Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya

    3. සෙඛසුත්‌තං

    3. Sekhasuttaṃ

    22. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සක්‌කෙසු විහරති කපිලවත්‌ථුස්‌මිං නිග්‍රොධාරාමෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන කාපිලවත්‌ථවානං 1 සක්‍යානං නවං සන්‌ථාගාරං අචිරකාරිතං හොති අනජ්‌ඣාවුට්‌ඨං 2 සමණෙන වා බ්‍රාහ්‌මණෙන වා කෙනචි වා මනුස්‌සභූතෙන. අථ ඛො කාපිලවත්‌ථවා සක්‍යා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමිංසු; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු. එකමන්‌තං නිසින්‌නා ඛො කාපිලවත්‌ථවා සක්‍යා භගවන්‌තං එතදවොචුං – ‘‘ඉධ, භන්‌තෙ, කාපිලවත්‌ථවානං සක්‍යානං නවං සන්‌ථාගාරං අචිරකාරිතං 3 අනජ්‌ඣාවුට්‌ඨං සමණෙන වා බ්‍රාහ්‌මණෙන වා කෙනචි වා මනුස්‌සභූතෙන. තං, භන්‌තෙ, භගවා පඨමං පරිභුඤ්‌ජතු. භගවතා පඨමං පරිභුත්‌තං පච්‌ඡා කාපිලවත්‌ථවා සක්‍යා පරිභුඤ්‌ජිස්‌සන්‌ති. තදස්‌ස කාපිලවත්‌ථවානං සක්‍යානං දීඝරත්‌තං හිතාය සුඛායා’’ති . අධිවාසෙසි භගවා තුණ්‌හීභාවෙන. අථ ඛො කාපිලවත්‌ථවා සක්‍යා භගවතො අධිවාසනං විදිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා පදක්‌ඛිණං කත්‌වා යෙන නවං සන්‌ථාගාරං තෙනුපසඞ්‌කමිංසු; උපසඞ්‌කමිත්‌වා සබ්‌බසන්‌ථරිං සන්‌ථාගාරං 4 සන්‌ථරිත්‌වා ආසනානි පඤ්‌ඤපෙත්‌වා උදකමණිකං උපට්‌ඨපෙත්‌වා තෙලප්‌පදීපං ආරොපෙත්‌වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමිංසු; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං අට්‌ඨංසු. එකමන්‌තං ඨිතා ඛො කාපිලවත්‌ථවා සක්‍යා භගවන්‌තං එතදවොචුං – ‘‘සබ්‌බසන්‌ථරිං සන්‌ථතං, භන්‌තෙ, සන්‌ථාගාරං, ආසනානි පඤ්‌ඤත්‌තානි, උදකමණිකො උපට්‌ඨාපිතො, තෙලප්‌පදීපො ආරොපිතො. යස්‌සදානි, භන්‌තෙ , භගවා කාලං මඤ්‌ඤතී’’ති. අථ ඛො භගවා නිවාසෙත්‌වා පත්‌තචීවරමාදාය සද්‌ධිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන යෙන සන්‌ථාගාරං තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා පාදෙ පක්‌ඛාලෙත්‌වා සන්‌ථාගාරං පවිසිත්‌වා මජ්‌ඣිමං ථම්‌භං නිස්‌සාය පුරත්‌ථාභිමුඛො නිසීදි. භික්‌ඛුසඞ්‌ඝොපි ඛො පාදෙ පක්‌ඛාලෙත්‌වා සන්‌ථාගාරං පවිසිත්‌වා පච්‌ඡිමං භිත්‌තිං නිස්‌සාය පුරත්‌ථාභිමුඛො නිසීදි, භගවන්‌තංයෙව පුරක්‌ඛත්‌වා. කාපිලවත්‌ථවාපි ඛො සක්‍යා පාදෙ පක්‌ඛාලෙත්‌වා සන්‌ථාගාරං පවිසිත්‌වා පුරත්‌ථිමං භිත්‌තිං නිස්‌සාය පච්‌ඡිමාභිමුඛා නිසීදිංසු, භගවන්‌තංයෙව පුරක්‌ඛත්‌වා. අථ ඛො භගවා කාපිලවත්‌ථවෙ සක්‍යෙ බහුදෙව රත්‌තිං ධම්‌මියා කථාය සන්‌දස්‌සෙත්‌වා සමාදපෙත්‌වා සමුත්‌තෙජෙත්‌වා සම්‌පහංසෙත්‌වා ආයස්‌මන්‌තං ආනන්‌දං ආමන්‌තෙසි – ‘‘පටිභාතු තං, ආනන්‌ද, කාපිලවත්‌ථවානං සක්‍යානං සෙඛො පාටිපදො 5. පිට්‌ඨි මෙ ආගිලායති; තමහං ආයමිස්‌සාමී’’ති. ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’ති ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො භගවතො පච්‌චස්‌සොසි. අථ ඛො භගවා චතුග්‌ගුණං සඞ්‌ඝාටිං පඤ්‌ඤාපෙත්‌වා දක්‌ඛිණෙන පස්‌සෙන සීහසෙය්‍යං කප්‌පෙසි, පාදෙ පාදං අච්‌චාධාය, සතො සම්‌පජානො, උට්‌ඨානසඤ්‌ඤං මනසි කරිත්‌වා.

    22. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme. Tena kho pana samayena kāpilavatthavānaṃ 6 sakyānaṃ navaṃ santhāgāraṃ acirakāritaṃ hoti anajjhāvuṭṭhaṃ 7 samaṇena vā brāhmaṇena vā kenaci vā manussabhūtena. Atha kho kāpilavatthavā sakyā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho kāpilavatthavā sakyā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘idha, bhante, kāpilavatthavānaṃ sakyānaṃ navaṃ santhāgāraṃ acirakāritaṃ 8 anajjhāvuṭṭhaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā kenaci vā manussabhūtena. Taṃ, bhante, bhagavā paṭhamaṃ paribhuñjatu. Bhagavatā paṭhamaṃ paribhuttaṃ pacchā kāpilavatthavā sakyā paribhuñjissanti. Tadassa kāpilavatthavānaṃ sakyānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti . Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho kāpilavatthavā sakyā bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena navaṃ santhāgāraṃ tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā sabbasanthariṃ santhāgāraṃ 9 santharitvā āsanāni paññapetvā udakamaṇikaṃ upaṭṭhapetvā telappadīpaṃ āropetvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho kāpilavatthavā sakyā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘sabbasanthariṃ santhataṃ, bhante, santhāgāraṃ, āsanāni paññattāni, udakamaṇiko upaṭṭhāpito, telappadīpo āropito. Yassadāni, bhante , bhagavā kālaṃ maññatī’’ti. Atha kho bhagavā nivāsetvā pattacīvaramādāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena yena santhāgāraṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā pāde pakkhāletvā santhāgāraṃ pavisitvā majjhimaṃ thambhaṃ nissāya puratthābhimukho nisīdi. Bhikkhusaṅghopi kho pāde pakkhāletvā santhāgāraṃ pavisitvā pacchimaṃ bhittiṃ nissāya puratthābhimukho nisīdi, bhagavantaṃyeva purakkhatvā. Kāpilavatthavāpi kho sakyā pāde pakkhāletvā santhāgāraṃ pavisitvā puratthimaṃ bhittiṃ nissāya pacchimābhimukhā nisīdiṃsu, bhagavantaṃyeva purakkhatvā. Atha kho bhagavā kāpilavatthave sakye bahudeva rattiṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘paṭibhātu taṃ, ānanda, kāpilavatthavānaṃ sakyānaṃ sekho pāṭipado 10. Piṭṭhi me āgilāyati; tamahaṃ āyamissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi. Atha kho bhagavā catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññāpetvā dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappesi, pāde pādaṃ accādhāya, sato sampajāno, uṭṭhānasaññaṃ manasi karitvā.

    23. අථ ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො මහානාමං සක්‌කං ආමන්‌තෙසි – ‘‘ඉධ , මහානාම, අරියසාවකො සීලසම්‌පන්‌නො හොති, ඉන්‌ද්‍රියෙසු ගුත්‌තද්‌වාරො හොති, භොජනෙ මත්‌තඤ්‌ඤූ හොති, ජාගරියං අනුයුත්‌තො හොති, සත්‌තහි සද්‌ධම්‌මෙහි සමන්‌නාගතො හොති, චතුන්‌නං ඣානානං ආභිචෙතසිකානං දිට්‌ඨධම්‌මසුඛවිහාරානං නිකාමලාභී හොති අකිච්‌ඡලාභී අකසිරලාභී.

    23. Atha kho āyasmā ānando mahānāmaṃ sakkaṃ āmantesi – ‘‘idha , mahānāma, ariyasāvako sīlasampanno hoti, indriyesu guttadvāro hoti, bhojane mattaññū hoti, jāgariyaṃ anuyutto hoti, sattahi saddhammehi samannāgato hoti, catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī.

    24. ‘‘කථඤ්‌ච, මහානාම , අරියසාවකො සීලසම්‌පන්‌නො හොති? ඉධ, මහානාම, අරියසාවකො සීලවා හොති, පාතිමොක්‌ඛසංවරසංවුතො විහරති ආචාරගොචරසම්‌පන්‌නො අණුමත්‌තෙසු වජ්‌ජෙසු භයදස්‌සාවී, සමාදාය සික්‌ඛති සික්‌ඛාපදෙසු. එවං ඛො, මහානාම, අරියසාවකො සීලසම්‌පන්‌නො හොති.

    24. ‘‘Kathañca, mahānāma , ariyasāvako sīlasampanno hoti? Idha, mahānāma, ariyasāvako sīlavā hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu. Evaṃ kho, mahānāma, ariyasāvako sīlasampanno hoti.

    ‘‘කථඤ්‌ච, මහානාම, අරියසාවකො ඉන්‌ද්‍රියෙසු ගුත්‌තද්‌වාරො හොති? ඉධ, මහානාම, අරියසාවකො චක්‌ඛුනා රූපං දිස්‌වා න නිමිත්‌තග්‌ගාහී හොති නානුබ්‍යඤ්‌ජනග්‌ගාහී. යත්‌වාධිකරණමෙනං චක්‌ඛුන්‌ද්‍රියං අසංවුතං විහරන්‌තං අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සා පාපකා අකුසලා ධම්‌මා අන්‌වාස්‌සවෙය්‍යුං තස්‌ස සංවරාය පටිපජ්‌ජති, රක්‌ඛති චක්‌ඛුන්‌ද්‍රියං, චක්‌ඛුන්‌ද්‍රියෙ සංවරං ආපජ්‌ජති. සොතෙන සද්‌දං සුත්‌වා…පෙ.… ඝානෙන ගන්‌ධං ඝායිත්‌වා…පෙ.… ජිව්‌හාය රසං සායිත්‌වා…පෙ.… කායෙන ඵොට්‌ඨබ්‌බං ඵුසිත්‌වා…පෙ.… මනසා ධම්‌මං විඤ්‌ඤාය න නිමිත්‌තග්‌ගාහී හොති නානුබ්‍යඤ්‌ජනග්‌ගාහී. යත්‌වාධිකරණමෙනං මනින්‌ද්‍රියං අසංවුතං විහරන්‌තං අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සා පාපකා අකුසලා ධම්‌මා අන්‌වාස්‌සවෙය්‍යුං තස්‌ස සංවරාය පටිපජ්‌ජති, රක්‌ඛති මනින්‌ද්‍රියං, මනින්‌ද්‍රියෙ සංවරං ආපජ්‌ජති . එවං ඛො, මහානාම, අරියසාවකො ඉන්‌ද්‍රියෙසු ගුත්‌තද්‌වාරො හොති.

    ‘‘Kathañca, mahānāma, ariyasāvako indriyesu guttadvāro hoti? Idha, mahānāma, ariyasāvako cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjati . Evaṃ kho, mahānāma, ariyasāvako indriyesu guttadvāro hoti.

    ‘‘කථඤ්‌ච, මහානාම, අරියසාවකො භොජනෙ මත්‌තඤ්‌ඤූ හොති? ඉධ, මහානාම, අරියසාවකො පටිසඞ්‌ඛා යොනිසො ආහාරං ආහාරෙති – ‘නෙව දවාය න මදාය න මණ්‌ඩනාය න විභූසනාය; යාවදෙව ඉමස්‌ස කායස්‌ස ඨිතියා යාපනාය විහිංසූපරතියා බ්‍රහ්‌මචරියානුග්‌ගහාය . ඉති පුරාණඤ්‌ච වෙදනං පටිහඞ්‌ඛාමි, නවඤ්‌ච වෙදනං න උප්‌පාදෙස්‌සාමි, යාත්‍රා ච මෙ භවිස්‌සති අනවජ්‌ජතා ච ඵාසුවිහාරො චා’ති. එවං ඛො, මහානාම, අරියසාවකො භොජනෙ මත්‌තඤ්‌ඤූ හොති.

    ‘‘Kathañca, mahānāma, ariyasāvako bhojane mattaññū hoti? Idha, mahānāma, ariyasāvako paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti – ‘neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya; yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya . Iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cā’ti. Evaṃ kho, mahānāma, ariyasāvako bhojane mattaññū hoti.

    ‘‘කථඤ්‌ච, මහානාම, අරියසාවකො ජාගරියං අනුයුත්‌තො හොති? ඉධ, මහානාම, අරියසාවකො දිවසං චඞ්‌කමෙන නිසජ්‌ජාය ආවරණීයෙහි ධම්‌මෙහි චිත්‌තං පරිසොධෙති, රත්‌තියා පඨමං යාමං චඞ්‌කමෙන නිසජ්‌ජාය ආවරණීයෙහි ධම්‌මෙහි චිත්‌තං පරිසොධෙති, රත්‌තියා මජ්‌ඣිමං යාමං දක්‌ඛිණෙන පස්‌සෙන සීහසෙය්‍යං කප්‌පෙති, පාදෙ පාදං අච්‌චාධාය, සතො සම්‌පජානො, උට්‌ඨානසඤ්‌ඤං මනසි කරිත්‌වා, රත්‌තියා පච්‌ඡිමං යාමං පච්‌චුට්‌ඨාය චඞ්‌කමෙන නිසජ්‌ජාය ආවරණීයෙහි ධම්‌මෙහි චිත්‌තං පරිසොධෙති. එවං ඛො, මහානාම, අරියසාවකො ජාගරියං අනුයුත්‌තො හොති.

    ‘‘Kathañca, mahānāma, ariyasāvako jāgariyaṃ anuyutto hoti? Idha, mahānāma, ariyasāvako divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti, rattiyā paṭhamaṃ yāmaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti, rattiyā majjhimaṃ yāmaṃ dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeti, pāde pādaṃ accādhāya, sato sampajāno, uṭṭhānasaññaṃ manasi karitvā, rattiyā pacchimaṃ yāmaṃ paccuṭṭhāya caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti. Evaṃ kho, mahānāma, ariyasāvako jāgariyaṃ anuyutto hoti.

    25. ‘‘කථඤ්‌ච, මහානාම, අරියසාවකො සත්‌තහි සද්‌ධම්‌මෙහි සමන්‌නාගතො හොති? ඉධ, මහානාම, අරියසාවකො සද්‌ධො හොති, සද්‌දහති තථාගතස්‌ස බොධිං – ‘ඉතිපි සො භගවා අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො විජ්‌ජාචරණසම්‌පන්‌නො සුගතො ලොකවිදූ අනුත්‌තරො පුරිසදම්‌මසාරථි සත්‌ථා දෙවමනුස්‌සානං බුද්‌ධො භගවා’ති. හිරිමා හොති, හිරීයති කායදුච්‌චරිතෙන වචීදුච්‌චරිතෙන මනොදුච්‌චරිතෙන, හිරීයති පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං සමාපත්‌තියා. ඔත්‌තප්‌පී හොති, ඔත්‌තප්‌පති කායදුච්‌චරිතෙන වචීදුච්‌චරිතෙන මනොදුච්‌චරිතෙන, ඔත්‌තප්‌පති පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං සමාපත්‌තියා. බහුස්‌සුතො හොති සුතධරො සුතසන්‌නිචයො. යෙ තෙ ධම්‌මා ආදිකල්‍යාණා මජ්‌ඣෙකල්‍යාණා පරියොසානකල්‍යාණා සාත්‌ථා සබ්‍යඤ්‌ජනා කෙවලපරිපුණ්‌ණං පරිසුද්‌ධං බ්‍රහ්‌මචරියං අභිවදන්‌ති තථාරූපාස්‌ස ධම්‌මා බහුස්‌සුතා 11 හොන්‌ති ධාතා 12 වචසා පරිචිතා මනසානුපෙක්‌ඛිතා දිට්‌ඨියා සුප්‌පටිවිද්‌ධා. ආරද්‌ධවීරියො විහරති අකුසලානං ධම්‌මානං පහානාය, කුසලානං ධම්‌මානං උපසම්‌පදාය, ථාමවා දළ්‌හපරක්‌කමො අනික්‌ඛිත්‌තධුරො කුසලෙසු ධම්‌මෙසු. සතිමා හොති, පරමෙන සතිනෙපක්‌කෙන සමන්‌නාගතො, චිරකතම්‌පි චිරභාසිතම්‌පි සරිතා අනුස්‌සරිතා. පඤ්‌ඤවා හොති, උදයත්‌ථගාමිනියා පඤ්‌ඤාය සමන්‌නාගතො, අරියාය නිබ්‌බෙධිකාය සම්‌මා දුක්‌ඛක්‌ඛයගාමිනියා. එවං ඛො, මහානාම, අරියසාවකො සත්‌තහි සද්‌ධම්‌මෙහි සමන්‌නාගතො හොති.

    25. ‘‘Kathañca, mahānāma, ariyasāvako sattahi saddhammehi samannāgato hoti? Idha, mahānāma, ariyasāvako saddho hoti, saddahati tathāgatassa bodhiṃ – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti. Hirimā hoti, hirīyati kāyaduccaritena vacīduccaritena manoduccaritena, hirīyati pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā. Ottappī hoti, ottappati kāyaduccaritena vacīduccaritena manoduccaritena, ottappati pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā. Bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo. Ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthā sabyañjanā kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti tathārūpāssa dhammā bahussutā 13 honti dhātā 14 vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā. Āraddhavīriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya, kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya, thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Satimā hoti, paramena satinepakkena samannāgato, cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā. Paññavā hoti, udayatthagāminiyā paññāya samannāgato, ariyāya nibbedhikāya sammā dukkhakkhayagāminiyā. Evaṃ kho, mahānāma, ariyasāvako sattahi saddhammehi samannāgato hoti.

    26. ‘‘කථඤ්‌ච , මහානාම, අරියසාවකො චතුන්‌නං ඣානානං ආභිචෙතසිකානං දිට්‌ඨධම්‌මසුඛවිහාරානං නිකාමලාභී හොති අකිච්‌ඡලාභී අකසිරලාභී? ඉධ, මහානාම, අරියසාවකො විවිච්‌චෙව කාමෙහි විවිච්‌ච අකුසලෙහි ධම්‌මෙහි, සවිතක්‌කං සවිචාරං විවෙකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති; විතක්‌කවිචාරානං වූපසමා අජ්‌ඣත්‌තං සම්‌පසාදනං…පෙ.… දුතියං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති; පීතියා ච විරාගා…පෙ.… තතියං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති; සුඛස්‌ස ච පහානා දුක්‌ඛස්‌ස ච පහානා පුබ්‌බෙව සොමනස්‌සදොමනස්‌සානං අත්‌ථඞ්‌ගමා…පෙ.… චතුත්‌ථං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති. එවං ඛො, මහානාම, අරියසාවකො චතුන්‌නං ඣානානං ආභිචෙතසිකානං දිට්‌ඨධම්‌මසුඛවිහාරානං නිකාමලාභී හොති අකිච්‌ඡලාභී අකසිරලාභී.

    26. ‘‘Kathañca , mahānāma, ariyasāvako catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī? Idha, mahānāma, ariyasāvako vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi, savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati; vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati; pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati; sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Evaṃ kho, mahānāma, ariyasāvako catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī.

    27. ‘‘යතො ඛො, මහානාම, අරියසාවකො එවං සීලසම්‌පන්‌නො හොති, එවං ඉන්‌ද්‍රියෙසු ගුත්‌තද්‌වාරො හොති, එවං භොජනෙ මත්‌තඤ්‌ඤූ හොති, එවං ජාගරියං අනුයුත්‌තො හොති, එවං සත්‌තහි සද්‌ධම්‌මෙහි සමන්‌නාගතො හොති, එවං චතුන්‌නං ඣානානං ආභිචෙතසිකානං දිට්‌ඨධම්‌මසුඛවිහාරානං නිකාමලාභී හොති අකිච්‌ඡලාභී අකසිරලාභී, අයං වුච්‌චති, මහානාම, අරියසාවකො සෙඛො පාටිපදො අපුච්‌චණ්‌ඩතාය සමාපන්‌නො, භබ්‌බො අභිනිබ්‌භිදාය, භබ්‌බො සම්‌බොධාය, භබ්‌බො අනුත්‌තරස්‌ස යොගක්‌ඛෙමස්‌ස අධිගමාය. සෙය්‍යථාපි, මහානාම, කුක්‌කුටියා අණ්‌ඩානි අට්‌ඨ වා දස වා ද්‌වාදස වා තානාස්‌සු කුක්‌කුටියා සම්‌මා අධිසයිතානි සම්‌මා පරිසෙදිතානි සම්‌මා පරිභාවිතානි, කිඤ්‌චාපි තස්‌සා කුක්‌කුටියා න එවං ඉච්‌ඡා උප්‌පජ්‌ජෙය්‍ය – ‘අහො වතිමෙ කුක්‌කුටපොතකා පාදනඛසිඛාය වා මුඛතුණ්‌ඩකෙන වා අණ්‌ඩකොසං පදාලෙත්‌වා සොත්‌ථිනා අභිනිබ්‌භිජ්‌ජෙය්‍යු’න්‌ති, අථ ඛො භබ්‌බාව තෙ කුක්‌කුටපොතකා පාදනඛසිඛාය වා මුඛතුණ්‌ඩකෙන වා අණ්‌ඩකොසං පදාලෙත්‌වා සොත්‌ථිනා අභිනිබ්‌භිජ්‌ජිතුං. එවමෙව ඛො, මහානාම, යතො අරියසාවකො එවං සීලසම්‌පන්‌නො හොති, එවං ඉන්‌ද්‍රියෙසු ගුත්‌තද්‌වාරො හොති, එවං භොජනෙ මත්‌තඤ්‌ඤූ හොති, එවං ජාගරියං අනුයුත්‌තො හොති, එවං සත්‌තහි සද්‌ධම්‌මෙහි සමන්‌නාගතො හොති, එවං චතුන්‌නං ඣානානං ආභිචෙතසිකානං දිට්‌ඨධම්‌මසුඛවිහාරානං නිකාමලාභී හොති අකිච්‌ඡලාභී අකසිරලාභී, අයං වුච්‌චති, මහානාම, අරියසාවකො සෙඛො පාටිපදො අපුච්‌චණ්‌ඩතාය සමාපන්‌නො , භබ්‌බො අභිනිබ්‌භිදාය, භබ්‌බො සම්‌බොධාය, භබ්‌බො අනුත්‌තරස්‌ස යොගක්‌ඛෙමස්‌ස අධිගමාය.

    27. ‘‘Yato kho, mahānāma, ariyasāvako evaṃ sīlasampanno hoti, evaṃ indriyesu guttadvāro hoti, evaṃ bhojane mattaññū hoti, evaṃ jāgariyaṃ anuyutto hoti, evaṃ sattahi saddhammehi samannāgato hoti, evaṃ catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī, ayaṃ vuccati, mahānāma, ariyasāvako sekho pāṭipado apuccaṇḍatāya samāpanno, bhabbo abhinibbhidāya, bhabbo sambodhāya, bhabbo anuttarassa yogakkhemassa adhigamāya. Seyyathāpi, mahānāma, kukkuṭiyā aṇḍāni aṭṭha vā dasa vā dvādasa vā tānāssu kukkuṭiyā sammā adhisayitāni sammā pariseditāni sammā paribhāvitāni, kiñcāpi tassā kukkuṭiyā na evaṃ icchā uppajjeyya – ‘aho vatime kukkuṭapotakā pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṃ padāletvā sotthinā abhinibbhijjeyyu’nti, atha kho bhabbāva te kukkuṭapotakā pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṃ padāletvā sotthinā abhinibbhijjituṃ. Evameva kho, mahānāma, yato ariyasāvako evaṃ sīlasampanno hoti, evaṃ indriyesu guttadvāro hoti, evaṃ bhojane mattaññū hoti, evaṃ jāgariyaṃ anuyutto hoti, evaṃ sattahi saddhammehi samannāgato hoti, evaṃ catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī, ayaṃ vuccati, mahānāma, ariyasāvako sekho pāṭipado apuccaṇḍatāya samāpanno , bhabbo abhinibbhidāya, bhabbo sambodhāya, bhabbo anuttarassa yogakkhemassa adhigamāya.

    28. ‘‘ස ඛො සො, මහානාම, අරියසාවකො ඉමංයෙව අනුත්‌තරං උපෙක්‌ඛාසතිපාරිසුද්‌ධිං ආගම්‌ම අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති, සෙය්‍යථිදං – එකම්‌පි ජාතිං ද්‌වෙපි ජාතියො…පෙ.… ඉති සාකාරං සඋද්‌දෙසං අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති, අයමස්‌ස පඨමාභිනිබ්‌භිදා හොති කුක්‌කුටච්‌ඡාපකස්‌සෙව අණ්‌ඩකොසම්‌හා.

    28. ‘‘Sa kho so, mahānāma, ariyasāvako imaṃyeva anuttaraṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ āgamma anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo…pe… iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, ayamassa paṭhamābhinibbhidā hoti kukkuṭacchāpakasseva aṇḍakosamhā.

    ‘‘ස ඛො සො, මහානාම, අරියසාවකො ඉමංයෙ අනුත්‌තරං උපෙක්‌ඛාසතිපාරිසුද්‌ධිං ආගම්‌ම දිබ්‌බෙන චක්‌ඛුනා විසුද්‌ධෙන අතික්‌කන්‌තමානුසකෙන සත්‌තෙ පස්‌සති චවමානෙ උපපජ්‌ජමානෙ හීනෙ පණීතෙ සුවණ්‌ණෙ දුබ්‌බණ්‌ණෙ සුගතෙ දුග්‌ගතෙ…පෙ.… යථාකම්‌මූපගෙ සත්‌තෙ පජානාති, අයමස්‌ස දුතියාභිනිබ්‌භිදා හොති කුක්‌කුටච්‌ඡාපකස්‌සෙව අණ්‌ඩකොසම්‌හා.

    ‘‘Sa kho so, mahānāma, ariyasāvako imaṃye anuttaraṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ āgamma dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate…pe… yathākammūpage satte pajānāti, ayamassa dutiyābhinibbhidā hoti kukkuṭacchāpakasseva aṇḍakosamhā.

    ‘‘ස ඛො සො, මහානාම, අරියසාවකො ඉමංයෙව අනුත්‌තරං උපෙක්‌ඛාසතිපාරිසුද්‌ධිං ආගම්‌ම ආසවානං ඛයා අනාසවං චෙතොවිමුත්‌තිං පඤ්‌ඤාවිමුත්‌තිං දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති, අයමස්‌ස තතියාභිනිබ්‌භිදා හොති කුක්‌කුටච්‌ඡාපකස්‌සෙව අණ්‌ඩකොසම්‌හා.

    ‘‘Sa kho so, mahānāma, ariyasāvako imaṃyeva anuttaraṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ āgamma āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati, ayamassa tatiyābhinibbhidā hoti kukkuṭacchāpakasseva aṇḍakosamhā.

    29. ‘‘යම්‌පි 15, මහානාම, අරියසාවකො සීලසම්‌පන්‌නො හොති, ඉදම්‌පිස්‌ස හොති චරණස්‌මිං; යම්‌පි, මහානාම, අරියසාවකො ඉන්‌ද්‍රියෙසු ගුත්‌තද්‌වාරො හොති, ඉදම්‌පිස්‌ස හොති චරණස්‌මිං; යම්‌පි, මහානාම, අරියසාවකො භොජනෙ මත්‌තඤ්‌ඤූ හොති, ඉදම්‌පිස්‌ස හොති චරණස්‌මිං; යම්‌පි, මහානාම, අරියසාවකො ජාගරියං අනුයුත්‌තො හොති, ඉදම්‌පිස්‌ස හොති චරණස්‌මිං; යම්‌පි, මහානාම, අරියසාවකො සත්‌තහි සද්‌ධම්‌මෙහි සමන්‌නාගතො හොති, ඉදම්‌පිස්‌ස හොති චරණස්‌මිං; යම්‌පි, මහානාම, අරියසාවකො චතුන්‌නං ඣානානං ආභිචෙතසිකානං දිට්‌ඨධම්‌මසුඛවිහාරානං නිකාමලාභී හොති අකිච්‌ඡලාභී අකසිරලාභී, ඉදම්‌පිස්‌ස හොති චරණස්‌මිං.

    29. ‘‘Yampi 16, mahānāma, ariyasāvako sīlasampanno hoti, idampissa hoti caraṇasmiṃ; yampi, mahānāma, ariyasāvako indriyesu guttadvāro hoti, idampissa hoti caraṇasmiṃ; yampi, mahānāma, ariyasāvako bhojane mattaññū hoti, idampissa hoti caraṇasmiṃ; yampi, mahānāma, ariyasāvako jāgariyaṃ anuyutto hoti, idampissa hoti caraṇasmiṃ; yampi, mahānāma, ariyasāvako sattahi saddhammehi samannāgato hoti, idampissa hoti caraṇasmiṃ; yampi, mahānāma, ariyasāvako catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī, idampissa hoti caraṇasmiṃ.

    ‘‘යඤ්‌ච ඛො, මහානාම, අරියසාවකො අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති, සෙය්‍යථිදං – එකම්‌පි ජාතිං ද්‌වෙපි ජාතියො…පෙ.… ඉති සාකාරං සඋද්‌දෙසං අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති, ඉදම්‌පිස්‌ස හොති විජ්‌ජාය; යම්‌පි, මහානාම, අරියසාවකො දිබ්‌බෙන චක්‌ඛුනා විසුද්‌ධෙන අතික්‌කන්‌තමානුසකෙන සත්‌තෙ පස්‌සති චවමානෙ උපපජ්‌ජමානෙ හීනෙ පණීතෙ සුවණ්‌ණෙ දුබ්‌බණ්‌ණෙ සුගතෙ දුග්‌ගතෙ…පෙ.… යථාකම්‌මූපගෙ සත්‌තෙ පජානාති, ඉදම්‌පිස්‌ස හොති විජ්‌ජාය. යම්‌පි, මහානාම, අරියසාවකො ආසවානං ඛයා අනාසවං චෙතොවිමුත්‌තිං පඤ්‌ඤාවිමුත්‌තිං දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති, ඉදම්‌පිස්‌ස හොති විජ්‌ජාය.

    ‘‘Yañca kho, mahānāma, ariyasāvako anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo…pe… iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, idampissa hoti vijjāya; yampi, mahānāma, ariyasāvako dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate…pe… yathākammūpage satte pajānāti, idampissa hoti vijjāya. Yampi, mahānāma, ariyasāvako āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati, idampissa hoti vijjāya.

    ‘‘අයං වුච්‌චති, මහානාම, අරියසාවකො විජ්‌ජාසම්‌පන්‌නො ඉතිපි චරණසම්‌පන්‌නො ඉතිපි විජ්‌ජාචරණසම්‌පන්‌නො ඉතිපි.

    ‘‘Ayaṃ vuccati, mahānāma, ariyasāvako vijjāsampanno itipi caraṇasampanno itipi vijjācaraṇasampanno itipi.

    30. ‘‘බ්‍රහ්‌මුනාපෙසා, මහානාම, සනඞ්‌කුමාරෙන ගාථා භාසිතා –

    30. ‘‘Brahmunāpesā, mahānāma, sanaṅkumārena gāthā bhāsitā –

    ‘ඛත්‌තියො සෙට්‌ඨො ජනෙතස්‌මිං, යෙ ගොත්‌තපටිසාරිනො;

    ‘Khattiyo seṭṭho janetasmiṃ, ye gottapaṭisārino;

    විජ්‌ජාචරණසම්‌පන්‌නො, සො සෙට්‌ඨො දෙවමානුසෙ’ති.

    Vijjācaraṇasampanno, so seṭṭho devamānuse’ti.

    ‘‘සා ඛො පනෙසා, මහානාම, බ්‍රහ්‌මුනා සනඞ්‌කුමාරෙන ගාථා සුගීතා නො දුග්‌ගීතා, සුභාසිතා නො දුබ්‌භාසිතා, අත්‌ථසංහිතා නො අනත්‌ථසංහිතා, අනුමතා භගවතා’’ති.

    ‘‘Sā kho panesā, mahānāma, brahmunā sanaṅkumārena gāthā sugītā no duggītā, subhāsitā no dubbhāsitā, atthasaṃhitā no anatthasaṃhitā, anumatā bhagavatā’’ti.

    අථ ඛො භගවා උට්‌ඨහිත්‌වා ආයස්‌මන්‌තං ආනන්‌දං ආමන්‌තෙසි – ‘‘සාධු සාධු, ආනන්‌ද, සාධු ඛො ත්‌වං, ආනන්‌ද, කාපිලවත්‌ථවානං සක්‍යානං සෙඛං පාටිපදං අභාසී’’ති.

    Atha kho bhagavā uṭṭhahitvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘sādhu sādhu, ānanda, sādhu kho tvaṃ, ānanda, kāpilavatthavānaṃ sakyānaṃ sekhaṃ pāṭipadaṃ abhāsī’’ti.

    ඉදමවොචායස්‌මා ආනන්‌දො. සමනුඤ්‌ඤො සත්‌ථා අහොසි. අත්‌තමනා කාපිලවත්‌ථවා සක්‍යා ආයස්‌මතො ආනන්‌දස්‌ස භාසිතං අභිනන්‌දුන්‌ති.

    Idamavocāyasmā ānando. Samanuñño satthā ahosi. Attamanā kāpilavatthavā sakyā āyasmato ānandassa bhāsitaṃ abhinandunti.

    සෙඛසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං තතියං.

    Sekhasuttaṃ niṭṭhitaṃ tatiyaṃ.







    Footnotes:
    1. කපිලවත්‌ථුවාසීනං (ක.)
    2. අනජ්‌ඣාවුත්‌ථං (සී. ස්‍යා. කං. පී.)
    3. අචිරකාරිතං හොති (ස්‍යා. කං. ක.)
    4. සබ්‌බසන්‌ථරිං සන්‌ථතං (ක.)
    5. පටිපදො (ස්‍යා. කං. ක.)
    6. kapilavatthuvāsīnaṃ (ka.)
    7. anajjhāvutthaṃ (sī. syā. kaṃ. pī.)
    8. acirakāritaṃ hoti (syā. kaṃ. ka.)
    9. sabbasanthariṃ santhataṃ (ka.)
    10. paṭipado (syā. kaṃ. ka.)
    11. බහූ සුතා (?)
    12. ධතා (සී. ස්‍යා. කං. පී.)
    13. bahū sutā (?)
    14. dhatā (sī. syā. kaṃ. pī.)
    15. යම්‌පි ඛො (ක.)
    16. yampi kho (ka.)



    Related texts:



    අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 3. සෙඛසුත්‌තවණ්‌ණනා • 3. Sekhasuttavaṇṇanā

    ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 3. සෙඛසුත්‌තවණ්‌ණනා • 3. Sekhasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact