Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්‌ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā

    2. වච්‌ඡගොත්‌තත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා

    2. Vacchagottattheragāthāvaṇṇanā

    තෙවිජ්‌ජොහං මහාඣායීති ආයස්‌මතො වච්‌ඡගොත්‌තත්‌ථෙරස්‌ස ගාථා. කා උප්‌පත්‌ති? අයම්‌පි පුරිමබුද්‌ධෙසු කතාධිකාරො තත්‌ථ තත්‌ථ භවෙ විවට්‌ටූපනිස්‌සයං කුසලබීජං රොපෙන්‌තො විපස්‌සිස්‌ස භගවතො කාලෙ බන්‌ධුමතීනගරෙ කුලගෙහෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා විඤ්‌ඤුතං පත්‌තො එකදිවසං රඤ්‌ඤා නාගරෙහි ච සද්‌ධිං බුද්‌ධපූජං කත්‌වා තතො පරං දෙවමනුස්‌සෙසු සංසරන්‌තො ඉමස්‌මිං බුද්‌ධුප්‌පාදෙ රාජගහෙ විභවසම්‌පන්‌නස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස පුත්‌තො හුත්‌වා නිබ්‌බත්‌ති, තස්‌ස වච්‌ඡගොත්‌තතාය වච්‌ඡගොත්‌තොත්‌වෙව සමඤ්‌ඤා අහොසි. සො විඤ්‌ඤුතං පත්‌වා බ්‍රාහ්‌මණවිජ්‌ජාසු නිප්‌ඵත්‌තිං ගතො විමුත්‌තිං ගවෙසන්‌තො තත්‌ථ සාරං අදිස්‌වා පරිබ්‌බාජකපබ්‌බජ්‌ජං පබ්‌බජිත්‌වා විචරන්‌තො සත්‌ථාරං උපසඞ්‌කමිත්‌වා පඤ්‌හං පුච්‌ඡිත්‌වා තස්‌මිං විස්‌සජ්‌ජිතෙ පසන්‌නමානසො සත්‌ථු සන්‌තිකෙ පබ්‌බජිත්‌වා විපස්‌සනාය කම්‌මං කරොන්‌තො නචිරස්‌සෙව ඡළභිඤ්‌ඤො අහොසි. තෙන වුත්‌තං අපදානෙ (අප. ථෙර 1.16.15-20) –

    Tevijjohaṃmahājhāyīti āyasmato vacchagottattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalabījaṃ ropento vipassissa bhagavato kāle bandhumatīnagare kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ raññā nāgarehi ca saddhiṃ buddhapūjaṃ katvā tato paraṃ devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde rājagahe vibhavasampannassa brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti, tassa vacchagottatāya vacchagottotveva samaññā ahosi. So viññutaṃ patvā brāhmaṇavijjāsu nipphattiṃ gato vimuttiṃ gavesanto tattha sāraṃ adisvā paribbājakapabbajjaṃ pabbajitvā vicaranto satthāraṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchitvā tasmiṃ vissajjite pasannamānaso satthu santike pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.16.15-20) –

    ‘‘උදෙන්‌තං සතරංසිංව, පීතරංසිංව භාණුමං;

    ‘‘Udentaṃ sataraṃsiṃva, pītaraṃsiṃva bhāṇumaṃ;

    පන්‌නරසෙ යථා චන්‌දං, නිය්‍යන්‌තං ලොකනායකං.

    Pannarase yathā candaṃ, niyyantaṃ lokanāyakaṃ.

    ‘‘අට්‌ඨසට්‌ඨිසහස්‌සානි, සබ්‌බෙ ඛීණාසවා අහුං;

    ‘‘Aṭṭhasaṭṭhisahassāni, sabbe khīṇāsavā ahuṃ;

    පරිවාරිංසු සම්‌බුද්‌ධං, ද්‌විපදින්‌දං නරාසභං.

    Parivāriṃsu sambuddhaṃ, dvipadindaṃ narāsabhaṃ.

    ‘‘සම්‌මජ්‌ජිත්‌වාන තං වීථිං, නිය්‍යන්‌තෙ ලොකනායකෙ;

    ‘‘Sammajjitvāna taṃ vīthiṃ, niyyante lokanāyake;

    උස්‌සාපෙසිං ධජං තත්‌ථ, විප්‌පසන්‌නෙන චෙතසා.

    Ussāpesiṃ dhajaṃ tattha, vippasannena cetasā.

    ‘‘එකනවුතිතො කප්‌පෙ, යං ධජං අභිරොපයිං;

    ‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ dhajaṃ abhiropayiṃ;

    දුග්‌ගතිං නාභිජානාමි, ධජදානස්‌සිදං ඵලං.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, dhajadānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ඉතො චතුත්‌ථකෙ කප්‌පෙ, රාජාහොසිං මහබ්‌බලො;

    ‘‘Ito catutthake kappe, rājāhosiṃ mahabbalo;

    සබ්‌බාකාරෙන සම්‌පන්‌නො, සුධජො ඉති විස්‌සුතො.

    Sabbākārena sampanno, sudhajo iti vissuto.

    ‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්‌හං…පෙ.… කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ඡළභිඤ්‌ඤො පන හුත්‌වා අත්‌තනො පටිපත්‌තිං පච්‌චවෙක්‌ඛිත්‌වා සොමනස්‌සජාතො උදානවසෙන –

    Chaḷabhiñño pana hutvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā somanassajāto udānavasena –

    112.

    112.

    ‘‘තෙවිජ්‌ජොහං මහාඣායී, චෙතොසමථකොවිදො;

    ‘‘Tevijjohaṃ mahājhāyī, cetosamathakovido;

    සදත්‌ථො මෙ අනුප්‌පත්‌තො, කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති. – ගාථං අභාසි;

    Sadattho me anuppatto, kataṃ buddhassa sāsana’’nti. – gāthaṃ abhāsi;

    තත්‌ථ තෙවිජ්‌ජොහන්‌ති යදිපි මං පුබ්‌බෙ තිණ්‌ණං වෙදානං පාරං ගතත්‌තා ‘‘බ්‍රාහ්‌මණො තෙවිජ්‌ජො’’ති සඤ්‌ජානන්‌ති, තං පන සමඤ්‌ඤාමත්‌තං වෙදෙසු විජ්‌ජාකිච්‌චස්‌ස අභාවතො. ඉදානි පන පුබ්‌බෙනිවාසඤාණාදීනං තිස්‌සන්‌නං විජ්‌ජානං අධිගතත්‌තා පරමත්‌ථතො තෙවිජ්‌ජො අහං, මහන්‌තස්‌ස අනවසෙසස්‌ස සමුදයපක්‌ඛියස්‌ස කිලෙසගණස්‌ස ඣාපනතො, මහන්‌තෙන මග්‌ගඵලඣානෙන මහන්‌තස්‌ස උළාරස්‌ස පණීතස්‌ස නිබ්‌බානස්‌ස ඣායනතො ච මහාඣායී. චෙතොසමථකොවිදොති චිත්‌තසඞ්‌ඛොභකරානං සංකිලෙසධම්‌මානං වූපසමනෙන චෙතසො සමාදහනෙ කුසලො. එතෙන තෙවිජ්‌ජභාවස්‌ස කාරණමාහ. සමාධිකොසල්‌ලසහිතෙන හි ආසවක්‌ඛයෙන තෙවිජ්‌ජතා, න කෙවලෙන. සදත්‌ථොති සකත්‌ථො ක-කාරස්‌සායං ද-කාරො කතො ‘‘අනුප්‌පත්‌තසදත්‌ථො’’තිආදීසු (ම. නි. 1.9; අ. නි. 3.38) විය. ‘‘සදත්‌ථො’’ති ච අරහත්‌තං වෙදිතබ්‌බං. තඤ්‌හි අත්‌තපටිබන්‌ධට්‌ඨෙන අත්‌තානං අවිජහනට්‌ඨෙන අත්‌තනො පරමත්‌ථට්‌ඨෙන අත්‌තනො අත්‌ථත්‌තා ‘‘සකත්‌ථො’’ති වුච්‌චති. ස්‌වායං සදත්‌ථො මෙ මයා අනුප්‌පත්‌තො අධිගතො. එතෙන යථාවුත්‌තං මහාඣායිභාවං සිඛාපත්‌තං කත්‌වා දස්‌සෙති. සෙසං වුත්‌තනයමෙව.

    Tattha tevijjohanti yadipi maṃ pubbe tiṇṇaṃ vedānaṃ pāraṃ gatattā ‘‘brāhmaṇo tevijjo’’ti sañjānanti, taṃ pana samaññāmattaṃ vedesu vijjākiccassa abhāvato. Idāni pana pubbenivāsañāṇādīnaṃ tissannaṃ vijjānaṃ adhigatattā paramatthato tevijjo ahaṃ, mahantassa anavasesassa samudayapakkhiyassa kilesagaṇassa jhāpanato, mahantena maggaphalajhānena mahantassa uḷārassa paṇītassa nibbānassa jhāyanato ca mahājhāyī. Cetosamathakovidoti cittasaṅkhobhakarānaṃ saṃkilesadhammānaṃ vūpasamanena cetaso samādahane kusalo. Etena tevijjabhāvassa kāraṇamāha. Samādhikosallasahitena hi āsavakkhayena tevijjatā, na kevalena. Sadatthoti sakattho ka-kārassāyaṃ da-kāro kato ‘‘anuppattasadattho’’tiādīsu (ma. ni. 1.9; a. ni. 3.38) viya. ‘‘Sadattho’’ti ca arahattaṃ veditabbaṃ. Tañhi attapaṭibandhaṭṭhena attānaṃ avijahanaṭṭhena attano paramatthaṭṭhena attano atthattā ‘‘sakattho’’ti vuccati. Svāyaṃ sadattho me mayā anuppatto adhigato. Etena yathāvuttaṃ mahājhāyibhāvaṃ sikhāpattaṃ katvā dasseti. Sesaṃ vuttanayameva.

    වච්‌ඡගොත්‌තත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Vacchagottattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 2. වච්‌ඡගොත්‌තත්‌ථෙරගාථා • 2. Vacchagottattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact