| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ඉතිවුත්‌තක-අට්‌ඨකථා • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
3. තපනීයසුත්‌තවණ්‌ණනා
3. Tapanīyasuttavaṇṇanā
30. තතියෙ තපනීයාති ඉධ චෙව සම්‌පරායෙ ච තපන්‌ති විබාධෙන්‌ති විහෙඨෙන්‌තීති තපනීයා. තපනං වා දුක්‌ඛං දිට්‌ඨෙ චෙව ධම්‌මෙ අභිසම්‌පරායෙ ච තස්‌ස උප්‌පාදනෙන චෙව අනුබලප්‌පදානෙන ච හිතාති තපනීයා. අථ වා තපන්‌ති තෙනාති තපනං, පච්‌ඡානුතාපො, විප්‌පටිසාරොති අත්‌ථො, තස්‌ස හෙතුභාවතො හිතාති තපනීයා. අකතකල්‍යාණොති අකතං කල්‍යාණං භද්‌දකං පුඤ්‌ඤං එතෙනාති අකතකල්‍යාණො. සෙසපදද්‌වයං තස්‌සෙව වෙවචනං. පුඤ්‌ඤඤ්‌හි පවත්‌තිහිතතාය ආයතිංසුඛතාය ච භද්‌දකට්‌ඨෙන කල්‍යාණන්‌ති ච කුච්‌ඡිතසලනාදිඅත්‌ථෙන කුසලන්‌ති ච දුක්‌ඛභීරූනං සංසාරභීරූනඤ්‌ච රක්‌ඛනට්‌ඨෙන භීරුත්‌තාණන්‌ති ච වුච්‌චති. කතපාපොති කතං උපචිතං පාපං එතෙනාති කතපාපො. සෙසපදද්‌වයං තස්‌සෙව වෙවචනං. අකුසලකම්‌මඤ්‌හි ලාමකට්‌ඨෙන පාපන්‌ති ච අත්‌තනො පවත්‌තික්‌ඛණෙ විපාකක්‌ඛණෙ ච ඝොරසභාවතාය ලුද්‌දන්‌ති ච කිලෙසෙහි දූසිතභාවෙන කිබ්‌බිසන්‌ති ච වුච්‌චති. ඉති භගවා ‘‘ද්‌වෙ ධම්‌මා තපනීයා’’ති ධම්‌මාධිට්‌ඨානෙන උද්‌දිසිත්‌වා අකතං කුසලං ධම්‌මං කතඤ්‌ච අකුසලං ධම්‌මං පුග්‌ගලාධිට්‌ඨානෙන නිද්‌දිසි. ඉදානි තෙසං තපනීයභාවං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘සො අකතං මෙ කල්‍යාණන්‌තිපි තප්‌පති, කතං මෙ පාපන්‌තිපි තප්‌පතී’’ති ආහ. චිත්‌තසන්‌තාසෙන තප්‌පති අනුතප්‌පති අනුසොචතීති අත්‌ථො.
30. Tatiye tapanīyāti idha ceva samparāye ca tapanti vibādhenti viheṭhentīti tapanīyā. Tapanaṃ vā dukkhaṃ diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāye ca tassa uppādanena ceva anubalappadānena ca hitāti tapanīyā. Atha vā tapanti tenāti tapanaṃ, pacchānutāpo, vippaṭisāroti attho, tassa hetubhāvato hitāti tapanīyā. Akatakalyāṇoti akataṃ kalyāṇaṃ bhaddakaṃ puññaṃ etenāti akatakalyāṇo. Sesapadadvayaṃ tasseva vevacanaṃ. Puññañhi pavattihitatāya āyatiṃsukhatāya ca bhaddakaṭṭhena kalyāṇanti ca kucchitasalanādiatthena kusalanti ca dukkhabhīrūnaṃ saṃsārabhīrūnañca rakkhanaṭṭhena bhīruttāṇanti ca vuccati. Katapāpoti kataṃ upacitaṃ pāpaṃ etenāti katapāpo. Sesapadadvayaṃ tasseva vevacanaṃ. Akusalakammañhi lāmakaṭṭhena pāpanti ca attano pavattikkhaṇe vipākakkhaṇe ca ghorasabhāvatāya luddanti ca kilesehi dūsitabhāvena kibbisanti ca vuccati. Iti bhagavā ‘‘dve dhammā tapanīyā’’ti dhammādhiṭṭhānena uddisitvā akataṃ kusalaṃ dhammaṃ katañca akusalaṃ dhammaṃ puggalādhiṭṭhānena niddisi. Idāni tesaṃ tapanīyabhāvaṃ dassento ‘‘so akataṃ me kalyāṇantipi tappati, kataṃ me pāpantipi tappatī’’ti āha. Cittasantāsena tappati anutappati anusocatīti attho.
ගාථාසු දුට්‌ඨු චරිතං, කිලෙසපූතිකත්‌තා වා දුට්‌ඨං චරිතන්‌ති දුච්‌චරිතං. කායෙන දුච්‌චරිතං, කායතො වා පවත්‌තං දුච්‌චරිතං කායදුච්‌චරිතං. එවං වචීමනොදුච්‌චරිතානිපි දට්‌ඨබ්‌බානි. ඉමානි ච කායදුච්‌චරිතාදීනි කම්‌මපථප්‌පත්‌තානි අධිප්‌පෙතානීති යං න කම්‌මපථප්‌පත්‌තං අකුසලජාතං, තං සන්‌ධායාහ ‘‘යඤ්‌චඤ්‌ඤං දොසසඤ්‌හිත’’න්‌ති. තස්‌සත්‌ථො – යම්‌පි ච අඤ්‌ඤං කම්‌මපථභාවං අප්‌පත්‌තත්‌තා නිප්‌පරියායෙන කායකම්‌මාදිසඞ්‌ඛං න ලභති, රාගාදිකිලෙසසංසට්‌ඨත්‌තා දොසසහිතං අකුසලං තම්‌පි කත්‌වාති අත්‌ථො. නිරයන්‌ති නිරතිඅත්‌ථෙන නිරස්‌සාදට්‌ඨෙන වා නිරයන්‌ති ලද්‌ධනාමං සබ්‌බම්‌පි දුග්‌ගතිං, අයසඞ්‌ඛාතසුඛප්‌පටික්‌ඛෙපෙන වා සබ්‌බත්‌ථ සුගතිදුග්‌ගතීසු නිරයදුක්‌ඛං. සො තාදිසො පුග්‌ගලො උපගච්‌ඡතීති එවමෙත්‌ථ අත්‌ථො දට්‌ඨබ්‌බො.
Gāthāsu duṭṭhu caritaṃ, kilesapūtikattā vā duṭṭhaṃ caritanti duccaritaṃ. Kāyena duccaritaṃ, kāyato vā pavattaṃ duccaritaṃ kāyaduccaritaṃ. Evaṃ vacīmanoduccaritānipi daṭṭhabbāni. Imāni ca kāyaduccaritādīni kammapathappattāni adhippetānīti yaṃ na kammapathappattaṃ akusalajātaṃ, taṃ sandhāyāha ‘‘yañcaññaṃ dosasañhita’’nti. Tassattho – yampi ca aññaṃ kammapathabhāvaṃ appattattā nippariyāyena kāyakammādisaṅkhaṃ na labhati, rāgādikilesasaṃsaṭṭhattā dosasahitaṃ akusalaṃ tampi katvāti attho. Nirayanti niratiatthena nirassādaṭṭhena vā nirayanti laddhanāmaṃ sabbampi duggatiṃ, ayasaṅkhātasukhappaṭikkhepena vā sabbattha sugatiduggatīsu nirayadukkhaṃ. So tādiso puggalo upagacchatīti evamettha attho daṭṭhabbo.
එත්‌ථ ච කායදුච්‌චරිතස්‌ස තපනීයභාවෙ නන්‌දො යක්‌ඛො නන්‌දො මාණවකො නන්‌දො ගොඝාතකො ද්‌වෙ භාතිකාති එතෙසං වත්‌ථූනි කථෙතබ්‌බානි. තෙ කිර ගාවිං වධිත්‌වා මංසං ද්‌වෙ කොට්‌ඨාසෙ අකංසු. තතො කනිට්‌ඨො ජෙට්‌ඨං ආහ – ‘‘මය්‌හං දාරකා බහූ, ඉමානි මෙ අන්‌තානි දෙහී’’ති. අථ නං ජෙට්‌ඨො – ‘‘සබ්‌බං මංසං ද්‌වෙධා විභත්‌තං, පුන කිමග්‌ගහෙසී’’ති පහරිත්‌වා ජීවිතක්‌ඛයං පාපෙසි. නිවත්‌තිත්‌වා ච නං ඔලොකෙන්‌තො මතං දිස්‌වා ‘‘භාරියං වත මයා කතං, ස්‌වාහං අකාරණෙනෙව නං මාරෙසි’’න්‌ති චිත්‌තං උප්‌පාදෙසි. අථස්‌ස බලවවිප්‌පටිසාරො උප්‌පජ්‌ජි. සො ඨිතට්‌ඨානෙපි නිසින්‌නට්‌ඨානෙපි තදෙව කම්‌මං ආවජ්‌ජෙති, චිත්‌තස්‌සාදං න ලභති, අසිතපීතඛායිතම්‌පිස්‌ස සරීරෙ ඔජං න ඵරති, අට්‌ඨිචම්‌මමත්‌තමෙව අහොසි. අථ නං එකො ථෙරො පුච්‌ඡි ‘‘උපාසක, ත්‌වං අතිවිය කිසො අට්‌ඨිචම්‌මමත්‌තො ජාතො, කීදිසො තෙ රොගො, උදාහු අත්‌ථි කිඤ්‌චි තපනීයං කම්‌මං කත’’න්‌ති? සො ‘‘ආම, භන්‌තෙ’’ති සබ්‌බං ආරොචෙසි. අථස්‌ස සො ‘‘භාරියං තෙ, උපාසක, කම්‌මං කතං, අනපරාධට්‌ඨානෙ අපරද්‌ධ’’න්‌ති ආහ. සො තෙනෙව කම්‌මුනා කාලං කත්‌වා නිරයෙ නිබ්‌බත්‌ති. වචීදුච්‌චරිතස්‌ස පන සුප්‌පබුද්‌ධසක්‌කකොකාලිකචිඤ්‌චමාණවිකාදීනං වත්‌ථූනි කථෙතබ්‌බානි, මනොදුච්‌චරිතස්‌ස උක්‌කලජයභඤ්‌ඤාදීනං.
Ettha ca kāyaduccaritassa tapanīyabhāve nando yakkho nando māṇavako nando goghātako dve bhātikāti etesaṃ vatthūni kathetabbāni. Te kira gāviṃ vadhitvā maṃsaṃ dve koṭṭhāse akaṃsu. Tato kaniṭṭho jeṭṭhaṃ āha – ‘‘mayhaṃ dārakā bahū, imāni me antāni dehī’’ti. Atha naṃ jeṭṭho – ‘‘sabbaṃ maṃsaṃ dvedhā vibhattaṃ, puna kimaggahesī’’ti paharitvā jīvitakkhayaṃ pāpesi. Nivattitvā ca naṃ olokento mataṃ disvā ‘‘bhāriyaṃ vata mayā kataṃ, svāhaṃ akāraṇeneva naṃ māresi’’nti cittaṃ uppādesi. Athassa balavavippaṭisāro uppajji. So ṭhitaṭṭhānepi nisinnaṭṭhānepi tadeva kammaṃ āvajjeti, cittassādaṃ na labhati, asitapītakhāyitampissa sarīre ojaṃ na pharati, aṭṭhicammamattameva ahosi. Atha naṃ eko thero pucchi ‘‘upāsaka, tvaṃ ativiya kiso aṭṭhicammamatto jāto, kīdiso te rogo, udāhu atthi kiñci tapanīyaṃ kammaṃ kata’’nti? So ‘‘āma, bhante’’ti sabbaṃ ārocesi. Athassa so ‘‘bhāriyaṃ te, upāsaka, kammaṃ kataṃ, anaparādhaṭṭhāne aparaddha’’nti āha. So teneva kammunā kālaṃ katvā niraye nibbatti. Vacīduccaritassa pana suppabuddhasakkakokālikaciñcamāṇavikādīnaṃ vatthūni kathetabbāni, manoduccaritassa ukkalajayabhaññādīnaṃ.
තතියසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Tatiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ඉතිවුත්‌තකපාළි • Itivuttakapāḷi / 3. තපනීයසුත්‌තං • 3. Tapanīyasuttaṃ
