စေ? သဇာတိမံသတာယ ဉာတိမံသတာယ ပုတ္တမံသတာယ ပိယပုတ္တမံသတာယ တရုဏမံသတာယ အာမကမံသတာယ အဂောရသမံသတာယ အလောဏတာယ အဓူပိတတာယာတိ။ တသ္မာ ယော ဘိက္ခု ကဗဠီကာရာဟာရံ ဧဝံ ပုတ္တမံသသဒိသံ ပသ္သတိ , သော တတ္ထ နိကန္တိံ ပရိယာဒိယတိ။ အယံ တာဝ ပုတ္တမံသူပမာယံ အတ္ထယောဇနာ။

    Katamehi navahi kāraṇehi paṭikūloti ce? Sajātimaṃsatāya ñātimaṃsatāya puttamaṃsatāya piyaputtamaṃsatāya taruṇamaṃsatāya āmakamaṃsatāya agorasamaṃsatāya aloṇatāya adhūpitatāyāti. Tasmā yo bhikkhu kabaḷīkārāhāraṃ evaṃ puttamaṃsasadisaṃ passati , so tattha nikantiṃ pariyādiyati. Ayaṃ tāva puttamaṃsūpamāyaṃ atthayojanā.

    နိစ္စမ္မဂာဝူပမာယံ ပန ယထာ သာ ဂာဝီ ဂီဝတော ယာဝ ခုရာ, တာဝ စမ္မံ ဥဒ္ဒာလေတ္ဝာ မုတ္တာ ယံ ယဒေဝ နိသ္သာယ တိဋ္ဌတိ, တတ္ထ ပာဏကေဟိ ခဇ္ဇမာနာ ဒုက္ခသ္သေဝာဓိကရဏံ ဟောတိ, ဧဝံ ဖသ္သောပိ ယံ ယဒေဝ ဝတ္ထုံ အာရမ္မဏံ ဝာ နိသ္သာယ တိဋ္ဌတိ, တံတံဝတ္ထာရမ္မဏသမ္ဘဝသ္သ ဝေဒယိတဒုက္ခသ္သ အဓိကရဏမေဝ ဟောတိ။ တသ္မာ ယော ဘိက္ခု ဖသ္သာဟာရံ ဧဝံ နိစ္စမ္မဂာဝိသဒိသံ ပသ္သတိ , သော တတ္ထ နိကန္တိံ ပရိယာဒိယတိ, အယံ နိစ္စမ္မဂာဝူပမာယံ အတ္ထယောဇနာ။

    Niccammagāvūpamāyaṃ pana yathā sā gāvī gīvato yāva khurā, tāva cammaṃ uddāletvā muttā yaṃ yadeva nissāya tiṭṭhati, tattha pāṇakehi khajjamānā dukkhassevādhikaraṇaṃ hoti, evaṃ phassopi yaṃ yadeva vatthuṃ ārammaṇaṃ vā nissāya tiṭṭhati, taṃtaṃvatthārammaṇasambhavassa vedayitadukkhassa adhikaraṇameva hoti. Tasmā yo bhikkhu phassāhāraṃ evaṃ niccammagāvisadisaṃ passati , so tattha nikantiṃ pariyādiyati, ayaṃ niccammagāvūpamāyaṃ atthayojanā.

    အင္ဂာရကာသူပမာယံ ပန ယထာ သာ အင္ဂာရကာသု, ဧဝံ မဟာပရိဠာဟဋ္ဌေန တယော ဘဝာ။ ယထာ နာနာဗာဟာသု ဂဟေတ္ဝာ တတ္ထ ဥပကဍ္ဎကာ ဒ္ဝေ ပုရိသာ, ဧဝံ ဘဝေသု ဥပကဍ္ဎနဋ္ဌေန မနောသဉ္စေတနာ။ တသ္မာ ယော ဘိက္ခု မနောသဉ္စေတနာဟာရံ ဧဝံ အင္ဂာရကာသူပကဍ္ဎကပုရိသသဒိသံ ပသ္သတိ, သော တတ္ထ နိကန္တိံ ပရိယာဒိယတိ, အယံ အင္ဂာရကာသူပမာယံ အတ္ထယောဇနာ။

    Aṅgārakāsūpamāyaṃ pana yathā sā aṅgārakāsu, evaṃ mahāpariḷāhaṭṭhena tayo bhavā. Yathā nānābāhāsu gahetvā tattha upakaḍḍhakā dve purisā, evaṃ bhavesu upakaḍḍhanaṭṭhena manosañcetanā. Tasmā yo bhikkhu manosañcetanāhāraṃ evaṃ aṅgārakāsūpakaḍḍhakapurisasadisaṃ passati, so tattha nikantiṃ pariyādiyati, ayaṃ aṅgārakāsūpamāyaṃ atthayojanā.

    သတ္တိသတာဟတူပမာယံ ပန ယေန သော ပုရိသော ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယေ သတ္တိသတေန ဟညတိ, တမသ္သ သရီရေ ဝဏမုခသတံ ကတ္ဝာ အန္တရာ အဋ္ဌတ္ဝာ ဝိနိဝိဇ္ဈိတ္ဝာ အပရဘာဂေယေဝ ပတတိ, ဧဝံ ဣတရာနိ ဒ္ဝေ သတ္တိသတာနိ, ဧဝမသ္သ ပတိတောကာသေ အပတိတ္ဝာ အပတိတ္ဝာ ဂတာဟိ သတ္တီဟိ သဗ္ဗသရီရံ ဆိဒ္ဒာဝဆိဒ္ဒမေဝ ဟောတိ, တသ္သ ဧကဝဏမုခေပိ ဥပ္ပန္နသ္သ ဒုက္ခသ္သ ပမာဏံ နတ္ထိ, ကော ပန ဝာဒော တီသု ဝဏမုခသတေသု? တတ္ထ သတ္တိနိပာတကာလော ဝိယ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏနိဗ္ဗတ္တကာလော။ ဝဏမုခဇနနံ ဝိယ ခန္ဓဇနနံ။ ဝဏမုခေသု ဒုက္ခဝေဒနုပ္ပာဒော ဝိယ ဇာတေသု ခန္ဓေသု ဝဋ္ဋမူလကနာနာဝိဓဒုက္ခုပ္ပာဒော။ အပရော နယော, အာဂုစာရီ ပုရိသော ဝိယ ပဋိသန္ဓိဝိညာဏံ။ တသ္သ သတ္တိဃာတေဟိ ဥပ္ပန္နဝဏမုခာနိ ဝိယ ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပံ။ ဝဏမုခပစ္စယာ တသ္သ ပုရိသသ္သ ကက္ခဠဒုက္ခုပ္ပာဒော ဝိယ နာမရူပပစ္စယာ ဝိညာဏသ္သ ဒ္ဝတ္တိံသကမ္မကာရဏအဋ္ဌနဝုတိရောဂာဒိဝသေန နာနပ္ပကာရကဒုက္ခုပ္ပာဒော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ တသ္မာ ယော ဘိက္ခု ဝိညာဏာဟာရံ ဧဝံ သတ္တိသတာဟတသဒိသံ ပသ္သတိ။ သော တတ္ထ နိကန္တိံ ပရိယာဒိယတိ, အယံ သတ္တိသတာဟတူပမာယံ အတ္ထယောဇနာ။

    Sattisatāhatūpamāyaṃ pana yena so puriso pubbaṇhasamaye sattisatena haññati, tamassa sarīre vaṇamukhasataṃ katvā antarā aṭṭhatvā vinivijjhitvā aparabhāgeyeva patati, evaṃ itarāni dve sattisatāni, evamassa patitokāse apatitvā apatitvā gatāhi sattīhi sabbasarīraṃ chiddāvachiddameva hoti, tassa ekavaṇamukhepi uppannassa dukkhassa pamāṇaṃ natthi, ko pana vādo tīsu vaṇamukhasatesu? Tattha sattinipātakālo viya paṭisandhiviññāṇanibbattakālo. Vaṇamukhajananaṃ viya khandhajananaṃ. Vaṇamukhesu dukkhavedanuppādo viya jātesu khandhesu vaṭṭamūlakanānāvidhadukkhuppādo. Aparo nayo, āgucārī puriso viya paṭisandhiviññāṇaṃ. Tassa sattighātehi uppannavaṇamukhāni viya viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ. Vaṇamukhapaccayā tassa purisassa kakkhaḷadukkhuppādo viya nāmarūpapaccayā viññāṇassa dvattiṃsakammakāraṇaaṭṭhanavutirogādivasena nānappakārakadukkhuppādo daṭṭhabbo. Tasmā yo bhikkhu viññāṇāhāraṃ evaṃ sattisatāhatasadisaṃ passati. So tattha nikantiṃ pariyādiyati, ayaṃ sattisatāhatūpamāyaṃ atthayojanā.

    သော ဧဝံ ဣမေသု အာဟာရေသု နိကန္တိံ ပရိယာဒိယန္တော စတ္တာရောပိ အာဟာရေ ပရိဇာနာတိ, ယေသု ပရိညာတေသု သဗ္ဗမ္ပိ ပရိညာတံ ဝတ္ထု ပရိညာတမေဝ ဟောတိ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ –

    So evaṃ imesu āhāresu nikantiṃ pariyādiyanto cattāropi āhāre parijānāti, yesu pariññātesu sabbampi pariññātaṃ vatthu pariññātameva hoti. Vuttañhetaṃ bhagavatā –

    ‘‘ကဗဠီကာရေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ ပရိညာတေ ပဉ္စကာမဂုဏိကော ရာဂော ပရိညာတော ဟောတိ။ ပဉ္စကာမဂုဏိကေ ရာဂေ ပရိညာတေ နတ္ထိ တံ သံယောဇနံ, ယေန သံယောဇနေန သံယုတ္တော အရိယသာဝကော ပုန ဣမံ လောကံ အာဂစ္ဆေယ္ယ။ ဖသ္သေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ ပရိညာတေ တိသ္သော ဝေဒနာ ပရိညာတာ ဟောန္တိ။ တီသု ဝေဒနာသု ပရိညာတာသု အရိယသာဝကသ္သ နတ္ထိ ကိဉ္စိ ဥတ္တရိကရဏီယန္တိ ဝဒာမိ။ မနောသဉ္စေတနာယ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ ပရိညာတေ တိသ္သော တဏ္ဟာ ပရိညာတာ ဟောန္တိ။ တီသု တဏ္ဟာသု ပရိညာတာသု အရိယသာဝကသ္သ နတ္ထိ ကိဉ္စိ ဥတ္တရိကရဏီယန္တိ ဝဒာမိ။ ဝိညာဏေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ ပရိညာတေ နာမရူပံ ပရိညာတံ ဟောတိ။ နာမရူပေ ပရိညာတေ အရိယသာဝကသ္သ နတ္ထိ ကိဉ္စိ ဥတ္တရိကရဏီယန္တိ ဝဒာမီ’’တိ (သံ. နိ. ၂.၆၃)။

    ‘‘Kabaḷīkāre, bhikkhave, āhāre pariññāte pañcakāmaguṇiko rāgo pariññāto hoti. Pañcakāmaguṇike rāge pariññāte natthi taṃ saṃyojanaṃ, yena saṃyojanena saṃyutto ariyasāvako puna imaṃ lokaṃ āgaccheyya. Phasse, bhikkhave, āhāre pariññāte tisso vedanā pariññātā honti. Tīsu vedanāsu pariññātāsu ariyasāvakassa natthi kiñci uttarikaraṇīyanti vadāmi. Manosañcetanāya, bhikkhave, āhāre pariññāte tisso taṇhā pariññātā honti. Tīsu taṇhāsu pariññātāsu ariyasāvakassa natthi kiñci uttarikaraṇīyanti vadāmi. Viññāṇe, bhikkhave, āhāre pariññāte nāmarūpaṃ pariññātaṃ hoti. Nāmarūpe pariññāte ariyasāvakassa natthi kiñci uttarikaraṇīyanti vadāmī’’ti (saṃ. ni. 2.63).

    တဏ္ဟာသမုဒယာ အာဟာရသမုဒယောတိ ပုရိမတဏ္ဟာသမုဒယာ ပဋိသန္ဓိကာနံ အာဟာရာနံ သမုဒယော နိဗ္ဗတ္တော ဟောတီတိ အတ္ထော။ ကထံ? ပဋိသန္ဓိက္ခဏေ ဟိ တိသန္တတိဝသေန ဥပ္ပန္နသမတိံသရူပဗ္ဘန္တရေ ဇာတာ ဩဇာ အတ္ထိ။ အယံ တဏ္ဟာပစ္စယာ နိဗ္ဗတ္တော ဥပာဒိန္နကကဗဠီကာရာဟာရော။ ပဋိသန္ဓိစိတ္တသမ္ပယုတ္တာ ပန ဖသ္သစေတနာ သယဉ္စ စိတ္တံ ဝိညာဏန္တိ ဣမေ တဏ္ဟာပစ္စယာ နိဗ္ဗတ္တာ ဥပာဒိန္နကဖသ္သမနောသဉ္စေတနာ ဝိညာဏာဟာရာတိ။ ဧဝံ တာဝ ပုရိမတဏ္ဟာသမုဒယာ ပဋိသန္ဓိကာနံ အာဟာရာနံ သမုဒယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယသ္မာ ပနိဓ ဥပာဒိန္နကာပိ အနုပာဒိန္နကာပိ အာဟာရာ မိသ္သေတ္ဝာ ကထိတာ, တသ္မာ အနုပာဒိန္နကာနမ္ပိ ဧဝံ တဏ္ဟာသမုဒယာ အာဟာရသမုဒယော ဝေဒိတဗ္ဗော ။ အဋ္ဌလောဘသဟဂတစိတ္တသမုဋ္ဌိတေသု ဟိ ရူပေသု ဩဇာ အတ္ထိ, အယံ သဟဇာတတဏ္ဟာပစ္စယာ နိဗ္ဗတ္တော အနုပာဒိန္နကကဗဠီကာရာဟာရော။ လောဘသဟဂတစိတ္တသမ္ပယုတ္တာ ပန ဖသ္သစေတနာ သယဉ္စ စိတ္တံ ဝိညာဏန္တိ ဣမေ တဏ္ဟာပစ္စယာ နိဗ္ဗတ္တာ အနုပာဒိန္နကဖသ္သမနောသဉ္စေတနာ ဝိညာဏာဟာရာတိ။

    Taṇhāsamudayā āhārasamudayoti purimataṇhāsamudayā paṭisandhikānaṃ āhārānaṃ samudayo nibbatto hotīti attho. Kathaṃ? Paṭisandhikkhaṇe hi tisantativasena uppannasamatiṃsarūpabbhantare jātā ojā atthi. Ayaṃ taṇhāpaccayā nibbatto upādinnakakabaḷīkārāhāro. Paṭisandhicittasampayuttā pana phassacetanā sayañca cittaṃ viññāṇanti ime taṇhāpaccayā nibbattā upādinnakaphassamanosañcetanā viññāṇāhārāti. Evaṃ tāva purimataṇhāsamudayā paṭisandhikānaṃ āhārānaṃ samudayo veditabbo. Yasmā panidha upādinnakāpi anupādinnakāpi āhārā missetvā kathitā, tasmā anupādinnakānampi evaṃ taṇhāsamudayā āhārasamudayo veditabbo . Aṭṭhalobhasahagatacittasamuṭṭhitesu hi rūpesu ojā atthi, ayaṃ sahajātataṇhāpaccayā nibbatto anupādinnakakabaḷīkārāhāro. Lobhasahagatacittasampayuttā pana phassacetanā sayañca cittaṃ viññāṇanti ime taṇhāpaccayā nibbattā anupādinnakaphassamanosañcetanā viññāṇāhārāti.

    တဏ္ဟာနိရောဓာ အာဟာရနိရောဓောတိ ဣမိသ္သာ ဥပာဒိန္နကာနဉ္စ အနုပာဒိန္နကာနဉ္စ အာဟာရာနံ ပစ္စယဘူတာယ တဏ္ဟာယ နိရောဓေန အာဟာရနိရောဓော ပညာယတိ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။ အယံ ပန ဝိသေသော, ဣဓ စတ္တာရိပိ သစ္စာနိ သရူပေနေဝ ဝုတ္တာနိ။ ယထာ စ ဣဓ, ဧဝံ ဣတော ဥတ္တရိမ္ပိ သဗ္ဗဝာရေသူတိ။ တသ္မာ သဗ္ဗတ္ထ အသမ္မုယ္ဟန္တေန သစ္စာနိ ဥဒ္ဓရိတဗ္ဗာနိ။ သဗ္ဗဝာရေသု စ ‘‘ဧတ္တာဝတာပိ ခော အာဝုသော’’တိ ဣဒံ ဒေသနာနိယ္ယာတနံ တတ္ထ တတ္ထ ဒေသိတဓမ္မဝသေန ယောဇေတဗ္ဗံ။ တသ္သ ဣဓ တာဝ အယံ ယောဇနာ ဧတ္တာဝတာပီတိ ဣမာယ အာဟာရဒေသနာယ ဝုတ္တမနသိကာရပ္ပဋိဝေဓဝသေနာပီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထာပိ။

    Taṇhānirodhāāhāranirodhoti imissā upādinnakānañca anupādinnakānañca āhārānaṃ paccayabhūtāya taṇhāya nirodhena āhāranirodho paññāyati. Sesaṃ vuttanayameva. Ayaṃ pana viseso, idha cattāripi saccāni sarūpeneva vuttāni. Yathā ca idha, evaṃ ito uttarimpi sabbavāresūti. Tasmā sabbattha asammuyhantena saccāni uddharitabbāni. Sabbavāresu ca ‘‘ettāvatāpi kho āvuso’’ti idaṃ desanāniyyātanaṃ tattha tattha desitadhammavasena yojetabbaṃ. Tassa idha tāva ayaṃ yojanā ettāvatāpīti imāya āhāradesanāya vuttamanasikārappaṭivedhavasenāpīti vuttaṃ hoti. Esa nayo sabbatthāpi.

    အာဟာရဝာရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Āhāravāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    သစ္စဝာရဝဏ္ဏနာ

    Saccavāravaṇṇanā

    ၉၁. ဣဒာနိ ‘‘သာဓာဝုသော’’တိ ပုရိမနယေနေဝ ထေရသ္သ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတ္ဝာ အနုမောဒိတ္ဝာ တေ ဘိက္ခူ ဥတ္တရိမ္ပိ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိံသု။ ထေရော စ နေသံ အညေနပိ ပရိယာယေန ဗ္ယာကာသိ။ ဧသ နယော ဣတော ပရေသုပိ သဗ္ဗဝာရေသု။ တသ္မာ ဣတော ပရံ ဧဝရူပာနိ ဝစနာနိ အနာမသိတ္ဝာ ယေန ယေန ပရိယာယေန ဗ္ယာကရောတိ, တသ္သ တသ္သေဝ အတ္ထံ ဝဏ္ဏယိသ္သာမ။ ဣမသ္သ ပန ဝာရသ္သ သင္ခေပဒေသနာယံ ဒုက္ခဉ္စ ပဇာနာတီတိ ဧတ္ထ ဒုက္ခန္တိ ဒုက္ခသစ္စံ။ ဝိတ္ထာရဒေသနာယံ ပန ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ သိယာ, တံ သဗ္ဗံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ သစ္စနိဒ္ဒေသေ ဝုတ္တမေဝာတိ။

    91. Idāni ‘‘sādhāvuso’’ti purimanayeneva therassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā te bhikkhū uttarimpi pañhaṃ pucchiṃsu. Thero ca nesaṃ aññenapi pariyāyena byākāsi. Esa nayo ito paresupi sabbavāresu. Tasmā ito paraṃ evarūpāni vacanāni anāmasitvā yena yena pariyāyena byākaroti, tassa tasseva atthaṃ vaṇṇayissāma. Imassa pana vārassa saṅkhepadesanāyaṃ dukkhañca pajānātīti ettha dukkhanti dukkhasaccaṃ. Vitthāradesanāyaṃ pana yaṃ vattabbaṃ siyā, taṃ sabbaṃ visuddhimagge saccaniddese vuttamevāti.

    သစ္စဝာရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Saccavāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    ဇရာမရဏဝာရဝဏ္ဏနာ

    Jarāmaraṇavāravaṇṇanā

    ၉၂. ဣတော ပရံ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒဝသေန ဒေသနာ ဟောတိ။ တတ္ထ ဇရာမရဏဝာရေ တာဝ တေသံ တေသန္တိ အယံ သင္ခေပတော အနေကေသံ သတ္တာနံ သာဓာရဏနိဒ္ဒေသောတိ ဉာတဗ္ဗော။ ယာ ဒေဝဒတ္တသ္သ ဇရာ, ယာ သောမဒတ္တသ္သ ဇရာတိ ဧဝဉ္ဟိ ဒိဝသမ္ပိ ကထေန္တသ္သ နေဝ သတ္တာ ပရိယာဒာနံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဣမေဟိ ပန ဒ္ဝီဟိ ပဒေဟိ န ကောစိ သတ္တော အပရိယာဒိန္နော ဟောတိ။ တသ္မာ ဝုတ္တံ ‘‘အယံ သင္ခေပတော အနေကေသံ သတ္တာနံ သာဓာရဏနိဒ္ဒေသော’’တိ။

    92. Ito paraṃ paṭiccasamuppādavasena desanā hoti. Tattha jarāmaraṇavāre tāva tesaṃ tesanti ayaṃ saṅkhepato anekesaṃ sattānaṃ sādhāraṇaniddesoti ñātabbo. Yā devadattassa jarā, yā somadattassa jarāti evañhi divasampi kathentassa neva sattā pariyādānaṃ gacchanti. Imehi pana dvīhi padehi na koci satto apariyādinno hoti. Tasmā vuttaṃ ‘‘ayaṃ saṅkhepato anekesaṃ sattānaṃ sādhāraṇaniddeso’’ti.

    တမ္ဟိ တမ္ဟီတိ အယံ ဂတိဇာတိဝသေန အနေကေသံ နိကာယာနံ သာဓာရဏနိဒ္ဒေသော။ သတ္တနိကာယေတိ သာဓာရဏနိဒ္ဒေသေန နိဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ သရူပနိဒသ္သနံ။ ဇရာ ဇီရဏတာတိအာဒီသု ပန ဇရာတိ သဘာဝနိဒ္ဒေသော။ ဇီရဏတာတိ အာကာရနိဒ္ဒေသော။ ခဏ္ဍိစ္စန္တိအာဒယော ကာလာတိက္ကမေ ကိစ္စနိဒ္ဒေသာ။ ပစ္ဆိမာ ဒ္ဝေ ပကတိနိဒ္ဒေသာ။ အယဉ္ဟိ ဇရာတိ ဣမိနာ ပဒေန သဘာဝတော ဒီပိတာ, တေနသ္သာယံ သဘာဝနိဒ္ဒေသော။ ဇီရဏတာတိ ဣမိနာ အာကာရတော။ တေနသ္သာယံ အာကာရနိဒ္ဒေသော။ ခဏ္ဍိစ္စန္တိ ဣမိနာ ကာလာတိက္ကမေ ဒန္တနခာနံ ခဏ္ဍိတဘာဝကရဏကိစ္စတော။ ပာလိစ္စန္တိ ဣမိနာ ကေသလောမာနံ ပလိတဘာဝကရဏကိစ္စတော။ ဝလိတ္တစတာတိ ဣမိနာ မံသံ မိလာပေတ္ဝာ တစေ ဝလိတ္တဘာဝကရဏကိစ္စတော ဒီပိတာ။ တေနသ္သာ ဣမေ ခဏ္ဍိစ္စန္တိအာဒယော တယော ကာလာတိက္ကမေ ကိစ္စနိဒ္ဒေသာ။ တေဟိ ဣမေသံ ဝိကာရာနံ ဒသ္သနဝသေန ပာကဋီဘူတာ ပာကဋဇရာ ဒသ္သိတာ။ ယထေဝ ဟိ ဥဒကသ္သ ဝာ အဂ္ဂိနော ဝာ ဝာတသ္သ ဝာ တိဏရုက္ခာဒီနံ သမ္ဘဂ္ဂပလိဘဂ္ဂတာယ ဝာ ဈာမတာယ ဝာ ဂတမဂ္ဂော ပာကဋော ဟောတိ, န စ သော ဂတမဂ္ဂော တာနေဝ ဥဒကာဒီနိ, ဧဝမေဝ ဇရာယ ဒန္တာဒီသု ခဏ္ဍိစ္စာဒိဝသေန ဂတမဂ္ဂော ပာကဋော, စက္ခုံ ဥမ္မီလေတ္ဝာပိ ဂယ္ဟတိ။ န စ ခဏ္ဍိစ္စာဒီနေဝ ဇရာ, န ဟိ ဇရာ စက္ခုဝိညေယ္ယာ ဟောတိ။

    Tamhi tamhīti ayaṃ gatijātivasena anekesaṃ nikāyānaṃ sādhāraṇaniddeso. Sattanikāyeti sādhāraṇaniddesena niddiṭṭhassa sarūpanidassanaṃ. Jarā jīraṇatātiādīsu pana jarāti sabhāvaniddeso. Jīraṇatāti ākāraniddeso. Khaṇḍiccantiādayo kālātikkame kiccaniddesā. Pacchimā dve pakatiniddesā. Ayañhi jarāti iminā padena sabhāvato dīpitā, tenassāyaṃ sabhāvaniddeso. Jīraṇatāti iminā ākārato. Tenassāyaṃ ākāraniddeso. Khaṇḍiccanti iminā kālātikkame dantanakhānaṃ khaṇḍitabhāvakaraṇakiccato. Pāliccanti iminā kesalomānaṃ palitabhāvakaraṇakiccato. Valittacatāti iminā maṃsaṃ milāpetvā tace valittabhāvakaraṇakiccato dīpitā. Tenassā ime khaṇḍiccantiādayo tayo kālātikkame kiccaniddesā. Tehi imesaṃ vikārānaṃ dassanavasena pākaṭībhūtā pākaṭajarā dassitā. Yatheva hi udakassa vā aggino vā vātassa vā tiṇarukkhādīnaṃ sambhaggapalibhaggatāya vā jhāmatāya vā gatamaggo pākaṭo hoti, na ca so gatamaggo tāneva udakādīni, evameva jarāya dantādīsu khaṇḍiccādivasena gatamaggo pākaṭo, cakkhuṃ ummīletvāpi gayhati. Na ca khaṇḍiccādīneva jarā, na hi jarā cakkhuviññeyyā hoti.

    အာယုနော သံဟာနိ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ပရိပာကောတိ ဣမေဟိ ပန ပဒေဟိ ကာလာတိက္ကမေယေဝ အဘိဗ္ယတ္တတာယ အာယုက္ခယစက္ခာဒိဣန္ဒ္ရိယပရိပာကသညိတာယ ပကတိယာ ဒီပိတာ။ တေနသ္သိမေ ပစ္ဆိမာ ဒ္ဝေ ပကတိနိဒ္ဒေသာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

    Āyuno saṃhāni indriyānaṃ paripākoti imehi pana padehi kālātikkameyeva abhibyattatāya āyukkhayacakkhādiindriyaparipākasaññitāya pakatiyā dīpitā. Tenassime pacchimā dve pakatiniddesāti veditabbā.

    တတ္ထ ယသ္မာ ဇရံ ပတ္တသ္သ အာယု ဟာယတိ, တသ္မာ ဇရာ ‘‘အာယုနော သံဟာနီ’’တိ ဖလူပစာရေန ဝုတ္တာ ။ ယသ္မာ စ ဒဟရကာလေ သုပ္ပသန္နာနိ သုခုမမ္ပိ အတ္တနော ဝိသယံ သုခေနေဝ ဂဏ္ဟနသမတ္ထာနိ စက္ခာဒီနိ ဣန္ဒ္ရိယာနိ ဇရံ ပတ္တသ္သ ပရိပက္ကာနိ အာလုဠိတာနိ အဝိသဒာနိ ဩဠာရိကမ္ပိ အတ္တနော ဝိသယံ ဂဟေတုံ အသမတ္ထာနိ ဟောန္တိ, တသ္မာ ‘‘ဣန္ဒ္ရိယာနံ ပရိပာကော’’တိပိ ဖလူပစာရေနေဝ ဝုတ္တာ။ သာ ပနာယံ ဧဝံ နိဒ္ဒိဋ္ဌာ သဗ္ဗာပိ ဇရာ ပာကဋာ ပဋိစ္ဆန္နာတိ ဒုဝိဓာ ဟောတိ။

    Tattha yasmā jaraṃ pattassa āyu hāyati, tasmā jarā ‘‘āyuno saṃhānī’’ti phalūpacārena vuttā . Yasmā ca daharakāle suppasannāni sukhumampi attano visayaṃ sukheneva gaṇhanasamatthāni cakkhādīni indriyāni jaraṃ pattassa paripakkāni āluḷitāni avisadāni oḷārikampi attano visayaṃ gahetuṃ asamatthāni honti, tasmā ‘‘indriyānaṃ paripāko’’tipi phalūpacāreneva vuttā. Sā panāyaṃ evaṃ niddiṭṭhā sabbāpi jarā pākaṭā paṭicchannāti duvidhā hoti.

    တတ္ထ ဒန္တာဒီသု ခဏ္ဍဘာဝာဒိဒသ္သနတော ရူပဓမ္မေသု ဇရာ ပာကဋဇရာ နာမ။ အရူပဓမ္မေသု ပန တာဒိသသ္သ ဝိကာရသ္သ အဒသ္သနတော ပဋိစ္ဆန္နဇရာ နာမ။ တတ္ထ ယ္ဝာယံ ခဏ္ဍာဒိဘာဝော ဒိသ္သတိ, သော တာဒိသာနံ ဒန္တာဒီနံ သုဝိညေယ္ယတ္တာ ဝဏ္ဏောယေဝ, တံ စက္ခုနာ ဒိသ္ဝာ မနောဒ္ဝာရေန စိန္တေတ္ဝာ ‘‘ဣမေ ဒန္တာ ဇရာယ ပဟဋာ’’တိ ဇရံ ဇာနာတိ ဥဒကဋ္ဌာနေ ဗဒ္ဓာနိ ဂောသီသာဒီနိ ဩလောကေတ္ဝာ ဟေဋ္ဌာ ဥဒကသ္သ အတ္ထိဘာဝံ ဇာနနံ ဝိယ။ ပုန အဝီစိ သဝီစီတိ ဧဝမ္ပိ ဒုဝိဓာ ဟောတိ။ တတ္ထ မဏိကနကရဇတပဝာဠသူရိယာဒီနံ မန္ဒဒသကာဒီသု ပာဏီနံ ဝိယ ပုပ္ဖဖလပလ္လဝာဒီသု စ အပာဏီနံ ဝိယ အန္တရန္တရာ ဝဏ္ဏဝိသေသာဒီနံ ဒုဝိညေယ္ယတ္တာ ဇရာ အဝီစိဇရာ နာမ, နိရန္တရဇရာတိ အတ္ထော။ တတော အညေသု ပန ယထာဝုတ္တေသု အန္တရန္တရာ ဝဏ္ဏဝိသေသာဒီနံ သုဝိညေယ္ယတ္တာ ဇရာ သဝီစိဇရာ နာမာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

    Tattha dantādīsu khaṇḍabhāvādidassanato rūpadhammesu jarā pākaṭajarā nāma. Arūpadhammesu pana tādisassa vikārassa adassanato paṭicchannajarā nāma. Tattha yvāyaṃ khaṇḍādibhāvo dissati, so tādisānaṃ dantādīnaṃ suviññeyyattā vaṇṇoyeva, taṃ cakkhunā disvā manodvārena cintetvā ‘‘ime dantā jarāya pahaṭā’’ti jaraṃ jānāti udakaṭṭhāne baddhāni gosīsādīni oloketvā heṭṭhā udakassa atthibhāvaṃ jānanaṃ viya. Puna avīci savīcīti evampi duvidhā hoti. Tattha maṇikanakarajatapavāḷasūriyādīnaṃ mandadasakādīsu pāṇīnaṃ viya pupphaphalapallavādīsu ca apāṇīnaṃ viya antarantarā vaṇṇavisesādīnaṃ duviññeyyattā jarā avīcijarā nāma, nirantarajarāti attho. Tato aññesu pana yathāvuttesu antarantarā vaṇṇavisesādīnaṃ suviññeyyattā jarā savīcijarā nāmāti veditabbā.

    ဣတော ပရံ, တေသံ တေသန္တိအာဒိ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ စုတိ စဝနတာတိအာဒီသု ပန စုတီတိ စဝနကဝသေန ဝုစ္စတိ, ဧကစတုပဉ္စက္ခန္ဓာနံ သာမညဝစနမေတံ။ စဝနတာတိ ဘာဝဝစနေန လက္ခဏနိဒသ္သနံ။ ဘေဒောတိ စုတိက္ခန္ဓာနံ ဘင္ဂုပ္ပတ္တိပရိဒီပနံ။ အန္တရဓာနန္တိ ဃဋသ္သေဝ ဘိန္နသ္သ ဘိန္နာနံ စုတိက္ခန္ဓာနံ ယေန ကေနစိ ပရိယာယေန ဌာနာဘာဝပရိဒီပနံ။ မစ္စု မရဏန္တိ မစ္စုသင္ခာတံ မရဏံ။ တေန သမုစ္ဆေဒမရဏာဒီနိ နိသေဓေတိ။ ကာလော နာမ အန္တကော, တသ္သ ကိရိယာတိ ကာလကိရိယာ။ ဧတေန လောကသမ္မုတိယာ မရဏံ ဒီပေတိ။

    Ito paraṃ, tesaṃ tesantiādi vuttanayeneva veditabbaṃ. Cuti cavanatātiādīsu pana cutīti cavanakavasena vuccati, ekacatupañcakkhandhānaṃ sāmaññavacanametaṃ. Cavanatāti bhāvavacanena lakkhaṇanidassanaṃ. Bhedoti cutikkhandhānaṃ bhaṅguppattiparidīpanaṃ. Antaradhānanti ghaṭasseva bhinnassa bhinnānaṃ cutikkhandhānaṃ yena kenaci pariyāyena ṭhānābhāvaparidīpanaṃ. Maccu maraṇanti maccusaṅkhātaṃ maraṇaṃ. Tena samucchedamaraṇādīni nisedheti. Kālo nāma antako, tassa kiriyāti kālakiriyā. Etena lokasammutiyā maraṇaṃ dīpeti.

    ဣဒာနိ ပရမတ္ထေန ဒီပေတုံ, ခန္ဓာနံ ဘေဒောတိအာဒိမာဟ။ ပရမတ္ထေန ဟိ ခန္ဓာယေဝ ဘိဇ္ဇန္တိ, န သတ္တော နာမ ကောစိ မရတိ။ ခန္ဓေသု ပန ဘိဇ္ဇမာနေသု သတ္တော မရတိ, ဘိန္နေသု မတောတိ ဝောဟာရော ဟောတိ။

    Idāni paramatthena dīpetuṃ, khandhānaṃ bhedotiādimāha. Paramatthena hi khandhāyeva bhijjanti, na satto nāma koci marati. Khandhesu pana bhijjamānesu satto marati, bhinnesu matoti vohāro hoti.

    ဧတ္ထ စ စတုဝောကာရဝသေန ခန္ဓာနံ ဘေဒော, ဧကဝောကာရဝသေန ကဠေဝရသ္သ နိက္ခေပော။ စတုဝောကာရဝသေန ဝာ ခန္ဓာနံ ဘေဒော, သေသဒ္ဝယဝသေန ကဠေဝရသ္သ နိက္ခေပော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကသ္မာ? ဘဝဒ္ဝယေပိ ရူပကာယသင္ခာတသ္သ ကဠေဝရသ္သ သမ္ဘဝတော။ အထ ဝာ ယသ္မာ စ စာတုမဟာရာဇိကာဒီသု ခန္ဓာ ဘိဇ္ဇန္တေဝ, န ကိဉ္စိ နိက္ခိပန္တိ, တသ္မာ တေသံ ဝသေန ခန္ဓာနံ ဘေဒော, မနုသ္သာဒီသု ကဠေဝရသ္သ နိက္ခေပော။ ဧတ္ထ စ ကဠေဝရသ္သ နိက္ခေပကာရဏတော မရဏံ ကဠေဝရသ္သ နိက္ခေပောတိ ဝုတ္တန္တိ ဧဝမတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

    Ettha ca catuvokāravasena khandhānaṃ bhedo, ekavokāravasena kaḷevarassa nikkhepo. Catuvokāravasena vā khandhānaṃ bhedo, sesadvayavasena kaḷevarassa nikkhepo veditabbo. Kasmā? Bhavadvayepi rūpakāyasaṅkhātassa kaḷevarassa sambhavato. Atha vā yasmā ca cātumahārājikādīsu khandhā bhijjanteva, na kiñci nikkhipanti, tasmā tesaṃ vasena khandhānaṃ bhedo, manussādīsu kaḷevarassa nikkhepo. Ettha ca kaḷevarassa nikkhepakāraṇato maraṇaṃ kaḷevarassa nikkhepoti vuttanti evamattho daṭṭhabbo.

    ဣတိ အယဉ္စ ဇရာ ဣဒဉ္စ မရဏံ။ ဣဒံ ဝုစ္စတာဝုသောတိ ဣဒံ ဥဘယမ္ပိ ဧကတော ကတ္ဝာ ဇရာမရဏန္တိ ကထီယတိ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝာတိ။

    Iti ayañca jarā idañca maraṇaṃ. Idaṃ vuccatāvusoti idaṃ ubhayampi ekato katvā jarāmaraṇanti kathīyati. Sesaṃ vuttanayamevāti.

    ဇရာမရဏဝာရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Jarāmaraṇavāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    ဇာတိဝာရဝဏ္ဏနာ

    Jātivāravaṇṇanā

    ၉၃. ဇာတိဝာရေ ဇာတိ သဉ္ဇာတီတိအာဒီသု ဇာယနဋ္ဌေန ဇာတိ, သာ အပရိပုဏ္ဏာယတနဝသေန ယုတ္တာ။ သဉ္ဇာယနဋ္ဌေန သဉ္ဇာတိ, သာ ပရိပုဏ္ဏာယတနဝသေန ယုတ္တာ။ ဩက္ကမနဋ္ဌေန ဩက္ကန္တိ, သာ အဏ္ဍဇဇလာဗုဇဝသေန ယုတ္တာ။ တေ ဟိ အဏ္ဍကောသဉ္စ ဝတ္ထိကောသဉ္စ ဩက္ကမန္တာ ပဝိသန္တာ ဝိယ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏ္ဟန္တိ။ အဘိနိဗ္ဗတ္တနဋ္ဌေန အဘိနိဗ္ဗတ္တိ, သာ သံသေဒဇဩပပာတိကဝသေန ယုတ္တာ, တေ ဟိ ပာကဋာယေဝ ဟုတ္ဝာ နိဗ္ဗတ္တန္တိ။ အယံ တာဝ ဝောဟာရဒေသနာ။

    93. Jātivāre jāti sañjātītiādīsu jāyanaṭṭhena jāti, sā aparipuṇṇāyatanavasena yuttā. Sañjāyanaṭṭhena sañjāti, sā paripuṇṇāyatanavasena yuttā. Okkamanaṭṭhena okkanti, sā aṇḍajajalābujavasena yuttā. Te hi aṇḍakosañca vatthikosañca okkamantā pavisantā viya paṭisandhiṃ gaṇhanti. Abhinibbattanaṭṭhena abhinibbatti, sā saṃsedajaopapātikavasena yuttā, te hi pākaṭāyeva hutvā nibbattanti. Ayaṃ tāva vohāradesanā.

    ဣဒာနိ ပရမတ္ထဒေသနာ ဟောတိ။ ခန္ဓာယေဝ ဟိ ပရမတ္ထတော ပာတုဘဝန္တိ, န သတ္တော။ တတ္ထ စ ခန္ဓာနန္တိ ဧကဝောကာရဘဝေ ဧကသ္သ စတုဝောကာရဘဝေ စတုန္နံ ပဉ္စဝောကာရဘဝေ ပဉ္စန္နမ္ပိ ဂဟဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ပာတုဘာဝောတိ ဥပ္ပတ္တိ။ အာယတနာနန္တိ ဧတ္ထ တတ္ရ တတ္ရ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာယတနဝသေနေဝ သင္ဂဟော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပဋိလာဘောတိ သန္တတိယံ ပာတုဘာဝောယေဝ။ ပာတုဘဝန္တာနေဝ ဟိ တာနိ ပဋိလဒ္ဓာနိ နာမ ဟောန္တိ။ အယံ ဝုစ္စတာဝုသော ဇာတီတိ ဣမိနာ ပဒေန ဝောဟာရတော ပရမတ္ထတော စ ဒေသိတာယ ဇာတိယာ နိဂမနံ ကရောတီတိ။ ဘဝသမုဒယာတိ ဧတ္ထ ပန ဇာတိယာ ပစ္စယဘူတော ကမ္မဘဝော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝာတိ။

    Idāni paramatthadesanā hoti. Khandhāyeva hi paramatthato pātubhavanti, na satto. Tattha ca khandhānanti ekavokārabhave ekassa catuvokārabhave catunnaṃ pañcavokārabhave pañcannampi gahaṇaṃ veditabbaṃ. Pātubhāvoti uppatti. Āyatanānanti ettha tatra tatra uppajjamānāyatanavaseneva saṅgaho veditabbo. Paṭilābhoti santatiyaṃ pātubhāvoyeva. Pātubhavantāneva hi tāni paṭiladdhāni nāma honti. Ayaṃ vuccatāvuso jātīti iminā padena vohārato paramatthato ca desitāya jātiyā nigamanaṃ karotīti. Bhavasamudayāti ettha pana jātiyā paccayabhūto kammabhavo veditabbo. Sesaṃ vuttanayamevāti.

    ဇာတိဝာရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Jātivāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    ဘဝဝာရဝဏ္ဏနာ

    Bhavavāravaṇṇanā

    ၉၄. ဘဝဝာရေ ကာမဘဝောတိ ကမ္မဘဝော စ ဥပပတ္တိဘဝော စ။ တတ္ထ ကမ္မဘဝော နာမ ကာမဘဝူပဂံ ကမ္မမေဝ။ တဉ္ဟိ ဥပပတ္တိဘဝသ္သ ကာရဏတ္တာ ‘‘သုခော ဗုဒ္ဓာနမုပ္ပာဒော (ဓ. ပ. ၁၉၄) ဒုက္ခော ပာပသ္သ ဥစ္စယော’’တိအာဒီနိ (ဓ. ပ. ၁၁၇) ဝိယ ဖလဝောဟာရေန ဘဝောတိ ဝုတ္တံ။ ဥပပတ္တိဘဝော နာမ တေန ကမ္မေန နိဗ္ဗတ္တံ ဥပာဒိန္နခန္ဓပဉ္စကံ။ တဉ္ဟိ တတ္ထ ဘဝတီတိ ကတ္ဝာ ဘဝောတိ ဝုတ္တံ။ ဧဝံ သဗ္ဗထာပိ ဣဒံ ကမ္မဉ္စ ဥပပတ္တိ စ ဥဘယမ္ပေတမိဓ ‘‘ကာမဘဝော’’တိ ဝုတ္တံ။ ဧသ နယော ရူပာရူပဘဝေသု။ ဥပာဒာနသမုဒယာတိ ဧတ္ထ ပန ဥပာဒာနံ ကုသလကမ္မဘဝသ္သ ဥပနိသ္သယဝသေနေဝ ပစ္စယော ဟောတိ။ အကုသလကမ္မဘဝသ္သ ဥပနိသ္သယဝသေနပိ သဟဇာတာဒိဝသေနပိ။ ဥပပတ္တိဘဝသ္သ ပန သဗ္ဗသ္သာပိ ဥပနိသ္သယဝသေနေဝ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝာတိ။

    94. Bhavavāre kāmabhavoti kammabhavo ca upapattibhavo ca. Tattha kammabhavo nāma kāmabhavūpagaṃ kammameva. Tañhi upapattibhavassa kāraṇattā ‘‘sukho buddhānamuppādo (dha. pa. 194) dukkho pāpassa uccayo’’tiādīni (dha. pa. 117) viya phalavohārena bhavoti vuttaṃ. Upapattibhavo nāma tena kammena nibbattaṃ upādinnakhandhapañcakaṃ. Tañhi tattha bhavatīti katvā bhavoti vuttaṃ. Evaṃ sabbathāpi idaṃ kammañca upapatti ca ubhayampetamidha ‘‘kāmabhavo’’ti vuttaṃ. Esa nayo rūpārūpabhavesu. Upādānasamudayāti ettha pana upādānaṃ kusalakammabhavassa upanissayavaseneva paccayo hoti. Akusalakammabhavassa upanissayavasenapi sahajātādivasenapi. Upapattibhavassa pana sabbassāpi upanissayavaseneva. Sesaṃ vuttanayamevāti.

    ဘဝဝာရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Bhavavāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    ဥပာဒာနဝာရဝဏ္ဏနာ

    Upādānavāravaṇṇanā

    ၉၅. ဥပာဒာနဝာရေ ကာမုပာဒာနန္တိအာဒီသု ဝတ္ထုကာမံ ဥပာဒိယတိ ဧတေန, သယံ ဝာ တံ ဥပာဒိယတီတိ ကာမုပာဒာနံ။ ကာမော စ သော ဥပာဒာနဉ္စာတိ ဝာ ကာမုပာဒာနံ။ ဥပာဒာနန္တိ ဒဠ္ဟဂ္ဂဟဏံ ဝုစ္စတိ။ ဒဠ္ဟတ္ထော ဟိ ဧတ္ထ ဥပသဒ္ဒော, ‘‘ဥပာယာသ ဥပကဋ္ဌာ’’တိအာဒီသု ဝိယ ပဉ္စကာမဂုဏိကရာဂသ္သေတံ အဓိဝစနံ။ အယမေတ္ထ သင္ခေပော။ ဝိတ္ထာရတော ပနေတံ ‘‘တတ္ထ ကတမံ ကာမုပာဒာနံ, ယော ကာမေသု ကာမစ္ဆန္ဒော’’တိ (ဓ. သ. ၁၂၂၀; ဝိဘ. ၉၃၈) ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။

    95. Upādānavāre kāmupādānantiādīsu vatthukāmaṃ upādiyati etena, sayaṃ vā taṃ upādiyatīti kāmupādānaṃ. Kāmo ca so upādānañcāti vā kāmupādānaṃ. Upādānanti daḷhaggahaṇaṃ vuccati. Daḷhattho hi ettha upasaddo, ‘‘upāyāsa upakaṭṭhā’’tiādīsu viya pañcakāmaguṇikarāgassetaṃ adhivacanaṃ. Ayamettha saṅkhepo. Vitthārato panetaṃ ‘‘tattha katamaṃ kāmupādānaṃ, yo kāmesu kāmacchando’’ti (dha. sa. 1220; vibha. 938) vuttanayena veditabbaṃ.

    တထာ ဒိဋ္ဌိ စ သာ ဥပာဒာနဉ္စာတိ ဒိဋ္ဌုပာဒာနံ။ အထ ဝာ ဒိဋ္ဌိံ ဥပာဒိယတိ, ဥပာဒိယန္တိ ဝာ ဧတေန ဒိဋ္ဌိန္တိ ဒိဋ္ဌုပာဒာနံ။ ဥပာဒိယတိ ဟိ ပုရိမဒိဋ္ဌိံ ဥတ္တရဒိဋ္ဌိ။ ဥပာဒိယန္တိ စ တာယ ဒိဋ္ဌိံ။ ယထာဟ ‘‘သသ္သတော အတ္တာ စ လောကော စ, ဣဒမေဝ သစ္စံ မောဃမည’’န္တိအာဒိ (မ. နိ. ၃.၂၇), သီလဗ္ဗတုပာဒာနအတ္တဝာဒုပာဒာနဝဇ္ဇသ္သ သဗ္ဗဒိဋ္ဌိဂတသ္သေတံ အဓိဝစနံ။ အယမေတ္ထ သင္ခေပော။ ဝိတ္ထာရတော ပနေတံ ‘‘တတ္ထ ကတမံ ဒိဋ္ဌုပာဒာနံ နတ္ထိ ဒိန္န’’န္တိ (ဓ. သ. ၁၂၂၀; ဝိဘ. ၉၃၈) ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။

    Tathā diṭṭhi ca sā upādānañcāti diṭṭhupādānaṃ. Atha vā diṭṭhiṃ upādiyati, upādiyanti vā etena diṭṭhinti diṭṭhupādānaṃ. Upādiyati hi purimadiṭṭhiṃ uttaradiṭṭhi. Upādiyanti ca tāya diṭṭhiṃ. Yathāha ‘‘sassato attā ca loko ca, idameva saccaṃ moghamañña’’ntiādi (ma. ni. 3.27), sīlabbatupādānaattavādupādānavajjassa sabbadiṭṭhigatassetaṃ adhivacanaṃ. Ayamettha saṅkhepo. Vitthārato panetaṃ ‘‘tattha katamaṃ diṭṭhupādānaṃ natthi dinna’’nti (dha. sa. 1220; vibha. 938) vuttanayena veditabbaṃ.

    တထာ သီလဗ္ဗတံ ဥပာဒိယန္တိ ဧတေန, သယံ ဝာ တံ ဥပာဒိယတိ, သီလဗ္ဗတဉ္စ တံ ဥပာဒာနဉ္စာတိ ဝာ သီလဗ္ဗတုပာဒာနံ။ ဂောသီလဂောဝတာဒီနိ ဟိ ဧဝံ သုဒ္ဓီတိ အဘိနိဝေသတော သယမေဝ ဥပာဒာနာနိ အယမေတ္ထ သင္ခေပော။ ဝိတ္ထာရတော ပနေတံ ‘‘တတ္ထ ကတမံ သီလဗ္ဗတုပာဒာနံ, ဣတော ဗဟိဒ္ဓာ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာနံ သီလေန သုဒ္ဓီ’’တိ ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။

    Tathā sīlabbataṃ upādiyanti etena, sayaṃ vā taṃ upādiyati, sīlabbatañca taṃ upādānañcāti vā sīlabbatupādānaṃ. Gosīlagovatādīni hi evaṃ suddhīti abhinivesato sayameva upādānāni ayamettha saṅkhepo. Vitthārato panetaṃ ‘‘tattha katamaṃ sīlabbatupādānaṃ, ito bahiddhā samaṇabrāhmaṇānaṃ sīlena suddhī’’ti vuttanayena veditabbaṃ.

    ဣဒာနိ ဝဒန္တိ ဧတေနာတိ ဝာဒော။ ဥပာဒိယန္တိ ဧတေနာတိ ဥပာဒာနံ။ ကိံ ဝဒန္တိ, ဥပာဒိယန္တိ ဝာ? အတ္တာနံ။ အတ္တနော ဝာဒုပာဒာနံ အတ္တဝာဒုပာဒာနံ။ အတ္တဝာဒမတ္တမေဝ ဝာ အတ္တာတိ ဥပာဒိယတိ ဧတေနာတိ အတ္တဝာဒုပာဒာနံ, ဝီသတိဝတ္ထုကာယ သက္ကာယဒိဋ္ဌိယာ ဧတံ အဓိဝစနံ။ အယမေတ္ထ သင္ခေပော။ ဝိတ္ထာရတော ပနေတံ ‘‘တတ္ထ ကတမံ အတ္တဝာဒုပာဒာနံ, ဣဓ အသ္သုတဝာ ပုထုဇ္ဇနော အရိယာနံ အဒသ္သာဝီ’’တိ (ဓ. သ. ၁၂၂၃) ဝုတ္တနယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။

    Idāni vadanti etenāti vādo. Upādiyanti etenāti upādānaṃ. Kiṃ vadanti, upādiyanti vā? Attānaṃ. Attano vādupādānaṃ attavādupādānaṃ. Attavādamattameva vā attāti upādiyati etenāti attavādupādānaṃ, vīsativatthukāya sakkāyadiṭṭhiyā etaṃ adhivacanaṃ. Ayamettha saṅkhepo. Vitthārato panetaṃ ‘‘tattha katamaṃ attavādupādānaṃ, idha assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī’’ti (dha. sa. 1223) vuttanayena veditabbaṃ.

    တဏ္ဟာသမုဒယာတိ ဧတ္ထ တဏ္ဟာ ကာမုပာဒာနသ္သ ဥပနိသ္သယဝသေန အနန္တရသမနန္တရနတ္ထိဝိဂတာသေဝနဝသေန ဝာ ပစ္စယော။ အဝသေသာနံ ပန သဟဇာတာဒိဝသေနာပိ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝာတိ။

    Taṇhāsamudayāti ettha taṇhā kāmupādānassa upanissayavasena anantarasamanantaranatthivigatāsevanavasena vā paccayo. Avasesānaṃ pana sahajātādivasenāpi. Sesaṃ vuttanayamevāti.

    ဥပာဒာနဝာရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Upādānavāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    တဏ္ဟာဝာရဝဏ္ဏနာ

    Taṇhāvāravaṇṇanā

    ၉၆. တဏ္ဟာဝာရေ ရူပတဏ္ဟာ။ပေ.။ ဓမ္မတဏ္ဟာတိ ဧဝံ စက္ခုဒ္ဝာရာဒီသု ဇဝနဝီထိယံ ပဝတ္တာယ တဏ္ဟာယ ‘‘သေဋ္ဌိပုတ္တော ဗ္ရာဟ္မဏပုတ္တော’’တိ ဧဝမာဒီသု ပိတိတော နာမံ ဝိယ ပိတိသဒိသာရမ္မဏတော နာမံ။ ဧတ္ထ စ ရူပာရမ္မဏာ တဏ္ဟာ, ရူပေ တဏ္ဟာတိ ရူပတဏ္ဟာ။ သာ ကာမရာဂဘာဝေန ရူပံ အသ္သာဒေန္တီ ပဝတ္တမာနာ ကာမတဏ္ဟာ။ သသ္သတဒိဋ္ဌိသဟဂတရာဂဘာဝေန ရူပံ နိစ္စံ ဓုဝံ သသ္သတန္တိ ဧဝံ အသ္သာဒေန္တီ ပဝတ္တမာနာ ဘဝတဏ္ဟာ။ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိသဟဂတရာဂဘာဝေန ရူပံ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ ဝိနသ္သတိ ပေစ္စ န ဘဝိသ္သတီတိ ဧဝံ အသ္သာဒေန္တီ ပဝတ္တမာနာ ဝိဘဝတဏ္ဟာတိ ဧဝံ တိဝိဓာ ဟောတိ။ ယထာ စ ရူပတဏ္ဟာ, တထာ သဒ္ဒတဏ္ဟာဒယောပီတိ ဧတာနိ အဋ္ဌာရသ တဏ္ဟာဝိစရိတာနိ ဟောန္တိ။ တာနိ အဇ္ဈတ္တရူပာဒီသု အဋ္ဌာရသ, ဗဟိဒ္ဓာရူပာဒီသု အဋ္ဌာရသာတိ ဆတ္တိံသ။ ဣတိ အတီတာနိ ဆတ္တိံသ, အနာဂတာနိ ဆတ္တိံသ, ပစ္စုပ္ပန္နာနိ ဆတ္တိံသာတိ အဋ္ဌသတံ။ ‘‘အဇ္ဈတ္တိကသ္သုပာဒာယ ‘အသ္မီ’တိ ဟောတိ , ‘ဣတ္ထသ္မီ’တိ ဟောတီ’’တိ (ဝိဘ. ၉၇၃-၉၇၄) ဝာ ဧဝမာဒီနာ အဇ္ဈတ္တိကရူပာဒိနိသ္သိတာနိ အဋ္ဌာရသ, ‘‘ဗာဟိရသ္သုပာဒာယ ‘ဣမိနာ အသ္မီ’တိ ဟောတိ, ‘ဣမိနာ ဣတ္ထသ္မီ’တိ ဟောတီ’’တိ ဝာ (ဝိဘ. ၉၇၅) ဧဝမာဒိနာ ဗာဟိရရူပာဒိနိသ္သိတာနိ အဋ္ဌာရသာတိ ဆတ္တိံသ။ ဣတိ အတီတာနိ ဆတ္တိံသ, အနာဂတာနိ ဆတ္တိံသ, ပစ္စုပ္ပန္နာနိ ဆတ္တိံသာတိ ဧဝမ္ပိ အဋ္ဌသတတဏ္ဟာဝိစရိတာနိ ဟောန္တိ။ ပုန သင္ဂဟေ ကရီယမာနေ ရူပာဒီသု အာရမ္မဏေသု ဆဠေဝ တဏ္ဟာကာယာ တိသ္သောယေဝ ကာမတဏ္ဟာဒယော ဟောန္တီတိ ဧဝံ –

    96. Taṇhāvāre rūpataṇhā…pe… dhammataṇhāti evaṃ cakkhudvārādīsu javanavīthiyaṃ pavattāya taṇhāya ‘‘seṭṭhiputto brāhmaṇaputto’’ti evamādīsu pitito nāmaṃ viya pitisadisārammaṇato nāmaṃ. Ettha ca rūpārammaṇā taṇhā, rūpe taṇhāti rūpataṇhā. Sā kāmarāgabhāvena rūpaṃ assādentī pavattamānā kāmataṇhā. Sassatadiṭṭhisahagatarāgabhāvena rūpaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassatanti evaṃ assādentī pavattamānā bhavataṇhā. Ucchedadiṭṭhisahagatarāgabhāvena rūpaṃ ucchijjati vinassati pecca na bhavissatīti evaṃ assādentī pavattamānā vibhavataṇhāti evaṃ tividhā hoti. Yathā ca rūpataṇhā, tathā saddataṇhādayopīti etāni aṭṭhārasa taṇhāvicaritāni honti. Tāni ajjhattarūpādīsu aṭṭhārasa, bahiddhārūpādīsu aṭṭhārasāti chattiṃsa. Iti atītāni chattiṃsa, anāgatāni chattiṃsa, paccuppannāni chattiṃsāti aṭṭhasataṃ. ‘‘Ajjhattikassupādāya ‘asmī’ti hoti , ‘itthasmī’ti hotī’’ti (vibha. 973-974) vā evamādīnā ajjhattikarūpādinissitāni aṭṭhārasa, ‘‘bāhirassupādāya ‘iminā asmī’ti hoti, ‘iminā itthasmī’ti hotī’’ti vā (vibha. 975) evamādinā bāhirarūpādinissitāni aṭṭhārasāti chattiṃsa. Iti atītāni chattiṃsa, anāgatāni chattiṃsa, paccuppannāni chattiṃsāti evampi aṭṭhasatataṇhāvicaritāni honti. Puna saṅgahe karīyamāne rūpādīsu ārammaṇesu chaḷeva taṇhākāyā tissoyeva kāmataṇhādayo hontīti evaṃ –

    နိဒ္ဒေသတ္ထေန နိဒ္ဒေသ-ဝိတ္ထာရာ ဝိတ္ထာရသ္သ စ။

    Niddesatthena niddesa-vitthārā vitthārassa ca;

    ပုန သင္ဂဟတော တဏ္ဟာ၊ ဝိညာတဗ္ဗာ ဝိဘာဝိနာတိ။

    Puna saṅgahato taṇhā, viññātabbā vibhāvināti.

    ဝေဒနာသမုဒယာတိ ဧတ္ထ ပန ဝေဒနာတိ ဝိပာကဝေဒနာ အဓိပ္ပေတာ။ သာ ကထံ ဆသု ဒ္ဝာရေသု တဏ္ဟာယ ပစ္စယော ဟောတီတိ စေ? အသ္သာဒနီယတော။ သုခာယ ဟိ ဝေဒနာယ အသ္သာဒနေန သတ္တာ ဝေဒနံ မမာယန္တာ ဝေဒနာယ တဏ္ဟံ ဥပ္ပာဒေတ္ဝာ ဝေဒနာရာဂရတ္တာ ဟုတ္ဝာ စက္ခုဒ္ဝာရေ ဣဋ္ဌမေဝ ရူပံ ပတ္ထေန္တိ, လဒ္ဓာ စ နံ အသ္သာဒေန္တိ, အာရမ္မဏဒာယကာနဉ္စ စိတ္တကာရာဒီနံ သက္ကာရံ ကရောန္တိ။ တထာ သောတဒ္ဝာရာဒီသု ဣဋ္ဌေ စ သဒ္ဒာဒယော ပတ္ထေန္တိ, လဒ္ဓာ စ နေ အသ္သာဒေန္တိ, အာရမ္မဏဒာယကာနဉ္စ ဝီဏာဝာဒက-ဂန္ဓိကသူဒ-တန္တဝာယ-နာနာဝိဓသိပ္ပသန္ဒသ္သကာဒီနံ သက္ကာရံ ကရောန္တိ။ ယထာ ကိံ? ယထာ ပုတ္တသိနေဟေန ပုတ္တံ မမာယန္တာ ဓာတိယာ သက္ကာရံ ကရောန္တိ, သပ္ပာယသပ္ပိခီရာဒီနိယေဝ နံ ပာယေန္တိ စေဝ ဘောဇေန္တိ စ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

    Vedanāsamudayāti ettha pana vedanāti vipākavedanā adhippetā. Sā kathaṃ chasu dvāresu taṇhāya paccayo hotīti ce? Assādanīyato. Sukhāya hi vedanāya assādanena sattā vedanaṃ mamāyantā vedanāya taṇhaṃ uppādetvā vedanārāgarattā hutvā cakkhudvāre iṭṭhameva rūpaṃ patthenti, laddhā ca naṃ assādenti, ārammaṇadāyakānañca cittakārādīnaṃ sakkāraṃ karonti. Tathā sotadvārādīsu iṭṭhe ca saddādayo patthenti, laddhā ca ne assādenti, ārammaṇadāyakānañca vīṇāvādaka-gandhikasūda-tantavāya-nānāvidhasippasandassakādīnaṃ sakkāraṃ karonti. Yathā kiṃ? Yathā puttasinehena puttaṃ mamāyantā dhātiyā sakkāraṃ karonti, sappāyasappikhīrādīniyeva naṃ pāyenti ceva bhojenti ca. Sesaṃ vuttanayameva.

    တဏ္ဟာဝာရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Taṇhāvāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    ဝေဒနာဝာရဝဏ္ဏနာ

    Vedanāvāravaṇṇanā

    ၉၇. ဝေဒနာဝာရေ ဝေဒနာကာယာတိ ဝေဒနာသမူဟာ။ စက္ခုသမ္ဖသ္သဇာ ဝေဒနာ။ပေ.။ မနောသမ္ဖသ္သဇာ ဝေဒနာတိ ဧတံ ‘‘စက္ခုသမ္ဖသ္သဇာ ဝေဒနာ အတ္ထိ ကုသလာ, အတ္ထိ အကုသလာ, အတ္ထိ အဗ္ယာကတာ’’တိ (ဝိဘ. ၃၄) ဧဝံ ဝိဘင္ဂေ အာဂတတ္တာ စက္ခုဒ္ဝာရာဒီသု ပဝတ္တာနံ ကုသလာကုသလာဗ္ယာကတဝေဒနာနံ ‘‘သာရိပုတ္တော, မန္တာဏိပုတ္တော’’တိ ဧဝမာဒီသု မာတိတော နာမံ ဝိယ မာတိသဒိသဝတ္ထုတော နာမံ။ ဝစနတ္ထော ပနေတ္ထ စက္ခုသမ္ဖသ္သဟေတု ဇာတာ ဝေဒနာ စက္ခုသမ္ဖသ္သဇာ ဝေဒနာတိ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ အယံ တာဝေတ္ထ သဗ္ဗသင္ဂာဟိကကထာ ။ ဝိပာကဝသေန ပန စက္ခုဒ္ဝာရေ ဒ္ဝေ စက္ခုဝိညာဏာနိ, ဒ္ဝေ မနောဓာတုယော, တိသ္သော မနောဝိညာဏဓာတုယောတိ ဧတာဟိ သမ္ပယုတ္တဝသေန ဝေဒနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဧသ နယော သောတဒ္ဝာရာဒီသု။ မနောဒ္ဝာရေ မနောဝိညာဏဓာတုသမ္ပယုတ္တာဝ။

    97. Vedanāvāre vedanākāyāti vedanāsamūhā. Cakkhusamphassajā vedanā…pe… manosamphassajā vedanāti etaṃ ‘‘cakkhusamphassajā vedanā atthi kusalā, atthi akusalā, atthi abyākatā’’ti (vibha. 34) evaṃ vibhaṅge āgatattā cakkhudvārādīsu pavattānaṃ kusalākusalābyākatavedanānaṃ ‘‘sāriputto, mantāṇiputto’’ti evamādīsu mātito nāmaṃ viya mātisadisavatthuto nāmaṃ. Vacanattho panettha cakkhusamphassahetu jātā vedanā cakkhusamphassajā vedanāti. Esa nayo sabbattha. Ayaṃ tāvettha sabbasaṅgāhikakathā . Vipākavasena pana cakkhudvāre dve cakkhuviññāṇāni, dve manodhātuyo, tisso manoviññāṇadhātuyoti etāhi sampayuttavasena vedanā veditabbā. Esa nayo sotadvārādīsu. Manodvāre manoviññāṇadhātusampayuttāva.

    ဖသ္သသမုဒယာတိ ဧတ္ထ ပန ပဉ္စဒ္ဝာရေ ပဉ္စဝတ္ထုကဝေဒနာနံ သဟဇာတစက္ခုသမ္ဖသ္သာဒိသမုဒယာ သမုဒယော ဟောတိ။ အဝသေသာနံ စက္ခုသမ္ဖသ္သာဒယော ဥပနိသ္သယာဒိဝသေန ပစ္စယာ။ မနောဒ္ဝာရေ တဒာရမ္မဏဝေဒနာနံ အဒ္ဝာရိကာနဉ္စ ပဋိသန္ဓိဘဝင္ဂစုတိဝေဒနာနံ သဟဇာတမနောသမ္ဖသ္သသမုဒယာ သမုဒယော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။

    Phassasamudayāti ettha pana pañcadvāre pañcavatthukavedanānaṃ sahajātacakkhusamphassādisamudayā samudayo hoti. Avasesānaṃ cakkhusamphassādayo upanissayādivasena paccayā. Manodvāre tadārammaṇavedanānaṃ advārikānañca paṭisandhibhavaṅgacutivedanānaṃ sahajātamanosamphassasamudayā samudayo hotīti veditabbo. Sesaṃ vuttanayameva.

    ဝေဒနာဝာရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Vedanāvāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    ဖသ္သဝာရဝဏ္ဏနာ

    Phassavāravaṇṇanā

    ၉၈. ဖသ္သဝာရေ စက္ခုသမ္ဖသ္သောတိ စက္ခုမ္ဟိ သမ္ဖသ္သော။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ စက္ခုသမ္ဖသ္သော။ပေ.။ ကာယသမ္ဖသ္သောတိ ဧတ္တာဝတာ စ ကုသလာကုသလဝိပာကာ ပဉ္စဝတ္ထုကာ ဒသ သမ္ဖသ္သာ ဝုတ္တာ ဟောန္တိ။ မနောသမ္ဖသ္သောတိ ဣမိနာ သေသာ ဗာဝီသတိ လောကိယဝိပာကမနသမ္ပယုတ္တဖသ္သာ။ သဠာယတနသမုဒယာတိ ဆန္နံ စက္ခာဒီနံ အာယတနာနံ သမုဒယေန ဣမသ္သ ဆဗ္ဗိဓသ္သာပိ သမ္ဖသ္သသ္သ သမုဒယော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝာတိ။

    98. Phassavāre cakkhusamphassoti cakkhumhi samphasso. Esa nayo sabbattha. Cakkhusamphasso…pe… kāyasamphassoti ettāvatā ca kusalākusalavipākā pañcavatthukā dasa samphassā vuttā honti. Manosamphassoti iminā sesā bāvīsati lokiyavipākamanasampayuttaphassā. Saḷāyatanasamudayāti channaṃ cakkhādīnaṃ āyatanānaṃ samudayena imassa chabbidhassāpi samphassassa samudayo hotīti veditabbo. Sesaṃ vuttanayamevāti.

    ဖသ္သဝာရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Phassavāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    သဠာယတနဝာရဝဏ္ဏနာ

    Saḷāyatanavāravaṇṇanā

    ၉၉. သဠာယတနဝာရေ စက္ခာယတနန္တိအာဒီသု ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ, တံ သဗ္ဗံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ခန္ဓနိဒ္ဒေသေ စေဝ အာယတနနိဒ္ဒေသေ စ ဝုတ္တနယမေဝ။ နာမရူပသမုဒယာတိ ဧတ္ထ ပန ယံ နာမံ ယဉ္စ ရူပံ, ယဉ္စ နာမရူပံ ယသ္သ အာယတနသ္သ ပစ္စယော ဟောတိ, တသ္သ ဝသေန ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒနိဒ္ဒေသေ ဝုတ္တနယေန နာမရူပသမုဒယာ သဠာယတနသမုဒယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေသံ ဝုတ္တပ္ပကာရမေဝာတိ။

    99. Saḷāyatanavāre cakkhāyatanantiādīsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ sabbaṃ visuddhimagge khandhaniddese ceva āyatananiddese ca vuttanayameva. Nāmarūpasamudayāti ettha pana yaṃ nāmaṃ yañca rūpaṃ, yañca nāmarūpaṃ yassa āyatanassa paccayo hoti, tassa vasena visuddhimagge paṭiccasamuppādaniddese vuttanayena nāmarūpasamudayā saḷāyatanasamudayo veditabbo. Sesaṃ vuttappakāramevāti.

    သဠာယတနဝာရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Saḷāyatanavāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    နာမရူပဝာရဝဏ္ဏနာ

    Nāmarūpavāravaṇṇanā

    ၁၀၀. နာမရူပဝာရေ နမနလက္ခဏံ နာမံ။ ရုပ္ပနလက္ခဏံ ရူပံ။ ဝိတ္ထာရဝာရေ ပနသ္သ ဝေဒနာတိ ဝေဒနာက္ခန္ဓော။ သညာတိ သညာက္ခန္ဓော။ စေတနာ ဖသ္သော မနသိကာရောတိ သင္ခာရက္ခန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကာမဉ္စ အညေပိ သင္ခာရက္ခန္ဓသင္ဂဟိတာ ဓမ္မာ သန္တိ, ဣမေ ပန တယော သဗ္ဗဒုဗ္ဗလေသုပိ စိတ္တေသု သန္တိ။ တသ္မာ ဧတေသံယေဝ ဝသေနေတ္ထ သင္ခာရက္ခန္ဓောပိ ဒသ္သိတော။ စတ္တာရိ စ မဟာဘူတာနီတိ ဧတ္ထ စတ္တာရီတိ ဂဏနပရိစ္ဆေဒော။ မဟာဘူတာနီတိ ပထဝီအာပတေဇဝာယာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ယေန ပန ကာရဏေန တာနိ မဟာဘူတာနီတိ ဝုစ္စန္တိ, ယော စေတ္ထ အညော ဝိနိစ္ဆယနယော, သော သဗ္ဗော ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ရူပက္ခန္ဓနိဒ္ဒေသေ ဝုတ္တော။

    100. Nāmarūpavāre namanalakkhaṇaṃ nāmaṃ. Ruppanalakkhaṇaṃ rūpaṃ. Vitthāravāre panassa vedanāti vedanākkhandho. Saññāti saññākkhandho. Cetanā phasso manasikāroti saṅkhārakkhandho veditabbo. Kāmañca aññepi saṅkhārakkhandhasaṅgahitā dhammā santi, ime pana tayo sabbadubbalesupi cittesu santi. Tasmā etesaṃyeva vasenettha saṅkhārakkhandhopi dassito. Cattāri ca mahābhūtānīti ettha cattārīti gaṇanaparicchedo. Mahābhūtānīti pathavīāpatejavāyānametaṃ adhivacanaṃ. Yena pana kāraṇena tāni mahābhūtānīti vuccanti, yo cettha añño vinicchayanayo, so sabbo visuddhimagge rūpakkhandhaniddese vutto.

    စတုန္နဉ္စ မဟာဘူတာနံ ဥပာဒာယာတိ ဧတ္ထ ပန စတုန္နန္တိ ဥပယောဂတ္ထေ သာမိဝစနံ, စတ္တာရိ စ မဟာဘူတာနီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဥပာဒာယာတိ ဥပာဒိယိတ္ဝာ, ဂဟေတ္ဝာတိ အတ္ထော။ နိသ္သာယာတိပိ ဧကေ။ ဝတ္တမာနန္တိ အယဉ္စေတ္ထ ပာဌသေသော။ သမူဟတ္ထေ ဝာ ဧတံ သာမိဝစနံ။ တေန စတုန္နဉ္စ မဟာဘူတာနံ သမူဟံ ဥပာဒာယ ပဝတ္တမာနံ ရူပန္တိ အယမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထာပိ ယာနိ စတ္တာရိ ပထဝီအာဒီနိ မဟာဘူတာနိ, ယဉ္စ စတုန္နံ မဟာဘူတာနံ ဥပာဒာယ ဝတ္တမာနံ စက္ခာယတနာဒိဘေဒေန အဘိဓမ္မပာဠိယမေဝ ဝုတ္တံ တေဝီသတိဝိဓံ ရူပံ, တံ သဗ္ဗမ္ပိ ‘‘ရူပ’’န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝိညာဏသမုဒယာတိ ဧတ္ထ ပန ယံ ဝိညာဏံ ယသ္သ နာမသ္သ ယသ္သ စ ရူပသ္သ ယသ္သ စ နာမရူပသ္သ ပစ္စယော ဟောတိ, တသ္သ ဝသေန ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒနိဒ္ဒေသေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝိညာဏသမုဒယာ နာမရူပသမုဒယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝာတိ။

    Catunnañca mahābhūtānaṃ upādāyāti ettha pana catunnanti upayogatthe sāmivacanaṃ, cattāri ca mahābhūtānīti vuttaṃ hoti. Upādāyāti upādiyitvā, gahetvāti attho. Nissāyātipi eke. Vattamānanti ayañcettha pāṭhaseso. Samūhatthe vā etaṃ sāmivacanaṃ. Tena catunnañca mahābhūtānaṃ samūhaṃ upādāya pavattamānaṃ rūpanti ayamattho veditabbo. Evaṃ sabbatthāpi yāni cattāri pathavīādīni mahābhūtāni, yañca catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāya vattamānaṃ cakkhāyatanādibhedena abhidhammapāḷiyameva vuttaṃ tevīsatividhaṃ rūpaṃ, taṃ sabbampi ‘‘rūpa’’nti veditabbaṃ. Viññāṇasamudayāti ettha pana yaṃ viññāṇaṃ yassa nāmassa yassa ca rūpassa yassa ca nāmarūpassa paccayo hoti, tassa vasena visuddhimagge paṭiccasamuppādaniddese vuttanayeneva viññāṇasamudayā nāmarūpasamudayo veditabbo. Sesaṃ vuttanayamevāti.

    နာမရူပဝာရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Nāmarūpavāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    ဝိညာဏဝာရဝဏ္ဏနာ

    Viññāṇavāravaṇṇanā

    ၁၀၁. ဝိညာဏဝာရေ စက္ခုဝိညာဏန္တိ စက္ခုမ္ဟိ ဝိညာဏံ, စက္ခုတော ဝာ ဇာတံ ဝိညာဏန္တိ စက္ခုဝိညာဏံ။ ဧဝံ သောတဃာနဇိဝ္ဟာကာယဝိညာဏာနိ။ ဣတရံ ပန မနောယေဝ ဝိညာဏန္တိ မနောဝိညာဏံ။ ဒ္ဝိပဉ္စဝိညာဏဝဇ္ဇသ္သ တေဘူမကဝိပာကစိတ္တသ္သေတံ အဓိဝစနံ။ သင္ခာရသမုဒယာတိ ဧတ္ထ ပန ယော သင္ခာရော ယသ္သ ဝိညာဏသ္သ ပစ္စယော ဟောတိ, တသ္သ ဝသေန သင္ခာရသမုဒယာ ဝိညာဏသမုဒယော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝာတိ။

    101. Viññāṇavāre cakkhuviññāṇanti cakkhumhi viññāṇaṃ, cakkhuto vā jātaṃ viññāṇanti cakkhuviññāṇaṃ. Evaṃ sotaghānajivhākāyaviññāṇāni. Itaraṃ pana manoyeva viññāṇanti manoviññāṇaṃ. Dvipañcaviññāṇavajjassa tebhūmakavipākacittassetaṃ adhivacanaṃ. Saṅkhārasamudayāti ettha pana yo saṅkhāro yassa viññāṇassa paccayo hoti, tassa vasena saṅkhārasamudayā viññāṇasamudayo veditabbo. Sesaṃ vuttanayamevāti.

    ဝိညာဏဝာရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Viññāṇavāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    သင္ခာရဝာရဝဏ္ဏနာ

    Saṅkhāravāravaṇṇanā

    ၁၀၂. သင္ခာရဝာရေ အဘိသင္ခရဏလက္ခဏော သင္ခာရော။ ဝိတ္ထာရဝာရေ ပနသ္သ ကာယသင္ခာရောတိ ကာယတော ပဝတ္တသင္ခာရော, ကာယဒ္ဝာရေ စောပနဝသေန ပဝတ္တာနံ ကာမာဝစရကုသလတော အဋ္ဌန္နံ, အကုသလတော ဒ္ဝာဒသန္နန္တိ ဝီသတိယာ ကာယသဉ္စေတနာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ဝစီသင္ခာရောတိ ဝစိတော ပဝတ္တသင္ခာရော, ဝစီဒ္ဝာရေ ဝစနဘေဒဝသေန ပဝတ္တာနံ ဝီသတိယာ ဧဝ ဝစီသဉ္စေတနာနမေတံ အဓိဝစနံ။ စိတ္တသင္ခာရောတိ စိတ္တတော ပဝတ္တသင္ခာရော, ကာယဝစီဒ္ဝာရေ စောပနံ အကတ္ဝာ ရဟော နိသီဒိတ္ဝာ စိန္တယန္တသ္သ ပဝတ္တာနံ လောကိယကုသလာကုသလဝသေန ဧကူနတိံသမနောသဉ္စေတနာနမေတံ အဓိဝစနံ။ အဝိဇ္ဇာသမုဒယာတိ ဧတ္ထ ပန ကုသလာနံ ဥပနိသ္သယဝသေန အကုသလာနံ သဟဇာတာဒိဝသေနာပိ အဝိဇ္ဇာပစ္စယော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝာတိ။

    102. Saṅkhāravāre abhisaṅkharaṇalakkhaṇo saṅkhāro. Vitthāravāre panassa kāyasaṅkhāroti kāyato pavattasaṅkhāro, kāyadvāre copanavasena pavattānaṃ kāmāvacarakusalato aṭṭhannaṃ, akusalato dvādasannanti vīsatiyā kāyasañcetanānametaṃ adhivacanaṃ. Vacīsaṅkhāroti vacito pavattasaṅkhāro, vacīdvāre vacanabhedavasena pavattānaṃ vīsatiyā eva vacīsañcetanānametaṃ adhivacanaṃ. Cittasaṅkhāroti cittato pavattasaṅkhāro, kāyavacīdvāre copanaṃ akatvā raho nisīditvā cintayantassa pavattānaṃ lokiyakusalākusalavasena ekūnatiṃsamanosañcetanānametaṃ adhivacanaṃ. Avijjāsamudayāti ettha pana kusalānaṃ upanissayavasena akusalānaṃ sahajātādivasenāpi avijjāpaccayo hotīti veditabbā. Sesaṃ vuttanayamevāti.

    သင္ခာရဝာရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Saṅkhāravāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    အဝိဇ္ဇာဝာရဝဏ္ဏနာ

    Avijjāvāravaṇṇanā

    ၁၀၃. အဝိဇ္ဇာဝာရေ ဒုက္ခေ အညာဏန္တိ ဒုက္ခသစ္စေ အညာဏံ, မောဟသ္သေတံ အဓိဝစနံ။ ဧသ နယော သမုဒယေ အညာဏန္တိအာဒီသု။ တတ္ထ စတူဟိ ကာရဏေဟိ ဒုက္ခေ အညာဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ အန္တောဂဓတော ဝတ္ထုတော အာရမ္မဏတော ပဋိစ္ဆာဒနတော စ။ တထာ ဟိ တံ ဒုက္ခသစ္စပရိယာပန္နတ္တာ ဒုက္ခေ အန္တောဂဓံ, ဒုက္ခသစ္စဉ္စသ္သ နိသ္သယပစ္စယဘာဝေန ဝတ္ထု, အာရမ္မဏပစ္စယဘာဝေန အာရမ္မဏံ, ဒုက္ခသစ္စဉ္စ ဧတံ ပဋိစ္ဆာဒေတိ, တသ္သ ယာထာဝလက္ခဏပ္ပဋိဝေဓနိဝာရဏေန, ဉာဏပ္ပဝတ္တိယာ စေတ္ထ အပ္ပဒာနေန။

    103. Avijjāvāre dukkhe aññāṇanti dukkhasacce aññāṇaṃ, mohassetaṃ adhivacanaṃ. Esa nayo samudaye aññāṇantiādīsu. Tattha catūhi kāraṇehi dukkhe aññāṇaṃ veditabbaṃ antogadhato vatthuto ārammaṇato paṭicchādanato ca. Tathā hi taṃ dukkhasaccapariyāpannattā dukkhe antogadhaṃ, dukkhasaccañcassa nissayapaccayabhāvena vatthu, ārammaṇapaccayabhāvena ārammaṇaṃ, dukkhasaccañca etaṃ paṭicchādeti, tassa yāthāvalakkhaṇappaṭivedhanivāraṇena, ñāṇappavattiyā cettha appadānena.

    သမုဒယေ အညာဏံ တီဟိ ကာရဏေဟိ ဝေဒိတဗ္ဗံ ဝတ္ထုတော အာရမ္မဏတော ပဋိစ္ဆာဒနတော စ။ နိရောဓေ ပဋိပဒာယဉ္စ အညာဏံ ဧကေနေဝ ကာရဏေန ဝေဒိတဗ္ဗံ ပဋိစ္ဆာဒနတော။ နိရောဓပဋိပဒာယ ဟိ ပဋိစ္ဆာဒကမေဝ အညာဏံ တေသံ ယာထာဝလက္ခဏပ္ပဋိဝေဓနိဝာရဏေန, တေသု စ ဉာဏပ္ပဝတ္တိယာ အပ္ပဒာနေန။ န ပန တတ္ထ အန္တောဂဓံ, တသ္မိံ သစ္စဒ္ဝယေ အပရိယာပန္နတ္တာ။ န တသ္သ တံ သစ္စဒ္ဝယံ ဝတ္ထု, အသဟဇာတတ္တာ။ နာရမ္မဏံ, တဒာရဗ္ဘ အပ္ပဝတ္တနတော။ ပစ္ဆိမဉ္ဟိ သစ္စဒ္ဝယံ ဂမ္ဘီရတ္တာ ဒုဒ္ဒသံ, န စေတ္ထ အန္ဓဘူတံ အညာဏံ ပဝတ္တတိ။ ပုရိမံ ပန ဝဉ္စနိယဋ္ဌေန သဘာဝလက္ခဏသ္သ ဒုဒ္ဒသတ္တာ ဂမ္ဘီရံ, တတ္ထ ဝိပလ္လာသဂ္ဂာဟဝသေန ပဝတ္တတိ။

    Samudaye aññāṇaṃ tīhi kāraṇehi veditabbaṃ vatthuto ārammaṇato paṭicchādanato ca. Nirodhe paṭipadāyañca aññāṇaṃ ekeneva kāraṇena veditabbaṃ paṭicchādanato. Nirodhapaṭipadāya hi paṭicchādakameva aññāṇaṃ tesaṃ yāthāvalakkhaṇappaṭivedhanivāraṇena, tesu ca ñāṇappavattiyā appadānena. Na pana tattha antogadhaṃ, tasmiṃ saccadvaye apariyāpannattā. Na tassa taṃ saccadvayaṃ vatthu, asahajātattā. Nārammaṇaṃ, tadārabbha appavattanato. Pacchimañhi saccadvayaṃ gambhīrattā duddasaṃ, na cettha andhabhūtaṃ aññāṇaṃ pavattati. Purimaṃ pana vañcaniyaṭṭhena sabhāvalakkhaṇassa duddasattā gambhīraṃ, tattha vipallāsaggāhavasena pavattati.

    အပိစ ဒုက္ခေတိ ဧတ္တာဝတာ သင္ဂဟတော ဝတ္ထုတော အာရမ္မဏတော ကိစ္စတော စ အဝိဇ္ဇာ ဒီပိတာ။ ဒုက္ခသမုဒယေတိ ဧတ္တာဝတာ ဝတ္ထုတော အာရမ္မဏတော ကိစ္စတော စ။ ဒုက္ခနိရောဓေ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနိယာ ပဋိပဒာယာတိ ဧတ္တာဝတာ ကိစ္စတော။ အဝိသေသတော ပန အညာဏန္တိ ဧတေန သဘာဝတော နိဒ္ဒိဋ္ဌာတိ ဉာတဗ္ဗာ။ အာသဝသမုဒယာတိ ဧတ္ထ ပန ကာမာသဝဘဝာသဝာ သဟဇာတာဒိဝသေန အဝိဇ္ဇာယ ပစ္စယာ ဟောန္တိ။ အဝိဇ္ဇာသဝော ဥပနိသ္သယဝသေနေဝ။ ပုဗ္ဗုပ္ပန္နာ စေတ္ထ အဝိဇ္ဇာ အဝိဇ္ဇာသဝောတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သာ အပရာပရုပ္ပန္နာယ အဝိဇ္ဇာယ ဥပနိသ္သယပစ္စယော ဟောတိ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝာတိ။

    Apica dukkheti ettāvatā saṅgahato vatthuto ārammaṇato kiccato ca avijjā dīpitā. Dukkhasamudayeti ettāvatā vatthuto ārammaṇato kiccato ca. Dukkhanirodhe dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāyāti ettāvatā kiccato. Avisesato pana aññāṇanti etena sabhāvato niddiṭṭhāti ñātabbā. Āsavasamudayāti ettha pana kāmāsavabhavāsavā sahajātādivasena avijjāya paccayā honti. Avijjāsavo upanissayavaseneva. Pubbuppannā cettha avijjā avijjāsavoti veditabbā. Sā aparāparuppannāya avijjāya upanissayapaccayo hoti. Sesaṃ vuttanayamevāti.

    အဝိဇ္ဇာဝာရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Avijjāvāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    အာသဝဝာရဝဏ္ဏနာ

    Āsavavāravaṇṇanā

    ၁၀၄. အာသဝဝာရေ အဝိဇ္ဇာသမုဒယာတိ ဧတ္ထ အဝိဇ္ဇာ ကာမာသဝဘဝာသဝာနံ သဟဇာတာဒိဝသေန ပစ္စယော ဟောတိ။ အဝိဇ္ဇာသဝသ္သ ဥပနိသ္သယဝသေနေဝ။ အပရာပရုပ္ပန္နာ စေတ္ထ အဝိဇ္ဇာ အဝိဇ္ဇာသဝောတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ပုဗ္ဗုပ္ပန္နာ အဝိဇ္ဇာယေဝသ္သ အပရာပရုပ္ပန္နသ္သ အဝိဇ္ဇာသဝသ္သ ဥပနိသ္သယပစ္စယော ဟောတိ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝာတိ။ အယံ ဝာရော ယာ ဧသာ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒပဒေသု ဇေဋ္ဌိကာ အဝိဇ္ဇာ, တသ္သာပိ ပစ္စယဒသ္သနဝသေန ဝုတ္တော။ ဧဝံ ဝုတ္တေန ဝာရေန သံသာရသ္သ အနမတဂ္ဂတာ သာဓိတာ ဟောတိ။ ကထံ? အာသဝသမုဒယေန ဟိ အဝိဇ္ဇာသမုဒယော။ အဝိဇ္ဇာသမုဒယေနာပိ အာသဝသမုဒယော။ ဧဝံ အာသဝာ အဝိဇ္ဇာယ အဝိဇ္ဇာပိ အာသဝာနံ ပစ္စယောတိ ကတ္ဝာ ပုဗ္ဗကောဋိ န ပညာယတိ အဝိဇ္ဇာယ, တသ္သာ အပညာယနတော သံသာရသ္သ အနမတဂ္ဂတာ သိဒ္ဓာ ဟောတီတိ။

    104. Āsavavāre avijjāsamudayāti ettha avijjā kāmāsavabhavāsavānaṃ sahajātādivasena paccayo hoti. Avijjāsavassa upanissayavaseneva. Aparāparuppannā cettha avijjā avijjāsavoti veditabbā. Pubbuppannā avijjāyevassa aparāparuppannassa avijjāsavassa upanissayapaccayo hoti. Sesaṃ vuttanayamevāti. Ayaṃ vāro yā esā paṭiccasamuppādapadesu jeṭṭhikā avijjā, tassāpi paccayadassanavasena vutto. Evaṃ vuttena vārena saṃsārassa anamataggatā sādhitā hoti. Kathaṃ? Āsavasamudayena hi avijjāsamudayo. Avijjāsamudayenāpi āsavasamudayo. Evaṃ āsavā avijjāya avijjāpi āsavānaṃ paccayoti katvā pubbakoṭi na paññāyati avijjāya, tassā apaññāyanato saṃsārassa anamataggatā siddhā hotīti.

    ဧဝံ သဗ္ဗေပိမေ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ကမ္မပထဝာရော အာဟာရဝာရော ဒုက္ခဝာရော ဇရာ-မရဏ-ဇာတိ-ဘဝ-ဥပာဒာန-တဏ္ဟာ-ဝေဒနာ-ဖသ္သ-သဠာယတန-နာမရူပ- ဝိညာဏ-သင္ခာရ-အဝိဇ္ဇာ-အာသဝဝာရောတိ သောဠသဝာရာ ဝုတ္တာ။

    Evaṃ sabbepime imasmiṃ sutte kammapathavāro āhāravāro dukkhavāro jarā-maraṇa-jāti-bhava-upādāna-taṇhā-vedanā-phassa-saḷāyatana-nāmarūpa- viññāṇa-saṅkhāra-avijjā-āsavavāroti soḷasavārā vuttā.

    တေသု ဧကေကသ္သ ဝာရသ္သ သင္ခေပဝိတ္ထာရဝသေန ဒ္ဝိဓာ ဝိဘတ္တာ ဒ္ဝတ္တိံသဋ္ဌာနာနိ ဟောန္တိ။ ဣတိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဣမေသု ဒ္ဝတ္တိံသဋ္ဌာနေသု စတ္တာရိ သစ္စာနိ ကထိတာနိ။ ဧတေသံယေဝ ဝိတ္ထာရဝသေန ဝုတ္တေသု သောဠသသု ဌာနေသု အရဟတ္တံ ကထိတံ။ ထေရသ္သ ပန မတေန ဒ္ဝတ္တိံသာယပိ ဌာနေသု စတ္တာရိ သစ္စာနိ စတ္တာရော စ မဂ္ဂာ ကထိတာတိ။ ဣတိ သကလေပိ ပဉ္စမဟာနိကာယသင္ဂဟိတေ ဗုဒ္ဓဝစနေ နတ္ထိ တံ သုတ္တံ, ယတ္ထ ဒ္ဝတ္တိံသက္ခတ္တုံ စတ္တာရိ သစ္စာနိ ဒ္ဝတ္တိံသက္ခတ္တုဉ္စ အရဟတ္တံ ပကာသိတံ အညတ္ရ ဣမမ္ဟာ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတ္တာတိ။

    Tesu ekekassa vārassa saṅkhepavitthāravasena dvidhā vibhattā dvattiṃsaṭṭhānāni honti. Iti imasmiṃ sutte imesu dvattiṃsaṭṭhānesu cattāri saccāni kathitāni. Etesaṃyeva vitthāravasena vuttesu soḷasasu ṭhānesu arahattaṃ kathitaṃ. Therassa pana matena dvattiṃsāyapi ṭhānesu cattāri saccāni cattāro ca maggā kathitāti. Iti sakalepi pañcamahānikāyasaṅgahite buddhavacane natthi taṃ suttaṃ, yattha dvattiṃsakkhattuṃ cattāri saccāni dvattiṃsakkhattuñca arahattaṃ pakāsitaṃ aññatra imamhā sammādiṭṭhisuttāti.

    ဣဒမဝောစာယသ္မာ သာရိပုတ္တောတိ ဣဒံ ဒ္ဝတ္တိံသာယ စတုသစ္စပရိယာယေဟိ ဒ္ဝတ္တိံသာယ အရဟတ္တပရိယာယေဟီတိ စတုသဋ္ဌိယာ ကာရဏေဟိ အလင္ကရိတ္ဝာ သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတ္တံ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အဝောစ, အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တသ္သ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

    Idamavocāyasmāsāriputtoti idaṃ dvattiṃsāya catusaccapariyāyehi dvattiṃsāya arahattapariyāyehīti catusaṭṭhiyā kāraṇehi alaṅkaritvā sammādiṭṭhisuttaṃ āyasmā sāriputto avoca, attamanā te bhikkhū āyasmato sāriputtassa bhāsitaṃ abhinandunti.

    အာသဝဝာရဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Āsavavāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

    Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya

    သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Sammādiṭṭhisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.




    Next: ၁၀. သတိပဋ္ဌာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Satipaṭṭhānasuttavaṇṇanā




    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya / ၉. သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတ္တံ • 9. Sammādiṭṭhisuttaṃ

    ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၉. သမ္မာဒိဋ္ဌိသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 9. Sammādiṭṭhisuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact