Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဒီဃနိကာယ • Dīghanikāya

    ၁၀. သုဘသုတ္တံ

    10. Subhasuttaṃ

    သုဘမာဏဝဝတ္ထု

    Subhamāṇavavatthu

    ၄၄၄. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ အာယသ္မာ အာနန္ဒော သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ အာရာမေ အစိရပရိနိဗ္ဗုတေ ဘဂဝတိ။ တေန ခော ပန သမယေန သုဘော မာဏဝော တောဒေယ္ယပုတ္တော သာဝတ္ထိယံ ပဋိဝသတိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။

    444. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ āyasmā ānando sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme aciraparinibbute bhagavati. Tena kho pana samayena subho māṇavo todeyyaputto sāvatthiyaṃ paṭivasati kenacideva karaṇīyena.

    ၄၄၅. အထ ခော သုဘော မာဏဝော တောဒေယ္ယပုတ္တော အညတရံ မာဏဝကံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တ္ဝံ, မာဏဝက, ယေန သမဏော အာနန္ဒော တေနုပသင္ကမ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ မမ ဝစနေန သမဏံ အာနန္ဒံ အပ္ပာဗာဓံ အပ္ပာတင္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆ – ‘သုဘော မာဏဝော တောဒေယ္ယပုတ္တော ဘဝန္တံ အာနန္ဒံ အပ္ပာဗာဓံ အပ္ပာတင္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆတီ’တိ။ ဧဝဉ္စ ဝဒေဟိ – ‘သာဓု ကိရ ဘဝံ အာနန္ဒော ယေန သုဘသ္သ မာဏဝသ္သ တောဒေယ္ယပုတ္တသ္သ နိဝေသနံ တေနုပသင္ကမတု အနုကမ္ပံ ဥပာဒာယာ’’’တိ။

    445. Atha kho subho māṇavo todeyyaputto aññataraṃ māṇavakaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, māṇavaka, yena samaṇo ānando tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā mama vacanena samaṇaṃ ānandaṃ appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ puccha – ‘subho māṇavo todeyyaputto bhavantaṃ ānandaṃ appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchatī’ti. Evañca vadehi – ‘sādhu kira bhavaṃ ānando yena subhassa māṇavassa todeyyaputtassa nivesanaṃ tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’’ti.

    ၄၄၆. ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခော သော မာဏဝကော သုဘသ္သ မာဏဝသ္သ တောဒေယ္ယပုတ္တသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော သော မာဏဝကော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သုဘော မာဏဝော တောဒေယ္ယပုတ္တော ဘဝန္တံ အာနန္ဒံ အပ္ပာဗာဓံ အပ္ပာတင္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆတိ; ဧဝဉ္စ ဝဒေတိ – ‘သာဓု ကိရ ဘဝံ အာနန္ဒော ယေန သုဘသ္သ မာဏဝသ္သ တောဒေယ္ယပုတ္တသ္သ နိဝေသနံ တေနုပသင္ကမတု အနုကမ္ပံ ဥပာဒာယာ’’’တိ။

    446. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho so māṇavako subhassa māṇavassa todeyyaputtassa paṭissutvā yenāyasmā ānando tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā ānandena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so māṇavako āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘subho māṇavo todeyyaputto bhavantaṃ ānandaṃ appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchati; evañca vadeti – ‘sādhu kira bhavaṃ ānando yena subhassa māṇavassa todeyyaputtassa nivesanaṃ tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’’ti.

    ၄၄၇. ဧဝံ ဝုတ္တေ, အာယသ္မာ အာနန္ဒော တံ မာဏဝကံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အကာလော ခော, မာဏဝက ။ အတ္ထိ မေ အဇ္ဇ ဘေသဇ္ဇမတ္တာ ပီတာ။ အပ္ပေဝနာမ သ္ဝေပိ ဥပသင္ကမေယ္ယာမ ကာလဉ္စ သမယဉ္စ ဥပာဒာယာ’’တိ။

    447. Evaṃ vutte, āyasmā ānando taṃ māṇavakaṃ etadavoca – ‘‘akālo kho, māṇavaka . Atthi me ajja bhesajjamattā pītā. Appevanāma svepi upasaṅkameyyāma kālañca samayañca upādāyā’’ti.

    ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခော သော မာဏဝကော အာယသ္မတော အာနန္ဒသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန သုဘော မာဏဝော တောဒေယ္ယပုတ္တော တေနုပသင္ကမိ ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ သုဘံ မာဏဝံ တောဒေယ္ယပုတ္တံ ဧတဒဝောစ, ‘‘အဝောစုမ္ဟာ ခော မယံ ဘောတော ဝစနေန တံ ဘဝန္တံ အာနန္ဒံ – ‘သုဘော မာဏဝော တောဒေယ္ယပုတ္တော ဘဝန္တံ အာနန္ဒံ အပ္ပာဗာဓံ အပ္ပာတင္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆတိ, ဧဝဉ္စ ဝဒေတိ – ‘‘သာဓု ကိရ ဘဝံ အာနန္ဒော ယေန သုဘသ္သ မာဏဝသ္သ တောဒေယ္ယပုတ္တသ္သ နိဝေသနံ တေနုပသင္ကမတု အနုကမ္ပံ ဥပာဒာယာ’’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘော, သမဏော အာနန္ဒော မံ ဧတဒဝောစ – ‘အကာလော ခော, မာဏဝက။ အတ္ထိ မေ အဇ္ဇ ဘေသဇ္ဇမတ္တာ ပီတာ။ အပ္ပေဝနာမ သ္ဝေပိ ဥပသင္ကမေယ္ယာမ ကာလဉ္စ သမယဉ္စ ဥပာဒာယာ’တိ။ ဧတ္တာဝတာပိ ခော, ဘော, ကတမေဝ ဧတံ, ယတော ခော သော ဘဝံ အာနန္ဒော ဩကာသမကာသိ သ္ဝာတနာယပိ ဥပသင္ကမနာယာ’’တိ။

    ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho so māṇavako āyasmato ānandassa paṭissutvā uṭṭhāyāsanā yena subho māṇavo todeyyaputto tenupasaṅkami ; upasaṅkamitvā subhaṃ māṇavaṃ todeyyaputtaṃ etadavoca, ‘‘avocumhā kho mayaṃ bhoto vacanena taṃ bhavantaṃ ānandaṃ – ‘subho māṇavo todeyyaputto bhavantaṃ ānandaṃ appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchati, evañca vadeti – ‘‘sādhu kira bhavaṃ ānando yena subhassa māṇavassa todeyyaputtassa nivesanaṃ tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’’ti. Evaṃ vutte, bho, samaṇo ānando maṃ etadavoca – ‘akālo kho, māṇavaka. Atthi me ajja bhesajjamattā pītā. Appevanāma svepi upasaṅkameyyāma kālañca samayañca upādāyā’ti. Ettāvatāpi kho, bho, katameva etaṃ, yato kho so bhavaṃ ānando okāsamakāsi svātanāyapi upasaṅkamanāyā’’ti.

    ၄၄၈. အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော တသ္သာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ စေတကေန ဘိက္ခုနာ ပစ္ဆာသမဏေန ယေန သုဘသ္သ မာဏဝသ္သ တောဒေယ္ယပုတ္တသ္သ နိဝေသနံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။

    448. Atha kho āyasmā ānando tassā rattiyā accayena pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya cetakena bhikkhunā pacchāsamaṇena yena subhassa māṇavassa todeyyaputtassa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.

    အထ ခော သုဘော မာဏဝော တောဒေယ္ယပုတ္တော ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မတာ အာနန္ဒေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော သုဘော မာဏဝော တောဒေယ္ယပုတ္တော အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဘဝဉ္ဟိ အာနန္ဒော တသ္သ ဘောတော ဂောတမသ္သ ဒီဃရတ္တံ ဥပဋ္ဌာကော သန္တိကာဝစရော သမီပစာရီ။ ဘဝမေတံ အာနန္ဒော ဇာနေယ္ယ, ယေသံ သော ဘဝံ ဂောတမော ဓမ္မာနံ ဝဏ္ဏဝာဒီ အဟောသိ, ယတ္ထ စ ဣမံ ဇနတံ သမာဒပေသိ နိဝေသေသိ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ ကတမေသာနံ ခော, ဘော အာနန္ဒ, ဓမ္မာနံ သော ဘဝံ ဂောတမော ဝဏ္ဏဝာဒီ အဟောသိ; ကတ္ထ စ ဣမံ ဇနတံ သမာဒပေသိ နိဝေသေသိ ပတိဋ္ဌာပေသီ’’တိ?

    Atha kho subho māṇavo todeyyaputto yenāyasmā ānando tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā ānandena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho subho māṇavo todeyyaputto āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘bhavañhi ānando tassa bhoto gotamassa dīgharattaṃ upaṭṭhāko santikāvacaro samīpacārī. Bhavametaṃ ānando jāneyya, yesaṃ so bhavaṃ gotamo dhammānaṃ vaṇṇavādī ahosi, yattha ca imaṃ janataṃ samādapesi nivesesi patiṭṭhāpesi. Katamesānaṃ kho, bho ānanda, dhammānaṃ so bhavaṃ gotamo vaṇṇavādī ahosi; kattha ca imaṃ janataṃ samādapesi nivesesi patiṭṭhāpesī’’ti?

    ၄၄၉. ‘‘တိဏ္ဏံ ခော, မာဏဝ, ခန္ဓာနံ သော ဘဂဝာ ဝဏ္ဏဝာဒီ အဟောသိ; ဧတ္ထ စ ဣမံ ဇနတံ သမာဒပေသိ နိဝေသေသိ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ ကတမေသံ တိဏ္ဏံ? အရိယသ္သ သီလက္ခန္ဓသ္သ, အရိယသ္သ သမာဓိက္ခန္ဓသ္သ, အရိယသ္သ ပညာက္ခန္ဓသ္သ။ ဣမေသံ ခော, မာဏဝ, တိဏ္ဏံ ခန္ဓာနံ သော ဘဂဝာ ဝဏ္ဏဝာဒီ အဟောသိ; ဧတ္ထ စ ဣမံ ဇနတံ သမာဒပေသိ နိဝေသေသိ ပတိဋ္ဌာပေသီ’’တိ။

    449. ‘‘Tiṇṇaṃ kho, māṇava, khandhānaṃ so bhagavā vaṇṇavādī ahosi; ettha ca imaṃ janataṃ samādapesi nivesesi patiṭṭhāpesi. Katamesaṃ tiṇṇaṃ? Ariyassa sīlakkhandhassa, ariyassa samādhikkhandhassa, ariyassa paññākkhandhassa. Imesaṃ kho, māṇava, tiṇṇaṃ khandhānaṃ so bhagavā vaṇṇavādī ahosi; ettha ca imaṃ janataṃ samādapesi nivesesi patiṭṭhāpesī’’ti.

    သီလက္ခန္ဓော

    Sīlakkhandho

    ၄၅၀. ‘‘ကတမော ပန သော, ဘော အာနန္ဒ, အရိယော သီလက္ခန္ဓော, ယသ္သ သော ဘဝံ ဂောတမော ဝဏ္ဏဝာဒီ အဟောသိ, ယတ္ထ စ ဣမံ ဇနတံ သမာဒပေသိ နိဝေသေသိ ပတိဋ္ဌာပေသီ’’တိ?

    450. ‘‘Katamo pana so, bho ānanda, ariyo sīlakkhandho, yassa so bhavaṃ gotamo vaṇṇavādī ahosi, yattha ca imaṃ janataṃ samādapesi nivesesi patiṭṭhāpesī’’ti?

    ‘‘ဣဓ, မာဏဝ, တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုသ္သာနံ ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗ္ရဟ္မကံ သသ္သမဏဗ္ရာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုသ္သံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ပဝေဒေတိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလ္ယာဏံ မဇ္ဈေကလ္ယာဏံ ပရိယောသာနကလ္ယာဏံ သာတ္ထံ သဗ္ယဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။ တံ ဓမ္မံ သုဏာတိ ဂဟပတိ ဝာ ဂဟပတိပုတ္တော ဝာ အညတရသ္မိံ ဝာ ကုလေ ပစ္စာဇာတော။ သော တံ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ တထာဂတေ သဒ္ဓံ ပဋိလဘတိ။ သော တေန သဒ္ဓာပဋိလာဘေန သမန္နာဂတော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ – ‘သမ္ဗာဓော ဃရာဝာသော ရဇောပထော, အဗ္ဘောကာသော ပဗ္ဗဇ္ဇာ, နယိဒံ သုကရံ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသတာ ဧကန္တပရိပုဏ္ဏံ ဧကန္တပရိသုဒ္ဓံ သင္ခလိခိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရိတုံ။ ယံနူနာဟံ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇေယ္ယ’န္တိ။ သော အပရေန သမယေန အပ္ပံ ဝာ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ မဟန္တံ ဝာ ဘောဂက္ခန္ဓံ ပဟာယ အပ္ပံ ဝာ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ပဟာယ မဟန္တံ ဝာ ဉာတိပရိဝဋ္ဋံ ပဟာယ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇတိ။ သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ပာတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ, အာစာရဂောစရသမ္ပန္နော, အနုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒသ္သာဝီ, သမာဒာယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု, ကာယကမ္မဝစီကမ္မေန သမန္နာဂတော ကုသလေန, ပရိသုဒ္ဓာဇီဝော, သီလသမ္ပန္နော, ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒ္ဝာရော, သတိသမ္ပဇညေန သမန္နာဂတော, သန္တုဋ္ဌော။

    ‘‘Idha, māṇava, tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Taṃ dhammaṃ suṇāti gahapati vā gahapatiputto vā aññatarasmiṃ vā kule paccājāto. So taṃ dhammaṃ sutvā tathāgate saddhaṃ paṭilabhati. So tena saddhāpaṭilābhena samannāgato iti paṭisañcikkhati – ‘sambādho gharāvāso rajopatho, abbhokāso pabbajjā, nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ. Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti. So aparena samayena appaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya appaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya mahantaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati. So evaṃ pabbajito samāno pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati, ācāragocarasampanno, anumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu, kāyakammavacīkammena samannāgato kusalena, parisuddhājīvo, sīlasampanno, indriyesu guttadvāro, satisampajaññena samannāgato, santuṭṭho.

    ၄၅၁. ‘‘ကထဉ္စ, မာဏဝ, ဘိက္ခု သီလသမ္ပန္နော ဟောတိ? ဣဓ, မာဏဝ, ဘိက္ခု ပာဏာတိပာတံ ပဟာယ ပာဏာတိပာတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, နိဟိတဒဏ္ဍော နိဟိတသတ္ထော လဇ္ဇီ ဒယာပန္နော, သဗ္ဗပာဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ ဝိဟရတိ။ ယမ္ပိ, မာဏဝ, ဘိက္ခု ပာဏာတိပာတံ ပဟာယ ပာဏာတိပာတာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ, နိဟိတဒဏ္ဍော နိဟိတသတ္ထော လဇ္ဇီ ဒယာပန္နော, သဗ္ဗပာဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ ဝိဟရတိ; ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သီလသ္မိံ။ (ယထာ ၁၉၄ ယာဝ ၂၁၀ အနုစ္ဆေဒေသု ဧဝံ ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗံ)။

    451. ‘‘Kathañca, māṇava, bhikkhu sīlasampanno hoti? Idha, māṇava, bhikkhu pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti, nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno, sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati. Yampi, māṇava, bhikkhu pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti, nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno, sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati; idampissa hoti sīlasmiṃ. (Yathā 194 yāva 210 anucchedesu evaṃ vitthāretabbaṃ).

    ‘‘ယထာ ဝာ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သဒ္ဓာဒေယ္ယာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ တေ ဧဝရူပာယ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာယ မိစ္ဆာဇီဝေန ဇီဝိတံ ကပ္ပေန္တိ, သေယ္ယထိဒံ – သန္တိကမ္မံ ပဏိဓိကမ္မံ ဘူတကမ္မံ ဘူရိကမ္မံ ဝသ္သကမ္မံ ဝောသ္သကမ္မံ ဝတ္ထုကမ္မံ ဝတ္ထုပရိကမ္မံ အာစမနံ န္ဟာပနံ ဇုဟနံ ဝမနံ ဝိရေစနံ ဥဒ္ဓံဝိရေစနံ အဓောဝိရေစနံ သီသဝိရေစနံ ကဏ္ဏတေလံ နေတ္တတပ္ပနံ နတ္ထုကမ္မံ အဉ္ဇနံ ပစ္စဉ္ဇနံ သာလာကိယံ သလ္လကတ္တိယံ ဒာရကတိကိစ္ဆာ မူလဘေသဇ္ဇာနံ အနုပ္ပဒာနံ ဩသဓီနံ ပဋိမောက္ခော ဣတိ ဝာ ဣတိ ဧဝရူပာယ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာယ မိစ္ဆာဇီဝာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ယမ္ပိ, မာဏဝ, ဘိက္ခု ယထာ ဝာ ပနေကေ ဘောန္တော သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သဒ္ဓာဒေယ္ယာနိ ဘောဇနာနိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ တေ ဧဝရူပာယ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာယ မိစ္ဆာဇီဝေန ဇီဝိတံ ကပ္ပေန္တိ, သေယ္ယထိဒံ, သန္တိကမ္မံ ပဏိဓိကမ္မံ။ပေ.။ ဩသဓီနံ ပဋိမောက္ခော ဣတိ ဝာ ဣတိ ဧဝရူပာယ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာယ မိစ္ဆာဇီဝာ ပဋိဝိရတော ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သီလသ္မိံ။

    ‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti, seyyathidaṃ – santikammaṃ paṇidhikammaṃ bhūtakammaṃ bhūrikammaṃ vassakammaṃ vossakammaṃ vatthukammaṃ vatthuparikammaṃ ācamanaṃ nhāpanaṃ juhanaṃ vamanaṃ virecanaṃ uddhaṃvirecanaṃ adhovirecanaṃ sīsavirecanaṃ kaṇṇatelaṃ nettatappanaṃ natthukammaṃ añjanaṃ paccañjanaṃ sālākiyaṃ sallakattiyaṃ dārakatikicchā mūlabhesajjānaṃ anuppadānaṃ osadhīnaṃ paṭimokkho iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato hoti. Yampi, māṇava, bhikkhu yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti, seyyathidaṃ, santikammaṃ paṇidhikammaṃ…pe… osadhīnaṃ paṭimokkho iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.

    ၄၅၂. ‘‘သ ခော သော 1, မာဏဝ, ဘိက္ခု ဧဝံ သီလသမ္ပန္နော န ကုတောစိ ဘယံ သမနုပသ္သတိ, ယဒိဒံ သီလသံဝရတော။ သေယ္ယထာပိ, မာဏဝ, ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓာဝသိတ္တော နိဟတပစ္စာမိတ္တော န ကုတောစိ ဘယံ သမနုပသ္သတိ, ယဒိဒံ ပစ္စတ္ထိကတော။ ဧဝမေဝ ခော, မာဏဝ, ဘိက္ခု ဧဝံ သီလသမ္ပန္နော န ကုတောစိ ဘယံ သမနုပသ္သတိ, ယဒိဒံ သီလသံဝရတော။ သော ဣမိနာ အရိယေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော အဇ္ဈတ္တံ အနဝဇ္ဇသုခံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ ဧဝံ ခော, မာဏဝ, ဘိက္ခု သီလသမ္ပန္နော ဟောတိ။

    452. ‘‘Sa kho so 2, māṇava, bhikkhu evaṃ sīlasampanno na kutoci bhayaṃ samanupassati, yadidaṃ sīlasaṃvarato. Seyyathāpi, māṇava, rājā khattiyo muddhāvasitto nihatapaccāmitto na kutoci bhayaṃ samanupassati, yadidaṃ paccatthikato. Evameva kho, māṇava, bhikkhu evaṃ sīlasampanno na kutoci bhayaṃ samanupassati, yadidaṃ sīlasaṃvarato. So iminā ariyena sīlakkhandhena samannāgato ajjhattaṃ anavajjasukhaṃ paṭisaṃvedeti. Evaṃ kho, māṇava, bhikkhu sīlasampanno hoti.

    ၄၅၃. ‘‘အယံ ခော သော, မာဏဝ, အရိယော သီလက္ခန္ဓော ယသ္သ သော ဘဂဝာ ဝဏ္ဏဝာဒီ အဟောသိ, ယတ္ထ စ ဣမံ ဇနတံ သမာဒပေသိ နိဝေသေသိ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ အတ္ထိ စေဝေတ္ထ ဥတ္တရိကရဏီယ’’န္တိ။

    453. ‘‘Ayaṃ kho so, māṇava, ariyo sīlakkhandho yassa so bhagavā vaṇṇavādī ahosi, yattha ca imaṃ janataṃ samādapesi nivesesi patiṭṭhāpesi. Atthi cevettha uttarikaraṇīya’’nti.

    ‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘော အာနန္ဒ, အဗ္ဘုတံ, ဘော အာနန္ဒ! သော စာယံ, ဘော အာနန္ဒ, အရိယော သီလက္ခန္ဓော ပရိပုဏ္ဏော, နော အပရိပုဏ္ဏော။ ဧဝံ ပရိပုဏ္ဏံ စာဟံ, ဘော, အာနန္ဒ, အရိယံ သီလက္ခန္ဓံ ဣတော ဗဟိဒ္ဓာ အညေသု သမဏဗ္ရာဟ္မဏေသု န သမနုပသ္သာမိ။ ဧဝံ ပရိပုဏ္ဏဉ္စ, ဘော အာနန္ဒ, အရိယံ သီလက္ခန္ဓံ ဣတော ဗဟိဒ္ဓာ အညေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ အတ္တနိ သမနုပသ္သေယ္ယုံ, တေ တာဝတကေနေဝ အတ္တမနာ အသ္သု – ‘အလမေတ္တာဝတာ, ကတမေတ္တာဝတာ, အနုပ္ပတ္တော နော သာမညတ္ထော, နတ္ထိ နော ကိဉ္စိ ဥတ္တရိကရဏီယ’န္တိ။ အထ စ ပန ဘဝံ အာနန္ဒော ဧဝမာဟ – ‘အတ္ထိ စေဝေတ္ထ ဥတ္တရိကရဏီယ’’’န္တိ 3

    ‘‘Acchariyaṃ, bho ānanda, abbhutaṃ, bho ānanda! So cāyaṃ, bho ānanda, ariyo sīlakkhandho paripuṇṇo, no aparipuṇṇo. Evaṃ paripuṇṇaṃ cāhaṃ, bho, ānanda, ariyaṃ sīlakkhandhaṃ ito bahiddhā aññesu samaṇabrāhmaṇesu na samanupassāmi. Evaṃ paripuṇṇañca, bho ānanda, ariyaṃ sīlakkhandhaṃ ito bahiddhā aññe samaṇabrāhmaṇā attani samanupasseyyuṃ, te tāvatakeneva attamanā assu – ‘alamettāvatā, katamettāvatā, anuppatto no sāmaññattho, natthi no kiñci uttarikaraṇīya’nti. Atha ca pana bhavaṃ ānando evamāha – ‘atthi cevettha uttarikaraṇīya’’’nti 4.

    သမာဓိက္ခန္ဓော

    Samādhikkhandho

    ၄၅၄. ‘‘ကတမော ပန သော, ဘော အာနန္ဒ, အရိယော သမာဓိက္ခန္ဓော, ယသ္သ သော ဘဝံ ဂောတမော ဝဏ္ဏဝာဒီ အဟောသိ, ယတ္ထ စ ဣမံ ဇနတံ သမာဒပေသိ နိဝေသေသိ ပတိဋ္ဌာပေသီ’’တိ?

    454. ‘‘Katamo pana so, bho ānanda, ariyo samādhikkhandho, yassa so bhavaṃ gotamo vaṇṇavādī ahosi, yattha ca imaṃ janataṃ samādapesi nivesesi patiṭṭhāpesī’’ti?

    ‘‘ကထဉ္စ, မာဏဝ, ဘိက္ခု ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒ္ဝာရော ဟောတိ? ဣဓ, မာဏဝ, ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသ္ဝာ န နိမိတ္တဂ္ဂာဟီ ဟောတိ နာနုဗ္ယဉ္ဇနဂ္ဂာဟီ; ယတ္ဝာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အန္ဝာသ္သဝေယ္ယုံ တသ္သ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ, ရက္ခတိ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, စက္ခုန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ။ပေ.။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတ္ဝာ။ ဇိဝ္ဟာယ ရသံ သာယိတ္ဝာ။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတ္ဝာ။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ န နိမိတ္တဂ္ဂာဟီ ဟောတိ နာနုဗ္ယဉ္ဇနဂ္ဂာဟီ; ယတ္ဝာဓိကရဏမေနံ မနိန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အန္ဝာသ္သဝေယ္ယုံ တသ္သ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ, ရက္ခတိ မနိန္ဒ္ရိယံ, မနိန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ သော ဣမိနာ အရိယေန ဣန္ဒ္ရိယသံဝရေန သမန္နာဂတော အဇ္ဈတ္တံ အဗ္ယာသေကသုခံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ ဧဝံ ခော, မာဏဝ, ဘိက္ခု ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒ္ဝာရော ဟောတိ။

    ‘‘Kathañca, māṇava, bhikkhu indriyesu guttadvāro hoti? Idha, māṇava, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī; yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī; yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjati. So iminā ariyena indriyasaṃvarena samannāgato ajjhattaṃ abyāsekasukhaṃ paṭisaṃvedeti. Evaṃ kho, māṇava, bhikkhu indriyesu guttadvāro hoti.

    ၄၅၅. ‘‘ကထဉ္စ, မာဏဝ, ဘိက္ခု သတိသမ္ပဇညေန သမန္နာဂတော ဟောတိ? ဣဓ, မာဏဝ, ဘိက္ခု အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, အာလောကိတေ ဝိလောကိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, သမိဉ္ဇိတေ ပသာရိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, သင္ဃာဋိပတ္တစီဝရဓာရဏေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, အသိတေ ပီတေ ခာယိတေ သာယိတေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, ဥစ္စာရပသ္သာဝကမ္မေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ, ဂတေ ဌိတေ နိသိန္နေ သုတ္တေ ဇာဂရိတေ ဘာသိတေ တုဏ္ဟီဘာဝေ သမ္ပဇာနကာရီ ဟောတိ။ ဧဝံ ခော, မာဏဝ, ဘိက္ခု သတိသမ္ပဇညေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။

    455. ‘‘Kathañca, māṇava, bhikkhu satisampajaññena samannāgato hoti? Idha, māṇava, bhikkhu abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti, samiñjite pasārite sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti. Evaṃ kho, māṇava, bhikkhu satisampajaññena samannāgato hoti.

    ၄၅၆. ‘‘ကထဉ္စ, မာဏဝ, ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ? ဣဓ, မာဏဝ, ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ကာယပရိဟာရိကေန စီဝရေန ကုစ္ဆိပရိဟာရိကေန ပိဏ္ဍပာတေန။ သော ယေန ယေနေဝ ပက္ကမတိ, သမာဒာယေဝ ပက္ကမတိ။ သေယ္ယထာပိ, မာဏဝ, ပက္ခီ သကုဏော ယေန ယေနေဝ ဍေတိ, သပတ္တဘာရောဝ ဍေတိ ; ဧဝမေဝ ခော, မာဏဝ, ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ကာယပရိဟာရိကေန စီဝရေန ကုစ္ဆိပရိဟာရိကေန ပိဏ္ဍပာတေန။ သော ယေန ယေနေဝ ပက္ကမတိ, သမာဒာယေဝ ပက္ကမတိ။ ဧဝံ ခော, မာဏဝ, ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ။

    456. ‘‘Kathañca, māṇava, bhikkhu santuṭṭho hoti? Idha, māṇava, bhikkhu santuṭṭho hoti kāyaparihārikena cīvarena kucchiparihārikena piṇḍapātena. So yena yeneva pakkamati, samādāyeva pakkamati. Seyyathāpi, māṇava, pakkhī sakuṇo yena yeneva ḍeti, sapattabhārova ḍeti ; evameva kho, māṇava, bhikkhu santuṭṭho hoti kāyaparihārikena cīvarena kucchiparihārikena piṇḍapātena. So yena yeneva pakkamati, samādāyeva pakkamati. Evaṃ kho, māṇava, bhikkhu santuṭṭho hoti.

    ၄၅၇. ‘‘သော ဣမိနာ စ အရိယေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော, ဣမိနာ စ အရိယေန ဣန္ဒ္ရိယသံဝရေန သမန္နာဂတော, ဣမိနာ စ အရိယေန သတိသမ္ပဇညေန သမန္နာဂတော, ဣမာယ စ အရိယာယ သန္တုဋ္ဌိယာ သမန္နာဂတော ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ ဘဇတိ အရညံ ရုက္ခမူလံ ပဗ္ဗတံ ကန္ဒရံ ဂိရိဂုဟံ သုသာနံ ဝနပတ္ထံ အဗ္ဘောကာသံ ပလာလပုဉ္ဇံ။ သော ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပာတပ္ပဋိက္ကန္တော နိသီဒတိ ပလ္လင္ကံ အာဘုဇိတ္ဝာ, ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ, ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတ္ဝာ။

    457. ‘‘So iminā ca ariyena sīlakkhandhena samannāgato, iminā ca ariyena indriyasaṃvarena samannāgato, iminā ca ariyena satisampajaññena samannāgato, imāya ca ariyāya santuṭṭhiyā samannāgato vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ. So pacchābhattaṃ piṇḍapātappaṭikkanto nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā, ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya, parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā.

    ၄၅၈. ‘‘သော အဘိဇ္ဈံ လောကေ ပဟာယ ဝိဂတာဘိဇ္ဈေန စေတသာ ဝိဟရတိ အဘိဇ္ဈာယ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ။ ဗ္ယာပာဒပဒောသံ ပဟာယ အဗ္ယာပန္နစိတ္တော ဝိဟရတိ သဗ္ဗပာဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ ဗ္ယာပာဒပဒောသာ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ။ ထိနမိဒ္ဓံ ပဟာယ ဝိဂတထိနမိဒ္ဓော ဝိဟရတိ အာလောကသညီ သတော သမ္ပဇာနော, ထိနမိဒ္ဓာ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ။ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ပဟာယ အနုဒ္ဓတော ဝိဟရတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝူပသန္တစိတ္တော ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စာ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ။ ဝိစိကိစ္ဆံ ပဟာယ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဝိဟရတိ အကထံကထီ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, ဝိစိကိစ္ဆာယ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ။

    458. ‘‘So abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati abhijjhāya cittaṃ parisodheti. Byāpādapadosaṃ pahāya abyāpannacitto viharati sabbapāṇabhūtahitānukampī byāpādapadosā cittaṃ parisodheti. Thinamiddhaṃ pahāya vigatathinamiddho viharati ālokasaññī sato sampajāno, thinamiddhā cittaṃ parisodheti. Uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati ajjhattaṃ vūpasantacitto uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodheti. Vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati akathaṃkathī kusalesu dhammesu, vicikicchāya cittaṃ parisodheti.

    ၄၅၉. ‘‘သေယ္ယထာပိ, မာဏဝ, ပုရိသော ဣဏံ အာဒာယ ကမ္မန္တေ ပယောဇေယ္ယ။ တသ္သ တေ ကမ္မန္တာ သမိဇ္ဈေယ္ယုံ။ သော ယာနိ စ ပောရာဏာနိ ဣဏမူလာနိ တာနိ စ ဗ္ယန္တိံ ကရေယ္ယ, သိယာ စသ္သ ဥတ္တရိံ အဝသိဋ္ဌံ ဒာရဘရဏာယ။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အဟံ ခော ပုဗ္ဗေ ဣဏံ အာဒာယ ကမ္မန္တေ ပယောဇေသိံ ။ တသ္သ မေ တေ ကမ္မန္တာ သမိဇ္ဈိံသု။ သောဟံ ယာနိ စ ပောရာဏာနိ ဣဏမူလာနိ တာနိ စ ဗ္ယန္တိံ အကာသိံ, အတ္ထိ စ မေ ဥတ္တရိံ အဝသိဋ္ဌံ ဒာရဘရဏာယာ’တိ။ သော တတောနိဒာနံ လဘေထ ပာမောဇ္ဇံ, အဓိဂစ္ဆေယ္ယ သောမနသ္သံ။

    459. ‘‘Seyyathāpi, māṇava, puriso iṇaṃ ādāya kammante payojeyya. Tassa te kammantā samijjheyyuṃ. So yāni ca porāṇāni iṇamūlāni tāni ca byantiṃ kareyya, siyā cassa uttariṃ avasiṭṭhaṃ dārabharaṇāya. Tassa evamassa – ‘ahaṃ kho pubbe iṇaṃ ādāya kammante payojesiṃ . Tassa me te kammantā samijjhiṃsu. Sohaṃ yāni ca porāṇāni iṇamūlāni tāni ca byantiṃ akāsiṃ, atthi ca me uttariṃ avasiṭṭhaṃ dārabharaṇāyā’ti. So tatonidānaṃ labhetha pāmojjaṃ, adhigaccheyya somanassaṃ.

    ၄၆၀. ‘‘သေယ္ယထာပိ, မာဏဝ, ပုရိသော အာဗာဓိကော အသ္သ ဒုက္ခိတော ဗာဠ္ဟဂိလာနော; ဘတ္တဉ္စသ္သ နစ္ဆာဒေယ္ယ, န စသ္သ ကာယေ ဗလမတ္တာ။ သော အပရေန သမယေန တမ္ဟာ အာဗာဓာ မုစ္စေယ္ယ, ဘတ္တဉ္စသ္သ ဆာဒေယ္ယ, သိယာ စသ္သ ကာယေ ဗလမတ္တာ။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အဟံ ခော ပုဗ္ဗေ အာဗာဓိကော အဟောသိံ ဒုက္ခိတော ဗာဠ္ဟဂိလာနော, ဘတ္တဉ္စ မေ နစ္ဆာဒေသိ, န စ မေ အာသိ ကာယေ ဗလမတ္တာ။ သောမ္ဟိ ဧတရဟိ တမ္ဟာ အာဗာဓာ မုတ္တော ဘတ္တဉ္စ မေ ဆာဒေတိ, အတ္ထိ စ မေ ကာယေ ဗလမတ္တာ’တိ။ သော တတောနိဒာနံ လဘေထ ပာမောဇ္ဇံ, အဓိဂစ္ဆေယ္ယ သောမနသ္သံ။

    460. ‘‘Seyyathāpi, māṇava, puriso ābādhiko assa dukkhito bāḷhagilāno; bhattañcassa nacchādeyya, na cassa kāye balamattā. So aparena samayena tamhā ābādhā mucceyya, bhattañcassa chādeyya, siyā cassa kāye balamattā. Tassa evamassa – ‘ahaṃ kho pubbe ābādhiko ahosiṃ dukkhito bāḷhagilāno, bhattañca me nacchādesi, na ca me āsi kāye balamattā. Somhi etarahi tamhā ābādhā mutto bhattañca me chādeti, atthi ca me kāye balamattā’ti. So tatonidānaṃ labhetha pāmojjaṃ, adhigaccheyya somanassaṃ.

    ၄၆၁. ‘‘သေယ္ယထာပိ, မာဏဝ, ပုရိသော ဗန္ဓနာဂာရေ ဗဒ္ဓော အသ္သ။ သော အပရေန သမယေန တမ္ဟာ ဗန္ဓနာဂာရာ မုစ္စေယ္ယ သောတ္ထိနာ အဗ္ဘယေန, န စသ္သ ကိဉ္စိ ဘောဂာနံ ဝယော။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အဟံ ခော ပုဗ္ဗေ ဗန္ဓနာဂာရေ ဗဒ္ဓော အဟောသိံ။ သောမ္ဟိ ဧတရဟိ တမ္ဟာ ဗန္ဓနာဂာရာ မုတ္တော သောတ္ထိနာ အဗ္ဘယေန, နတ္ထိ စ မေ ကိဉ္စိ ဘောဂာနံ ဝယော’တိ။ သော တတောနိဒာနံ လဘေထ ပာမောဇ္ဇံ, အဓိဂစ္ဆေယ္ယ သောမနသ္သံ။

    461. ‘‘Seyyathāpi, māṇava, puriso bandhanāgāre baddho assa. So aparena samayena tamhā bandhanāgārā mucceyya sotthinā abbhayena, na cassa kiñci bhogānaṃ vayo. Tassa evamassa – ‘ahaṃ kho pubbe bandhanāgāre baddho ahosiṃ. Somhi etarahi tamhā bandhanāgārā mutto sotthinā abbhayena, natthi ca me kiñci bhogānaṃ vayo’ti. So tatonidānaṃ labhetha pāmojjaṃ, adhigaccheyya somanassaṃ.

    ၄၆၂. ‘‘သေယ္ယထာပိ, မာဏဝ, ပုရိသော ဒာသော အသ္သ အနတ္တာဓီနော ပရာဓီနော န ယေနကာမံဂမော။ သော အပရေန သမယေန တမ္ဟာ ဒာသဗ္ယာ မုစ္စေယ္ယ, အတ္တာဓီနော အပရာဓီနော ဘုဇိသ္သော ယေနကာမံဂမော။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အဟံ ခော ပုဗ္ဗေ ဒာသော အဟောသိံ အနတ္တာဓီနော ပရာဓီနော န ယေနကာမံဂမော။ သောမ္ဟိ ဧတရဟိ တမ္ဟာ ဒာသဗ္ယာ မုတ္တော အတ္တာဓီနော အပရာဓီနော ဘုဇိသ္သော ယေနကာမံဂမော’တိ။ သော တတောနိဒာနံ လဘေထ ပာမောဇ္ဇံ, အဓိဂစ္ဆေယ္ယ သောမနသ္သံ။

    462. ‘‘Seyyathāpi, māṇava, puriso dāso assa anattādhīno parādhīno na yenakāmaṃgamo. So aparena samayena tamhā dāsabyā mucceyya, attādhīno aparādhīno bhujisso yenakāmaṃgamo. Tassa evamassa – ‘ahaṃ kho pubbe dāso ahosiṃ anattādhīno parādhīno na yenakāmaṃgamo. Somhi etarahi tamhā dāsabyā mutto attādhīno aparādhīno bhujisso yenakāmaṃgamo’ti. So tatonidānaṃ labhetha pāmojjaṃ, adhigaccheyya somanassaṃ.

    ၄၆၃. ‘‘သေယ္ယထာပိ, မာဏဝ, ပုရိသော သဓနော သဘောဂော ကန္တာရဒ္ဓာနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇေယ္ယ ဒုဗ္ဘိက္ခံ သပ္ပဋိဘယံ။ သော အပရေန သမယေန တံ ကန္တာရံ နိတ္ထရေယ္ယ, သောတ္ထိနာ ဂာမန္တံ အနုပာပုဏေယ္ယ ခေမံ အပ္ပဋိဘယံ။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အဟံ ခော ပုဗ္ဗေ သဓနော သဘောဂော ကန္တာရဒ္ဓာနမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇိံ ဒုဗ္ဘိက္ခံ သပ္ပဋိဘယံ။ သောမ္ဟိ ဧတရဟိ ကန္တာရံ နိတ္ထိဏ္ဏော, သောတ္ထိနာ ဂာမန္တံ အနုပ္ပတ္တော ခေမံ အပ္ပဋိဘယ’န္တိ။ သော တတောနိဒာနံ လဘေထ ပာမောဇ္ဇံ, အဓိဂစ္ဆေယ္ယ သောမနသ္သံ။

    463. ‘‘Seyyathāpi, māṇava, puriso sadhano sabhogo kantāraddhānamaggaṃ paṭipajjeyya dubbhikkhaṃ sappaṭibhayaṃ. So aparena samayena taṃ kantāraṃ nitthareyya, sotthinā gāmantaṃ anupāpuṇeyya khemaṃ appaṭibhayaṃ. Tassa evamassa – ‘ahaṃ kho pubbe sadhano sabhogo kantāraddhānamaggaṃ paṭipajjiṃ dubbhikkhaṃ sappaṭibhayaṃ. Somhi etarahi kantāraṃ nitthiṇṇo, sotthinā gāmantaṃ anuppatto khemaṃ appaṭibhaya’nti. So tatonidānaṃ labhetha pāmojjaṃ, adhigaccheyya somanassaṃ.

    ၄၆၄. ‘‘ဧဝမေဝ ခော, မာဏဝ, ဘိက္ခု ယထာ ဣဏံ ယထာ ရောဂံ ယထာ ဗန္ဓနာဂာရံ ယထာ ဒာသဗ္ယံ ယထာ ကန္တာရဒ္ဓာနမဂ္ဂံ, ဧဝံ ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏေ အပ္ပဟီနေ အတ္တနိ သမနုပသ္သတိ။

    464. ‘‘Evameva kho, māṇava, bhikkhu yathā iṇaṃ yathā rogaṃ yathā bandhanāgāraṃ yathā dāsabyaṃ yathā kantāraddhānamaggaṃ, evaṃ ime pañca nīvaraṇe appahīne attani samanupassati.

    ၄၆၅. ‘‘သေယ္ယထာပိ, မာဏဝ, ယထာ အာဏဏ္ယံ ယထာ အာရောဂ္ယံ ယထာ ဗန္ဓနာမောက္ခံ ယထာ ဘုဇိသ္သံ ယထာ ခေမန္တဘူမိံ။ ဧဝမေဝ ဘိက္ခု ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟီနေ အတ္တနိ သမနုပသ္သတိ။

    465. ‘‘Seyyathāpi, māṇava, yathā āṇaṇyaṃ yathā ārogyaṃ yathā bandhanāmokkhaṃ yathā bhujissaṃ yathā khemantabhūmiṃ. Evameva bhikkhu ime pañca nīvaraṇe pahīne attani samanupassati.

    ၄၆၆. ‘‘တသ္သိမေ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟီနေ အတ္တနိ သမနုပသ္သတော ပာမောဇ္ဇံ ဇာယတိ, ပမုဒိတသ္သ ပီတိ ဇာယတိ, ပီတိမနသ္သ ကာယော ပသ္သမ္ဘတိ, ပသ္သဒ္ဓကာယော သုခံ ဝေဒေတိ, သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။

    466. ‘‘Tassime pañca nīvaraṇe pahīne attani samanupassato pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ samādhiyati.

    ၄၆၇. ‘‘သော ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ ဝိဝေကဇေန ပီတိသုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ ဝိဝေကဇေန ပီတိသုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။

    467. ‘‘So vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ vivekajena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa vivekajena pītisukhena apphuṭaṃ hoti.

    ‘‘သေယ္ယထာပိ, မာဏဝ, ဒက္ခော န္ဟာပကော ဝာ န္ဟာပကန္တေဝာသီ ဝာ ကံသထာလေ န္ဟာနီယစုဏ္ဏာနိ အာကိရိတ္ဝာ ဥဒကေန ပရိပ္ဖောသကံ ပရိပ္ဖောသကံ သန္ဒေယ္ယ။ သာယံ န္ဟာနီယပိဏ္ဍိ သ္နေဟာနုဂတာ သ္နေဟပရေတာ သန္တရဗာဟိရာ ဖုဋာ သ္နေဟေန, န စ ပဂ္ဃရဏီ။ ဧဝမေဝ ခော, မာဏဝ, ဘိက္ခု ဣမမေဝ ကာယံ ဝိဝေကဇေန ပီတိသုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ ဝိဝေကဇေန ပီတိသုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။ ယမ္ပိ, မာဏဝ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ ဝိဝေကဇေန ပီတိသုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ ဝိဝေကဇေန ပီတိသုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သမာဓိသ္မိံ။

    ‘‘Seyyathāpi, māṇava, dakkho nhāpako vā nhāpakantevāsī vā kaṃsathāle nhānīyacuṇṇāni ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ sandeyya. Sāyaṃ nhānīyapiṇḍi snehānugatā snehaparetā santarabāhirā phuṭā snehena, na ca paggharaṇī. Evameva kho, māṇava, bhikkhu imameva kāyaṃ vivekajena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa vivekajena pītisukhena apphuṭaṃ hoti. Yampi, māṇava, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ vivekajena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa vivekajena pītisukhena apphuṭaṃ hoti. Idampissa hoti samādhismiṃ.

    ၄၆၈. ‘‘ပုန စပရံ, မာဏဝ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ သမာဓိဇေန ပီတိသုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ သမာဓိဇေန ပီတိသုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။

    468. ‘‘Puna caparaṃ, māṇava, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ samādhijena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa samādhijena pītisukhena apphuṭaṃ hoti.

    ‘‘သေယ္ယထာပိ , မာဏဝ, ဥဒကရဟဒော ဂမ္ဘီရော ဥဗ္ဘိဒောဒကော။ တသ္သ နေဝသ္သ ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ ဥဒကသ္သ အာယမုခံ, န ဒက္ခိဏာယ ဒိသာယ ဥဒကသ္သ အာယမုခံ, န ပစ္ဆိမာယ ဒိသာယ ဥဒကသ္သ အာယမုခံ, န ဥတ္တရာယ ဒိသာယ ဥဒကသ္သ အာယမုခံ, ဒေဝော စ န ကာလေန ကာလံ သမ္မာ ဓာရံ အနုပဝေစ္ဆေယ္ယ။ အထ ခော တမ္ဟာဝ ဥဒကရဟဒာ သီတာ ဝာရိဓာရာ ဥဗ္ဘိဇ္ဇိတ္ဝာ တမေဝ ဥဒကရဟဒံ သီတေန ဝာရိနာ အဘိသန္ဒေယ္ယ ပရိသန္ဒေယ္ယ ပရိပူရေယ္ယ ပရိပ္ဖရေယ္ယ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ဥဒကရဟဒသ္သ သီတေန ဝာရိနာ အပ္ဖုဋံ အသ္သ။ ဧဝမေဝ ခော, မာဏဝ, ဘိက္ခု။ပေ.။ ယမ္ပိ, မာဏဝ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ။ ပေ.။ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, သော ဣမမေဝ ကာယံ သမာဓိဇေန ပီတိသုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ သမာဓိဇေန ပီတိသုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သမာဓိသ္မိံ။

    ‘‘Seyyathāpi , māṇava, udakarahado gambhīro ubbhidodako. Tassa nevassa puratthimāya disāya udakassa āyamukhaṃ, na dakkhiṇāya disāya udakassa āyamukhaṃ, na pacchimāya disāya udakassa āyamukhaṃ, na uttarāya disāya udakassa āyamukhaṃ, devo ca na kālena kālaṃ sammā dhāraṃ anupaveccheyya. Atha kho tamhāva udakarahadā sītā vāridhārā ubbhijjitvā tameva udakarahadaṃ sītena vārinā abhisandeyya parisandeyya paripūreyya paripphareyya, nāssa kiñci sabbāvato udakarahadassa sītena vārinā apphuṭaṃ assa. Evameva kho, māṇava, bhikkhu…pe… yampi, māṇava, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā… pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, so imameva kāyaṃ samādhijena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa samādhijena pītisukhena apphuṭaṃ hoti. Idampissa hoti samādhismiṃ.

    ၄၆၉. ‘‘ပုန စပရံ, မာဏဝ, ဘိက္ခု ပီတိယာ စ ဝိရာဂာ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော , သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ, ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ – ‘‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’’တိ, တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ နိပ္ပီတိကေန သုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ နိပ္ပီတိကေန သုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။

    469. ‘‘Puna caparaṃ, māṇava, bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato sampajāno , sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘‘upekkhako satimā sukhavihārī’’ti, tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ nippītikena sukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa nippītikena sukhena apphuṭaṃ hoti.

    ‘‘သေယ္ယထာပိ, မာဏဝ, ဥပ္ပလိနိယံ ဝာ ပဒုမိနိယံ ဝာ ပုဏ္ဍရီကိနိယံ ဝာ အပ္ပေကစ္စာနိ ဥပ္ပလာနိ ဝာ ပဒုမာနိ ဝာ ပုဏ္ဍရီကာနိ ဝာ ဥဒကေ ဇာတာနိ ဥဒကေ သံဝဍ္ဎာနိ ဥဒကာနုဂ္ဂတာနိ အန္တောနိမုဂ္ဂပောသီနိ, တာနိ ယာဝ စဂ္ဂာ ယာဝ စ မူလာ သီတေန ဝာရိနာ အဘိသန္နာနိ ပရိသန္နာနိ ပရိပူရာနိ ပရိပ္ဖုဋာနိ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတံ ဥပ္ပလာနံ ဝာ ပဒုမာနံ ဝာ ပုဏ္ဍရီကာနံ ဝာ သီတေန ဝာရိနာ အပ္ဖုဋံ အသ္သ။ ဧဝမေဝ ခော, မာဏဝ, ဘိက္ခု။ပေ.။ ယမ္ပိ, မာဏဝ, ဘိက္ခု ပီတိယာ စ ဝိရာဂာ။ပေ.။ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ နိပ္ပီတိကေန သုခေန အဘိသန္ဒေတိ ပရိသန္ဒေတိ ပရိပူရေတိ ပရိပ္ဖရတိ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ နိပ္ပီတိကေန သုခေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သမာဓိသ္မိံ။

    ‘‘Seyyathāpi, māṇava, uppaliniyaṃ vā paduminiyaṃ vā puṇḍarīkiniyaṃ vā appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakānuggatāni antonimuggaposīni, tāni yāva caggā yāva ca mūlā sītena vārinā abhisannāni parisannāni paripūrāni paripphuṭāni, nāssa kiñci sabbāvataṃ uppalānaṃ vā padumānaṃ vā puṇḍarīkānaṃ vā sītena vārinā apphuṭaṃ assa. Evameva kho, māṇava, bhikkhu…pe… yampi, māṇava, bhikkhu pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ nippītikena sukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa nippītikena sukhena apphuṭaṃ hoti. Idampissa hoti samādhismiṃ.

    ၄၇၀. ‘‘ပုန စပရံ, မာဏဝ, ဘိက္ခု သုခသ္သ စ ပဟာနာ ဒုက္ခသ္သ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနသ္သဒောမနသ္သာနံ အတ္ထင္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပာရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ ပရိသုဒ္ဓေန စေတသာ ပရိယောဒာတေန ဖရိတ္ဝာ နိသိန္နော ဟောတိ; နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ ပရိသုဒ္ဓေန စေတသာ ပရိယောဒာတေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။

    470. ‘‘Puna caparaṃ, māṇava, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā nisinno hoti; nāssa kiñci sabbāvato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphuṭaṃ hoti.

    ‘‘သေယ္ယထာပိ, မာဏဝ, ပုရိသော ဩဒာတေန ဝတ္ထေန သသီသံ ပာရုပိတ္ဝာ နိသိန္နော အသ္သ, နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ ဩဒာတေန ဝတ္ထေန အပ္ဖုဋံ အသ္သ။ ဧဝမေဝ ခော, မာဏဝ, ဘိက္ခု။ပေ.။ ယမ္ပိ, မာဏဝ, ဘိက္ခု သုခသ္သ စ ပဟာနာ ဒုက္ခသ္သ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနသ္သဒောမနသ္သာနံ အတ္ထင္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပာရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သော ဣမမေဝ ကာယံ ပရိသုဒ္ဓေန စေတသာ ပရိယောဒာတေန ဖရိတ္ဝာ နိသိန္နော ဟောတိ; နာသ္သ ကိဉ္စိ သဗ္ဗာဝတော ကာယသ္သ ပရိသုဒ္ဓေန စေတသာ ပရိယောဒာတေန အပ္ဖုဋံ ဟောတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ သမာဓိသ္မိံ။

    ‘‘Seyyathāpi, māṇava, puriso odātena vatthena sasīsaṃ pārupitvā nisinno assa, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa odātena vatthena apphuṭaṃ assa. Evameva kho, māṇava, bhikkhu…pe… yampi, māṇava, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā nisinno hoti; nāssa kiñci sabbāvato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphuṭaṃ hoti. Idampissa hoti samādhismiṃ.

    ၄၇၁. ‘‘အယံ ခော သော, မာဏဝ, အရိယော သမာဓိက္ခန္ဓော ယသ္သ သော ဘဂဝာ ဝဏ္ဏဝာဒီ အဟောသိ , ယတ္ထ စ ဣမံ ဇနတံ သမာဒပေသိ နိဝေသေသိ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ အတ္ထိ စေဝေတ္ထ ဥတ္တရိကရဏီယ’’န္တိ။

    471. ‘‘Ayaṃ kho so, māṇava, ariyo samādhikkhandho yassa so bhagavā vaṇṇavādī ahosi , yattha ca imaṃ janataṃ samādapesi nivesesi patiṭṭhāpesi. Atthi cevettha uttarikaraṇīya’’nti.

    ‘‘အစ္ဆရိယံ, ဘော အာနန္ဒ, အဗ္ဘုတံ, ဘော အာနန္ဒ! သော စာယံ, ဘော အာနန္ဒ, အရိယော သမာဓိက္ခန္ဓော ပရိပုဏ္ဏော, နော အပရိပုဏ္ဏော။ ဧဝံ ပရိပုဏ္ဏံ စာဟံ, ဘော အာနန္ဒ, အရိယံ သမာဓိက္ခန္ဓံ ဣတော ဗဟိဒ္ဓာ အညေသု သမဏဗ္ရာဟ္မဏေသု န သမနုပသ္သာမိ။ ဧဝံ ပရိပုဏ္ဏဉ္စ, ဘော အာနန္ဒ, အရိယံ သမာဓိက္ခန္ဓံ ဣတော ဗဟိဒ္ဓာ အညေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ အတ္တနိ သမနုပသ္သေယ္ယုံ, တေ တာဝတကေနေဝ အတ္တမနာ အသ္သု – ‘အလမေတ္တာဝတာ, ကတမေတ္တာဝတာ, အနုပ္ပတ္တော နော သာမညတ္ထော, နတ္ထိ နော ကိဉ္စိ ဥတ္တရိကရဏီယ’န္တိ။ အထ စ ပန ဘဝံ အာနန္ဒော ဧဝမာဟ – ‘အတ္ထိ စေဝေတ္ထ ဥတ္တရိကရဏီယ’’’န္တိ။

    ‘‘Acchariyaṃ, bho ānanda, abbhutaṃ, bho ānanda! So cāyaṃ, bho ānanda, ariyo samādhikkhandho paripuṇṇo, no aparipuṇṇo. Evaṃ paripuṇṇaṃ cāhaṃ, bho ānanda, ariyaṃ samādhikkhandhaṃ ito bahiddhā aññesu samaṇabrāhmaṇesu na samanupassāmi. Evaṃ paripuṇṇañca, bho ānanda, ariyaṃ samādhikkhandhaṃ ito bahiddhā aññe samaṇabrāhmaṇā attani samanupasseyyuṃ, te tāvatakeneva attamanā assu – ‘alamettāvatā, katamettāvatā, anuppatto no sāmaññattho, natthi no kiñci uttarikaraṇīya’nti. Atha ca pana bhavaṃ ānando evamāha – ‘atthi cevettha uttarikaraṇīya’’’nti.

    ပညာက္ခန္ဓော

    Paññākkhandho

    ၄၇၂. ‘‘ကတမော ပန သော, ဘော အာနန္ဒ, အရိယော ပညာက္ခန္ဓော, ယသ္သ ဘော ဘဝံ ဂောတမော ဝဏ္ဏဝာဒီ အဟောသိ, ယတ္ထ စ ဣမံ ဇနတံ သမာဒပေသိ နိဝေသေသိ ပတိဋ္ဌာပေသီ’’တိ?

    472. ‘‘Katamo pana so, bho ānanda, ariyo paññākkhandho, yassa bho bhavaṃ gotamo vaṇṇavādī ahosi, yattha ca imaṃ janataṃ samādapesi nivesesi patiṭṭhāpesī’’ti?

    ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ဉာဏဒသ္သနာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘အယံ ခော မေ ကာယော ရူပီ စာတုမဟာဘူတိကော မာတာပေတ္တိကသမ္ဘဝော ဩဒနကုမ္မာသူပစယော အနိစ္စုစ္ဆာဒနပရိမဒ္ဒနဘေဒနဝိဒ္ဓံသနဓမ္မော; ဣဒဉ္စ ပန မေ ဝိညာဏံ ဧတ္ထ သိတံ ဧတ္ထ ပဋိဗဒ္ဓ’န္တိ။

    ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte ñāṇadassanāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So evaṃ pajānāti – ‘ayaṃ kho me kāyo rūpī cātumahābhūtiko mātāpettikasambhavo odanakummāsūpacayo aniccucchādanaparimaddanabhedanaviddhaṃsanadhammo; idañca pana me viññāṇaṃ ettha sitaṃ ettha paṭibaddha’nti.

    ‘‘သေယ္ယထာပိ, မာဏဝ, မဏိ ဝေဠုရိယော သုဘော ဇာတိမာ အဋ္ဌံသော သုပရိကမ္မကတော အစ္ဆော ဝိပ္ပသန္နော အနာဝိလော သဗ္ဗာကာရသမ္ပန္နော။ တတ္ရာသ္သ သုတ္တံ အာဝုတံ နီလံ ဝာ ပီတံ ဝာ လောဟိတံ ဝာ ဩဒာတံ ဝာ ပဏ္ဍုသုတ္တံ ဝာ။ တမေနံ စက္ခုမာ ပုရိသော ဟတ္ထေ ကရိတ္ဝာ ပစ္စဝေက္ခေယ္ယ – ‘အယံ ခော မဏိ ဝေဠုရိယော သုဘော ဇာတိမာ အဋ္ဌံသော သုပရိကမ္မကတော အစ္ဆော ဝိပ္ပသန္နော အနာဝိလော သဗ္ဗာကာရသမ္ပန္နော။ တတ္ရိဒံ သုတ္တံ အာဝုတံ နီလံ ဝာ ပီတံ ဝာ လောဟိတံ ဝာ ဩဒာတံ ဝာ ပဏ္ဍုသုတ္တံ ဝာ’တိ။ ဧဝမေဝ ခော, မာဏဝ, ဘိက္ခု ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ဉာဏဒသ္သနာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘အယံ ခော မေ ကာယော ရူပီ စာတုမဟာဘူတိကော မာတာပေတ္တိကသမ္ဘဝော ဩဒနကုမ္မာသူပစယော အနိစ္စုစ္ဆာဒနပရိမဒ္ဒနဘေဒန-ဝိဒ္ဓံသနဓမ္မော။ ဣဒဉ္စ ပန မေ ဝိညာဏံ ဧတ္ထ သိတံ ဧတ္ထ ပဋိဗဒ္ဓ’န္တိ။ ယမ္ပိ, မာဏဝ, ဘိက္ခု ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ။ပေ.။ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ဉာဏဒသ္သနာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဧဝံ ပဇာနာတိ။ပေ.။ ဧတ္ထ ပဋိဗဒ္ဓန္တိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ ပညာယ။

    ‘‘Seyyathāpi, māṇava, maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato accho vippasanno anāvilo sabbākārasampanno. Tatrāssa suttaṃ āvutaṃ nīlaṃ vā pītaṃ vā lohitaṃ vā odātaṃ vā paṇḍusuttaṃ vā. Tamenaṃ cakkhumā puriso hatthe karitvā paccavekkheyya – ‘ayaṃ kho maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato accho vippasanno anāvilo sabbākārasampanno. Tatridaṃ suttaṃ āvutaṃ nīlaṃ vā pītaṃ vā lohitaṃ vā odātaṃ vā paṇḍusuttaṃ vā’ti. Evameva kho, māṇava, bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte ñāṇadassanāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So evaṃ pajānāti – ‘ayaṃ kho me kāyo rūpī cātumahābhūtiko mātāpettikasambhavo odanakummāsūpacayo aniccucchādanaparimaddanabhedana-viddhaṃsanadhammo. Idañca pana me viññāṇaṃ ettha sitaṃ ettha paṭibaddha’nti. Yampi, māṇava, bhikkhu evaṃ samāhite citte…pe… āneñjappatte ñāṇadassanāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So evaṃ pajānāti…pe… ettha paṭibaddhanti. Idampissa hoti paññāya.

    ၄၇၃. ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ မနောမယံ ကာယံ အဘိနိမ္မာနာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဣမမ္ဟာ ကာယာ အညံ ကာယံ အဘိနိမ္မိနာတိ ရူပိံ မနောမယံ သဗ္ဗင္ဂပစ္စင္ဂိံ အဟီနိန္ဒ္ရိယံ။

    473. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte manomayaṃ kāyaṃ abhinimmānāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So imamhā kāyā aññaṃ kāyaṃ abhinimmināti rūpiṃ manomayaṃ sabbaṅgapaccaṅgiṃ ahīnindriyaṃ.

    ‘‘သေယ္ယထာပိ , မာဏဝ, ပုရိသော မုဉ္ဇမ္ဟာ ဤသိကံ ပဝာဟေယ္ယ။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အယံ မုဉ္ဇော အယံ ဤသိကာ; အညော မုဉ္ဇော အညာ ဤသိကာ; မုဉ္ဇမ္ဟာ တ္ဝေဝ ဤသိကာ ပဝာဠ္ဟာ’တိ။ သေယ္ယထာ ဝာ ပန, မာဏဝ, ပုရိသော အသိံ ကောသိယာ ပဝာဟေယ္ယ။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အယံ အသိ, အယံ ကောသိ; အညော အသိ, အညာ ကောသိ; ကောသိယာ တ္ဝေဝ အသိ ပဝာဠ္ဟော’တိ။ သေယ္ယထာ ဝာ ပန, မာဏဝ, ပုရိသော အဟိံ ကရဏ္ဍာ ဥဒ္ဓရေယ္ယ။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အယံ အဟိ, အယံ ကရဏ္ဍော; အညော အဟိ, အညော ကရဏ္ဍော; ကရဏ္ဍာ တ္ဝေဝ အဟိ ဥဗ္ဘတော’တိ ။ ဧဝမေဝ ခော, မာဏဝ, ဘိက္ခု။ပေ.။ ယမ္ပိ, မာဏဝ, ဘိက္ခု ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ မနောမယံ ကာယံ အဘိနိမ္မာနာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ပေ.။။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ ပညာယ။

    ‘‘Seyyathāpi , māṇava, puriso muñjamhā īsikaṃ pavāheyya. Tassa evamassa – ‘ayaṃ muñjo ayaṃ īsikā; añño muñjo aññā īsikā; muñjamhā tveva īsikā pavāḷhā’ti. Seyyathā vā pana, māṇava, puriso asiṃ kosiyā pavāheyya. Tassa evamassa – ‘ayaṃ asi, ayaṃ kosi; añño asi, aññā kosi; kosiyā tveva asi pavāḷho’ti. Seyyathā vā pana, māṇava, puriso ahiṃ karaṇḍā uddhareyya. Tassa evamassa – ‘ayaṃ ahi, ayaṃ karaṇḍo; añño ahi, añño karaṇḍo; karaṇḍā tveva ahi ubbhato’ti . Evameva kho, māṇava, bhikkhu…pe… yampi, māṇava, bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte manomayaṃ kāyaṃ abhinimmānāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti…pe…. Idampissa hoti paññāya.

    ၄၇၄. ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ဣဒ္ဓိဝိဓာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောတိ။ ဧကောပိ ဟုတ္ဝာ ဗဟုဓာ ဟောတိ, ဗဟုဓာပိ ဟုတ္ဝာ ဧကော ဟောတိ။ အာဝိဘာဝံ တိရောဘာဝံ တိရောကုဋ္ဋံ တိရောပာကာရံ တိရောပဗ္ဗတံ အသဇ္ဇမာနော ဂစ္ဆတိ သေယ္ယထာပိ အာကာသေ။ ပထဝိယာပိ ဥမ္မုဇ္ဇနိမုဇ္ဇံ ကရောတိ, သေယ္ယထာပိ ဥဒကေ။ ဥဒကေပိ အဘိဇ္ဇမာနေ ဂစ္ဆတိ သေယ္ယထာပိ ပထဝိယံ။ အာကာသေပိ ပလ္လင္ကေန ကမတိ သေယ္ယထာပိ ပက္ခီ သကုဏော။ ဣမေပိ စန္ဒိမသူရိယေ ဧဝံ မဟိဒ္ဓိကေ ဧဝံ မဟာနုဘာဝေ ပာဏိနာ ပရာမသတိ ပရိမဇ္ဇတိ။ ယာဝ ဗ္ရဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေတိ။

    474. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte iddhividhāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhoti. Ekopi hutvā bahudhā hoti, bahudhāpi hutvā eko hoti. Āvibhāvaṃ tirobhāvaṃ tirokuṭṭaṃ tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamāno gacchati seyyathāpi ākāse. Pathaviyāpi ummujjanimujjaṃ karoti, seyyathāpi udake. Udakepi abhijjamāne gacchati seyyathāpi pathaviyaṃ. Ākāsepi pallaṅkena kamati seyyathāpi pakkhī sakuṇo. Imepi candimasūriye evaṃ mahiddhike evaṃ mahānubhāve pāṇinā parāmasati parimajjati. Yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteti.

    ‘‘သေယ္ယထာပိ , မာဏဝ, ဒက္ခော ကုမ္ဘကာရော ဝာ ကုမ္ဘကာရန္တေဝာသီ ဝာ သုပရိကမ္မကတာယ မတ္တိကာယ ယညဒေဝ ဘာဇနဝိကတိံ အာကင္ခေယ္ယ, တံ တဒေဝ ကရေယ္ယ အဘိနိပ္ဖာဒေယ္ယ။ သေယ္ယထာ ဝာ ပန, မာဏဝ, ဒက္ခော ဒန္တကာရော ဝာ ဒန္တကာရန္တေဝာသီ ဝာ သုပရိကမ္မကတသ္မိံ ဒန္တသ္မိံ ယညဒေဝ ဒန္တဝိကတိံ အာကင္ခေယ္ယ, တံ တဒေဝ ကရေယ္ယ အဘိနိပ္ဖာဒေယ္ယ။ သေယ္ယထာ ဝာ ပန, မာဏဝ, ဒက္ခော သုဝဏ္ဏကာရော ဝာ သုဝဏ္ဏကာရန္တေဝာသီ ဝာ သုပရိကမ္မကတသ္မိံ သုဝဏ္ဏသ္မိံ ယညဒေဝ သုဝဏ္ဏဝိကတိံ အာကင္ခေယ္ယ, တံ တဒေဝ ကရေယ္ယ အဘိနိပ္ဖာဒေယ္ယ။ ဧဝမေဝ ခော, မာဏဝ, ဘိက္ခု ။ပေ.။ ယမ္ပိ မာဏဝ ဘိက္ခု ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ဣဒ္ဓိဝိဓာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော အနေကဝိဟိတံ ဣဒ္ဓိဝိဓံ ပစ္စနုဘောတိ။ ဧကောပိ ဟုတ္ဝာ ဗဟုဓာ ဟောတိ ။ပေ.။ ယာဝ ဗ္ရဟ္မလောကာပိ ကာယေန ဝသံ ဝတ္တေတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ ပညာယ။

    ‘‘Seyyathāpi , māṇava, dakkho kumbhakāro vā kumbhakārantevāsī vā suparikammakatāya mattikāya yaññadeva bhājanavikatiṃ ākaṅkheyya, taṃ tadeva kareyya abhinipphādeyya. Seyyathā vā pana, māṇava, dakkho dantakāro vā dantakārantevāsī vā suparikammakatasmiṃ dantasmiṃ yaññadeva dantavikatiṃ ākaṅkheyya, taṃ tadeva kareyya abhinipphādeyya. Seyyathā vā pana, māṇava, dakkho suvaṇṇakāro vā suvaṇṇakārantevāsī vā suparikammakatasmiṃ suvaṇṇasmiṃ yaññadeva suvaṇṇavikatiṃ ākaṅkheyya, taṃ tadeva kareyya abhinipphādeyya. Evameva kho, māṇava, bhikkhu …pe… yampi māṇava bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte iddhividhāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhoti. Ekopi hutvā bahudhā hoti …pe… yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteti. Idampissa hoti paññāya.

    ၄၇၅. ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ။ပေ.။ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ ဝိသုဒ္ဓာယ အတိက္ကန္တမာနုသိကာယ ဥဘော သဒ္ဒေ သုဏာတိ ဒိဗ္ဗေ စ မာနုသေ စ ယေ ဒူရေ သန္တိကေ စ။ သေယ္ယထာပိ, မာဏဝ, ပုရိသော အဒ္ဓာနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နော။ သော သုဏေယ္ယ ဘေရိသဒ္ဒမ္ပိ မုဒိင္ဂသဒ္ဒမ္ပိ သင္ခပဏဝဒိန္ဒိမသဒ္ဒမ္ပိ။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘ဘေရိသဒ္ဒော ဣတိပိ မုဒိင္ဂသဒ္ဒော ဣတိပိ သင္ခပဏဝဒိန္ဒိမသဒ္ဒော ဣတိ’ပိ 5။ ဧဝမေဝ ခော, မာဏဝ, ဘိက္ခု။ပေ.။။ ယမ္ပိ မာဏဝ, ဘိက္ခု ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ။ပေ.။ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ ဝိသုဒ္ဓာယ အတိက္ကန္တမာနုသိကာယ ဥဘော သဒ္ဒေ သုဏာတိ ဒိဗ္ဗေ စ မာနုသေ စ ယေ ဒူရေ သန္တိကေ စ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ ပညာယ။

    475. ‘‘So evaṃ samāhite citte…pe… āneñjappatte dibbāya sotadhātuyā cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho sadde suṇāti dibbe ca mānuse ca ye dūre santike ca. Seyyathāpi, māṇava, puriso addhānamaggappaṭipanno. So suṇeyya bherisaddampi mudiṅgasaddampi saṅkhapaṇavadindimasaddampi. Tassa evamassa – ‘bherisaddo itipi mudiṅgasaddo itipi saṅkhapaṇavadindimasaddo iti’pi 6. Evameva kho, māṇava, bhikkhu…pe…. Yampi māṇava, bhikkhu evaṃ samāhite citte…pe… āneñjappatte dibbāya sotadhātuyā cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho sadde suṇāti dibbe ca mānuse ca ye dūre santike ca. Idampissa hoti paññāya.

    ၄၇၆. ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ စေတောပရိယဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ပရသတ္တာနံ ပရပုဂ္ဂလာနံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာတိ, ‘သရာဂံ ဝာ စိတ္တံ သရာဂံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, ‘ဝီတရာဂံ ဝာ စိတ္တံ ဝီတရာဂံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, ‘သဒောသံ ဝာ စိတ္တံ သဒောသံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, ‘ဝီတဒောသံ ဝာ စိတ္တံ ဝီတဒောသံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, ‘သမောဟံ ဝာ စိတ္တံ သမောဟံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, ‘ဝီတမောဟံ ဝာ စိတ္တံ ဝီတမောဟံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, ‘သင္ခိတ္တံ ဝာ စိတ္တံ သင္ခိတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, ‘ဝိက္ခိတ္တံ ဝာ စိတ္တံ ဝိက္ခိတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, ‘မဟဂ္ဂတံ ဝာ စိတ္တံ မဟဂ္ဂတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, ‘အမဟဂ္ဂတံ ဝာ စိတ္တံ အမဟဂ္ဂတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, ‘သဥတ္တရံ ဝာ စိတ္တံ သဥတ္တရံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, ‘အနုတ္တရံ ဝာ စိတ္တံ အနုတ္တရံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, ‘သမာဟိတံ ဝာ စိတ္တံ သမာဟိတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, ‘အသမာဟိတံ ဝာ စိတ္တံ အသမာဟိတံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, ‘ဝိမုတ္တံ ဝာ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ, ‘အဝိမုတ္တံ ဝာ စိတ္တံ အဝိမုတ္တံ စိတ္တ’န္တိ ပဇာနာတိ။

    476. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte cetopariyañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajānāti, ‘sarāgaṃ vā cittaṃ sarāgaṃ citta’nti pajānāti, ‘vītarāgaṃ vā cittaṃ vītarāgaṃ citta’nti pajānāti, ‘sadosaṃ vā cittaṃ sadosaṃ citta’nti pajānāti, ‘vītadosaṃ vā cittaṃ vītadosaṃ citta’nti pajānāti, ‘samohaṃ vā cittaṃ samohaṃ citta’nti pajānāti, ‘vītamohaṃ vā cittaṃ vītamohaṃ citta’nti pajānāti, ‘saṅkhittaṃ vā cittaṃ saṅkhittaṃ citta’nti pajānāti, ‘vikkhittaṃ vā cittaṃ vikkhittaṃ citta’nti pajānāti, ‘mahaggataṃ vā cittaṃ mahaggataṃ citta’nti pajānāti, ‘amahaggataṃ vā cittaṃ amahaggataṃ citta’nti pajānāti, ‘sauttaraṃ vā cittaṃ sauttaraṃ citta’nti pajānāti, ‘anuttaraṃ vā cittaṃ anuttaraṃ citta’nti pajānāti, ‘samāhitaṃ vā cittaṃ samāhitaṃ citta’nti pajānāti, ‘asamāhitaṃ vā cittaṃ asamāhitaṃ citta’nti pajānāti, ‘vimuttaṃ vā cittaṃ vimuttaṃ citta’nti pajānāti, ‘avimuttaṃ vā cittaṃ avimuttaṃ citta’nti pajānāti.

    ‘‘သေယ္ယထာပိ, မာဏဝ, ဣတ္ထီ ဝာ ပုရိသော ဝာ ဒဟရော ယုဝာ မဏ္ဍနဇာတိကော အာဒာသေ ဝာ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အစ္ဆေ ဝာ ဥဒကပတ္တေ သကံ မုခနိမိတ္တံ ပစ္စဝေက္ခမာနော သကဏိကံ ဝာ သကဏိကန္တိ ဇာနေယ္ယ, အကဏိကံ ဝာ အကဏိကန္တိ ဇာနေယ္ယ။ ဧဝမေဝ ခော, မာဏဝ, ဘိက္ခု။ပေ.။ ယမ္ပိ, မာဏဝ, ဘိက္ခု ဧဝံ သမာဟိတေ။ပေ.။ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ စေတောပရိယဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ပရသတ္တာနံ ပုရပုဂ္ဂလာနံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာတိ, သရာဂံ ဝာ စိတ္တံ သရာဂံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာတိ။ပေ.။ အဝိမုတ္တံ ဝာ စိတ္တံ အဝိမုတ္တံ စိတ္တန္တိ ပဇာနာတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ ပညာယ။

    ‘‘Seyyathāpi, māṇava, itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanajātiko ādāse vā parisuddhe pariyodāte acche vā udakapatte sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno sakaṇikaṃ vā sakaṇikanti jāneyya, akaṇikaṃ vā akaṇikanti jāneyya. Evameva kho, māṇava, bhikkhu…pe… yampi, māṇava, bhikkhu evaṃ samāhite…pe… āneñjappatte cetopariyañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So parasattānaṃ purapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajānāti, sarāgaṃ vā cittaṃ sarāgaṃ cittanti pajānāti…pe… avimuttaṃ vā cittaṃ avimuttaṃ cittanti pajānāti. Idampissa hoti paññāya.

    ၄၇၇. ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ။ပေ.။ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ပုဗ္ဗေနိဝာသာနုသ္သတိဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝာသံ အနုသ္သရတိ။ သေယ္ယထိဒံ, ဧကမ္ပိ ဇာတိံ ဒ္ဝေပိ ဇာတိယော တိသ္သောပိ ဇာတိယော စတသ္သောပိ ဇာတိယော ပဉ္စပိ ဇာတိယော ဒသပိ ဇာတိယော ဝီသမ္ပိ ဇာတိယော တိံသမ္ပိ ဇာတိယော စတ္တာလီသမ္ပိ ဇာတိယော ပညာသမ္ပိ ဇာတိယော ဇာတိသတမ္ပိ ဇာတိသဟသ္သမ္ပိ ဇာတိသတသဟသ္သမ္ပိ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ ဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ အနေကေပိ သံဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋကပ္ပေ – ‘အမုတ္ရာသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂောတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော။ သော တတော စုတော အမုတ္ရ ဥဒပာဒိံ; တတ္ရာပာသိံ ဧဝံနာမော ဧဝံဂောတ္တော ဧဝံဝဏ္ဏော ဧဝမာဟာရော ဧဝံသုခဒုက္ခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဧဝမာယုပရိယန္တော; သော တတော စုတော ဣဓူပပန္နော’တိ။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝာသံ အနုသ္သရတိ။

    477. ‘‘So evaṃ samāhite citte…pe… āneñjappatte pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. Seyyathidaṃ, ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattālīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe – ‘amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto. So tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto; so tato cuto idhūpapanno’ti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati.

    ‘‘သေယ္ယထာပိ, မာဏဝ, ပုရိသော သကမ္ဟာ ဂာမာ အညံ ဂာမံ ဂစ္ဆေယ္ယ; တမ္ဟာပိ ဂာမာ အညံ ဂာမံ ဂစ္ဆေယ္ယ; သော တမ္ဟာ ဂာမာ သကံယေဝ ဂာမံ ပစ္စာဂစ္ဆေယ္ယ ။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အဟံ ခော သကမ္ဟာ ဂာမာ အမုံ ဂာမံ အဂစ္ဆိံ, တတ္ရ ဧဝံ အဋ္ဌာသိံ ဧဝံ နိသီဒိံ ဧဝံ အဘာသိံ ဧဝံ တုဏ္ဟီ အဟောသိံ။ သော တမ္ဟာပိ ဂာမာ အမုံ ဂာမံ ဂစ္ဆိံ, တတ္ရာပိ ဧဝံ အဋ္ဌာသိံ ဧဝံ နိသီဒိံ ဧဝံ အဘာသိံ ဧဝံ တုဏ္ဟီ အဟောသိံ။ သောမ္ဟိ တမ္ဟာ ဂာမာ သကံယေဝ ဂာမံ ပစ္စာဂတော’တိ။ ဧဝမေဝ ခော, မာဏဝ, ဘိက္ခု။ပေ.။ ယမ္ပိ, မာဏဝ, ဘိက္ခု ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ။ပေ.။ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ပုဗ္ဗေနိဝာသာနုသ္သတိဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ ။ သော အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝာသံ အနုသ္သရတိ။ သေယ္ယထိဒံ – ဧကမ္ပိ ဇာတိံ။ပေ.။ ဣတိ သာကာရံ သဥဒ္ဒေသံ အနေကဝိဟိတံ ပုဗ္ဗေနိဝာသံ အနုသ္သရတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ ပညာယ။

    ‘‘Seyyathāpi, māṇava, puriso sakamhā gāmā aññaṃ gāmaṃ gaccheyya; tamhāpi gāmā aññaṃ gāmaṃ gaccheyya; so tamhā gāmā sakaṃyeva gāmaṃ paccāgaccheyya . Tassa evamassa – ‘ahaṃ kho sakamhā gāmā amuṃ gāmaṃ agacchiṃ, tatra evaṃ aṭṭhāsiṃ evaṃ nisīdiṃ evaṃ abhāsiṃ evaṃ tuṇhī ahosiṃ. So tamhāpi gāmā amuṃ gāmaṃ gacchiṃ, tatrāpi evaṃ aṭṭhāsiṃ evaṃ nisīdiṃ evaṃ abhāsiṃ evaṃ tuṇhī ahosiṃ. Somhi tamhā gāmā sakaṃyeva gāmaṃ paccāgato’ti. Evameva kho, māṇava, bhikkhu…pe… yampi, māṇava, bhikkhu evaṃ samāhite citte…pe… āneñjappatte pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti . So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. Seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ…pe… iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. Idampissa hoti paññāya.

    ၄၇၈. ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ။ပေ.။ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ သတ္တာနံ စုတူပပာတဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပသ္သတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ, ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ – ‘ဣမေ ဝတ ဘောန္တော သတ္တာ ကာယဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ မနောဒုစ္စရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ ဥပဝာဒကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒာနာ။ တေ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ အပာယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပာတံ နိရယံ ဥပပန္နာ။ ဣမေ ဝာ ပန ဘောန္တော သတ္တာ ကာယသုစရိတေန သမန္နာဂတာ ဝစီသုစရိတေန သမန္နာဂတာ မနောသုစရိတေန သမန္နာဂတာ အရိယာနံ အနုပဝာဒကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကာ သမ္မာဒိဋ္ဌိကမ္မသမာဒာနာ။ တေ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပန္နာ’တိ။ ဣတိ ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပသ္သတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ, ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။

    478. ‘‘So evaṃ samāhite citte…pe… āneñjappatte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate, yathākammūpage satte pajānāti – ‘ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā’ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate, yathākammūpage satte pajānāti.

    ‘‘သေယ္ယထာပိ, မာဏဝ, မဇ္ဈေသိင္ဃာဋကေ ပာသာဒော, တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော ဌိတော ပသ္သေယ္ယ မနုသ္သေ ဂေဟံ ပဝိသန္တေပိ နိက္ခမန္တေပိ ရထိကာယပိ ဝီထိံ သဉ္စရန္တေ မဇ္ဈေသိင္ဃာဋကေ နိသိန္နေပိ။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘ဧတေ မနုသ္သာ ဂေဟံ ပဝိသန္တိ, ဧတေ နိက္ခမန္တိ, ဧတေ ရထိကာယ ဝီထိံ သဉ္စရန္တိ, ဧတေ မဇ္ဈေသိင္ဃာဋကေ နိသိန္နာ’တိ။ ဧဝမေဝ ခော, မာဏဝ, ဘိက္ခု။ပေ.။ ယမ္ပိ, မာဏဝ, ဘိက္ခု ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ။ပေ.။ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ သတ္တာနံ စုတူပပာတဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဒိဗ္ဗေန စက္ခုနာ ဝိသုဒ္ဓေန အတိက္ကန္တမာနုသကေန သတ္တေ ပသ္သတိ စဝမာနေ ဥပပဇ္ဇမာနေ ဟီနေ ပဏီတေ သုဝဏ္ဏေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ သုဂတေ ဒုဂ္ဂတေ, ယထာကမ္မူပဂေ သတ္တေ ပဇာနာတိ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ ပညာယ။

    ‘‘Seyyathāpi, māṇava, majjhesiṅghāṭake pāsādo, tattha cakkhumā puriso ṭhito passeyya manusse gehaṃ pavisantepi nikkhamantepi rathikāyapi vīthiṃ sañcarante majjhesiṅghāṭake nisinnepi. Tassa evamassa – ‘ete manussā gehaṃ pavisanti, ete nikkhamanti, ete rathikāya vīthiṃ sañcaranti, ete majjhesiṅghāṭake nisinnā’ti. Evameva kho, māṇava, bhikkhu…pe… yampi, māṇava, bhikkhu evaṃ samāhite citte…pe… āneñjappatte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate, yathākammūpage satte pajānāti. Idampissa hoti paññāya.

    ၄၇၉. ‘‘သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒာတေ အနင္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ အာသဝာနံ ခယဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အယံ ဒုက္ခသမုဒယောတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အယံ ဒုက္ခနိရောဓောတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ; ဣမေ အာသဝာတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အယံ အာသဝသမုဒယောတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ, အယံ အာသဝနိရောဓောတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ , အယံ အာသဝနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တသ္သ ဧဝံ ဇာနတော ဧဝံ ပသ္သတော ကာမာသဝာပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, ဘဝာသဝာပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, အဝိဇ္ဇာသဝာပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။

    479. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ dukkhasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ dukkhanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti; ime āsavāti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ āsavasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ āsavanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti , ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccati, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccati, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti.

    ‘‘သေယ္ယထာပိ, မာဏဝ, ပဗ္ဗတသင္ခေပေ ဥဒကရဟဒော အစ္ဆော ဝိပ္ပသန္နော အနာဝိလော။ တတ္ထ စက္ခုမာ ပုရိသော တီရေ ဌိတော ပသ္သေယ္ယ သိပ္ပိကသမ္ဗုကမ္ပိ သက္ခရကထလမ္ပိ မစ္ဆဂုမ္ဗမ္ပိ စရန္တမ္ပိ တိဋ္ဌန္တမ္ပိ။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အယံ ခော ဥဒကရဟဒော အစ္ဆော ဝိပ္ပသန္နော အနာဝိလော။ တတ္ရိမေ သိပ္ပိကသမ္ဗုကာပိ သက္ခရကထလာပိ မစ္ဆဂုမ္ဗာပိ စရန္တိပိ တိဋ္ဌန္တိပီ’တိ။ ဧဝမေဝ ခော, မာဏဝ, ဘိက္ခု။ပေ.။ ယမ္ပိ, မာဏဝ, ဘိက္ခု ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ။ပေ.။ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ အာသဝာနံ ခယဉာဏာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ။ သော ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ပေ.။ အာသဝနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာတိ ယထာဘူတံ ပဇာနာတိ။ တသ္သ ဧဝံ ဇာနတော ဧဝံ ပသ္သတော ကာမာသဝာပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, ဘဝာသဝာပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, အဝိဇ္ဇာသဝာပိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ, ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ, ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ ။ ဣဒမ္ပိသ္သ ဟောတိ ပညာယ။

    ‘‘Seyyathāpi, māṇava, pabbatasaṅkhepe udakarahado accho vippasanno anāvilo. Tattha cakkhumā puriso tīre ṭhito passeyya sippikasambukampi sakkharakathalampi macchagumbampi carantampi tiṭṭhantampi. Tassa evamassa – ‘ayaṃ kho udakarahado accho vippasanno anāvilo. Tatrime sippikasambukāpi sakkharakathalāpi macchagumbāpi carantipi tiṭṭhantipī’ti. Evameva kho, māṇava, bhikkhu…pe… yampi, māṇava, bhikkhu evaṃ samāhite citte…pe… āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti…pe… āsavanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccati, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccati, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti . Idampissa hoti paññāya.

    ၄၈၀. ‘‘အယံ ခော, သော မာဏဝ, အရိယော ပညာက္ခန္ဓော ယသ္သ သော ဘဂဝာ ဝဏ္ဏဝာဒီ အဟောသိ, ယတ္ထ စ ဣမံ ဇနတံ သမာဒပေသိ နိဝေသေသိ ပတိဋ္ဌာပေသိ။ နတ္ထိ စေဝေတ္ထ ဥတ္တရိကရဏီယ’’န္တိ။

    480. ‘‘Ayaṃ kho, so māṇava, ariyo paññākkhandho yassa so bhagavā vaṇṇavādī ahosi, yattha ca imaṃ janataṃ samādapesi nivesesi patiṭṭhāpesi. Natthi cevettha uttarikaraṇīya’’nti.

    ‘‘အစ္ဆရိယံ , ဘော အာနန္ဒ, အဗ္ဘုတံ, ဘော အာနန္ဒ! သော စာယံ, ဘော အာနန္ဒ, အရိယော ပညာက္ခန္ဓော ပရိပုဏ္ဏော, နော အပရိပုဏ္ဏော။ ဧဝံ ပရိပုဏ္ဏံ စာဟံ, ဘော အာနန္ဒ, အရိယံ ပညာက္ခန္ဓံ ဣတော ဗဟိဒ္ဓာ အညေသု သမဏဗ္ရာဟ္မဏေသု န သမနုပသ္သာမိ။ နတ္ထိ စေဝေတ္ထ 7 ဥတ္တရိကရဏီယံ 8။ အဘိက္ကန္တံ, ဘော အာနန္ဒ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော အာနန္ဒ! သေယ္ယထာပိ, ဘော အာနန္ဒ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝာ ဥက္ကုဇ္ဇေယ္ယ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝာ ဝိဝရေယ္ယ, မူဠ္ဟသ္သ ဝာ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယ္ယ, အန္ဓကာရေ ဝာ တေလပဇ္ဇောတံ ဓာရေယ္ယ ‘စက္ခုမန္တော ရူပာနိ ဒက္ခန္တီ’တိ။ ဧဝမေဝံ ဘောတာ အာနန္ဒေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ, ဘော အာနန္ဒ, တံ ဘဝန္တံ ဂောတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသင္ဃဉ္စ။ ဥပာသကံ မံ ဘဝံ အာနန္ဒော ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပာဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။

    ‘‘Acchariyaṃ , bho ānanda, abbhutaṃ, bho ānanda! So cāyaṃ, bho ānanda, ariyo paññākkhandho paripuṇṇo, no aparipuṇṇo. Evaṃ paripuṇṇaṃ cāhaṃ, bho ānanda, ariyaṃ paññākkhandhaṃ ito bahiddhā aññesu samaṇabrāhmaṇesu na samanupassāmi. Natthi cevettha 9 uttarikaraṇīyaṃ 10. Abhikkantaṃ, bho ānanda, abhikkantaṃ, bho ānanda! Seyyathāpi, bho ānanda, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti. Evamevaṃ bhotā ānandena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bho ānanda, taṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ ānando dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.

    သုဘသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒသမံ။

    Subhasuttaṃ niṭṭhitaṃ dasamaṃ.







    Footnotes:
    1. အယံ ခော သော (က.)
    2. ayaṃ kho so (ka.)
    3. ဣမသ္သ အနန္တရံ သီ. ပီ. ပောတ္ထကေသု ‘‘ပဌမဘာဏဝာရံ’’တိ ပာဌော ဒိသ္သတိ
    4. imassa anantaraṃ sī. pī. potthakesu ‘‘paṭhamabhāṇavāraṃ’’ti pāṭho dissati
    5. ဣတိပီတိ (က.)
    6. itipīti (ka.)
    7. န သမနုပသ္သာမိ။ပေ.။ နတ္ထိ နော ကိဉ္စိ (သ္ယာ. က.)
    8. ဥတ္တရိံ ကရဏီယန္တိ (သီ. သ္ယာ. ပီ.) ဥတ္တရိကရဏီယန္တိ (က.)
    9. na samanupassāmi…pe… natthi no kiñci (syā. ka.)
    10. uttariṃ karaṇīyanti (sī. syā. pī.) uttarikaraṇīyanti (ka.)



    Related texts:



    အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ဒီဃ နိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ၁၀. သုဘသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Subhasuttavaṇṇanā

    ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ဒီဃနိကာယ (ဋီကာ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ၁၀. သုဘသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Subhasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact