Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ජාතක-අට්‌ඨකථා • Jātaka-aṭṭhakathā

    [139] 9. උභතොභට්‌ඨජාතකවණ්‌ණනා

    [139] 9. Ubhatobhaṭṭhajātakavaṇṇanā

    අක්‌ඛී භින්‌නා පටො නට්‌ඨොති ඉදං සත්‌ථා වෙළුවනෙ විහරන්‌තො දෙවදත්‌තං ආරබ්‌භ කථෙසි. තදා කිර ධම්‌මසභායං භික්‌ඛූ කථං සමුට්‌ඨාපෙසුං ‘‘ආවුසො, සෙය්‍යථාපි නාම ඡවාලාතං උභතොපදිත්‌තං මජ්‌ඣෙ ගූථගතං නෙවාරඤ්‌ඤෙ කට්‌ඨත්‌ථං ඵරති, න ගාමෙ කට්‌ඨත්‌ථං ඵරති, එවමෙව දෙවදත්‌තො එවරූපෙ නිය්‍යානිකසාසනෙ පබ්‌බජිත්‌වා උභතො භට්‌ඨො උභතො පරිබාහිරො ජාතො, ගිහිපරිභොගා ච පරිහීනො, සාමඤ්‌ඤත්‌ථඤ්‌ච න පරිපූරෙතී’’ති. සත්‌ථා ආගන්‌ත්‌වා ‘‘කාය නුත්‌ථ, භික්‌ඛවෙ, එතරහි කථාය සන්‌නිසින්‌නා’’ති පුච්‌ඡිත්‌වා ‘‘ඉමාය නාමා’’ති වුත්‌තෙ ‘‘න, භික්‌ඛවෙ, දෙවදත්‌තො ඉදානෙව උභතො භට්‌ඨො හොති, අතීතෙපි උභතො භට්‌ඨො අහොසියෙවා’’ති වත්‌වා අතීතං ආහරි.

    Akkhī bhinnā paṭo naṭṭhoti idaṃ satthā veḷuvane viharanto devadattaṃ ārabbha kathesi. Tadā kira dhammasabhāyaṃ bhikkhū kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, seyyathāpi nāma chavālātaṃ ubhatopadittaṃ majjhe gūthagataṃ nevāraññe kaṭṭhatthaṃ pharati, na gāme kaṭṭhatthaṃ pharati, evameva devadatto evarūpe niyyānikasāsane pabbajitvā ubhato bhaṭṭho ubhato paribāhiro jāto, gihiparibhogā ca parihīno, sāmaññatthañca na paripūretī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, devadatto idāneva ubhato bhaṭṭho hoti, atītepi ubhato bhaṭṭho ahosiyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    අතීතෙ බාරාණසියං බ්‍රහ්‌මදත්‌තෙ රජ්‌ජං කාරෙන්‌තෙ බොධිසත්‌තො රුක්‌ඛදෙවතා හුත්‌වා නිබ්‌බත්‌ති. තදා එකස්‌මිං ගාමකෙ බාළිසිකා වසන්‌ති. අථෙකො බාළිසිකො බළිසං ආදාය දහරෙන පුත්‌තෙන සද්‌ධිං යස්‌මිං සොබ්‌භෙ පකතියාපි බාළිසිකා මච්‌ඡෙ ගණ්‌හන්‌ති, තත්‌ථ ගන්‌ත්‌වා බළිසං ඛිපි. බළිසො උදකපටිච්‌ඡන්‌නෙ එකස්‌මිං ඛාණුකෙ ලග්‌ගි. බාළිසිකො තං ආකඩ්‌ඪිතුං අසක්‌කොන්‌තො චින්‌තෙසි ‘‘අයං බළිසො මහාමච්‌ඡෙ ලග්‌ගො භවිස්‌සති, පුත්‌තකං මාතු සන්‌තිකං පෙසෙත්‌වා පටිවිස්‌සකෙහි සද්‌ධිං කලහං කාරාපෙමි, එවං ඉතො න කොචි කොට්‌ඨාසං පච්‌චාසීසිස්‌සතී’’ති. සො පුත්‌තං ආහ ‘‘ගච්‌ඡ, තාත, අම්‌හෙහි මහාමච්‌ඡස්‌ස ලද්‌ධභාවං මාතු ආචික්‌ඛාහි, ‘පටිවිස්‌සකෙහි කිර සද්‌ධිං කලහං කරොහී’ති වදෙහී’’ති. සො පුත්‌තං පෙසෙත්‌වා බළිසං ආකඩ්‌ඪිතුං අසක්‌කොන්‌තො රජ්‌ජුච්‌ඡෙදනභයෙන උත්‌තරිසාටකං ථලෙ ඨපෙත්‌වා උදකං ඔතරිත්‌වා මච්‌ඡලොභෙන මච්‌ඡං උපධාරෙන්‌තො ඛාණුකෙහි පහරිත්‌වා ද්‌වෙපි අක්‌ඛීනි භින්‌දි. ථලෙ ඨපිතසාටකංපිස්‌ස චොරො හරි. සො වෙදනාප්‌පත්‌තො හුත්‌වා හත්‌ථෙන අක්‌ඛීනි උප්‌පීළයමානො ගහෙත්‌වා උදකා උත්‌තරිත්‌වා කම්‌පමානො සාටකං පරියෙසති.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto rukkhadevatā hutvā nibbatti. Tadā ekasmiṃ gāmake bāḷisikā vasanti. Atheko bāḷisiko baḷisaṃ ādāya daharena puttena saddhiṃ yasmiṃ sobbhe pakatiyāpi bāḷisikā macche gaṇhanti, tattha gantvā baḷisaṃ khipi. Baḷiso udakapaṭicchanne ekasmiṃ khāṇuke laggi. Bāḷisiko taṃ ākaḍḍhituṃ asakkonto cintesi ‘‘ayaṃ baḷiso mahāmacche laggo bhavissati, puttakaṃ mātu santikaṃ pesetvā paṭivissakehi saddhiṃ kalahaṃ kārāpemi, evaṃ ito na koci koṭṭhāsaṃ paccāsīsissatī’’ti. So puttaṃ āha ‘‘gaccha, tāta, amhehi mahāmacchassa laddhabhāvaṃ mātu ācikkhāhi, ‘paṭivissakehi kira saddhiṃ kalahaṃ karohī’ti vadehī’’ti. So puttaṃ pesetvā baḷisaṃ ākaḍḍhituṃ asakkonto rajjucchedanabhayena uttarisāṭakaṃ thale ṭhapetvā udakaṃ otaritvā macchalobhena macchaṃ upadhārento khāṇukehi paharitvā dvepi akkhīni bhindi. Thale ṭhapitasāṭakaṃpissa coro hari. So vedanāppatto hutvā hatthena akkhīni uppīḷayamāno gahetvā udakā uttaritvā kampamāno sāṭakaṃ pariyesati.

    සාපිස්‌ස භරියා ‘‘කලහං කත්‌වා කස්‌සචි අපච්‌චාසීසනභාවං කරිස්‌සාමී’’ති එකස්‌මිංයෙව කණ්‌ණෙ තාලපණ්‌ණං පිළන්‌ධිත්‌වා එකං අක්‌ඛිං උක්‌ඛලිමසියා අඤ්‌ජෙත්‌වා කුක්‌කුරං අඞ්‌කෙනාදාය පටිවිස්‌සකඝරං අගමාසි. අථ නං එකා සහායිකා එවමාහ ‘‘එකස්‌මිංයෙව තෙ කණ්‌ණෙ තාලපණ්‌ණං පිළන්‌ධිතං, එකං අක්‌ඛි අඤ්‌ජිතං, පියපුත්‌තං විය කුක්‌කුරං අඞ්‌කෙනාදාය ඝරතො ඝරං ගච්‌ඡසි, කිං උම්‌මත්‌තිකාසි ජාතා’’ති. ‘‘නාහං උම්‌මත්‌තිකා, ත්‌වං පන මං අකාරණෙන අක්‌කොසසි පරිභාසසි, ඉදානි තං ගාමභොජකස්‌ස සන්‌තිකං ගන්‌ත්‌වා අට්‌ඨ කහාපණෙ දණ්‌ඩාපෙස්‌සාමී’’ති එවං කලහං කත්‌වා උභොපි ගාමභොජකස්‌ස සන්‌තිකං අගමංසු. කලහෙ විසොධියමානෙ තස්‌සායෙව මත්‌ථකෙ දණ්‌ඩො පති. අථ නං බන්‌ධිත්‌වා ‘‘දණ්‌ඩං දෙහී’’ති පොථෙතුං ආරභිංසු.

    Sāpissa bhariyā ‘‘kalahaṃ katvā kassaci apaccāsīsanabhāvaṃ karissāmī’’ti ekasmiṃyeva kaṇṇe tālapaṇṇaṃ piḷandhitvā ekaṃ akkhiṃ ukkhalimasiyā añjetvā kukkuraṃ aṅkenādāya paṭivissakagharaṃ agamāsi. Atha naṃ ekā sahāyikā evamāha ‘‘ekasmiṃyeva te kaṇṇe tālapaṇṇaṃ piḷandhitaṃ, ekaṃ akkhi añjitaṃ, piyaputtaṃ viya kukkuraṃ aṅkenādāya gharato gharaṃ gacchasi, kiṃ ummattikāsi jātā’’ti. ‘‘Nāhaṃ ummattikā, tvaṃ pana maṃ akāraṇena akkosasi paribhāsasi, idāni taṃ gāmabhojakassa santikaṃ gantvā aṭṭha kahāpaṇe daṇḍāpessāmī’’ti evaṃ kalahaṃ katvā ubhopi gāmabhojakassa santikaṃ agamaṃsu. Kalahe visodhiyamāne tassāyeva matthake daṇḍo pati. Atha naṃ bandhitvā ‘‘daṇḍaṃ dehī’’ti pothetuṃ ārabhiṃsu.

    රුක්‌ඛදෙවතා ගාමෙ තස්‌සා ඉමං පවත්‌තිං, අරඤ්‌ඤෙ චස්‌සා පතිනො තං බ්‍යසනං දිස්‌වා ඛන්‌ධන්‌තරෙ ඨිතා ‘‘භො පුරිස, තුය්‌හං උදකෙපි කම්‌මන්‌තො පදුට්‌ඨො ථලෙපි, උභතොභට්‌ඨො ජාතො’’ති වත්‌වා ඉමං ගාථමාහ –

    Rukkhadevatā gāme tassā imaṃ pavattiṃ, araññe cassā patino taṃ byasanaṃ disvā khandhantare ṭhitā ‘‘bho purisa, tuyhaṃ udakepi kammanto paduṭṭho thalepi, ubhatobhaṭṭho jāto’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    139.

    139.

    ‘‘අක්‌ඛී භින්‌නා පටො නට්‌ඨො, සඛිගෙහෙ ච භණ්‌ඩනං;

    ‘‘Akkhī bhinnā paṭo naṭṭho, sakhigehe ca bhaṇḍanaṃ;

    උභතො පදුට්‌ඨා කම්‌මන්‌තා, උදකම්‌හි ථලම්‌හි චා’’ති.

    Ubhato paduṭṭhā kammantā, udakamhi thalamhi cā’’ti.

    තත්‌ථ සඛිගෙහෙ ච භණ්‌ඩනන්‌ති සඛී නාම සහායිකා, තස්‌සා ච ගෙහෙ තව භරියාය භණ්‌ඩනං කතං, භණ්‌ඩනං කත්‌වා බන්‌ධිත්‌වා පොථෙත්‌වා දණ්‌ඩං දාපියති. උභතො පදුට්‌ඨා කම්‌මන්‌තාති එවං තව ද්‌වීසුපි ඨානෙසු කම්‌මන්‌තා පදුට්‌ඨායෙව භින්‌නායෙව. කතරෙසු ද්‌වීසු? උදකම්‌හි ථලම්‌හි චාති, අක්‌ඛිභෙදෙන පටනාසෙන ච උදකෙ කම්‌මන්‌තා පදුට්‌ඨා, සඛිගෙහෙ භණ්‌ඩනෙන ථලෙ කම්‌මන්‌තා පදුට්‌ඨාති.

    Tattha sakhigehe ca bhaṇḍananti sakhī nāma sahāyikā, tassā ca gehe tava bhariyāya bhaṇḍanaṃ kataṃ, bhaṇḍanaṃ katvā bandhitvā pothetvā daṇḍaṃ dāpiyati. Ubhato paduṭṭhā kammantāti evaṃ tava dvīsupi ṭhānesu kammantā paduṭṭhāyeva bhinnāyeva. Kataresu dvīsu? Udakamhi thalamhi cāti, akkhibhedena paṭanāsena ca udake kammantā paduṭṭhā, sakhigehe bhaṇḍanena thale kammantā paduṭṭhāti.

    සත්‌ථා ඉමං ධම්‌මදෙසනං ආහරිත්‌වා ජාතකං සමොධානෙසි ‘‘තදා බාළිසිකො දෙවදත්‌තො අහොසි, රුක්‌ඛදෙවතා පන අහමෙව අහොසි’’න්‌ති.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi ‘‘tadā bāḷisiko devadatto ahosi, rukkhadevatā pana ahameva ahosi’’nti.

    උභතොභට්‌ඨජාතකවණ්‌ණනා නවමා.

    Ubhatobhaṭṭhajātakavaṇṇanā navamā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ජාතකපාළි • Jātakapāḷi / 139. උභතොභට්‌ඨජාතකං • 139. Ubhatobhaṭṭhajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact