| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / උදාන-අට්‌ඨකථා • Udāna-aṭṭhakathā |
6. තණ්‌හාසඞ්‌ඛයසුත්‌තවණ්‌ණනා
6. Taṇhāsaṅkhayasuttavaṇṇanā
66. ඡට්‌ඨෙ අඤ්‌ඤාසිකොණ්‌ඩඤ්‌ඤොති එත්‌ථ කොණ්‌ඩඤ්‌ඤොති තස්‌සායස්‌මතො ගොත්‌තතො ආගතනාමං. සාවකෙසු පන සබ්‌බපඨමං අරියසච්‌චානි පටිවිජ්‌ඣීති භගවතා ‘‘අඤ්‌ඤාසි වත, භො, කොණ්‌ඩඤ්‌ඤො’’ති (මහාව. 17; සං. නි. 5.1081) වුත්‌තඋදානවසෙන ථෙරො සාසනෙ ‘‘අඤ්‌ඤාසිකොණ්‌ඩඤ්‌ඤො’’ත්‌වෙව පඤ්‌ඤායිත්‌ථ. තණ්‌හාසඞ්‌ඛයවිමුත්‌තින්‌ති තණ්‌හා සඞ්‌ඛීයති පහීයති එත්‌ථාති තණ්‌හාසඞ්‌ඛයො, නිබ්‌බානං. තස්‌මිං තණ්‌හාසඞ්‌ඛයෙ විමුත්‌ති. තණ්‌හා වා සඞ්‌ඛීයති පහීයති එතෙනාති තණ්‌හාසඞ්‌ඛයො, අරියමග්‌ගො. තස්‌ස ඵලභූතා, පරියොසානභූතා වා විමුත්‌තීති තණ්‌හාසඞ්‌ඛයවිමුත්‌ති , නිප්‌පරියායෙන අරහත්‌තඵලසමාපත්‌ති. තං පච්‌චවෙක්‌ඛමානො නිසින්‌නො හොති. අයඤ්‌හි ආයස්‌මා බහුලං ඵලසමාපත්‌තිං සමාපජ්‌ජති, තස්‌මා ඉධාපි එවමකාසි.
66. Chaṭṭhe aññāsikoṇḍaññoti ettha koṇḍaññoti tassāyasmato gottato āgatanāmaṃ. Sāvakesu pana sabbapaṭhamaṃ ariyasaccāni paṭivijjhīti bhagavatā ‘‘aññāsi vata, bho, koṇḍañño’’ti (mahāva. 17; saṃ. ni. 5.1081) vuttaudānavasena thero sāsane ‘‘aññāsikoṇḍañño’’tveva paññāyittha. Taṇhāsaṅkhayavimuttinti taṇhā saṅkhīyati pahīyati etthāti taṇhāsaṅkhayo, nibbānaṃ. Tasmiṃ taṇhāsaṅkhaye vimutti. Taṇhā vā saṅkhīyati pahīyati etenāti taṇhāsaṅkhayo, ariyamaggo. Tassa phalabhūtā, pariyosānabhūtā vā vimuttīti taṇhāsaṅkhayavimutti , nippariyāyena arahattaphalasamāpatti. Taṃ paccavekkhamāno nisinno hoti. Ayañhi āyasmā bahulaṃ phalasamāpattiṃ samāpajjati, tasmā idhāpi evamakāsi.
එතමත්‌ථං විදිත්‌වාති එතං අඤ්‌ඤාසිකොණ්‌ඩඤ්‌ඤත්‌ථෙරස්‌ස අග්‌ගඵලපච්‌චවෙක්‌ඛණං විදිත්‌වා තදත්‌ථදීපනං ඉමං උදානං උදානෙසි.
Etamatthaṃviditvāti etaṃ aññāsikoṇḍaññattherassa aggaphalapaccavekkhaṇaṃ viditvā tadatthadīpanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
තත්‌ථ යස්‌ස මූලං ඡමා නත්‌ථීති යස්‌ස අරියපුග්‌ගලස්‌ස අත්‌තභාවරුක්‌ඛමූලභූතා අවිජ්‌ජා, තස්‌සාව පතිට්‌ඨා හෙතුභූතා ආසවනීවරණඅයොනිසොමනසිකාරසඞ්‌ඛාතා ඡමා පථවී ච නත්‌ථි අග්‌ගමග්‌ගෙන සමුග්‌ඝාතිතත්‌තා. පණ්‌ණා නත්‌ථි කුතො ලතාති නත්‌ථි ලතා කුතො පණ්‌ණාති පදසම්‌බන්‌ධො. මානාතිමානාදිපභෙදා සාඛාපසාඛාදිසඞ්‌ඛාතා ලතාපි නත්‌ථි, කුතො එව මදප්‌පමාදමායාසාඨෙය්‍යාදිපණ්‌ණානීති අත්‌ථො. අථ වා පණ්‌ණා නත්‌ථි කුතො ලතාති රුක්‌ඛඞ්‌කුරස්‌ස වඩ්‌ඪමානස්‌ස පඨමං පණ්‌ණානි නිබ්‌බත්‌තන්‌ති. පච්‌ඡා සාඛාපසාඛාසඞ්‌ඛාතා ලතාති කත්‌වා වුත්‌තං. තත්‌ථ යස්‌ස අරියමග්‌ගභාවනාය අසති උප්‌පජ්‌ජනාරහස්‌ස අත්‌තභාවරුක්‌ඛස්‌ස අරියමග්‌ගස්‌ස භාවිතත්‌තා යං අවිජ්‌ජාසඞ්‌ඛාතං මූලං, තස්‌ස පතිට්‌ඨානභූතං ආසවාදි ච නත්‌ථි. මූලග්‌ගහණෙනෙව චෙත්‌ථ මූලකාරණත්‌තා බීජට්‌ඨානියං කම්‌මං තදභාවොපි ගහිතොයෙවාති වෙදිතබ්‌බො. අසති ච කම්‌මබීජෙ තංනිමිත්‌තො විඤ්‌ඤාණඞ්‌කුරො, විඤ්‌ඤාණඞ්‌කුරනිමිත්‌තා ච නාමරූපසළායතනපත්‌තසාඛාදයො න නිබ්‌බත්‌තිස්‌සන්‌තියෙව. තෙන වුත්‌තං – ‘‘යස්‌ස මූලං ඡමා නත්‌ථි, පණ්‌ණා නත්‌ථි කුතො ලතා’’ති.
Tattha yassa mūlaṃ chamā natthīti yassa ariyapuggalassa attabhāvarukkhamūlabhūtā avijjā, tassāva patiṭṭhā hetubhūtā āsavanīvaraṇaayonisomanasikārasaṅkhātā chamā pathavī ca natthi aggamaggena samugghātitattā. Paṇṇā natthi kuto latāti natthi latā kuto paṇṇāti padasambandho. Mānātimānādipabhedā sākhāpasākhādisaṅkhātā latāpi natthi, kuto eva madappamādamāyāsāṭheyyādipaṇṇānīti attho. Atha vā paṇṇā natthi kuto latāti rukkhaṅkurassa vaḍḍhamānassa paṭhamaṃ paṇṇāni nibbattanti. Pacchā sākhāpasākhāsaṅkhātā latāti katvā vuttaṃ. Tattha yassa ariyamaggabhāvanāya asati uppajjanārahassa attabhāvarukkhassa ariyamaggassa bhāvitattā yaṃ avijjāsaṅkhātaṃ mūlaṃ, tassa patiṭṭhānabhūtaṃ āsavādi ca natthi. Mūlaggahaṇeneva cettha mūlakāraṇattā bījaṭṭhāniyaṃ kammaṃ tadabhāvopi gahitoyevāti veditabbo. Asati ca kammabīje taṃnimitto viññāṇaṅkuro, viññāṇaṅkuranimittā ca nāmarūpasaḷāyatanapattasākhādayo na nibbattissantiyeva. Tena vuttaṃ – ‘‘yassa mūlaṃ chamā natthi, paṇṇā natthi kuto latā’’ti.
තං ධීරං බන්‌ධනා මුත්‌තන්‌ති තං චතුබ්‌බිධසම්‌මප්‌පධානවීරියයොගෙන විජිතමාරත්‌තා ධීරං, තතො එව සබ්‌බකිලෙසාභිසඞ්‌ඛාරබන්‌ධනතො මුත්‌තං. කො තං නින්‌දිතුමරහතීති එත්‌ථ න්‌ති නිපාතමත්‌තං. එවං සබ්‌බකිලෙසවිප්‌පමුත්‌තං සීලාදිඅනුත්‌තරගුණසමන්‌නාගතං කො නාම විඤ්‌ඤුජාතිකො නින්‌දිතුං ගරහිතුං අරහති නින්‌දානිමිත්‌තස්‌සෙව අභාවතො. දෙවාපි නං පසංසන්‌තීති අඤ්‌ඤදත්‌ථු දෙවා සක්‌කාදයො ගුණවිසෙසවිදූ, අපිසද්‌දෙන මනුස්‌සාපි ඛත්‌තියපණ්‌ඩිතාදයො පසංසන්‌ති. කිඤ්‌ච භිය්‍යො බ්‍රහ්‌මුනාපි පසංසිතො මහාබ්‍රහ්‌මුනාපි අඤ්‌ඤෙහිපි බ්‍රහ්‌මනාගයක්‌ඛගන්‌ධබ්‌බාදීහිපි පසංසිතො ථොමිතොයෙවාති.
Taṃ dhīraṃ bandhanā muttanti taṃ catubbidhasammappadhānavīriyayogena vijitamārattā dhīraṃ, tato eva sabbakilesābhisaṅkhārabandhanato muttaṃ. Ko taṃ ninditumarahatīti ettha nti nipātamattaṃ. Evaṃ sabbakilesavippamuttaṃ sīlādianuttaraguṇasamannāgataṃ ko nāma viññujātiko nindituṃ garahituṃ arahati nindānimittasseva abhāvato. Devāpi naṃ pasaṃsantīti aññadatthu devā sakkādayo guṇavisesavidū, apisaddena manussāpi khattiyapaṇḍitādayo pasaṃsanti. Kiñca bhiyyo brahmunāpi pasaṃsito mahābrahmunāpi aññehipi brahmanāgayakkhagandhabbādīhipi pasaṃsito thomitoyevāti.
ඡට්‌ඨසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Chaṭṭhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / උදානපාළි • Udānapāḷi / 6. තණ්‌හාසඞ්‌ඛයසුත්‌තං • 6. Taṇhāsaṅkhayasuttaṃ
