| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පටිසම්‌භිදාමග්‌ගපාළි • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
2. සීලමයඤාණනිද්‌දෙසො
2. Sīlamayañāṇaniddeso
37. කථං සුත්‌වාන සංවරෙ පඤ්‌ඤා සීලමයෙ ඤාණං? පඤ්‌ච සීලානි – පරියන්‌තපාරිසුද්‌ධිසීලං, අපරියන්‌තපාරිසුද්‌ධිසීලං, පරිපුණ්‌ණපාරිසුද්‌ධිසීලං, අපරාමට්‌ඨපාරිසුද්‌ධිසීලං, පටිප්‌පස්‌සද්‌ධිපාරිසුද්‌ධිසීලන්‌ති.
37. Kathaṃ sutvāna saṃvare paññā sīlamaye ñāṇaṃ? Pañca sīlāni – pariyantapārisuddhisīlaṃ, apariyantapārisuddhisīlaṃ, paripuṇṇapārisuddhisīlaṃ, aparāmaṭṭhapārisuddhisīlaṃ, paṭippassaddhipārisuddhisīlanti.
තත්‌ථ කතමං පරියන්‌තපාරිසුද්‌ධිසීලං? අනුපසම්‌පන්‌නානං පරියන්‌තසික්‌ඛාපදානං – ඉදං පරියන්‌තපාරිසුද්‌ධිසීලං. කතමං අපරියන්‌තපාරිසුද්‌ධිසීලං? උපසම්‌පන්‌නානං අපරියන්‌තසික්‌ඛාපදානං – ඉදං අපරියන්‌තපාරිසුද්‌ධිසීලං. කතමං පරිපුණ්‌ණපාරිසුද්‌ධිසීලං? පුථුජ්‌ජනකල්‍යාණකානං කුසලධම්‌මෙ යුත්‌තානං සෙක්‌ඛපරියන්‌තෙ 1 පරිපූරකාරීනං කායෙ ච ජීවිතෙ ච අනපෙක්‌ඛානං පරිච්‌චත්‌තජීවිතානං – ඉදං පරිපුණ්‌ණපාරිසුද්‌ධිසීලං. කතමං අපරාමට්‌ඨපාරිසුද්‌ධිසීලං? සත්‌තන්‌නං සෙක්‌ඛානං – ඉදං අපරාමට්‌ඨපාරිසුද්‌ධිසීලං. කතමං පටිප්‌පස්‌සද්‌ධිපාරිසුද්‌ධිසීලං? තථාගතසාවකානං ඛීණාසවානං පච්‌චෙකබුද්‌ධානං තථාගතානං අරහන්‌තානං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධානං – ඉදං පටිප්‌පස්‌සද්‌ධිපාරිසුද්‌ධිසීලං.
Tattha katamaṃ pariyantapārisuddhisīlaṃ? Anupasampannānaṃ pariyantasikkhāpadānaṃ – idaṃ pariyantapārisuddhisīlaṃ. Katamaṃ apariyantapārisuddhisīlaṃ? Upasampannānaṃ apariyantasikkhāpadānaṃ – idaṃ apariyantapārisuddhisīlaṃ. Katamaṃ paripuṇṇapārisuddhisīlaṃ? Puthujjanakalyāṇakānaṃ kusaladhamme yuttānaṃ sekkhapariyante 2 paripūrakārīnaṃ kāye ca jīvite ca anapekkhānaṃ pariccattajīvitānaṃ – idaṃ paripuṇṇapārisuddhisīlaṃ. Katamaṃ aparāmaṭṭhapārisuddhisīlaṃ? Sattannaṃ sekkhānaṃ – idaṃ aparāmaṭṭhapārisuddhisīlaṃ. Katamaṃ paṭippassaddhipārisuddhisīlaṃ? Tathāgatasāvakānaṃ khīṇāsavānaṃ paccekabuddhānaṃ tathāgatānaṃ arahantānaṃ sammāsambuddhānaṃ – idaṃ paṭippassaddhipārisuddhisīlaṃ.
38. අත්‌ථි සීලං පරියන්‌තං, අත්‌ථි සීලං අපරියන්‌තං. තත්‌ථ කතමං තං සීලං පරියන්‌තං? අත්‌ථි සීලං ලාභපරියන්‌තං, අත්‌ථි සීලං යසපරියන්‌තං, අත්‌ථි සීලං ඤාතිපරියන්‌තං, අත්‌ථි සීලං අඞ්‌ගපරියන්‌තං, අත්‌ථි සීලං ජීවිතපරියන්‌තං.
38. Atthi sīlaṃ pariyantaṃ, atthi sīlaṃ apariyantaṃ. Tattha katamaṃ taṃ sīlaṃ pariyantaṃ? Atthi sīlaṃ lābhapariyantaṃ, atthi sīlaṃ yasapariyantaṃ, atthi sīlaṃ ñātipariyantaṃ, atthi sīlaṃ aṅgapariyantaṃ, atthi sīlaṃ jīvitapariyantaṃ.
කතමං තං සීලං ලාභපරියන්‌තං? ඉධෙකච්‌චො ලාභහෙතු ලාභපච්‌චයා ලාභකාරණා යථාසමාදින්‌නං 3 සික්‌ඛාපදං වීතික්‌කමති – ඉදං තං සීලං ලාභපරියන්‌තං. කතමං තං සීලං යසපරියන්‌තං? ඉධෙකච්‌චො යසහෙතු යසපච්‌චයා යසකාරණා යථාසමාදින්‌නං සික්‌ඛාපදං වීතික්‌කමති – ඉදං තං සීලං යසපරියන්‌තං. කතමං තං සීලං ඤාතිපරියන්‌තං? ඉධෙකච්‌චො ඤාතිහෙතු ඤාතිපච්‌චයා ඤාතිකාරණා යථාසමාදින්‌නං සික්‌ඛාපදං වීතික්‌කමති – ඉදං තං සීලං ඤාතිපරියන්‌තං. කතමං තං සීලං අඞ්‌ගපරියන්‌තං? ඉධෙකච්‌චො අඞ්‌ගහෙතු අඞ්‌ගපච්‌චයා අඞ්‌ගකාරණා යථාසමාදින්‌නං සික්‌ඛාපදං වීතික්‌කමති – ඉදං තං සීලං අඞ්‌ගපරියන්‌තං. කතමං තං සීලං ජීවිතපරියන්‌තං? ඉධෙකච්‌චො ජීවිතහෙතු ජීවිතපච්‌චයා ජීවිතකාරණා යථාසමාදින්‌නං සික්‌ඛාපදං වීතික්‌කමති – ඉදං තං සීලං ජීවිතපරියන්‌තං. එවරූපානි සීලානි ඛණ්‌ඩානි ඡිද්‌දානි සබලානි කම්‌මාසානි න භුජිස්‌සානි න විඤ්‌ඤුප්‌පසත්‌ථානි 4 පරාමට්‌ඨානි අසමාධිසංවත්‌තනිකානි 5 න අවිප්‌පටිසාරවත්‌ථුකානි න පාමොජ්‌ජවත්‌ථුකානි න පීතිවත්‌ථුකානි න පස්‌සද්‌ධිවත්‌ථුකානි න සුඛවත්‌ථුකානි න සමාධිවත්‌ථුකානි න යථාභූතඤාණදස්‌සනවත්‌ථුකානි න එකන්‌තනිබ්‌බිදාය න විරාගාය න නිරොධාය න උපසමාය න අභිඤ්‌ඤාය න සම්‌බොධාය න නිබ්‌බානාය සංවත්‌තන්‌ති – ඉදං තං සීලං පරියන්‌තං.
Katamaṃ taṃ sīlaṃ lābhapariyantaṃ? Idhekacco lābhahetu lābhapaccayā lābhakāraṇā yathāsamādinnaṃ 6 sikkhāpadaṃ vītikkamati – idaṃ taṃ sīlaṃ lābhapariyantaṃ. Katamaṃ taṃ sīlaṃ yasapariyantaṃ? Idhekacco yasahetu yasapaccayā yasakāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamati – idaṃ taṃ sīlaṃ yasapariyantaṃ. Katamaṃ taṃ sīlaṃ ñātipariyantaṃ? Idhekacco ñātihetu ñātipaccayā ñātikāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamati – idaṃ taṃ sīlaṃ ñātipariyantaṃ. Katamaṃ taṃ sīlaṃ aṅgapariyantaṃ? Idhekacco aṅgahetu aṅgapaccayā aṅgakāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamati – idaṃ taṃ sīlaṃ aṅgapariyantaṃ. Katamaṃ taṃ sīlaṃ jīvitapariyantaṃ? Idhekacco jīvitahetu jīvitapaccayā jīvitakāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamati – idaṃ taṃ sīlaṃ jīvitapariyantaṃ. Evarūpāni sīlāni khaṇḍāni chiddāni sabalāni kammāsāni na bhujissāni na viññuppasatthāni 7 parāmaṭṭhāni asamādhisaṃvattanikāni 8 na avippaṭisāravatthukāni na pāmojjavatthukāni na pītivatthukāni na passaddhivatthukāni na sukhavatthukāni na samādhivatthukāni na yathābhūtañāṇadassanavatthukāni na ekantanibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattanti – idaṃ taṃ sīlaṃ pariyantaṃ.
කතමං තං සීලං අපරියන්‌තං? අත්‌ථි සීලං න ලාභපරියන්‌තං , අත්‌ථි සීලං න යසපරියන්‌තං, අත්‌ථි සීලං න ඤාතිපරියන්‌තං, අත්‌ථි සීලං න අඞ්‌ගපරියන්‌තං, අත්‌ථි සීලං න ජීවිතපරියන්‌තං.
Katamaṃ taṃ sīlaṃ apariyantaṃ? Atthi sīlaṃ na lābhapariyantaṃ , atthi sīlaṃ na yasapariyantaṃ, atthi sīlaṃ na ñātipariyantaṃ, atthi sīlaṃ na aṅgapariyantaṃ, atthi sīlaṃ na jīvitapariyantaṃ.
කතමං තං සීලං න ලාභපරියන්‌තං? ඉධෙකච්‌චො ලාභහෙතු ලාභපච්‌චයා ලාභකාරණා යථාසමාදින්‌නං සික්‌ඛාපදං වීතික්‌කමාය චිත්‌තම්‌පි න උප්‌පාදෙති, කිං සො වීතික්‌කමිස්‌සති! ඉදං තං සීලං න ලාභපරියන්‌තං. කතමං තං සීලං න යසපරියන්‌තං? ඉධෙකච්‌චො යසහෙතු යසපච්‌චයා යසකාරණා යථාසමාදින්‌නං සික්‌ඛාපදං වීතික්‌කමාය චිත්‌තම්‌පි න උප්‌පාදෙති , කිං සො වීතික්‌කමිස්‌සති! ඉදං තං සීලං න යසපරියන්‌තං. කතමං තං සීලං න ඤාතිපරියන්‌තං? ඉධෙකච්‌චො ඤාතිහෙතු ඤාතිපච්‌චයා ඤාතිකාරණා යථාසමාදින්‌නං සික්‌ඛාපදං වීතික්‌කමාය චිත්‌තම්‌පි න උප්‌පාදෙති, කිං සො වීතික්‌කමිස්‌සති! ඉදං තං සීලං න ඤාතිපරියන්‌තං. කතමං තං සීලං න අඞ්‌ගපරියන්‌තං? ඉධෙකච්‌චො අඞ්‌ගහෙතු අඞ්‌ගපච්‌චයා අඞ්‌ගකාරණා යථාසමාදින්‌නං සික්‌ඛාපදං වීතික්‌කමාය චිත්‌තම්‌පි න උප්‌පාදෙති, කිං සො වීතික්‌කමිස්‌සති! ඉදං තං සීලං න අඞ්‌ගපරියන්‌තං. කතමං තං සීලං න ජීවිතපරියන්‌තං? ඉධෙකච්‌චො ජීවිතහෙතු ජීවිතපච්‌චයා ජීවිතකාරණා යථාසමාදින්‌නං සික්‌ඛාපදං වීතික්‌කමාය චිත්‌තම්‌පි න උප්‌පාදෙති, කිං සො වීතික්‌කමිස්‌සති! ඉදං තං සීලං න ජීවිතපරියන්‌තං. එවරූපානි සීලානි අඛණ්‌ඩානි අච්‌ඡිද්‌දානි අසබලානි අකම්‌මාසානි භුජිස්‌සානි විඤ්‌ඤුප්‌පසත්‌ථානි අපරාමට්‌ඨානි සමාධිසංවත්‌තනිකානි අවිප්‌පටිසාරවත්‌ථුකානි පාමොජ්‌ජවත්‌ථුකානි පීතිවත්‌ථුකානි පස්‌සද්‌ධිවත්‌ථුකානි සුඛවත්‌ථුකානි සමාධිවත්‌ථුකානි යථාභූතඤාණදස්‌සනවත්‌ථුකානි එකන්‌තනිබ්‌බිදාය විරාගාය නිරොධාය උපසමාය අභිඤ්‌ඤාය සම්‌බොධාය නිබ්‌බානාය සංවත්‌තන්‌ති – ඉදං තං සීලං අපරියන්‌තං.
Katamaṃ taṃ sīlaṃ na lābhapariyantaṃ? Idhekacco lābhahetu lābhapaccayā lābhakāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamāya cittampi na uppādeti, kiṃ so vītikkamissati! Idaṃ taṃ sīlaṃ na lābhapariyantaṃ. Katamaṃ taṃ sīlaṃ na yasapariyantaṃ? Idhekacco yasahetu yasapaccayā yasakāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamāya cittampi na uppādeti , kiṃ so vītikkamissati! Idaṃ taṃ sīlaṃ na yasapariyantaṃ. Katamaṃ taṃ sīlaṃ na ñātipariyantaṃ? Idhekacco ñātihetu ñātipaccayā ñātikāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamāya cittampi na uppādeti, kiṃ so vītikkamissati! Idaṃ taṃ sīlaṃ na ñātipariyantaṃ. Katamaṃ taṃ sīlaṃ na aṅgapariyantaṃ? Idhekacco aṅgahetu aṅgapaccayā aṅgakāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamāya cittampi na uppādeti, kiṃ so vītikkamissati! Idaṃ taṃ sīlaṃ na aṅgapariyantaṃ. Katamaṃ taṃ sīlaṃ na jīvitapariyantaṃ? Idhekacco jīvitahetu jīvitapaccayā jīvitakāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamāya cittampi na uppādeti, kiṃ so vītikkamissati! Idaṃ taṃ sīlaṃ na jīvitapariyantaṃ. Evarūpāni sīlāni akhaṇḍāni acchiddāni asabalāni akammāsāni bhujissāni viññuppasatthāni aparāmaṭṭhāni samādhisaṃvattanikāni avippaṭisāravatthukāni pāmojjavatthukāni pītivatthukāni passaddhivatthukāni sukhavatthukāni samādhivatthukāni yathābhūtañāṇadassanavatthukāni ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti – idaṃ taṃ sīlaṃ apariyantaṃ.
39. කිං සීලං? කති සීලානි? කිං සමුට්‌ඨානං සීලං? කති ධම්‌මසමොධානං සීලං?
39. Kiṃ sīlaṃ? Kati sīlāni? Kiṃ samuṭṭhānaṃ sīlaṃ? Kati dhammasamodhānaṃ sīlaṃ?
කිං සීලන්‌ති චෙතනා සීලං, චෙතසිකං සීලං, සංවරො සීලං, අවීතික්‌කමො සීලං. කති සීලානීති තීණි සීලානි – කුසලසීලං, අකුසලසීලං, අබ්‍යාකතසීලං.කිං සමුට්‌ඨානං සීලන්‌ති කුසලචිත්‌තසමුට්‌ඨානං කුසලසීලං , අකුසලචිත්‌තසමුට්‌ඨානං අකුසලසීලං, අබ්‍යාකතචිත්‌තසමුට්‌ඨානං අබ්‍යාකතසීලං. කති ධම්‌මසමොධානං සීලන්‌ති සංවරසමොධානං සීලං, අවීතික්‌කමසමොධානං සීලං, තථාභාවෙ ජාතචෙතනාසමොධානං සීලං.
Kiṃ sīlanti cetanā sīlaṃ, cetasikaṃ sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Kati sīlānīti tīṇi sīlāni – kusalasīlaṃ, akusalasīlaṃ, abyākatasīlaṃ.Kiṃ samuṭṭhānaṃ sīlanti kusalacittasamuṭṭhānaṃ kusalasīlaṃ , akusalacittasamuṭṭhānaṃ akusalasīlaṃ, abyākatacittasamuṭṭhānaṃ abyākatasīlaṃ. Kati dhammasamodhānaṃ sīlanti saṃvarasamodhānaṃ sīlaṃ, avītikkamasamodhānaṃ sīlaṃ, tathābhāve jātacetanāsamodhānaṃ sīlaṃ.
40. පාණාතිපාතං සංවරට්‌ඨෙන සීලං, අවීතික්‌කමට්‌ඨෙන සීලං. අදින්‌නාදානං සංවරට්‌ඨෙන සීලං, අවීතික්‌කමට්‌ඨෙන සීලං. කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරං සංවරට්‌ඨෙන සීලං, අවීතික්‌කමට්‌ඨෙන සීලං. මුසාවාදං සංවරට්‌ඨෙන සීලං, අවීතික්‌කමට්‌ඨෙන සීලං. පිසුණං වාචං 9 සංවරට්‌ඨෙන සීලං, අවීතික්‌කමට්‌ඨෙන සීලං. ඵරුසං වාචං 10 සංවරට්‌ඨෙන සීලං, අවීතික්‌කමට්‌ඨෙන සීලං. සම්‌ඵප්‌පලාපං සංවරට්‌ඨෙන සීලං, අවීතික්‌කමට්‌ඨෙන සීලං . අභිජ්‌ඣං සංවරට්‌ඨෙන සීලං, අවීතික්‌කමට්‌ඨෙන සීලං. බ්‍යාපාදං සංවරට්‌ඨෙන සීලං, අවීතික්‌කමට්‌ඨෙන සීලං. මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිං සංවරට්‌ඨෙන සීලං, අවීතික්‌කමට්‌ඨෙන සීලං.
40. Pāṇātipātaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Adinnādānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Kāmesumicchācāraṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Musāvādaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Pisuṇaṃ vācaṃ 11 saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Pharusaṃ vācaṃ 12 saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Samphappalāpaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ . Abhijjhaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Byāpādaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Micchādiṭṭhiṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.
41. නෙක්‌ඛම්‌මෙන කාමච්‌ඡන්‌දං සංවරට්‌ඨෙන සීලං, අවීතික්‌කමට්‌ඨෙන සීලං. අබ්‍යාපාදෙන බ්‍යාපාදං සංවරට්‌ඨෙන සීලං, අවීතික්‌කමට්‌ඨෙන සීලං. ආලොකසඤ්‌ඤාය ථිනමිද්‌ධං…පෙ.… අවික්‌ඛෙපට්‌ඨෙන උද්‌ධච්‌චං… ධම්‌මවවත්‌ථානෙන විචිකිච්‌ඡං… ඤාණෙන අවිජ්‌ජං… පාමොජ්‌ජෙන අරතිං….
41. Nekkhammena kāmacchandaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Abyāpādena byāpādaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Ālokasaññāya thinamiddhaṃ…pe… avikkhepaṭṭhena uddhaccaṃ… dhammavavatthānena vicikicchaṃ… ñāṇena avijjaṃ… pāmojjena aratiṃ….
පඨමෙන ඣානෙන 13 නීවරණෙ…පෙ.… දුතියෙන ඣානෙන විතක්‌කවිචාරෙ… තතියෙන ඣානෙන පීතිං… චතුත්‌ථෙන ඣානෙන සුඛදුක්‌ඛං… ආකාසානඤ්‌චායතනසමාපත්‌තියා රූපසඤ්‌ඤං පටිඝසඤ්‌ඤං නානත්‌තසඤ්‌ඤං… විඤ්‌ඤාණඤ්‌චායතනසමාපත්‌තියා ආකාසානඤ්‌චායතනසඤ්‌ඤං… ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනසමාපත්‌තියා විඤ්‌ඤාණඤ්‌චායතනසඤ්‌ඤං… නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනසමාපත්‌තියා ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනසඤ්‌ඤං.
Paṭhamena jhānena 14 nīvaraṇe…pe… dutiyena jhānena vitakkavicāre… tatiyena jhānena pītiṃ… catutthena jhānena sukhadukkhaṃ… ākāsānañcāyatanasamāpattiyā rūpasaññaṃ paṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ… viññāṇañcāyatanasamāpattiyā ākāsānañcāyatanasaññaṃ… ākiñcaññāyatanasamāpattiyā viññāṇañcāyatanasaññaṃ… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā ākiñcaññāyatanasaññaṃ.
අනිච්‌චානුපස්‌සනාය නිච්‌චසඤ්‌ඤං…පෙ.… දුක්‌ඛානුපස්‌සනාය සුඛසඤ්‌ඤං… අනත්‌තා අනුපස්‌සනාය අත්‌තසඤ්‌ඤං… නිබ්‌බිදානුපස්‌සනාය නන්‌දිං… විරාගානුපස්‌සනාය රාගං… නිරොධා අනුපස්‌සනාය සමුදයං… පටිනිස්‌සග්‌ගානුපස්‌සනාය ආදානං… ඛයානුපස්‌සනාය ඝනසඤ්‌ඤං… වයානුපස්‌සනාය ආයූහනං.. විපරිණාමානුපස්‌සනාය ධුවසඤ්‌ඤං… අනිමිත්‌තානුපස්‌සනාය නිමිත්‌තං…. අප්‌පණිහිතානුපස්‌සනාය පණිධිං… සුඤ්‌ඤතානුපස්‌සනාය අභිනිවෙසං… අධිපඤ්‌ඤාධම්‌මවිපස්‌සනාය සාරාදානාභිනිවෙසං… යථාභූතඤාණදස්‌සනෙන සම්‌මොහාභිනිවෙසං… ආදීනවානුපස්‌සනාය ආලයාභිනිවෙසං… පටිසඞ්‌ඛානුපස්‌සනාය අප්‌පටිසඞ්‌ඛං… විවට්‌ටනානුපස්‌සනාය සඤ්‌ඤොගාභිනිවෙසං….
Aniccānupassanāya niccasaññaṃ…pe… dukkhānupassanāya sukhasaññaṃ… anattā anupassanāya attasaññaṃ… nibbidānupassanāya nandiṃ… virāgānupassanāya rāgaṃ… nirodhā anupassanāya samudayaṃ… paṭinissaggānupassanāya ādānaṃ… khayānupassanāya ghanasaññaṃ… vayānupassanāya āyūhanaṃ.. vipariṇāmānupassanāya dhuvasaññaṃ… animittānupassanāya nimittaṃ…. appaṇihitānupassanāya paṇidhiṃ… suññatānupassanāya abhinivesaṃ… adhipaññādhammavipassanāya sārādānābhinivesaṃ… yathābhūtañāṇadassanena sammohābhinivesaṃ… ādīnavānupassanāya ālayābhinivesaṃ… paṭisaṅkhānupassanāya appaṭisaṅkhaṃ… vivaṭṭanānupassanāya saññogābhinivesaṃ….
සොතාපත්‌තිමග්‌ගෙන දිට්‌ඨෙකට්‌ඨෙ කිලෙසෙ…පෙ.… සකදාගාමිමග්‌ගෙන ඔළාරිකෙ කිලෙසෙ… අනාගාමිමග්‌ගෙන අණුසහගතෙ කිලෙසෙ… අරහත්‌තමග්‌ගෙන සබ්‌බකිලෙසෙ සංවරට්‌ඨෙන සීලං, අවීතික්‌කමට්‌ඨෙන සීලං.
Sotāpattimaggena diṭṭhekaṭṭhe kilese…pe… sakadāgāmimaggena oḷārike kilese… anāgāmimaggena aṇusahagate kilese… arahattamaggena sabbakilese saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.
පඤ්‌ච සීලානි – පාණාතිපාතස්‌ස පහානං සීලං, වෙරමණී සීලං, චෙතනා සීලං, සංවරො සීලං, අවීතික්‌කමො සීලං. එවරූපානි සීලානි චිත්‌තස්‌ස අවිප්‌පටිසාරාය සංවත්‌තන්‌ති, පාමොජ්‌ජාය සංවත්‌තන්‌ති, පීතියා සංවත්‌තන්‌ති, පස්‌සද්‌ධියා සංවත්‌තන්‌ති, සොමනස්‌සාය සංවත්‌තන්‌ති, ආසෙවනාය සංවත්‌තන්‌ති, භාවනාය සංවත්‌තන්‌ති, බහුලීකම්‌මාය සංවත්‌තන්‌ති, අලඞ්‌කාරාය සංවත්‌තන්‌ති, පරික්‌ඛාරාය සංවත්‌තන්‌ති, පරිවාරාය සංවත්‌තන්‌ති, පාරිපූරියා සංවත්‌තන්‌ති, එකන්‌තනිබ්‌බිදාය විරාගාය නිරොධාය උපසමාය අභිඤ්‌ඤාය සම්‌බොධාය නිබ්‌බානාය සංවත්‌තන්‌ති.
Pañca sīlāni – pāṇātipātassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
එවරූපානං සීලානං සංවරපාරිසුද්‌ධි අධිසීලං, සංවරපාරිසුද්‌ධියා ඨිතං චිත්‌තං න වික්‌ඛෙපං ගච්‌ඡති, අවික්‌ඛෙපපාරිසුද්‌ධි අධිචිත්‌තං සංවරපාරිසුද්‌ධිං සම්‌මා පස්‌සති, අවික්‌ඛෙපපාරිසුද්‌ධිං සම්‌මා පස්‌සති. දස්‌සනපාරිසුද්‌ධි අධිපඤ්‌ඤා. යො තත්‌ථ සංවරට්‌ඨො, අයං අධිසීලසික්‌ඛා . යො තත්‌ථ අවික්‌ඛෙපට්‌ඨො, අයං අධිචිත්‌තසික්‌ඛා. යො තත්‌ථ දස්‌සනට්‌ඨො, අයං අධිපඤ්‌ඤාසික්‌ඛා.
Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati. Dassanapārisuddhi adhipaññā. Yo tattha saṃvaraṭṭho, ayaṃ adhisīlasikkhā . Yo tattha avikkhepaṭṭho, ayaṃ adhicittasikkhā. Yo tattha dassanaṭṭho, ayaṃ adhipaññāsikkhā.
ඉමා තිස්‌සො සික්‌ඛායො ආවජ්‌ජන්‌තො සික්‌ඛති, ජානන්‌තො සික්‌ඛති, පස්‌සන්‌තො සික්‌ඛති, පච්‌චවෙක්‌ඛන්‌තො සික්‌ඛති, චිත්‌තං අධිට්‌ඨහන්‌තො සික්‌ඛති, සද්‌ධාය අධිමුච්‌චන්‌තො සික්‌ඛති, වීරියං පග්‌ගණ්‌හන්‌තො සික්‌ඛති, සතිං උපට්‌ඨපෙන්‌තො සික්‌ඛති, චිත්‌තං සමාදහන්‌තො සික්‌ඛති, පඤ්‌ඤාය පජානන්‌තො සික්‌ඛති, අභිඤ්‌ඤෙය්‍යං අභිජානන්‌තො සික්‌ඛති, පරිඤ්‌ඤෙය්‍යං පරිජානන්‌තො සික්‌ඛති, පහාතබ්‌බං පජහන්‌තො සික්‌ඛති, සච්‌ඡිකාතබ්‌බං සච්‌ඡිකරොන්‌තො සික්‌ඛති, භාවෙතබ්‌බං භාවෙන්‌තො සික්‌ඛති.
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, vīriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati.
පඤ්‌ච සීලානි – අදින්‌නාදානස්‌ස…පෙ.… කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරස්‌ස… මුසාවාදස්‌ස… පිසුණාය වාචාය… ඵරුසාය වාචාය… සම්‌ඵප්‌පලාපස්‌ස… අභිජ්‌ඣාය… බ්‍යාපාදස්‌ස… මිච්‌ඡාදිට්‌ඨියා… භාවෙතබ්‌බං භාවෙන්‌තො සික්‌ඛන්‌ති.
Pañca sīlāni – adinnādānassa…pe… kāmesumicchācārassa… musāvādassa… pisuṇāya vācāya… pharusāya vācāya… samphappalāpassa… abhijjhāya… byāpādassa… micchādiṭṭhiyā… bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhanti.
නෙක්‌ඛම්‌මෙන කාමච්‌ඡන්‌දස්‌ස…පෙ.… අබ්‍යාපාදෙන බ්‍යාපාදස්‌ස… ආලොකසඤ්‌ඤාය ථිනමිද්‌ධස්‌ස… අවික්‌ඛෙපෙන උද්‌ධච්‌චස්‌ස… … ධම්‌මවවත්‌ථානෙන විචිකිච්‌ඡාය… ඤාණෙන අවිජ්‌ජාය… පාමොජ්‌ජෙන අරතියා… භාවෙතබ්‌බං භාවෙන්‌තො සික්‌ඛති.
Nekkhammena kāmacchandassa…pe… abyāpādena byāpādassa… ālokasaññāya thinamiddhassa… avikkhepena uddhaccassa… … dhammavavatthānena vicikicchāya… ñāṇena avijjāya… pāmojjena aratiyā… bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati.
පඨමෙන ඣානෙන නීවරණානං…පෙ.… දුතියෙන ඣානෙන විතක්‌කවිචාරානං… තතියෙන ඣානෙන පීතියා… චතුත්‌ථෙන ඣානෙන සුඛදුක්‌ඛානං… ආකාසානඤ්‌චායතනසමාපත්‌තියා රූපසඤ්‌ඤාය පටිඝසඤ්‌ඤාය නානත්‌තසඤ්‌ඤාය… විඤ්‌ඤාණඤ්‌චායතනසමාපත්‌තියා ආකාසානඤ්‌චායතනසඤ්‌ඤාය… ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනසමාපත්‌තියා විඤ්‌ඤාණඤ්‌චායතනසඤ්‌ඤාය… නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනසමාපත්‌තියා ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනසඤ්‌ඤාය… භාවෙතබ්‌බං භාවෙන්‌තො සික්‌ඛති.
Paṭhamena jhānena nīvaraṇānaṃ…pe… dutiyena jhānena vitakkavicārānaṃ… tatiyena jhānena pītiyā… catutthena jhānena sukhadukkhānaṃ… ākāsānañcāyatanasamāpattiyā rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattasaññāya… viññāṇañcāyatanasamāpattiyā ākāsānañcāyatanasaññāya… ākiñcaññāyatanasamāpattiyā viññāṇañcāyatanasaññāya… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā ākiñcaññāyatanasaññāya… bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati.
අනිච්‌චානුපස්‌සනාය නිච්‌චසඤ්‌ඤාය…පෙ.… දුක්‌ඛානුපස්‌සනාය සුඛසඤ්‌ඤාය… අනත්‌තානුපස්‌සනාය අත්‌තසඤ්‌ඤාය… නිබ්‌බිදානුපස්‌සනාය නන්‌දියා… විරාගානුපස්‌සනාය රාගස්‌ස… නිරොධානුපස්‌සනාය සමුදයස්‌ස… පටිනිස්‌සග්‌ගානුපස්‌සනාය ආදානස්‌ස… ඛයානුපස්‌සනාය ඝනසඤ්‌ඤාය… වයානුපස්‌සනාය ආයූහනස්‌ස… විපරිණාමානුපස්‌සනාය ධුවසඤ්‌ඤාය… අනිමිත්‌තානුපස්‌සනාය නිමිත්‌තස්‌ස… අප්‌පණිහිතානුපස්‌සනාය පණිධියා… සුඤ්‌ඤතානුපස්‌සනාය අභිනිවෙසස්‌ස… අධිපඤ්‌ඤාධම්‌මවිපස්‌සනාය සාරාගාභිනිවෙසස්‌ස… යථාභූතඤාණදස්‌සනෙන සම්‌මොහාභිනිවෙසස්‌ස… ආදීනවානුපස්‌සනාය ආලයාභිනිවෙසස්‌ස… පටිසඞ්‌ඛානුපස්‌සනාය අප්‌පටිසඞ්‌ඛාය… විවට්‌ටනානුපස්‌සනාය සඤ්‌ඤොගාභිනිවෙසස්‌ස භාවෙතබ්‌බං භාවෙන්‌තො සික්‌ඛති.
Aniccānupassanāya niccasaññāya…pe… dukkhānupassanāya sukhasaññāya… anattānupassanāya attasaññāya… nibbidānupassanāya nandiyā… virāgānupassanāya rāgassa… nirodhānupassanāya samudayassa… paṭinissaggānupassanāya ādānassa… khayānupassanāya ghanasaññāya… vayānupassanāya āyūhanassa… vipariṇāmānupassanāya dhuvasaññāya… animittānupassanāya nimittassa… appaṇihitānupassanāya paṇidhiyā… suññatānupassanāya abhinivesassa… adhipaññādhammavipassanāya sārāgābhinivesassa… yathābhūtañāṇadassanena sammohābhinivesassa… ādīnavānupassanāya ālayābhinivesassa… paṭisaṅkhānupassanāya appaṭisaṅkhāya… vivaṭṭanānupassanāya saññogābhinivesassa bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati.
සොතාපත්‌තිමග්‌ගෙන දිට්‌ඨෙකට්‌ඨානං කිලෙසානං…පෙ.… සකදාගාමිමග්‌ගෙන ඔළාරිකානං කිලෙසානං… අනාගාමිමග්‌ගෙන අනුසහගතානං කිලෙසානං… අරහත්‌තමග්‌ගෙන සබ්‌බකිලෙසානං පහානං සීලං, වෙරමණී සීලං, චෙතනා සීලං, සංවරො සීලං, අවීතික්‌කමො සීලං. එවරූපානි සීලානි චිත්‌තස්‌ස අවිප්‌පටිසාරාය සංවත්‌තන්‌ති, පාමොජ්‌ජාය සංවත්‌තන්‌ති, පීතියා සංවත්‌තන්‌ති, පස්‌සද්‌ධියා සංවත්‌තන්‌ති, සොමනස්‌සාය සංවත්‌තන්‌ති, ආසෙවනාය සංවත්‌තන්‌ති, භාවනාය සංවත්‌තන්‌ති, බහුලීකම්‌මාය සංවත්‌තන්‌ති, අලඞ්‌කාරාය සංවත්‌තන්‌ති, පරික්‌ඛාරාය සංවත්‌තන්‌ති, පරිවාරාය සංවත්‌තන්‌ති, පාරිපූරියා සංවත්‌තන්‌ති, එකන්‌තනිබ්‌බිදාය විරාගාය නිරොධාය උපසමාය අභිඤ්‌ඤාය සම්‌බොධාය නිබ්‌බානාය සංවත්‌තන්‌ති.
Sotāpattimaggena diṭṭhekaṭṭhānaṃ kilesānaṃ…pe… sakadāgāmimaggena oḷārikānaṃ kilesānaṃ… anāgāmimaggena anusahagatānaṃ kilesānaṃ… arahattamaggena sabbakilesānaṃ pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
42. එවරූපානං සීලානං සංවරපාරිසුද්‌ධි අධිසීලං. සංවරපාරිසුද්‌ධියා ඨිතං චිත්‌තං අවික්‌ඛෙපං ගච්‌ඡති, අවික්‌ඛෙපපාරිසුද්‌ධි අධිචිත්‌තං. සංවරපාරිසුද්‌ධිං සම්‌මා පස්‌සති, අවික්‌ඛෙපපාරිසුද්‌ධිං සම්‌මා පස්‌සති. දස්‌සනපාරිසුද්‌ධි අධිපඤ්‌ඤා. යො තත්‌ථ සංවරට්‌ඨො, අයං අධිසීලසික්‌ඛා. යො තත්‌ථ අවික්‌ඛෙපට්‌ඨො, අයං අධිචිත්‌තසික්‌ඛා. යො තත්‌ථ දස්‌සනට්‌ඨො, අයං අධිපඤ්‌ඤාසික්‌ඛා. ඉමා තිස්‌සො සික්‌ඛායො ආවජ්‌ජන්‌තො සික්‌ඛති, ජානන්‌තො සික්‌ඛති, පස්‌සන්‌තො සික්‌ඛති, පච්‌චවෙක්‌ඛන්‌තො සික්‌ඛති, චිත්‌තං අධිට්‌ඨහන්‌තො සික්‌ඛති, සද්‌ධාය අධිමුච්‌චන්‌තො සික්‌ඛති, වීරියං පග්‌ගණ්‌හන්‌තො සික්‌ඛති, සතිං උපට්‌ඨපෙන්‌තො සික්‌ඛති, චිත්‌තං සමාදහන්‌තො සික්‌ඛති, පඤ්‌ඤාය පජානන්‌තො සික්‌ඛති, අභිඤ්‌ඤෙය්‍යං අභිජානන්‌තො සික්‌ඛති, පරිඤ්‌ඤෙය්‍යං පරිජානන්‌තො සික්‌ඛති පහාතබ්‌බං පජහන්‌තො සික්‌ඛති, සච්‌ඡිකාතබ්‌බං සච්‌ඡිකරොන්‌තො සික්‌ඛති, භාවෙතබ්‌බං භාවෙන්‌තො සික්‌ඛති. තං ඤාතට්‌ඨෙන ඤාණං පජානනට්‌ඨෙන පඤ්‌ඤා. තෙන වුච්‌චති – ‘‘සුත්‌වාන සංවරෙ පඤ්‌ඤා සීලමයෙ ඤාණං’’.
42. Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ. Saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ avikkhepaṃ gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ. Saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati. Dassanapārisuddhi adhipaññā. Yo tattha saṃvaraṭṭho, ayaṃ adhisīlasikkhā. Yo tattha avikkhepaṭṭho, ayaṃ adhicittasikkhā. Yo tattha dassanaṭṭho, ayaṃ adhipaññāsikkhā. Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, vīriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati. Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati – ‘‘sutvāna saṃvare paññā sīlamaye ñāṇaṃ’’.
සීලමයඤාණනිද්‌දෙසො දුතියො.
Sīlamayañāṇaniddeso dutiyo.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ඛුද්‌දකනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / පටිසම්‌භිදාමග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / 2. සීලමයඤාණනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා • 2. Sīlamayañāṇaniddesavaṇṇanā
