| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā |
2. උදොසිතසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
2. Udositasikkhāpadavaṇṇanā
473. දුතියෙ අවිප්‌පවාසෙති අවිප්‌පවාසෙ නිප්‌ඵාදෙතබ්‌බෙ, විප්‌පවාසදොසාභාවෙ සාධෙතබ්‌බෙ කත්‌තබ්‌බා සම්‌මුතීති අත්‌ථො.
473. Dutiye avippavāseti avippavāse nipphādetabbe, vippavāsadosābhāve sādhetabbe kattabbā sammutīti attho.
475. පටිසිද්‌ධපරියාපන්‌නෙනාති විප්‌පවසිතුං පටිසිද්‌ධෙසු තීසු චීවරෙසු අන්‌තොගධෙන, එකෙන ච අවයවෙ සමුදායොපචාරං දස්‌සෙති.
475.Paṭisiddhapariyāpannenāti vippavasituṃ paṭisiddhesu tīsu cīvaresu antogadhena, ekena ca avayave samudāyopacāraṃ dasseti.
478-9. එත්‌තාවතාති ‘‘පරික්‌ඛිත්‌තො’’ති ඉමිනා. ‘‘සභායෙති ලිඞ්‌ගබ්‍යත්‌තයෙන සභා වුත්‌තා’’ති වත්‌වා පුන සයම්‌පි ‘‘සභායෙ’’ති ඉමිනා වොහරන්‌තො සභා-සද්‌දස්‌ස පරියායො සභාය-සද්‌දො නපුංසකලිඞ්‌ගයුත්‌තො අත්‌ථීති දස්‌සෙති. ‘‘සභායන්‌ති ලිඞ්‌ගබ්‍යත්‌තයෙන සභා වුත්‌තා’’ති වා පාඨො. ලිඞ්‌ගබ්‍යත්‌තයෙන සභාති ච ලිඞ්‌ගන්‌තරයුත්‌තො සභාසද්‌දපරියායො සභායසද්‌දොති අත්‌ථො.
478-9.Ettāvatāti ‘‘parikkhitto’’ti iminā. ‘‘Sabhāyeti liṅgabyattayena sabhā vuttā’’ti vatvā puna sayampi ‘‘sabhāye’’ti iminā voharanto sabhā-saddassa pariyāyo sabhāya-saddo napuṃsakaliṅgayutto atthīti dasseti. ‘‘Sabhāyanti liṅgabyattayena sabhā vuttā’’ti vā pāṭho. Liṅgabyattayena sabhāti ca liṅgantarayutto sabhāsaddapariyāyo sabhāyasaddoti attho.
සභායං ගච්‌ඡතීති සභං ගච්‌ඡති. වසිතබ්‌බං නත්‌ථීති චීවරහත්‌ථපාසෙයෙව වසිතබ්‌බං නත්‌ථීති අත්‌ථො. තස්‌සාති වීථියා. සභායස්‌ස ච ද්‌වාරස්‌ස ච හත්‌ථපාසා න විජහිතබ්‌බන්‌ති එත්‌ථ සභායද්‌වාරානමන්‌තරෙ වීථි ගෙහාපි ගහිතා එව හොන්‌ති ආදිපරියොසානානං ගහිතත්‌තා. එත්‌ථ ච ද්‌වාරවීථිඝරෙසු වසන්‌තෙන ගාමප්‌පවෙසනසහසෙය්‍යාදිදොසං පරිහරිත්‌වා සුපටිච්‌ඡන්‌නතාදියුත්‌තෙනෙව භවිතබ්‌බං , සභා පන යදි සබ්‌බෙසං වසනත්‌ථාය සාලාසදිසා කතා, අන්‌තරාරාමෙ විය යථාසුඛං වසිතුං වට්‌ටතීති වෙදිතබ්‌බං. පරික්‌ඛිත්‌තතාය ච එකූපචාරතං, අපරික්‌ඛිත්‌තතාය නානූපචාරතඤ්‌ච නිවෙසනාදීසුපි අතිදිසන්‌තො ආහ ‘‘එතෙනෙවූපායෙනා’’තිආදි. නිවෙසනාදීනි බහිගාමතො සන්‌නිවිට්‌ඨානි ගහිතානි අන්‌තොගාමෙ ඨිතානං ගාමග්‌ගහණෙනෙව ගහිතත්‌තා. සබ්‌බත්‌ථාති ගාමනිගමනිවෙසනාදීසු පන්‌නරසසු. පරික්‌ඛෙපාදීති ආදි-සද්‌දෙන අපරික්‌ඛෙපස්‌සෙව ගහණං, න එකකුලාදීනම්‌පි තෙසං එකූපචාරතානානූපචාරතානිමිත්‌තතාභාවා. එත්‌ථ ච සත්‌ථස්‌ස කතිපාහං කත්‌ථචි නිවිට්‌ඨස්‌සෙව පරික්‌ඛෙපො හොති, න ගච්‌ඡන්‌තස්‌ස.
Sabhāyaṃ gacchatīti sabhaṃ gacchati. Vasitabbaṃ natthīti cīvarahatthapāseyeva vasitabbaṃ natthīti attho. Tassāti vīthiyā. Sabhāyassa ca dvārassa ca hatthapāsā na vijahitabbanti ettha sabhāyadvārānamantare vīthi gehāpi gahitā eva honti ādipariyosānānaṃ gahitattā. Ettha ca dvāravīthigharesu vasantena gāmappavesanasahaseyyādidosaṃ pariharitvā supaṭicchannatādiyutteneva bhavitabbaṃ , sabhā pana yadi sabbesaṃ vasanatthāya sālāsadisā katā, antarārāme viya yathāsukhaṃ vasituṃ vaṭṭatīti veditabbaṃ. Parikkhittatāya ca ekūpacārataṃ, aparikkhittatāya nānūpacāratañca nivesanādīsupi atidisanto āha ‘‘etenevūpāyenā’’tiādi. Nivesanādīni bahigāmato sanniviṭṭhāni gahitāni antogāme ṭhitānaṃ gāmaggahaṇeneva gahitattā. Sabbatthāti gāmanigamanivesanādīsu pannarasasu. Parikkhepādīti ādi-saddena aparikkhepasseva gahaṇaṃ, na ekakulādīnampi tesaṃ ekūpacāratānānūpacāratānimittatābhāvā. Ettha ca satthassa katipāhaṃ katthaci niviṭṭhasseva parikkhepo hoti, na gacchantassa.
482-7. ගාමතො බහි ඉස්‌සරානං සමුද්‌දතීරාදීසු කතභණ්‌ඩසාලා උදොසිතොති ආහ ‘‘යානාදීන’’න්‌තිආදි. මුණ්‌ඩච්‌ඡදනපාසාදොති නාතිඋච්‌චො චන්‌දිකඞ්‌ගණයුත්‌තො සිඛරකූටමාලාදිවිරහිතො පාසාදො.
482-7. Gāmato bahi issarānaṃ samuddatīrādīsu katabhaṇḍasālā udositoti āha ‘‘yānādīna’’ntiādi. Muṇḍacchadanapāsādoti nātiucco candikaṅgaṇayutto sikharakūṭamālādivirahito pāsādo.
489. පරියාදියිත්‌වාති අජ්‌ඣොත්‌ථරිත්‌වා. නදීපරිහාරොති විසුංගාමාදීනං විය නදීපරිහාරස්‌ස අවුත්‌තත්‌තා චීවරහත්‌ථපාසො එවාති වදන්‌ති, අඤ්‌ඤෙ පන ‘‘ඉමිනා අට්‌ඨකථාවචනෙන නදීපරිහාරොපි විසුං සිද්‌ධො, නදියා හත්‌ථපාසො න විජහිතබ්‌බො’’ති වදන්‌ති. විහාරසීමන්‌ති අවිප්‌පවාසසීමං සන්‌ධායාහ. එත්‌ථ ච විහාරස්‌ස නානාකුලසන්‌තකභාවෙපි අවිප්‌පවාසසීමාපරිච්‌ඡෙදබ්‌භන්‌තරෙ සබ්‌බත්‌ථ චීවරඅවිප්‌පවාසසම්‌භවතො තස්‌සා පධානත්‌තා තත්‌ථ සත්‌ථපරිහාරො න ලබ්‌භතීති ‘‘විහාරං ගන්‌ත්‌වා වසිතබ්‌බ’’න්‌ති වුත්‌තං. ‘‘සත්‌ථසමීපෙ’’ති ඉදං යථාවුත්‌තං අබ්‌භන්‌තරපරිච්‌ඡෙදවසෙන වුත්‌තං. පාළියං නානාකුලස්‌ස සත්‌ථො හොති, සත්‌ථෙ චීවරං නික්‌ඛිපිත්‌වා හත්‌ථපාසා න විජහිතබ්‌බන්‌ති එත්‌ථ සත්‌ථහත්‌ථපාසො ගහිතො.
489.Pariyādiyitvāti ajjhottharitvā. Nadīparihāroti visuṃgāmādīnaṃ viya nadīparihārassa avuttattā cīvarahatthapāso evāti vadanti, aññe pana ‘‘iminā aṭṭhakathāvacanena nadīparihāropi visuṃ siddho, nadiyā hatthapāso na vijahitabbo’’ti vadanti. Vihārasīmanti avippavāsasīmaṃ sandhāyāha. Ettha ca vihārassa nānākulasantakabhāvepi avippavāsasīmāparicchedabbhantare sabbattha cīvaraavippavāsasambhavato tassā padhānattā tattha satthaparihāro na labbhatīti ‘‘vihāraṃ gantvā vasitabba’’nti vuttaṃ. ‘‘Satthasamīpe’’ti idaṃ yathāvuttaṃ abbhantaraparicchedavasena vuttaṃ. Pāḷiyaṃ nānākulassa sattho hoti, satthe cīvaraṃ nikkhipitvā hatthapāsā na vijahitabbanti ettha satthahatthapāso gahito.
490. එකකුලස්‌ස ඛෙත්‌තෙති අපරික්‌ඛිත්‌තං සන්‌ධාය වදති.
490.Ekakulassa khetteti aparikkhittaṃ sandhāya vadati.
491-4. විහාරො නාම උපචාරසීමා. තත්‌ථ යස්‌මිං විහාරෙති තස්‌ස අන්‌තොපරිවෙණාදිං සන්‌ධාය වුත්‌තං, එකකුලාදිසන්‌තකතා චෙත්‌ථ කාරාපකානං වසෙන. ඡායාය ඵුට්‌ඨොකාසස්‌සාති උජුකං අවක්‌ඛිත්‌තලෙඩ්‌ඩුපාතබ්‌භන්‌තරං සන්‌ධාය වදති.
491-4.Vihāro nāma upacārasīmā. Tattha yasmiṃ vihāreti tassa antopariveṇādiṃ sandhāya vuttaṃ, ekakulādisantakatā cettha kārāpakānaṃ vasena. Chāyāya phuṭṭhokāsassāti ujukaṃ avakkhittaleḍḍupātabbhantaraṃ sandhāya vadati.
අගමනපථෙති තදහෙව ගන්‌ත්‌වා නිවත්‌තෙතුං න සක්‌කුණෙය්‍යකෙ සමුද්‌දමජ්‌ඣෙ යෙ දීපකා, තෙසූති යොජනා. ඉතරස්‌මින්‌ති පුරත්‌ථිමදිසාය චීවරෙ. ‘‘උපොසථකාලෙ…පෙ.… වඩ්‌ඪතී’’ති ඉමිනා චීවරවිප්‌පවාසසත්‌තබ්‌භන්‌තරතො සමානසංවාසාය සත්‌තබ්‌භන්‌තරසීමාය අච්‌චන්‌තවිසදිසතං දස්‌සෙති . තථා හි බහූසු භික්‌ඛූසු එකතො නිසීදිත්‌වා සමන්‌තා සත්‌තබ්‌භන්‌තරපරිච්‌ඡෙදෙසු යථාසකං චීවරං ඨපෙත්‌වා පරිහරන්‌තෙසු එකෙකස්‌ස භික්‌ඛුනො නිසින්‌නොකාසතො පට්‌ඨාය පච්‌චෙකං සත්‌තබ්‌භන්‌තරස්‌ස පරිච්‌ඡෙදො අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤවිසදිසො අනෙකවිධො හොති, න එකො පරිසපරියන්‌තතො පට්‌ඨාය අනිමිතබ්‌බත්‌තා. තෙනෙව තත්‌ථ පරිසවසෙන වුඩ්‌ඪි, හානි වා න හොති, න එවං සත්‌තබ්‌භන්‌තරසීමාය. සා හි යොජනිකායපි පරිසපරියන්‌තතොව පට්‌ඨාය සමන්‌තා සත්‌තබ්‌භන්‌තරපඅච්‌ඡින්‌නා එකාව හොති. තෙනෙව සා පරිසවසෙන වඩ්‌ඪති, හායති ච, තස්‌මා අඤ්‌ඤාව සත්‌තබ්‌භන්‌තරසීමා අඤ්‌ඤො සත්‌තබ්‌භන්‌තරතො පරිච්‌ඡින්‌නො චීවරවිප්‌පවාසපරිහාරො අබ්‌භොකාසොති වෙදිතබ්‌බං. යඤ්‌චෙත්‌ථ වත්‌තබ්‌බං, තං ඛන්‌ධකෙ සීමාකථායමෙව (මහාව. 143) වක්‌ඛාම.
Agamanapatheti tadaheva gantvā nivattetuṃ na sakkuṇeyyake samuddamajjhe ye dīpakā, tesūti yojanā. Itarasminti puratthimadisāya cīvare. ‘‘Uposathakāle…pe… vaḍḍhatī’’ti iminā cīvaravippavāsasattabbhantarato samānasaṃvāsāya sattabbhantarasīmāya accantavisadisataṃ dasseti . Tathā hi bahūsu bhikkhūsu ekato nisīditvā samantā sattabbhantaraparicchedesu yathāsakaṃ cīvaraṃ ṭhapetvā pariharantesu ekekassa bhikkhuno nisinnokāsato paṭṭhāya paccekaṃ sattabbhantarassa paricchedo aññamaññavisadiso anekavidho hoti, na eko parisapariyantato paṭṭhāya animitabbattā. Teneva tattha parisavasena vuḍḍhi, hāni vā na hoti, na evaṃ sattabbhantarasīmāya. Sā hi yojanikāyapi parisapariyantatova paṭṭhāya samantā sattabbhantarapaacchinnā ekāva hoti. Teneva sā parisavasena vaḍḍhati, hāyati ca, tasmā aññāva sattabbhantarasīmā añño sattabbhantarato paricchinno cīvaravippavāsaparihāro abbhokāsoti veditabbaṃ. Yañcettha vattabbaṃ, taṃ khandhake sīmākathāyameva (mahāva. 143) vakkhāma.
495. නදිං ඔතරතීති හත්‌ථපාසං මුඤ්‌චිත්‌වා ඔතරති. බහිගාමෙ ඨපෙත්‌වාති අපාරුපිතබ්‌බතාය වුත්‌තං. විනයකම්‌මං කාතබ්‌බන්‌ති උත්‌තරාසඞ්‌ගෙ ච බහිගාමෙ ඨපිතසඞ්‌ඝාටියඤ්‌ච පඨමං විනයකම්‌මං කත්‌වා පච්‌ඡා උත්‌තරාසඞ්‌ගං නිවාසෙත්‌වා අන්‌තරවාසකෙ කාතබ්‌බං. එත්‌ථ ච බහිගාමෙ ඨපිතස්‌සාපි විනයකම්‌මවචනතො පරම්‌මුඛාපි ඨිතං විස්‌සජ්‌ජිතුං, නිස්‌සට්‌ඨං දාතුඤ්‌ච වට්‌ටතීති වෙදිතබ්‌බං. දහරානං ගමනෙ සඋස්‌සාහත්‌තා ‘‘නිස්‌සයො පන න පටිප්‌පස්‌සම්‌භතී’’ති වුත්‌තං. මුහුත්‌තං…පෙ.… පටිප්‌පස්‌සම්‌භතීති සඋස්‌සාහත්‌තෙ ගමනස්‌ස උපච්‌ඡින්‌නත්‌තා වුත්‌තං. තෙසං පන පුරාරුණාව උට්‌ඨහිත්‌වා සඋස්‌සාහෙන ගච්‌ඡන්‌තානං අරුණෙ අන්‌තරා උට්‌ඨිතෙපි න පටිප්‌පස්‌සම්‌භති ‘‘යාව අරුණුග්‌ගමනා සයන්‌තී’’ති වුත්‌තත්‌තා. තෙනෙව ‘‘ගාමං පවිසිත්‌වා…පෙ.… න පටිප්‌පස්‌සම්‌භතී’’ති වුත්‌තං. අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤස්‌ස වචනං අග්‌ගහෙත්‌වාතිආදිම්‌හි සඋස්‌සාහත්‌තා ගමනක්‌ඛණෙ පටිප්‌පස්‌සද්‌ධි න වුත්‌තා. ධෙනුභයෙනාති තරුණවච්‌ඡගාවීනං අභිධාවිත්‌වා සිඞ්‌ගෙන පහරණභයෙන. නිස්‌සයො ච පටිප්‌පස්‌සම්‌භතීති එත්‌ථ ධෙනුභයාදීහි ඨිතානං යාව භයවූපසමා ඨාතබ්‌බතො ‘‘අන්‌තොඅරුණෙයෙව ගමිස්‌සාමී’’ති නියමෙතුං අසක්‌කුණෙය්‍යත්‌තා වුත්‌තං. යත්‌ථ පන එවං නියමෙතුං සක්‌කා, තත්‌ථ අන්‌තරාරුණෙ උග්‌ගතෙපි නිස්‌සයො න පටිප්‌පස්‌සම්‌භති භෙසජ්‌ජත්‌ථාය ගාමප්‌පවිට්‌ඨදහරානං විය. අන්‌තොසීමායං ගාමන්‌ති අවිප්‌පවාසසීමාසම්‌මුතිතො පච්‌ඡා පතිට්‌ඨාපිතගාමං සන්‌ධාය වදති ගාමඤ්‌ච ගාමූපචාරඤ්‌ච ඨපෙත්‌වා සම්‌මන්‌නිතබ්‌බතො. පවිට්‌ඨානන්‌ති ආචරියන්‌තෙවාසිකානං විසුං විසුං ගතානං අවිප්‌පවාසසීමත්‌තා නෙව චීවරානි නිස්‌සග්‌ගියානි හොන්‌ති, සඋස්‌සාහතාය නිස්‌සයො න පටිප්‌පස්‌සම්‌භති. අන්‌තරාමග්‌ගෙති ධම්‌මං සුත්‌වා ආගච්‌ඡන්‌තානං අන්‌තරාමග්‌ගෙ.
495.Nadiṃotaratīti hatthapāsaṃ muñcitvā otarati. Bahigāme ṭhapetvāti apārupitabbatāya vuttaṃ. Vinayakammaṃ kātabbanti uttarāsaṅge ca bahigāme ṭhapitasaṅghāṭiyañca paṭhamaṃ vinayakammaṃ katvā pacchā uttarāsaṅgaṃ nivāsetvā antaravāsake kātabbaṃ. Ettha ca bahigāme ṭhapitassāpi vinayakammavacanato parammukhāpi ṭhitaṃ vissajjituṃ, nissaṭṭhaṃ dātuñca vaṭṭatīti veditabbaṃ. Daharānaṃ gamane saussāhattā ‘‘nissayo pana na paṭippassambhatī’’ti vuttaṃ. Muhuttaṃ…pe… paṭippassambhatīti saussāhatte gamanassa upacchinnattā vuttaṃ. Tesaṃ pana purāruṇāva uṭṭhahitvā saussāhena gacchantānaṃ aruṇe antarā uṭṭhitepi na paṭippassambhati ‘‘yāva aruṇuggamanā sayantī’’ti vuttattā. Teneva ‘‘gāmaṃ pavisitvā…pe… na paṭippassambhatī’’ti vuttaṃ. Aññamaññassa vacanaṃ aggahetvātiādimhi saussāhattā gamanakkhaṇe paṭippassaddhi na vuttā. Dhenubhayenāti taruṇavacchagāvīnaṃ abhidhāvitvā siṅgena paharaṇabhayena. Nissayo ca paṭippassambhatīti ettha dhenubhayādīhi ṭhitānaṃ yāva bhayavūpasamā ṭhātabbato ‘‘antoaruṇeyeva gamissāmī’’ti niyametuṃ asakkuṇeyyattā vuttaṃ. Yattha pana evaṃ niyametuṃ sakkā, tattha antarāruṇe uggatepi nissayo na paṭippassambhati bhesajjatthāya gāmappaviṭṭhadaharānaṃ viya. Antosīmāyaṃ gāmanti avippavāsasīmāsammutito pacchā patiṭṭhāpitagāmaṃ sandhāya vadati gāmañca gāmūpacārañca ṭhapetvā sammannitabbato. Paviṭṭhānanti ācariyantevāsikānaṃ visuṃ visuṃ gatānaṃ avippavāsasīmattā neva cīvarāni nissaggiyāni honti, saussāhatāya nissayo na paṭippassambhati. Antarāmaggeti dhammaṃ sutvā āgacchantānaṃ antarāmagge.
‘‘ඉධ අපච්‌චුද්‌ධරණ’’න්‌ති ඉමිනා අධිට්‌ඨානවිකප්‌පනානි විය පච්‌චුද්‌ධරණම්‌පි කායෙන වා වාචාය වා කත්‌තබ්‌බන්‌ති දස්‌සෙති. කායවාචාහි කත්‌තබ්‌බස්‌ස අකරණතොති ඉදං කායවාචාසමුට්‌ඨානං වුත්‌තං. අධිට්‌ඨිතතිචීවරතා, අනත්‌ථතකථිනතා, අලද්‌ධසම්‌මුතිතා, රත්‌තිවිප්‌පවාසොති ඉමානෙත්‌ථ චත්‌තාරි අඞ්‌ගානි.
‘‘Idha apaccuddharaṇa’’nti iminā adhiṭṭhānavikappanāni viya paccuddharaṇampi kāyena vā vācāya vā kattabbanti dasseti. Kāyavācāhi kattabbassa akaraṇatoti idaṃ kāyavācāsamuṭṭhānaṃ vuttaṃ. Adhiṭṭhitaticīvaratā, anatthatakathinatā, aladdhasammutitā, rattivippavāsoti imānettha cattāri aṅgāni.
උදොසිතසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Udositasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 2. උදොසිතසික්‌ඛාපදං • 2. Udositasikkhāpadaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 2. උදොසිතසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 2. Udositasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 2. උදොසිතසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 2. Udositasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / 2. උදොසිතසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 2. Udositasikkhāpadavaṇṇanā
