| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ඉතිවුත්‌තක-අට්‌ඨකථා • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
3. සඞ්‌ඝාටිකණ්‌ණසුත්‌තවණ්‌ණනා
3. Saṅghāṭikaṇṇasuttavaṇṇanā
92. තතියෙ සඞ්‌ඝාටිකණ්‌ණෙති චීවරකොටියං. ගහෙත්‌වාති පරාමසිත්‌වා. අනුබන්‌ධො අස්‌සාති අනුගතො භවෙය්‍ය. ඉදං වුත්‌තං හොති – ‘‘භික්‌ඛවෙ, ඉධෙකච්‌චො භික්‌ඛු අත්‌තනො හත්‌ථෙන මයා පාරුතස්‌ස සුගතමහාචීවරස්‌ස කණ්‌ණෙ පරාමසන්‌තො විය මං අනුගච්‌ඡෙය්‍ය, එවං මය්‌හං ආසන්‌නතරො හුත්‌වා විහරෙය්‍යා’’ති. පාදෙ පාදං නික්‌ඛිපන්‌තොති ගච්‌ඡන්‌තස්‌ස මම පාදෙ පාදං නික්‌ඛිත්‌තට්‌ඨානෙ පාදුද්‌ධාරණානන්‌තරං අත්‌තනො පාදං නික්‌ඛිපන්‌තො. උභයෙනාපි ‘‘ඨානගමනාදීසු අවිජහන්‌තො සබ්‌බකාලං මය්‌හං සමීපෙ එව විහරෙය්‍ය චෙපී’’ති දස්‌සෙති. සො ආරකාව මය්‌හං, අහඤ්‌ච තස්‌සාති සො භික්‌ඛු මයා වුත්‌තං පටිපදං අපූරෙන්‌තො මම දූරෙයෙව, අහඤ්‌ච තස්‌ස දූරෙයෙව. එතෙන මංසචක්‌ඛුනා තථාගතදස්‌සනං රූපකායසමොධානඤ්‌ච අකාරණං, ඤාණචක්‌ඛුනාව දස්‌සනං ධම්‌මකායසමොධානමෙව ච පමාණන්‌ති දස්‌සෙති. තෙනෙවාහ ‘‘ධම්‌මඤ්‌හි සො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු න පස්‌සති, ධම්‌මං අපස්‌සන්‌තො න මං පස්‌සතී’’ති. තත්‌ථ ධම්‌මො නාම නවවිධො ලොකුත්‌තරධම්‌මො. සො ච අභිජ්‌ඣාදීහි දූසිතචිත්‌තෙන න සක්‌කා පස්‌සිතුං, තස්‌මා ධම්‌මස්‌ස අදස්‌සනතො ධම්‌මකායඤ්‌ච න පස්‌සතීති. තථා හි වුත්‌තං –
92. Tatiye saṅghāṭikaṇṇeti cīvarakoṭiyaṃ. Gahetvāti parāmasitvā. Anubandho assāti anugato bhaveyya. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘bhikkhave, idhekacco bhikkhu attano hatthena mayā pārutassa sugatamahācīvarassa kaṇṇe parāmasanto viya maṃ anugaccheyya, evaṃ mayhaṃ āsannataro hutvā vihareyyā’’ti. Pāde pādaṃ nikkhipantoti gacchantassa mama pāde pādaṃ nikkhittaṭṭhāne pāduddhāraṇānantaraṃ attano pādaṃ nikkhipanto. Ubhayenāpi ‘‘ṭhānagamanādīsu avijahanto sabbakālaṃ mayhaṃ samīpe eva vihareyya cepī’’ti dasseti. So ārakāva mayhaṃ, ahañca tassāti so bhikkhu mayā vuttaṃ paṭipadaṃ apūrento mama dūreyeva, ahañca tassa dūreyeva. Etena maṃsacakkhunā tathāgatadassanaṃ rūpakāyasamodhānañca akāraṇaṃ, ñāṇacakkhunāva dassanaṃ dhammakāyasamodhānameva ca pamāṇanti dasseti. Tenevāha ‘‘dhammañhi so, bhikkhave, bhikkhu na passati, dhammaṃ apassanto na maṃ passatī’’ti. Tattha dhammo nāma navavidho lokuttaradhammo. So ca abhijjhādīhi dūsitacittena na sakkā passituṃ, tasmā dhammassa adassanato dhammakāyañca na passatīti. Tathā hi vuttaṃ –
‘‘කිං තෙ, වක්‌කලි, ඉමිනා පූතිකායෙන දිට්‌ඨෙන? යො ඛො, වක්‌කලි, ධම්‌මං පස්‌සති සො මං පස්‌සති; යො මං පස්‌සති, සො ධම්‌මං පස්‌සතී’’ති (සං. නි. 3.87).
‘‘Kiṃ te, vakkali, iminā pūtikāyena diṭṭhena? Yo kho, vakkali, dhammaṃ passati so maṃ passati; yo maṃ passati, so dhammaṃ passatī’’ti (saṃ. ni. 3.87).
‘‘ධම්‌මභූතො බ්‍රහ්‌මභූතො’’ති (ම. නි. 1.203; පටි. ම. 3.5) ච.
‘‘Dhammabhūto brahmabhūto’’ti (ma. ni. 1.203; paṭi. ma. 3.5) ca.
‘‘ධම්‌මකායො ඉතිපි, බ්‍රහ්‌මකායො ඉතිපී’’ති (දී. නි. 3.118) ච ආදි.
‘‘Dhammakāyo itipi, brahmakāyo itipī’’ti (dī. ni. 3.118) ca ādi.
යොජනසතෙති යොජනසතෙ පදෙසෙ, යොජනසතමත්‌ථකෙති අත්‌ථො. සෙසං වුත්‌තවිපරියායෙන වෙදිතබ්‌බං. අරියමග්‌ගාධිගමවසෙන චස්‌ස අනභිජ්‌ඣාලුආදිභාවො දට්‌ඨබ්‌බො.
Yojanasateti yojanasate padese, yojanasatamatthaketi attho. Sesaṃ vuttavipariyāyena veditabbaṃ. Ariyamaggādhigamavasena cassa anabhijjhāluādibhāvo daṭṭhabbo.
ගාථාසු මහිච්‌ඡොති කාමෙසු තිබ්‌බසාරාගතාය මහාඉච්‌ඡො. විඝාතවාති පදුට්‌ඨමනසඞ්‌කප්‌පතාය සත්‌තෙසු ආඝාතවසෙන මහිච්‌ඡතාය ඉච්‌ඡිතාලාභෙන ච විඝාතවා. එජානුගොති එජාසඞ්‌ඛාතාය තණ්‌හාය දාසො විය හුත්‌වා තං අනුගච්‌ඡන්‌තො. රාගාදිකිලෙසපරිළාහාභිභවෙන අනිබ්‌බුතො. රූපාදිවිසයානං අභිකඞ්‌ඛනෙන ගිද්‌ධො. පස්‌ස යාවඤ්‌ච ආරකාති අනෙජස්‌ස නිබ්‌බුතස්‌ස වීතගෙධස්‌ස සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස ඔකාසවසෙන සමීපෙපි සමානො මහිච්‌ඡො විඝාතවා එජානුගො අනිබ්‌බුතො ගිද්‌ධො බාලපුථුජ්‌ජනො ධම්‌මසභාවතො යත්‌තකං දූරෙ, තස්‌ස සො දූරභාවො පස්‌ස, වත්‌තුම්‌පි න සුකරන්‌ති අත්‌ථො. වුත්‌තඤ්‌හෙතං –
Gāthāsu mahicchoti kāmesu tibbasārāgatāya mahāiccho. Vighātavāti paduṭṭhamanasaṅkappatāya sattesu āghātavasena mahicchatāya icchitālābhena ca vighātavā. Ejānugoti ejāsaṅkhātāya taṇhāya dāso viya hutvā taṃ anugacchanto. Rāgādikilesapariḷāhābhibhavena anibbuto. Rūpādivisayānaṃ abhikaṅkhanena giddho. Passa yāvañca ārakāti anejassa nibbutassa vītagedhassa sammāsambuddhassa okāsavasena samīpepi samāno mahiccho vighātavā ejānugo anibbuto giddho bālaputhujjano dhammasabhāvato yattakaṃ dūre, tassa so dūrabhāvo passa, vattumpi na sukaranti attho. Vuttañhetaṃ –
‘‘නභඤ්‌ච දූරෙ පථවී ච දූරෙ,
‘‘Nabhañca dūre pathavī ca dūre,
පාරං සමුද්‌දස්‌ස තථාහු දූරෙ;
Pāraṃ samuddassa tathāhu dūre;
තතො හවෙ දූරතරං වදන්‌ති,
Tato have dūrataraṃ vadanti,
සතඤ්‌ච ධම්‌මො අසතඤ්‌ච රාජා’’ති. (අ. නි. 4.47; ජා. 2.21.414);
Satañca dhammo asatañca rājā’’ti. (a. ni. 4.47; jā. 2.21.414);
ධම්‌මමභිඤ්‌ඤායාති චතුසච්‌චධම්‌මං අභිඤ්‌ඤාය අඤ්‌ඤාය ඤාතතීරණපරිඤ්‌ඤාහි යථාරහං පුබ්‌බභාගෙ ජානිත්‌වා. ධම්‌මමඤ්‌ඤායාති තමෙව ධම්‌මං අපරභාගෙ මග්‌ගඤාණෙන පරිඤ්‌ඤාදිවසෙන යථාමරියාදං ජානිත්‌වා. පණ්‌ඩිතොති පටිවෙධබාහුසච්‌චෙන පණ්‌ඩිතො. රහදොව නිවාතෙ චාති නිවාතට්‌ඨානෙ රහදො විය අනෙජො කිලෙසචලනරහිතො උපසම්‌මති, යථා සො රහදො නිවාතට්‌ඨානෙ වාතෙන අනබ්‌භාහතො සන්‌නිසින්‌නොව හොති, එවං අයම්‌පි සබ්‌බථාපි පටිප්‌පස්‌සද්‌ධකිලෙසො කිලෙසචලනරහිතො අරහත්‌තඵලසමාධිනා වූපසම්‌මති, සබ්‌බකාලං උපසන්‌තසභාවොව හොති. අනෙජොති සො එවං අනෙජාදිසභාවො අරහා අනෙජාදිසභාවස්‌ස සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස ඔකාසතො දූරෙපි සමානො ධම්‌මසභාවතො අදූරෙ සන්‌තිකෙ එවාති.
Dhammamabhiññāyāti catusaccadhammaṃ abhiññāya aññāya ñātatīraṇapariññāhi yathārahaṃ pubbabhāge jānitvā. Dhammamaññāyāti tameva dhammaṃ aparabhāge maggañāṇena pariññādivasena yathāmariyādaṃ jānitvā. Paṇḍitoti paṭivedhabāhusaccena paṇḍito. Rahadova nivāte cāti nivātaṭṭhāne rahado viya anejo kilesacalanarahito upasammati, yathā so rahado nivātaṭṭhāne vātena anabbhāhato sannisinnova hoti, evaṃ ayampi sabbathāpi paṭippassaddhakileso kilesacalanarahito arahattaphalasamādhinā vūpasammati, sabbakālaṃ upasantasabhāvova hoti. Anejoti so evaṃ anejādisabhāvo arahā anejādisabhāvassa sammāsambuddhassa okāsato dūrepi samāno dhammasabhāvato adūre santike evāti.
තතියසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Tatiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ඉතිවුත්‌තකපාළි • Itivuttakapāḷi / 3. සඞ්‌ඝාටිකණ්‌ණසුත්‌තං • 3. Saṅghāṭikaṇṇasuttaṃ
