| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සම්‌මොහවිනොදනී-අට්‌ඨකථා • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā |
(7.) සත්‌තකනිද්‌දෙසාදිවණ්‌ණනා
(7.) Sattakaniddesādivaṇṇanā
806. සත්‌තවිධෙන ඤාණවත්‌ථුනිද්‌දෙසෙ ජාතිපච්‌චයා ජරාමරණන්‌තිආදිනා නයෙන පවත්‌තිනිවත්‌තිවසෙන එකාදසසු පටිච්‌චසමුප්‌පාදඞ්‌ගෙසු එකෙකස්‌මිං කාලත්‌තයභෙදතො පච්‌චවෙක්‌ඛණඤාණං වත්‌වා පුන ‘‘යම්‌පිස්‌ස තං ධම්‌මට්‌ඨිතිඤාණ’’න්‌ති එවං තදෙව ඤාණං සඞ්‌ඛෙපතො ඛයධම්‌මතාදීහි පකාරෙහි වුත්‌තං. තත්‌ථ ජාතිපච්‌චයා ජරාමරණං, අසති ජාතියා නත්‌ථි ජරාමරණන්‌ති ඤාණද්‌වයං පච්‌චුප්‌පන්‌නද්‌ධානවසෙන වුත්‌තං. අතීතම්‌පි අද්‌ධානං, අනාගතම්‌පි අද්‌ධානන්‌ති එවං අතීතෙ ඤාණද්‌වයං, අනාගතෙ ඤාණද්‌වයන්‌ති ඡ. තානි ධම්‌මට්‌ඨිතිඤාණෙන සද්‌ධිං සත්‌ත. තත්‌ථ ධම්‌මට්‌ඨිතිඤාණන්‌ති පච්‌චයාකාරඤාණං. පච්‌චයාකාරො හි ධම්‌මානං පවත්‌තිට්‌ඨිතිකාරණත්‌තා ධම්‌මට්‌ඨිතීති වුච්‌චති; තත්‌ථ ඤාණං ධම්‌මට්‌ඨිතිඤාණං. එතස්‌සෙව ඡබ්‌බිධස්‌ස ඤාණස්‌සෙතං අධිවචනං. එවං එකෙකස්‌මිං අඞ්‌ගෙ ඉමානි සත්‌ත සත්‌ත කත්‌වා එකාදසසු අඞ්‌ගෙසු සත්‌තසත්‌තති හොන්‌ති. තත්‌ථ ඛයධම්‌මන්‌ති ඛයගමනසභාවං. වයධම්‌මන්‌ති වයගමනසභාවං. විරාගධම්‌මන්‌ති විරජ්‌ජනසභාවං. නිරොධධම්‌මන්‌ති නිරුජ්‌ඣනසභාවං. ඉමිනා කිං කථිතං? අපරවිපස්‌සනාය පුරිමවිපස්‌සනාසම්‌මසනං කථිතං. තෙන කිං කථිතං හොති? සත්‌තක්‌ඛත්‌තුං විපස්‌සනාපටිවිපස්‌සනා කථිතා. පඨමඤාණෙන හි සබ්‌බසඞ්‌ඛාරෙ අනිච්‌චා දුක්‌ඛා අනත්‌තාති දිස්‌වා තං ඤාණං දුතියෙන දට්‌ඨුං වට්‌ටති, දුතියං තතියෙන, තතියං චතුත්‌ථෙන, චතුත්‌ථං පඤ්‌චමෙන, පඤ්‌චමං ඡට්‌ඨෙන, ඡට්‌ඨං සත්‌තමෙන. එවං සත්‌ත විපස්‌සනාපටිවිපස්‌සනා කථිතා හොන්‌තීති.
806. Sattavidhena ñāṇavatthuniddese jātipaccayā jarāmaraṇantiādinā nayena pavattinivattivasena ekādasasu paṭiccasamuppādaṅgesu ekekasmiṃ kālattayabhedato paccavekkhaṇañāṇaṃ vatvā puna ‘‘yampissa taṃ dhammaṭṭhitiñāṇa’’nti evaṃ tadeva ñāṇaṃ saṅkhepato khayadhammatādīhi pakārehi vuttaṃ. Tattha jātipaccayā jarāmaraṇaṃ, asati jātiyā natthi jarāmaraṇanti ñāṇadvayaṃ paccuppannaddhānavasena vuttaṃ. Atītampi addhānaṃ, anāgatampi addhānanti evaṃ atīte ñāṇadvayaṃ, anāgate ñāṇadvayanti cha. Tāni dhammaṭṭhitiñāṇena saddhiṃ satta. Tattha dhammaṭṭhitiñāṇanti paccayākārañāṇaṃ. Paccayākāro hi dhammānaṃ pavattiṭṭhitikāraṇattā dhammaṭṭhitīti vuccati; tattha ñāṇaṃ dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Etasseva chabbidhassa ñāṇassetaṃ adhivacanaṃ. Evaṃ ekekasmiṃ aṅge imāni satta satta katvā ekādasasu aṅgesu sattasattati honti. Tattha khayadhammanti khayagamanasabhāvaṃ. Vayadhammanti vayagamanasabhāvaṃ. Virāgadhammanti virajjanasabhāvaṃ. Nirodhadhammanti nirujjhanasabhāvaṃ. Iminā kiṃ kathitaṃ? Aparavipassanāya purimavipassanāsammasanaṃ kathitaṃ. Tena kiṃ kathitaṃ hoti? Sattakkhattuṃ vipassanāpaṭivipassanā kathitā. Paṭhamañāṇena hi sabbasaṅkhāre aniccā dukkhā anattāti disvā taṃ ñāṇaṃ dutiyena daṭṭhuṃ vaṭṭati, dutiyaṃ tatiyena, tatiyaṃ catutthena, catutthaṃ pañcamena, pañcamaṃ chaṭṭhena, chaṭṭhaṃ sattamena. Evaṃ satta vipassanāpaṭivipassanā kathitā hontīti.
සත්‌තකනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා.
Sattakaniddesavaṇṇanā.
807. අට්‌ඨවිධෙන ඤාණවත්‌ථුනිද්‌දෙසෙ සොතාපත්‌තිමග්‌ගෙ පඤ්‌ඤාති සොතාපත්‌තිමග්‌ගම්‌හි පඤ්‌ඤා. ඉමිනා සම්‌පයුත්‌තපඤ්‌ඤාව කථිතා. සෙසපදෙසුපි එසෙව නයොති.
807. Aṭṭhavidhena ñāṇavatthuniddese sotāpattimagge paññāti sotāpattimaggamhi paññā. Iminā sampayuttapaññāva kathitā. Sesapadesupi eseva nayoti.
අට්‌ඨකනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා.
Aṭṭhakaniddesavaṇṇanā.
808. නවවිධෙන ඤාණවත්‌ථුනිද්‌දෙසෙ අනුපුබ්‌බවිහාරසමාපත්‌තීසූති අනුපුබ්‌බවිහාරසඞ්‌ඛාතාසු සමාපත්‌තීසු. තාසං අනුපුබ්‌බෙන අනුපටිපාටියා විහාරිතබ්‌බට්‌ඨෙන අනුපුබ්‌බවිහාරතා, සමාපජ්‌ජිතබ්‌බට්‌ඨෙන සමාපත්‌තිතා දට්‌ඨබ්‌බා. තත්‌ථ පඨමජ්‌ඣානසමාපත්‌තියා පඤ්‌ඤාතිආදයො අට්‌ඨ සම්‌පයුත්‌තපඤ්‌ඤා වෙදිතබ්‌බා . නවමා පච්‌චවෙක්‌ඛණපඤ්‌ඤා. සා හි නිරොධසමාපත්‌තිං සන්‌තතො පණීතතො පච්‌චවෙක්‌ඛමානස්‌ස පවත්‌තති. තෙන වුත්‌තං – ‘‘සඤ්‌ඤාවෙදයිතනිරොධසමාපත්‌තියා වුට්‌ඨිතස්‌ස පච්‌චවෙක්‌ඛණඤාණ’’න්‌ති.
808. Navavidhena ñāṇavatthuniddese anupubbavihārasamāpattīsūti anupubbavihārasaṅkhātāsu samāpattīsu. Tāsaṃ anupubbena anupaṭipāṭiyā vihāritabbaṭṭhena anupubbavihāratā, samāpajjitabbaṭṭhena samāpattitā daṭṭhabbā. Tattha paṭhamajjhānasamāpattiyā paññātiādayo aṭṭha sampayuttapaññā veditabbā . Navamā paccavekkhaṇapaññā. Sā hi nirodhasamāpattiṃ santato paṇītato paccavekkhamānassa pavattati. Tena vuttaṃ – ‘‘saññāvedayitanirodhasamāpattiyā vuṭṭhitassa paccavekkhaṇañāṇa’’nti.
නවකනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා.
Navakaniddesavaṇṇanā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / විභඞ්‌ගපාළි • Vibhaṅgapāḷi / 16. ඤාණවිභඞ්‌ගො • 16. Ñāṇavibhaṅgo
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / විභඞ්‌ග-මූලටීකා • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / 16. ඤාණවිභඞ්‌ගො • 16. Ñāṇavibhaṅgo
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / විභඞ්‌ග-අනුටීකා • Vibhaṅga-anuṭīkā / 16. ඤාණවිභඞ්‌ගො • 16. Ñāṇavibhaṅgo
