| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / නෙත්‌තිප්‌පකරණපාළි • Nettippakaraṇapāḷi |
2. විචයහාරසම්‌පාතො
2. Vicayahārasampāto
53. තත්‌ථ කතමො විචයො හාරසම්‌පාතො? තත්‌ථ තණ්‌හා දුවිධා කුසලාපි අකුසලාපි. අකුසලා සංසාරගාමිනී, කුසලා අපචයගාමිනී පහානතණ්‌හා. මානොපි දුවිධො කුසලොපි අකුසලොපි. යං මානං නිස්‌සාය මානං පජහති, අයං මානො කුසලො. යො පන මානො දුක්‌ඛං නිබ්‌බත්‌තයති, අයං මානො අකුසලො. තත්‌ථ යං නෙක්‌ඛම්‌මසිතං දොමනස්‌සං කුදාස්‌සුනාමාහං තං ආයතනං සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරිස්‌සං යං අරියා සන්‌තං ආයතනං සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරන්‌තීති තස්‌ස උප්‌පජ්‌ජති පිහා, පිහාපච්‌චයා දොමනස්‌සං, අයං තණ්‌හා කුසලා රාගවිරාගා චෙතොවිමුත්‌ති, තදාරම්‌මණා කුසලා අවිජ්‌ජාවිරාගා පඤ්‌ඤාවිමුත්‌ති.
53. Tattha katamo vicayo hārasampāto? Tattha taṇhā duvidhā kusalāpi akusalāpi. Akusalā saṃsāragāminī, kusalā apacayagāminī pahānataṇhā. Mānopi duvidho kusalopi akusalopi. Yaṃ mānaṃ nissāya mānaṃ pajahati, ayaṃ māno kusalo. Yo pana māno dukkhaṃ nibbattayati, ayaṃ māno akusalo. Tattha yaṃ nekkhammasitaṃ domanassaṃ kudāssunāmāhaṃ taṃ āyatanaṃ sacchikatvā upasampajja viharissaṃ yaṃ ariyā santaṃ āyatanaṃ sacchikatvā upasampajja viharantīti tassa uppajjati pihā, pihāpaccayā domanassaṃ, ayaṃ taṇhā kusalā rāgavirāgā cetovimutti, tadārammaṇā kusalā avijjāvirāgā paññāvimutti.
තස්‌සා කො පවිචයො? අට්‌ඨ මග්‌ගඞ්‌ගානි සම්‌මාදිට්‌ඨි සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පො සම්‌මාවාචා සම්‌මාකම්‌මන්‌තො සම්‌මාආජීවො සම්‌මාවායාමො සම්‌මාසති සම්‌මාසමාධි. සො කත්‌ථ දට්‌ඨබ්‌බො? චතුත්‌ථෙ ඣානෙ පාරමිතාය. චතුත්‌ථෙ හි ඣානෙ අට්‌ඨඞ්‌ගසමන්‌නාගතං චිත්‌තං භාවයති පරිසුද්‌ධං පරියොදාතං අනඞ්‌ගණං විගතූපක්‌කිලෙසං මුදු කම්‌මනියං ඨිතං ආනෙඤ්‌ජප්‌පත්‌තං. සො තත්‌ථ අට්‌ඨවිධං අධිගච්‌ඡති ඡ අභිඤ්‌ඤා ද්‌වෙ ච විසෙසෙ, තං චිත්‌තං යතො පරිසුද්‌ධං, තතො පරියොදාතං, යතො පරියොදාතං , තතො අනඞ්‌ගණං, යතො අනඞ්‌ගණං, තතො විගතූපක්‌කිලෙසං, යතො විගතූපක්‌කිලෙසං, තතො මුදු, යතො මුදු, තතො කම්‌මනියං, යතො කම්‌මනියං, තතො ඨිතං, යතො ඨිතං, තතො ආනෙඤ්‌ජප්‌පත්‌තං. තත්‌ථ අඞ්‌ගණා ච උපක්‌කිලෙසා ච තදුභයං තණ්‌හාපක්‌ඛො. යා ච ඉඤ්‌ජනා යා ච චිත්‌තස්‌ස අට්‌ඨිති, අයං දිට්‌ඨිපක්‌ඛො.
Tassā ko pavicayo? Aṭṭha maggaṅgāni sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. So kattha daṭṭhabbo? Catutthe jhāne pāramitāya. Catutthe hi jhāne aṭṭhaṅgasamannāgataṃ cittaṃ bhāvayati parisuddhaṃ pariyodātaṃ anaṅgaṇaṃ vigatūpakkilesaṃ mudu kammaniyaṃ ṭhitaṃ āneñjappattaṃ. So tattha aṭṭhavidhaṃ adhigacchati cha abhiññā dve ca visese, taṃ cittaṃ yato parisuddhaṃ, tato pariyodātaṃ, yato pariyodātaṃ , tato anaṅgaṇaṃ, yato anaṅgaṇaṃ, tato vigatūpakkilesaṃ, yato vigatūpakkilesaṃ, tato mudu, yato mudu, tato kammaniyaṃ, yato kammaniyaṃ, tato ṭhitaṃ, yato ṭhitaṃ, tato āneñjappattaṃ. Tattha aṅgaṇā ca upakkilesā ca tadubhayaṃ taṇhāpakkho. Yā ca iñjanā yā ca cittassa aṭṭhiti, ayaṃ diṭṭhipakkho.
චත්‌තාරි ඉන්‌ද්‍රියානි දුක්‌ඛින්‌ද්‍රියං දොමනස්‌සින්‌ද්‍රියං සුඛින්‌ද්‍රියං සොමනස්‌සින්‌ද්‍රියඤ්‌ච චතුත්‌ථජ්‌ඣානෙ නිරුජ්‌ඣන්‌ති, තස්‌ස උපෙක්‌ඛින්‌ද්‍රියං අවසිට්‌ඨං භවති. සො උපරිමං සමාපත්‌තිං සන්‌තතො මනසිකරොති, තස්‌ස උපරිමං සමාපත්‌තිං සන්‌තතො මනසිකරොතො චතුත්‌ථජ්‌ඣානෙ ඔළාරිකා සඤ්‌ඤා සණ්‌ඨහති උක්‌කණ්‌ඨා ච පටිඝසඤ්‌ඤා, සො සබ්‌බසො රූපසඤ්‌ඤානං සමතික්‌කමා පටිඝසඤ්‌ඤානං අත්‌ථඞ්‌ගමා නානත්‌තසඤ්‌ඤානං අමනසිකාරා ‘‘අනන්‌තං ආකාස’’න්‌ති ආකාසානඤ්‌චායතනසමාපත්‌තිං සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති. අභිඤ්‌ඤාභිනීහාරො රූපසඤ්‌ඤා වොකාරො නානත්‌තසඤ්‌ඤා සමතික්‌කමති පටිඝසඤ්‌ඤා චස්‌ස අබ්‌භත්‌ථං ගච්‌ඡති, එවං සමාධි තස්‌ස සමාහිතස්‌ස ඔභාසො අන්‌තරධායති දස්‌සනඤ්‌ච රූපානං, සො සමාධි ඡළඞ්‌ගසමන්‌නාගතො පච්‌චවෙක්‌ඛිතබ්‌බො . අනභිජ්‌ඣාසහගතං මෙ මානසං සබ්‌බලොකෙ, අබ්‍යාපන්‌නං මෙ චිත්‌තං සබ්‌බසත්‌තෙසු, ආරද්‌ධං මෙ වීරියං පග්‌ගහිතං, පස්‌සද්‌ධො මෙ කායො අසාරද්‌ධො, සමාහිතං මෙ චිත්‌තං අවික්‌ඛිත්‌තං, උපට්‌ඨිතා මෙ සති අසම්‌මුට්‌ඨා 1, තත්‌ථ යඤ්‌ච අනභිජ්‌ඣාසහගතං මානසං සබ්‌බලොකෙ යඤ්‌ච අබ්‍යාපන්‌නං චිත්‌තං සබ්‌බසත්‌තෙසු යඤ්‌ච ආරද්‌ධං වීරියං පග්‌ගහිතං යඤ්‌ච සමාහිතං චිත්‌තං අවික්‌ඛිත්‌තං, අයං සමථො. යො පස්‌සද්‌ධො කායො අසාරද්‌ධො, අයං සමාධිපරික්‌ඛාරො. යා උපට්‌ඨිතා සති අසම්‌මුට්‌ඨා අයං විපස්‌සනා.
Cattāri indriyāni dukkhindriyaṃ domanassindriyaṃ sukhindriyaṃ somanassindriyañca catutthajjhāne nirujjhanti, tassa upekkhindriyaṃ avasiṭṭhaṃ bhavati. So uparimaṃ samāpattiṃ santato manasikaroti, tassa uparimaṃ samāpattiṃ santato manasikaroto catutthajjhāne oḷārikā saññā saṇṭhahati ukkaṇṭhā ca paṭighasaññā, so sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘‘anantaṃ ākāsa’’nti ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ sacchikatvā upasampajja viharati. Abhiññābhinīhāro rūpasaññā vokāro nānattasaññā samatikkamati paṭighasaññā cassa abbhatthaṃ gacchati, evaṃ samādhi tassa samāhitassa obhāso antaradhāyati dassanañca rūpānaṃ, so samādhi chaḷaṅgasamannāgato paccavekkhitabbo . Anabhijjhāsahagataṃ me mānasaṃ sabbaloke, abyāpannaṃ me cittaṃ sabbasattesu, āraddhaṃ me vīriyaṃ paggahitaṃ, passaddho me kāyo asāraddho, samāhitaṃ me cittaṃ avikkhittaṃ, upaṭṭhitā me sati asammuṭṭhā 2, tattha yañca anabhijjhāsahagataṃ mānasaṃ sabbaloke yañca abyāpannaṃ cittaṃ sabbasattesu yañca āraddhaṃ vīriyaṃ paggahitaṃ yañca samāhitaṃ cittaṃ avikkhittaṃ, ayaṃ samatho. Yo passaddho kāyo asāraddho, ayaṃ samādhiparikkhāro. Yā upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā ayaṃ vipassanā.
54. සො සමාධි පඤ්‌චවිධෙන වෙදිතබ්‌බො. අයං සමාධි ‘‘පච්‌චුප්‌පන්‌නසුඛො’’ති ඉතිස්‌ස පච්‌චත්‌තමෙව ඤාණදස්‌සනං පච්‌චුපට්‌ඨිතං භවති, අයං සමාධි ‘‘ආයතිං සුඛවිපාකො’’ති ඉතිස්‌ස පච්‌චත්‌තමෙව ඤාණදස්‌සනං පච්‌චුපට්‌ඨිතං භවති, අයං සමාධි ‘‘අරියො නිරාමිසො’’ති ඉතිස්‌ස පච්‌චත්‌තමෙව ඤාණදස්‌සනං පච්‌චුපට්‌ඨිතං භවති, අයං සමාධි ‘‘අකාපුරිසසෙවිතො’’ති ඉතිස්‌ස පච්‌චත්‌තමෙව ඤාණදස්‌සනං පච්‌චුපට්‌ඨිතං භවති, අයං සමාධි ‘‘සන්‌තො චෙව පණීතො ච පටිප්‌පස්‌සද්‌ධිලද්‌ධො ච එකොදිභාවාධිගතො ච න සසඞ්‌ඛාරනිග්‌ගය්‌හවාරිතගතො 3 චා’’ති ඉතිස්‌ස පච්‌චත්‌තමෙව ඤාණදස්‌සනං පච්‌චුපට්‌ඨිතං භවති. තං ඛො පනිමං සමාධිං ‘‘සතො සමාපජ්‌ජාමි සතො වුට්‌ඨහාමී’’ති ඉතිස්‌ස පච්‌චත්‌තමෙව ඤාණදස්‌සනං පච්‌චුපට්‌ඨිතං භවති. තත්‌ථ යො ච සමාධි පච්‌චුප්‌පන්‌නසුඛො යො ච සමාධි ආයතිං සුඛවිපාකො අයං සමථො. යො ච සමාධි අරියො නිරාමිසො, යො ච සමාධි අකාපුරිසසෙවිතො, යො ච සමාධි සන්‌තො චෙව පණීතො පටිප්‌පස්‌සද්‌ධිලද්‌ධො ච එකොදිභාවාධිගතො ච න සසඞ්‌ඛාරනිග්‌ගය්‌හවාරිතගතො ච යඤ්‌චාහං තං ඛො පනිමං සමාධිං සතො සමාපජ්‌ජාමි සතො වුට්‌ඨහාමීති, අයං විපස්‌සනා.
54. So samādhi pañcavidhena veditabbo. Ayaṃ samādhi ‘‘paccuppannasukho’’ti itissa paccattameva ñāṇadassanaṃ paccupaṭṭhitaṃ bhavati, ayaṃ samādhi ‘‘āyatiṃ sukhavipāko’’ti itissa paccattameva ñāṇadassanaṃ paccupaṭṭhitaṃ bhavati, ayaṃ samādhi ‘‘ariyo nirāmiso’’ti itissa paccattameva ñāṇadassanaṃ paccupaṭṭhitaṃ bhavati, ayaṃ samādhi ‘‘akāpurisasevito’’ti itissa paccattameva ñāṇadassanaṃ paccupaṭṭhitaṃ bhavati, ayaṃ samādhi ‘‘santo ceva paṇīto ca paṭippassaddhiladdho ca ekodibhāvādhigato ca na sasaṅkhāraniggayhavāritagato 4 cā’’ti itissa paccattameva ñāṇadassanaṃ paccupaṭṭhitaṃ bhavati. Taṃ kho panimaṃ samādhiṃ ‘‘sato samāpajjāmi sato vuṭṭhahāmī’’ti itissa paccattameva ñāṇadassanaṃ paccupaṭṭhitaṃ bhavati. Tattha yo ca samādhi paccuppannasukho yo ca samādhi āyatiṃ sukhavipāko ayaṃ samatho. Yo ca samādhi ariyo nirāmiso, yo ca samādhi akāpurisasevito, yo ca samādhi santo ceva paṇīto paṭippassaddhiladdho ca ekodibhāvādhigato ca na sasaṅkhāraniggayhavāritagato ca yañcāhaṃ taṃ kho panimaṃ samādhiṃ sato samāpajjāmi sato vuṭṭhahāmīti, ayaṃ vipassanā.
සො සමාධි පඤ්‌චවිධෙන වෙදිතබ්‌බො පීතිඵරණතා සුඛඵරණතා චෙතොඵරණතා ආලොකඵරණතා පච්‌චවෙක්‌ඛණානිමිත්‌තං. තත්‌ථ යො ච පීතිඵරණො යො ච සුඛඵරණො යො ච චෙතොඵරණො, අයං සමථො. යො ච ආලොකඵරණො යඤ්‌ච පච්‌චවෙක්‌ඛණානිමිත්‌තං. අයං විපස්‌සනා.
So samādhi pañcavidhena veditabbo pītipharaṇatā sukhapharaṇatā cetopharaṇatā ālokapharaṇatā paccavekkhaṇānimittaṃ. Tattha yo ca pītipharaṇo yo ca sukhapharaṇo yo ca cetopharaṇo, ayaṃ samatho. Yo ca ālokapharaṇo yañca paccavekkhaṇānimittaṃ. Ayaṃ vipassanā.
55. දස කසිණායතනානි පථවීකසිණං ආපොකසිණං තෙජොකසිණං වායොකසිණං නීලකසිණං පීතකසිණං ලොහිතකසිණං ඔදාතකසිණං ආකාසකසිණං විඤ්‌ඤාණකසිණං. තත්‌ථ යඤ්‌ච පථවීකසිණං යඤ්‌ච ආපොකසිණං එවං සබ්‌බං, යඤ්‌ච ඔදාතකසිණං. ඉමානි අට්‌ඨ කසිණානි සමථො. යඤ්‌ච ආකාසකසිණං යඤ්‌ච විඤ්‌ඤාණකසිණං, අයං විපස්‌සනා. එවං සබ්‌බො අරියො මග්‌ගො යෙන යෙන ආකාරෙන වුත්‌තො, තෙන තෙන සමථවිපස්‌සනෙන යොජයිතබ්‌බො. තෙ තීහි ධම්‌මෙහි සඞ්‌ගහිතා අනිච්‌චතාය දුක්‌ඛතාය අනත්‌තතාය. සො සමථවිපස්‌සනං භාවයමානො තීණි විමොක්‌ඛමුඛානි භාවයති. තීණි විමොක්‌ඛමුඛානි භාවයන්‌තො තයො ඛන්‌ධෙ භාවයති. තයො ඛන්‌ධෙ භාවයන්‌තො අරියං අට්‌ඨඞ්‌ගිකං මග්‌ගං භාවයති.
55. Dasa kasiṇāyatanāni pathavīkasiṇaṃ āpokasiṇaṃ tejokasiṇaṃ vāyokasiṇaṃ nīlakasiṇaṃ pītakasiṇaṃ lohitakasiṇaṃ odātakasiṇaṃ ākāsakasiṇaṃ viññāṇakasiṇaṃ. Tattha yañca pathavīkasiṇaṃ yañca āpokasiṇaṃ evaṃ sabbaṃ, yañca odātakasiṇaṃ. Imāni aṭṭha kasiṇāni samatho. Yañca ākāsakasiṇaṃ yañca viññāṇakasiṇaṃ, ayaṃ vipassanā. Evaṃ sabbo ariyo maggo yena yena ākārena vutto, tena tena samathavipassanena yojayitabbo. Te tīhi dhammehi saṅgahitā aniccatāya dukkhatāya anattatāya. So samathavipassanaṃ bhāvayamāno tīṇi vimokkhamukhāni bhāvayati. Tīṇi vimokkhamukhāni bhāvayanto tayo khandhe bhāvayati. Tayo khandhe bhāvayanto ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāvayati.
රාගචරිතො පුග්‌ගලො අනිමිත්‌තෙන විමොක්‌ඛමුඛෙන නිය්‍යාති 5 අධිචිත්‌තසික්‌ඛාය සික්‌ඛන්‌තො ලොභං අකුසලමූලං පජහන්‌තො සුඛවෙදනීයං ඵස්‌සං අනුපගච්‌ඡන්‌තො සුඛං වෙදනං පරිජානන්‌තො රාගමලං පවාහෙන්‌තො රාගරජං නිද්‌ධුනන්‌තො රාගවිසං වමෙන්‌තො රාගග්‌ගිං නිබ්‌බාපෙන්‌තො රාගසල්‌ලං උප්‌පාටෙන්‌තො රාගජටං විජටෙන්‌තො. දොසචරිතො පුග්‌ගලො අප්‌පණිහිතෙන විමොක්‌ඛමුඛෙන නිය්‍යාති අධිසීලසික්‌ඛාය සික්‌ඛන්‌තො දොසං අකුසලමූලං පජහන්‌තො දුක්‌ඛවෙදනීයං ඵස්‌සං අනුපගච්‌ඡන්‌තො දුක්‌ඛවෙදනං පරිජානන්‌තො දොසමලං පවාහෙන්‌තො දොසරජං නිද්‌ධුනන්‌තො දොසවිසං වමෙන්‌තො දොසග්‌ගිං නිබ්‌බාපෙන්‌තො දොසසල්‌ලං උප්‌පාටෙන්‌තො දොසජටං විජටෙන්‌තො. මොහචරිතො පුග්‌ගලො සුඤ්‌ඤතවිමොක්‌ඛමුඛෙන නිය්‍යාති අධිපඤ්‌ඤාසික්‌ඛාය සික්‌ඛන්‌තො මොහං අකුසලමූලං පජහන්‌තො අදුක්‌ඛමසුඛවෙදනීයං ඵස්‌සං අනුපගච්‌ඡන්‌තො අදුක්‌ඛමසුඛං වෙදනං පරිජානන්‌තො මොහමලං පවාහෙන්‌තො මොහරජං නිද්‌ධුනන්‌තො මොහවිසං වමෙන්‌තො මොහග්‌ගිං නිබ්‌බාපෙන්‌තො මොහසල්‌ලං උප්‌පාටෙන්‌තො මොහජටං විජටෙන්‌තො.
Rāgacarito puggalo animittena vimokkhamukhena niyyāti 6 adhicittasikkhāya sikkhanto lobhaṃ akusalamūlaṃ pajahanto sukhavedanīyaṃ phassaṃ anupagacchanto sukhaṃ vedanaṃ parijānanto rāgamalaṃ pavāhento rāgarajaṃ niddhunanto rāgavisaṃ vamento rāgaggiṃ nibbāpento rāgasallaṃ uppāṭento rāgajaṭaṃ vijaṭento. Dosacarito puggalo appaṇihitena vimokkhamukhena niyyāti adhisīlasikkhāya sikkhanto dosaṃ akusalamūlaṃ pajahanto dukkhavedanīyaṃ phassaṃ anupagacchanto dukkhavedanaṃ parijānanto dosamalaṃ pavāhento dosarajaṃ niddhunanto dosavisaṃ vamento dosaggiṃ nibbāpento dosasallaṃ uppāṭento dosajaṭaṃ vijaṭento. Mohacarito puggalo suññatavimokkhamukhena niyyāti adhipaññāsikkhāya sikkhanto mohaṃ akusalamūlaṃ pajahanto adukkhamasukhavedanīyaṃ phassaṃ anupagacchanto adukkhamasukhaṃ vedanaṃ parijānanto mohamalaṃ pavāhento moharajaṃ niddhunanto mohavisaṃ vamento mohaggiṃ nibbāpento mohasallaṃ uppāṭento mohajaṭaṃ vijaṭento.
තත්‌ථ සුඤ්‌ඤතවිමොක්‌ඛමුඛං පඤ්‌ඤාක්‌ඛන්‌ධො, අනිමිත්‌තවිමොක්‌ඛමුඛං සමාධික්‌ඛන්‌ධො, අප්‌පණිහිතවිමොක්‌ඛමුඛං සීලක්‌ඛන්‌ධො. සො තීණි විමොක්‌ඛමුඛානි භාවයන්‌තො තයො ඛන්‌ධෙ භාවයති, තයො ඛන්‌ධෙ භාවයන්‌තො අරියං අට්‌ඨඞ්‌ගිකං මග්‌ගං භාවයති. තත්‌ථ යා ච සම්‌මාවාචා යො ච සම්‌මාකම්‌මන්‌තො යො ච සම්‌මාආජීවො, අයං සීලක්‌ඛන්‌ධො, යො ච සම්‌මාවායාමො යා ච සම්‌මාසති යො ච සම්‌මාසමාධි, අයං සමාධික්‌ඛන්‌ධො, යා ච සම්‌මාදිට්‌ඨි යො ච සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පො, අයං පඤ්‌ඤාක්‌ඛන්‌ධො.
Tattha suññatavimokkhamukhaṃ paññākkhandho, animittavimokkhamukhaṃ samādhikkhandho, appaṇihitavimokkhamukhaṃ sīlakkhandho. So tīṇi vimokkhamukhāni bhāvayanto tayo khandhe bhāvayati, tayo khandhe bhāvayanto ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāvayati. Tattha yā ca sammāvācā yo ca sammākammanto yo ca sammāājīvo, ayaṃ sīlakkhandho, yo ca sammāvāyāmo yā ca sammāsati yo ca sammāsamādhi, ayaṃ samādhikkhandho, yā ca sammādiṭṭhi yo ca sammāsaṅkappo, ayaṃ paññākkhandho.
තත්‌ථ සීලක්‌ඛන්‌ධො ච සමාධික්‌ඛන්‌ධො ච සමථො, පඤ්‌ඤාක්‌ඛන්‌ධො විපස්‌සනා. යො සමථවිපස්‌සනං භාවෙති, තස්‌ස ද්‌වෙ භවඞ්‌ගානි භාවනං ගච්‌ඡන්‌ති කායො චිත්‌තඤ්‌ච, භවනිරොධගාමිනී පටිපදා ද්‌වෙ පදානි සීලං සමාධි ච. සො හොති භික්‌ඛු භාවිතකායො භාවිතසීලො භාවිතචිත්‌තො භාවිතපඤ්‌ඤො. කායෙ භාවියමානෙ ද්‌වෙ ධම්‌මා භාවනං ගච්‌ඡන්‌ති සම්‌මාකම්‌මන්‌තො සම්‌මාවායාමො ච, සීලෙ භාවියමානෙ ද්‌වෙ ධම්‌මා භාවනං ගච්‌ඡන්‌ති සම්‌මාවාචා සම්‌මාආජීවො ච, චිත්‌තෙ භාවියමානෙ ද්‌වෙ ධම්‌මා භාවනං ගච්‌ඡන්‌ති සම්‌මාසති සම්‌මාසමාධි ච, පඤ්‌ඤාය භාවියමානාය ද්‌වෙ ධම්‌මා භාවනං ගච්‌ඡන්‌ති සම්‌මාදිට්‌ඨි සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පො ච.
Tattha sīlakkhandho ca samādhikkhandho ca samatho, paññākkhandho vipassanā. Yo samathavipassanaṃ bhāveti, tassa dve bhavaṅgāni bhāvanaṃ gacchanti kāyo cittañca, bhavanirodhagāminī paṭipadā dve padāni sīlaṃ samādhi ca. So hoti bhikkhu bhāvitakāyo bhāvitasīlo bhāvitacitto bhāvitapañño. Kāye bhāviyamāne dve dhammā bhāvanaṃ gacchanti sammākammanto sammāvāyāmo ca, sīle bhāviyamāne dve dhammā bhāvanaṃ gacchanti sammāvācā sammāājīvo ca, citte bhāviyamāne dve dhammā bhāvanaṃ gacchanti sammāsati sammāsamādhi ca, paññāya bhāviyamānāya dve dhammā bhāvanaṃ gacchanti sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo ca.
තත්‌ථ යො ච සම්‌මාකම්‌මන්‌තො යො ච සම්‌මාවායාමො සියා කායිකො සියා චෙතසිකො, තත්‌ථ යො කායසඞ්‌ගහො, සො කායෙ භාවිතෙ භාවනං ගච්‌ඡති, යො චිත්‌තසඞ්‌ගහො, සො චිත්‌තෙ භාවිතෙ භාවනං ගච්‌ඡති. සො සමථවිපස්‌සනං භාවයන්‌තො පඤ්‌චවිධං අධිගමං ගච්‌ඡති 7 ඛිප්‌පාධිගමො ච හොති, විමුත්‌තාධිගමො ච හොති, මහාධිගමො ච හොති, විපුලාධිගමො ච හොති, අනවසෙසාධිගමො ච හොති. තත්‌ථ සමථෙන ඛිප්‌පාධිගමො ච මහාධිගමො ච විපුලාධිගමො ච හොති, විපස්‌සනාය විමුත්‌තාධිගමො ච අනවසෙසාධිගමො ච හොති.
Tattha yo ca sammākammanto yo ca sammāvāyāmo siyā kāyiko siyā cetasiko, tattha yo kāyasaṅgaho, so kāye bhāvite bhāvanaṃ gacchati, yo cittasaṅgaho, so citte bhāvite bhāvanaṃ gacchati. So samathavipassanaṃ bhāvayanto pañcavidhaṃ adhigamaṃ gacchati 8 khippādhigamo ca hoti, vimuttādhigamo ca hoti, mahādhigamo ca hoti, vipulādhigamo ca hoti, anavasesādhigamo ca hoti. Tattha samathena khippādhigamo ca mahādhigamo ca vipulādhigamo ca hoti, vipassanāya vimuttādhigamo ca anavasesādhigamo ca hoti.
56. තත්‌ථ යො දෙසයති, සො දසබලසමන්‌නාගතො සත්‌ථා ඔවාදෙන සාවකෙ න විසංවාදයති. සො තිවිධං ඉදං කරොථ ඉමිනා උපායෙන කරොථ ඉදං වො කුරුමානානං හිතාය සුඛාය භවිස්‌සති, සො තථා ඔවදිතො තථානුසිට්‌ඨො තථාකරොන්‌තො තථාපටිපජ්‌ජන්‌තො තං භූමිං න පාපුණිස්‌සතීති නෙතං ඨානං විජ්‌ජති. සො තථා ඔවදිතො තථානුසිට්‌ඨො සීලක්‌ඛන්‌ධං අපරිපූරයන්‌තො තං භූමිං අනුපාපුණිස්‌සතීති නෙතං ඨානං විජ්‌ජති. සො තථා ඔවදිතො තථානුසිට්‌ඨො සීලක්‌ඛන්‌ධං පරිපූරයන්‌තො තං භූමිං අනුපාපුණිස්‌සතීති ඨානමෙතං විජ්‌ජති.
56. Tattha yo desayati, so dasabalasamannāgato satthā ovādena sāvake na visaṃvādayati. So tividhaṃ idaṃ karotha iminā upāyena karotha idaṃ vo kurumānānaṃ hitāya sukhāya bhavissati, so tathā ovadito tathānusiṭṭho tathākaronto tathāpaṭipajjanto taṃ bhūmiṃ na pāpuṇissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. So tathā ovadito tathānusiṭṭho sīlakkhandhaṃ aparipūrayanto taṃ bhūmiṃ anupāpuṇissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. So tathā ovadito tathānusiṭṭho sīlakkhandhaṃ paripūrayanto taṃ bhūmiṃ anupāpuṇissatīti ṭhānametaṃ vijjati.
සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස තෙ සතො ඉමෙ ධම්‌මා අනභිසම්‌බුද්‌ධාති නෙතං ඨානං විජ්‌ජති. සබ්‌බාසවපරික්‌ඛීණස්‌ස තෙ සතො ඉමෙ ආසවා අපරික්‌ඛීණාති නෙතං ඨානං විජ්‌ජති. යස්‌ස තෙ අත්‌ථාය ධම්‌මො දෙසිතො, සො න නිය්‍යාති තක්‌කරස්‌ස සම්‌මා දුක්‌ඛක්‌ඛයායාති නෙතං ඨානං විජ්‌ජති. සාවකො ඛො පන තෙ ධම්‌මානුධම්‌මප්‌පටිපන්‌නො සාමීචිප්‌පටිපන්‌නො අනුධම්‌මචාරී සො පුබ්‌බෙන අපරං උළාරං විසෙසාධිගමං න සච්‌ඡිකරිස්‌සතීති නෙතං ඨානං විජ්‌ජති.
Sammāsambuddhassa te sato ime dhammā anabhisambuddhāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Sabbāsavaparikkhīṇassa te sato ime āsavā aparikkhīṇāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Yassa te atthāya dhammo desito, so na niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Sāvako kho pana te dhammānudhammappaṭipanno sāmīcippaṭipanno anudhammacārī so pubbena aparaṃ uḷāraṃ visesādhigamaṃ na sacchikarissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
යෙ ඛො පන ධම්‌මා අන්‌තරායිකා, තෙ පටිසෙවතො නාලං අන්‌තරායායාති නෙතං ඨානං විජ්‌ජති. යෙ ඛො පන ධම්‌මා අනිය්‍යානිකා, තෙ නිය්‍යන්‌ති තක්‌කරස්‌ස සම්‌මා දුක්‌ඛක්‌ඛයායාති නෙතං ඨානං විජ්‌ජති. යෙ ඛො පන ධම්‌මා නිය්‍යානිකා, තෙ නිය්‍යන්‌ති තක්‌කරස්‌ස සම්‌මා දුක්‌ඛක්‌ඛයායාති ඨානමෙතං විජ්‌ජති. සාවකො ඛො පන තෙ සඋපාදිසෙසො අනුපාදිසෙසං නිබ්‌බානධාතුං අනුපාපුණිස්‌සතීති නෙතං ඨානං විජ්‌ජති.
Ye kho pana dhammā antarāyikā, te paṭisevato nālaṃ antarāyāyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Ye kho pana dhammā aniyyānikā, te niyyanti takkarassa sammā dukkhakkhayāyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Ye kho pana dhammā niyyānikā, te niyyanti takkarassa sammā dukkhakkhayāyāti ṭhānametaṃ vijjati. Sāvako kho pana te saupādiseso anupādisesaṃ nibbānadhātuṃ anupāpuṇissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
දිට්‌ඨිසම්‌පන්‌නො මාතරං ජීවිතා වොරොපෙය්‍ය හත්‌ථෙහි වා පාදෙහි වා සුහතං කරෙය්‍යාති නෙතං ඨානං විජ්‌ජති, පුථුජ්‌ජනො මාතරං ජීවිතා වොරොපෙය්‍ය හත්‌ථෙහි වා පාදෙහි වා සුහතං කරෙය්‍යාති ඨානමෙතං විජ්‌ජති. එවං පිතරං, අරහන්‌තං, භික්‌ඛුං. දිට්‌ඨිසම්‌පන්‌නො පුග්‌ගලො සඞ්‌ඝං භින්‌දෙය්‍ය සඞ්‌ඝෙ වා සඞ්‌ඝරාජිං ජනෙය්‍යාති නෙතං ඨානං විජ්‌ජති, පුථුජ්‌ජනො සඞ්‌ඝං භින්‌දෙය්‍ය සඞ්‌ඝෙ වා සඞ්‌ඝරාජිං ජනෙය්‍යාති ඨානමෙතං විජ්‌ජති, දිට්‌ඨිසම්‌පන්‌නො තථාගතස්‌ස දුට්‌ඨචිත්‌තො ලොහිතං උප්‌පාදෙය්‍ය, පරිනිබ්‌බුතස්‌ස වා තථාගතස්‌ස දුට්‌ඨචිත්‌තො ථූපං භින්‌දෙය්‍යාති නෙතං ඨානං විජ්‌ජති. පුථුජ්‌ජනො තථාගතස්‌ස දුට්‌ඨචිත්‌තො ලොහිතං උප්‌පාදෙය්‍ය, පරිනිබ්‌බුතස්‌ස වා තථාගතස්‌ස දුට්‌ඨචිත්‌තො ථූපං භින්‌දෙය්‍යාති ඨානමෙතං විජ්‌ජති. දිට්‌ඨිසම්‌පන්‌නො අඤ්‌ඤං සත්‌ථාරං අපදිසෙය්‍ය අපි ජීවිතහෙතූති නෙතං ඨානං විජ්‌ජති, පුථුජ්‌ජනො අඤ්‌ඤං සත්‌ථාරං අපදිසෙය්‍යාති ඨානමෙතං විජ්‌ජති. දිට්‌ඨිසම්‌පන්‌නො ඉතො බහිද්‌ධා අඤ්‌ඤං දක්‌ඛිණෙය්‍යං පරියෙසෙය්‍යාති නෙතං ඨානං විජ්‌ජති, පුථුජ්‌ජනො ඉතො බහිද්‌ධා අඤ්‌ඤං දක්‌ඛිණෙය්‍යං පරියෙසෙය්‍යාති ඨානමෙතං විජ්‌ජති, දිට්‌ඨිසම්‌පන්‌නො කුතූහලමඞ්‌ගලෙන සුද්‌ධිං පච්‌චෙය්‍යාති නෙතං ඨානං විජ්‌ජති. පුථුජ්‌ජනො කුතූහලමඞ්‌ගලෙන සුද්‌ධිං පච්‌චෙය්‍යාති ඨානමෙතං විජ්‌ජති.
Diṭṭhisampanno mātaraṃ jīvitā voropeyya hatthehi vā pādehi vā suhataṃ kareyyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, puthujjano mātaraṃ jīvitā voropeyya hatthehi vā pādehi vā suhataṃ kareyyāti ṭhānametaṃ vijjati. Evaṃ pitaraṃ, arahantaṃ, bhikkhuṃ. Diṭṭhisampanno puggalo saṅghaṃ bhindeyya saṅghe vā saṅgharājiṃ janeyyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, puthujjano saṅghaṃ bhindeyya saṅghe vā saṅgharājiṃ janeyyāti ṭhānametaṃ vijjati, diṭṭhisampanno tathāgatassa duṭṭhacitto lohitaṃ uppādeyya, parinibbutassa vā tathāgatassa duṭṭhacitto thūpaṃ bhindeyyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Puthujjano tathāgatassa duṭṭhacitto lohitaṃ uppādeyya, parinibbutassa vā tathāgatassa duṭṭhacitto thūpaṃ bhindeyyāti ṭhānametaṃ vijjati. Diṭṭhisampanno aññaṃ satthāraṃ apadiseyya api jīvitahetūti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, puthujjano aññaṃ satthāraṃ apadiseyyāti ṭhānametaṃ vijjati. Diṭṭhisampanno ito bahiddhā aññaṃ dakkhiṇeyyaṃ pariyeseyyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, puthujjano ito bahiddhā aññaṃ dakkhiṇeyyaṃ pariyeseyyāti ṭhānametaṃ vijjati, diṭṭhisampanno kutūhalamaṅgalena suddhiṃ pacceyyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Puthujjano kutūhalamaṅgalena suddhiṃ pacceyyāti ṭhānametaṃ vijjati.
57. ඉත්‌ථී රාජා චක්‌කවත්‌තී සියාති නෙතං ඨානං විජ්‌ජති, පුරිසො රාජා චක්‌කවත්‌තී සියාති ඨානමෙතං විජ්‌ජති; ඉත්‌ථී සක්‌කො දෙවානමින්‌දො සියාති නෙතං ඨානං විජ්‌ජති, පුරිසො සක්‌කො දෙවානමින්‌දො සියාති ඨානමෙතං විජ්‌ජති; ඉත්‌ථී මාරො පාපිමා සියාති නෙතං ඨානං විජ්‌ජති, පුරිසො මාරො පාපිමා සියාති ඨානමෙතං විජ්‌ජති; ඉත්‌ථී මහාබ්‍රහ්‌මා සියාති නෙතං ඨානං විජ්‌ජති, පුරිසො මහාබ්‍රහ්‌මා සියාති ඨානමෙතං විජ්‌ජති; ඉත්‌ථී තථාගතො අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො සියාති නෙතං ඨානං විජ්‌ජති, පුරිසො තථාගතො අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො සියාති ඨානමෙතං විජ්‌ජති.
57. Itthī rājā cakkavattī siyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, puriso rājā cakkavattī siyāti ṭhānametaṃ vijjati; itthī sakko devānamindo siyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, puriso sakko devānamindo siyāti ṭhānametaṃ vijjati; itthī māro pāpimā siyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, puriso māro pāpimā siyāti ṭhānametaṃ vijjati; itthī mahābrahmā siyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, puriso mahābrahmā siyāti ṭhānametaṃ vijjati; itthī tathāgato arahaṃ sammāsambuddho siyāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, puriso tathāgato arahaṃ sammāsambuddho siyāti ṭhānametaṃ vijjati.
ද්‌වෙ තථාගතා අරහන්‌තො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධා අපුබ්‌බං අචරිමං එකිස්‌සා ලොකධාතුයා උප්‌පජ්‌ජෙය්‍යුං වා ධම්‌මං වා දෙසෙය්‍යුන්‌ති නෙතං ඨානං විජ්‌ජති, එකොව තථාගතො අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො එකිස්‌සා ලොකධාතුයා උප්‌පජ්‌ජිස්‌සති වා ධම්‌මං වා දෙසෙස්‌සතීති ඨානමෙතං විජ්‌ජති.
Dve tathāgatā arahanto sammāsambuddhā apubbaṃ acarimaṃ ekissā lokadhātuyā uppajjeyyuṃ vā dhammaṃ vā deseyyunti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, ekova tathāgato arahaṃ sammāsambuddho ekissā lokadhātuyā uppajjissati vā dhammaṃ vā desessatīti ṭhānametaṃ vijjati.
තිණ්‌ණං දුච්‌චරිතානං ඉට්‌ඨො කන්‌තො පියො මනාපො විපාකො භවිස්‌සතීති නෙතං ඨානං විජ්‌ජති, තිණ්‌ණං දුච්‌චරිතානං අනිට්‌ඨො අකන්‌තො අප්‌පියො අමනාපො විපාකො භවිස්‌සතීති ඨානමෙතං විජ්‌ජති . තිණ්‌ණං සුචරිතානං අනිට්‌ඨො අකන්‌තො අප්‌පියො අමනාපො විපාකො භවිස්‌සතීති නෙතං ඨානං විජ්‌ජති, තිණ්‌ණං සුචරිතානං ඉට්‌ඨො කන්‌තො පියො මනාපො විපාකො භවිස්‌සතීති ඨානමෙතං විජ්‌ජති.
Tiṇṇaṃ duccaritānaṃ iṭṭho kanto piyo manāpo vipāko bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, tiṇṇaṃ duccaritānaṃ aniṭṭho akanto appiyo amanāpo vipāko bhavissatīti ṭhānametaṃ vijjati . Tiṇṇaṃ sucaritānaṃ aniṭṭho akanto appiyo amanāpo vipāko bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, tiṇṇaṃ sucaritānaṃ iṭṭho kanto piyo manāpo vipāko bhavissatīti ṭhānametaṃ vijjati.
අඤ්‌ඤතරො සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා කුහකො ලපකො නෙමිත්‌තකො කුහනලපනනෙමිත්‌තකත්‌තං පුබ්‌බඞ්‌ගමං කත්‌වා පඤ්‌ච නීවරණෙ අප්‌පහාය චෙතසො උපක්‌කිලෙසෙ පඤ්‌ඤාය දුබ්‌බලීකරණෙ චතූසු සතිපට්‌ඨානෙසු අනුපට්‌ඨිතස්‌සති 9 විහරන්‌තො සත්‌ත බොජ්‌ඣඞ්‌ගෙ අභාවයිත්‌වා අනුත්‌තරං සම්‌මාසම්‌බොධිං අභිසම්‌බුජ්‌ඣිස්‌සතීති නෙතං ඨානං විජ්‌ජති, අඤ්‌ඤතරො සමණො වා බ්‍රාහ්‌මණො වා සබ්‌බදොසාපගතො පඤ්‌ච නීවරණෙ පහාය චෙතසො උපක්‌කිලෙසෙ පඤ්‌ඤාය දුබ්‌බලීකරණෙ චතූසු සතිපට්‌ඨානෙසු උපට්‌ඨිතස්‌සති විහරන්‌තො සත්‌ත බොජ්‌ඣඞ්‌ගෙ භාවයිත්‌වා අනුත්‌තරං සම්‌මාසම්‌බොධිං අභිසම්‌බුජ්‌ඣිස්‌සතීති ඨානමෙතං විජ්‌ජති. යං එත්‌ථ ඤාණං හෙතුසො ඨානසො අනොධිසො ඉදං වුච්‌චති ඨානාට්‌ඨානඤාණං පඨමං තථාගතබලං.
Aññataro samaṇo vā brāhmaṇo vā kuhako lapako nemittako kuhanalapananemittakattaṃ pubbaṅgamaṃ katvā pañca nīvaraṇe appahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe catūsu satipaṭṭhānesu anupaṭṭhitassati 10 viharanto satta bojjhaṅge abhāvayitvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati, aññataro samaṇo vā brāhmaṇo vā sabbadosāpagato pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe catūsu satipaṭṭhānesu upaṭṭhitassati viharanto satta bojjhaṅge bhāvayitvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhissatīti ṭhānametaṃ vijjati. Yaṃ ettha ñāṇaṃ hetuso ṭhānaso anodhiso idaṃ vuccati ṭhānāṭṭhānañāṇaṃ paṭhamaṃ tathāgatabalaṃ.
ඉති ඨානාට්‌ඨානගතා සබ්‌බෙ ඛයධම්‌මා වයධම්‌මා විරාගධම්‌මා නිරොධධම්‌මා කෙචි සග්‌ගූපගා කෙචි අපායූපගා කෙචි නිබ්‌බානූපගා, එවං භගවා ආහ –
Iti ṭhānāṭṭhānagatā sabbe khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā keci saggūpagā keci apāyūpagā keci nibbānūpagā, evaṃ bhagavā āha –
58.
58.
සබ්‌බෙ සත්‌තා 11 මරිස්‌සන්‌ති, මරණන්‌තං හි ජීවිතං.
Sabbe sattā 12 marissanti, maraṇantaṃ hi jīvitaṃ.
යථාකම්‌මං ගමිස්‌සන්‌ති, පුඤ්‌ඤපාපඵලූපගා;
Yathākammaṃ gamissanti, puññapāpaphalūpagā;
නිරයං පාපකම්‌මන්‌තා, පුඤ්‌ඤකම්‌මා ච සුග්‌ගතිං;
Nirayaṃ pāpakammantā, puññakammā ca suggatiṃ;
අපරෙ ච මග්‌ගං භාවෙත්‌වා, පරිනිබ්‌බන්‌තිනාසවාති 13.
Apare ca maggaṃ bhāvetvā, parinibbantināsavāti 14.
සබ්‌බෙ සත්‌තාති අරියා ච අනරියා ච සක්‌කායපරියාපන්‌නා ච සක්‌කායවීතිවත්‌තා ච. මරිස්‌සන්‌තීති ද්‌වීහි මරණෙහි දන්‌ධමරණෙන ච අදන්‌ධමරණෙන ච, සක්‌කායපරියාපන්‌නානං අදන්‌ධමරණං සක්‌කායවීතිවත්‌තානං දන්‌ධමරණං. මරණන්‌තං හි ජීවිතන්‌ති ඛයා ආයුස්‌ස ඉන්‌ද්‍රියානං උපරොධා ජීවිතපරියන්‌තො මරණපරියන්‌තො. යථාකම්‌මං ගමිස්‌සන්‌තීති කම්‌මස්‌සකතා. පුඤ්‌ඤපාපඵලූපගාති කම්‌මානං ඵලදස්‌සාවිතා ච අවිප්‌පවාසො ච.
Sabbesattāti ariyā ca anariyā ca sakkāyapariyāpannā ca sakkāyavītivattā ca. Marissantīti dvīhi maraṇehi dandhamaraṇena ca adandhamaraṇena ca, sakkāyapariyāpannānaṃ adandhamaraṇaṃ sakkāyavītivattānaṃ dandhamaraṇaṃ. Maraṇantaṃ hi jīvitanti khayā āyussa indriyānaṃ uparodhā jīvitapariyanto maraṇapariyanto. Yathākammaṃ gamissantīti kammassakatā. Puññapāpaphalūpagāti kammānaṃ phaladassāvitā ca avippavāso ca.
නිරයං පාපකම්‌මන්‌තාති අපුඤ්‌ඤසඞ්‌ඛාරා. පුඤ්‌ඤකම්‌මා ච සුග්‌ගතින්‌ති පුඤ්‌ඤසඞ්‌ඛාරා සුගතිං ගමිස්‌සන්‌ති. අපරෙ ච මග්‌ගං භාවෙත්‌වා, පරිනිබ්‌බන්‌තිනාසවාති සබ්‌බසඞ්‌ඛාරානං සමතික්‌කමනං. තෙනාහ භගවා – ‘‘සබ්‌බෙ…පෙ.… නාසවා’’ති.
Nirayaṃ pāpakammantāti apuññasaṅkhārā. Puññakammā ca suggatinti puññasaṅkhārā sugatiṃ gamissanti. Apare ca maggaṃ bhāvetvā, parinibbantināsavāti sabbasaṅkhārānaṃ samatikkamanaṃ. Tenāha bhagavā – ‘‘sabbe…pe… nāsavā’’ti.
‘‘සබ්‌බෙ සත්‌තා මරිස්‌සන්‌ති, මරණන්‌තං හි ජීවිතං. යථාකම්‌මං ගමිස්‌සන්‌ති, පුඤ්‌ඤපාපඵලූපගා. නිරයං පාපකම්‌මන්‌තා’’ති ආගාළ්‌හා ච නිජ්‌ඣාමා ච පටිපදා. ‘‘අපරෙ ච මග්‌ගං භාවෙත්‌වා, පරිනිබ්‌බන්‌තිනාසවා’’ති මජ්‌ඣිමා පටිපදා. ‘‘සබ්‌බෙ සත්‌තා මරිස්‌සන්‌ති, මරණන්‌තං හි ජීවිතං, යථාකම්‌මං ගමිස්‌සන්‌ති, පුඤ්‌ඤපාපඵලූපගා, නිරයං පාපකම්‌මන්‌තා’’ති අයං සංකිලෙසො. එවං සංසාරං නිබ්‌බත්‌තයති. ‘‘සබ්‌බෙ සත්‌තා මරිස්‌සන්‌ති…පෙ.… නිරයං පාපකම්‌මන්‌තා’’ති ඉමෙ තයො වට්‌ටා දුක්‌ඛවට්‌ටො කම්‌මවට්‌ටො කිලෙසවට්‌ටො. ‘‘අපරෙ ච මග්‌ගං භාවෙත්‌වා, පරිනිබ්‌බන්‌තිනාසවා’’ති තිණ්‌ණං වට්‌ටානං විවට්‌ටනා. ‘‘සබ්‌බෙ සත්‌තා මරිස්‌සන්‌ති…පෙ.… නිරයං පාපකම්‌මන්‌තා’’ති ආදීනවො, ‘‘පුඤ්‌ඤකම්‌මා ච සුග්‌ගති’’න්‌ති අස්‌සාදො, ‘‘අපරෙ ච මග්‌ගං භාවෙත්‌වා, පරිනිබ්‌බන්‌තිනාසවා’’ති නිස්‌සරණං. ‘‘සබ්‌බෙ සත්‌තා මරිස්‌සන්‌ති…පෙ.… නිරයං පාපකම්‌මන්‌තා’’ති හෙතු ච ඵලඤ්‌ච, පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධා ඵලං, තණ්‌හා හෙතු, ‘‘අපරෙ ච මග්‌ගං භාවෙත්‌වා, පරිනිබ්‌බන්‌තිනාසවා’’ති මග්‌ගො ච ඵලඤ්‌ච. ‘‘සබ්‌බෙ සත්‌තා මරිස්‌සන්‌ති, මරණන්‌තං හි ජීවිතං. යථාකම්‌මං ගමිස්‌සන්‌ති, පුඤ්‌ඤපාපඵලූපගා, නිරයං පාපකම්‌මන්‌තා’’ති අයං සංකිලෙසො, සො සංකිලෙසො තිවිධො තණ්‌හාසංකිලෙසො දිට්‌ඨිසංකිලෙසො දුච්‌චරිතසංකිලෙසොති.
‘‘Sabbe sattā marissanti, maraṇantaṃ hi jīvitaṃ. Yathākammaṃ gamissanti, puññapāpaphalūpagā. Nirayaṃ pāpakammantā’’ti āgāḷhā ca nijjhāmā ca paṭipadā. ‘‘Apare ca maggaṃ bhāvetvā, parinibbantināsavā’’ti majjhimā paṭipadā. ‘‘Sabbe sattā marissanti, maraṇantaṃ hi jīvitaṃ, yathākammaṃ gamissanti, puññapāpaphalūpagā, nirayaṃ pāpakammantā’’ti ayaṃ saṃkileso. Evaṃ saṃsāraṃ nibbattayati. ‘‘Sabbe sattā marissanti…pe… nirayaṃ pāpakammantā’’ti ime tayo vaṭṭā dukkhavaṭṭo kammavaṭṭo kilesavaṭṭo. ‘‘Apare ca maggaṃ bhāvetvā, parinibbantināsavā’’ti tiṇṇaṃ vaṭṭānaṃ vivaṭṭanā. ‘‘Sabbe sattā marissanti…pe… nirayaṃ pāpakammantā’’ti ādīnavo, ‘‘puññakammā ca suggati’’nti assādo, ‘‘apare ca maggaṃ bhāvetvā, parinibbantināsavā’’ti nissaraṇaṃ. ‘‘Sabbe sattā marissanti…pe… nirayaṃ pāpakammantā’’ti hetu ca phalañca, pañcakkhandhā phalaṃ, taṇhā hetu, ‘‘apare ca maggaṃ bhāvetvā, parinibbantināsavā’’ti maggo ca phalañca. ‘‘Sabbe sattā marissanti, maraṇantaṃ hi jīvitaṃ. Yathākammaṃ gamissanti, puññapāpaphalūpagā, nirayaṃ pāpakammantā’’ti ayaṃ saṃkileso, so saṃkileso tividho taṇhāsaṃkileso diṭṭhisaṃkileso duccaritasaṃkilesoti.
59. තත්‌ථ තණ්‌හාසංකිලෙසො තීහි තණ්‌හාහි නිද්‌දිසිතබ්‌බො – කාමතණ්‌හාය භවතණ්‌හාය විභවතණ්‌හාය. යෙන යෙන වා පන වත්‌ථුනා අජ්‌ඣොසිතො, තෙන තෙනෙව නිද්‌දිසිතබ්‌බො, තස්‌සා විත්‌ථාරො ඡත්‌තිංසාය තණ්‌හාය ජාලිනියා විචරිතානි. තත්‌ථ දිට්‌ඨිසංකිලෙසො උච්‌ඡෙදසස්‌සතෙන නිද්‌දිසිතබ්‌බො, යෙන යෙන වා පන වත්‌ථුනා දිට්‌ඨිවසෙන අභිනිවිසති, ‘‘ඉදමෙව සච්‌චං මොඝමඤ්‌ඤ’’න්‌ති තෙන තෙනෙව නිද්‌දිසිතබ්‌බො, තස්‌සා විත්‌ථාරො ද්‌වාසට්‌ඨි දිට්‌ඨිගතානි. තත්‌ථ දුච්‌චරිතසංකිලෙසො චෙතනා චෙතසිකකම්‌මෙන නිද්‌දිසිතබ්‌බො, තීහි දුච්‌චරිතෙහි කායදුච්‌චරිතෙන වචීදුච්‌චරිතෙන මනොදුච්‌චරිතෙන, තස්‌සා විත්‌ථාරො දස අකුසලකම්‌මපථා. අපරෙ ච මග්‌ගං භාවෙත්‌වා, පරිනිබ්‌බන්‌තිනාසවාති ඉදං වොදානං.
59. Tattha taṇhāsaṃkileso tīhi taṇhāhi niddisitabbo – kāmataṇhāya bhavataṇhāya vibhavataṇhāya. Yena yena vā pana vatthunā ajjhosito, tena teneva niddisitabbo, tassā vitthāro chattiṃsāya taṇhāya jāliniyā vicaritāni. Tattha diṭṭhisaṃkileso ucchedasassatena niddisitabbo, yena yena vā pana vatthunā diṭṭhivasena abhinivisati, ‘‘idameva saccaṃ moghamañña’’nti tena teneva niddisitabbo, tassā vitthāro dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni. Tattha duccaritasaṃkileso cetanā cetasikakammena niddisitabbo, tīhi duccaritehi kāyaduccaritena vacīduccaritena manoduccaritena, tassā vitthāro dasa akusalakammapathā. Apare ca maggaṃ bhāvetvā, parinibbantināsavāti idaṃ vodānaṃ.
තයිදං වොදානං තිවිධං; තණ්‌හාසංකිලෙසො සමථෙන විසුජ්‌ඣති, සො සමථො සමාධික්‌ඛන්‌ධො, දිට්‌ඨිසංකිලෙසො විපස්‌සනාය විසුජ්‌ඣති, සා විපස්‌සනා පඤ්‌ඤාක්‌ඛන්‌ධො, දුච්‌චරිතසංකිලෙසො සුචරිතෙන විසුජ්‌ඣති, තං සුචරිතං සීලක්‌ඛන්‌ධො.
Tayidaṃ vodānaṃ tividhaṃ; taṇhāsaṃkileso samathena visujjhati, so samatho samādhikkhandho, diṭṭhisaṃkileso vipassanāya visujjhati, sā vipassanā paññākkhandho, duccaritasaṃkileso sucaritena visujjhati, taṃ sucaritaṃ sīlakkhandho.
‘‘සබ්‌බෙ සත්‌තා මරිස්‌සන්‌ති, මරණන්‌තං හි ජීවිතං, යථාකම්‌මං ගමිස්‌සන්‌ති, පුඤ්‌ඤපාපඵලූපගා, නිරයං පාපකම්‌මන්‌තා’’ති අපුඤ්‌ඤප්‌පටිපදා, ‘‘පුඤ්‌ඤකම්‌මා ච සුග්‌ගති’’න්‌ති පුඤ්‌ඤප්‌පටිපදා, ‘‘අපරෙ ච මග්‌ගං භාවෙත්‌වා, පරිනිබ්‌බන්‌තිනාසවා’’ති පුඤ්‌ඤපාපසමතික්‌කමප්‌පටිපදා, තත්‌ථ යා ච පුඤ්‌ඤප්‌පටිපදා යා ච අපුඤ්‌ඤප්‌පටිපදා, අයං එකා පටිපදා සබ්‌බත්‌ථගාමිනී එකා අපායෙසු, එකා දෙවෙසු, යා ච පුඤ්‌ඤපාපසමතික්‌කමා පටිපදා අයං තත්‌ථ තත්‌ථ ගාමිනී පටිපදා.
‘‘Sabbe sattā marissanti, maraṇantaṃ hi jīvitaṃ, yathākammaṃ gamissanti, puññapāpaphalūpagā, nirayaṃ pāpakammantā’’ti apuññappaṭipadā, ‘‘puññakammā ca suggati’’nti puññappaṭipadā, ‘‘apare ca maggaṃ bhāvetvā, parinibbantināsavā’’ti puññapāpasamatikkamappaṭipadā, tattha yā ca puññappaṭipadā yā ca apuññappaṭipadā, ayaṃ ekā paṭipadā sabbatthagāminī ekā apāyesu, ekā devesu, yā ca puññapāpasamatikkamā paṭipadā ayaṃ tattha tattha gāminī paṭipadā.
තයො රාසී – මිච්‌ඡත්‌තනියතො රාසි, සම්‌මත්‌තනියතො රාසි, අනියතො රාසි, තත්‌ථ යො ච මිච්‌ඡත්‌තනියතො රාසි යො ච සම්‌මත්‌තනියතො රාසි එකා පටිපදා තත්‌ථ තත්‌ථ ගාමිනී, තත්‌ථ යො අනියතො රාසි, අයං සබ්‌බත්‌ථගාමිනී පටිපදා. කෙන කාරණෙන? පච්‌චයං ලභන්‌තො නිරයෙ උපපජ්‌ජෙය්‍ය, පච්‌චයං ලභන්‌තො තිරච්‌ඡානයොනීසු උපපජ්‌ජෙය්‍ය, පච්‌චයං ලභන්‌තො පෙත්‌තිවිසයෙසු උපපජ්‌ජෙය්‍ය, පච්‌චයං ලභන්‌තො අසුරෙසු උපපජ්‌ජෙය්‍ය, පච්‌චයං ලභන්‌තො දෙවෙසු උපපජ්‌ජෙය්‍ය, පච්‌චයං ලභන්‌තො මනුස්‌සෙසු උපපජ්‌ජෙය්‍ය, පච්‌චයං ලභන්‌තො පරිනිබ්‌බායෙය්‍ය, තස්‌මායං සබ්‌බත්‌ථගාමිනී පටිපදා, යං එත්‌ථ ඤාණං හෙතුසො ඨානසො අනොධිසො, ඉදං වුච්‌චති සබ්‌බත්‌ථගාමිනී පටිපදා ඤාණං දුතියං තථාගතබලං.
Tayo rāsī – micchattaniyato rāsi, sammattaniyato rāsi, aniyato rāsi, tattha yo ca micchattaniyato rāsi yo ca sammattaniyato rāsi ekā paṭipadā tattha tattha gāminī, tattha yo aniyato rāsi, ayaṃ sabbatthagāminī paṭipadā. Kena kāraṇena? Paccayaṃ labhanto niraye upapajjeyya, paccayaṃ labhanto tiracchānayonīsu upapajjeyya, paccayaṃ labhanto pettivisayesu upapajjeyya, paccayaṃ labhanto asuresu upapajjeyya, paccayaṃ labhanto devesu upapajjeyya, paccayaṃ labhanto manussesu upapajjeyya, paccayaṃ labhanto parinibbāyeyya, tasmāyaṃ sabbatthagāminī paṭipadā, yaṃ ettha ñāṇaṃ hetuso ṭhānaso anodhiso, idaṃ vuccati sabbatthagāminī paṭipadā ñāṇaṃ dutiyaṃ tathāgatabalaṃ.
ඉති සබ්‌බත්‌ථගාමිනී පටිපදා අනෙකධාතුලොකො, තත්‌ථ තත්‌ථ ගාමිනී පටිපදා නානාධාතුලොකො. තත්‌ථ කතමො අනෙකධාතුලොකො? චක්‌ඛුධාතු රූපධාතු චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණධාතු, සොතධාතු සද්‌දධාතු සොතවිඤ්‌ඤාණධාතු, ඝානධාතු ගන්‌ධධාතු ඝානවිඤ්‌ඤාණධාතු, ජිව්‌හාධාතු රසධාතු ජිව්‌හාවිඤ්‌ඤාණධාතු, කායධාතු ඵොට්‌ඨබ්‌බධාතු කායවිඤ්‌ඤාණධාතු, මනොධාතු ධම්‌මධාතු මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු, පථවීධාතු, ආපොධාතු, තෙජොධාතු, වායොධාතු, ආකාසධාතු, විඤ්‌ඤාණධාතු, කාමධාතු, බ්‍යාපාදධාතු, විහිංසාධාතු, නෙක්‌ඛම්‌මධාතු, අබ්‍යාපාදධාතු, අවිහිංසාධාතු, දුක්‌ඛධාතු, දොමනස්‌සධාතු , අවිජ්‌ජාධාතු, සුඛධාතු, සොමනස්‌සධාතු, උපෙක්‌ඛාධාතු, රූපධාතු, අරූපධාතු, නිරොධධාතු, සඞ්‌ඛාරධාතු, නිබ්‌බානධාතු, අයං අනෙකධාතුලොකො.
Iti sabbatthagāminī paṭipadā anekadhātuloko, tattha tattha gāminī paṭipadā nānādhātuloko. Tattha katamo anekadhātuloko? Cakkhudhātu rūpadhātu cakkhuviññāṇadhātu, sotadhātu saddadhātu sotaviññāṇadhātu, ghānadhātu gandhadhātu ghānaviññāṇadhātu, jivhādhātu rasadhātu jivhāviññāṇadhātu, kāyadhātu phoṭṭhabbadhātu kāyaviññāṇadhātu, manodhātu dhammadhātu manoviññāṇadhātu, pathavīdhātu, āpodhātu, tejodhātu, vāyodhātu, ākāsadhātu, viññāṇadhātu, kāmadhātu, byāpādadhātu, vihiṃsādhātu, nekkhammadhātu, abyāpādadhātu, avihiṃsādhātu, dukkhadhātu, domanassadhātu , avijjādhātu, sukhadhātu, somanassadhātu, upekkhādhātu, rūpadhātu, arūpadhātu, nirodhadhātu, saṅkhāradhātu, nibbānadhātu, ayaṃ anekadhātuloko.
තත්‌ථ කතමො නානාධාතුලොකො? අඤ්‌ඤා චක්‌ඛුධාතු, අඤ්‌ඤා රූපධාතු, අඤ්‌ඤා චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණධාතු. එවං සබ්‌බා. අඤ්‌ඤා නිබ්‌බානධාතු. යං එත්‌ථ ඤාණං හෙතුසො ඨානසො අනොධිසො, ඉදං වුච්‌චති අනෙකධාතු නානාධාතු ඤාණං තතියං තථාගතබලං.
Tattha katamo nānādhātuloko? Aññā cakkhudhātu, aññā rūpadhātu, aññā cakkhuviññāṇadhātu. Evaṃ sabbā. Aññā nibbānadhātu. Yaṃ ettha ñāṇaṃ hetuso ṭhānaso anodhiso, idaṃ vuccati anekadhātu nānādhātu ñāṇaṃ tatiyaṃ tathāgatabalaṃ.
60. ඉති අනෙකධාතු නානාධාතුකස්‌ස ලොකස්‌ස යං යදෙව ධාතුං සත්‌තා අධිමුච්‌චන්‌ති, තං තදෙව අධිට්‌ඨහන්‌ති අභිනිවිසන්‌ති, කෙචි රූපාධිමුත්‌තා, කෙචි සද්‌දාධිමුත්‌තා, කෙචි ගන්‌ධාධිමුත්‌තා, කෙචි රසාධිමුත්‌තා, කෙචි ඵොට්‌ඨබ්‌බාධිමුත්‌තා, කෙචි ධම්‌මාධිමුත්‌තා, කෙචි ඉත්‌ථාධිමුත්‌තා, කෙචි පුරිසාධිමුත්‌තා, කෙචි චාගාධිමුත්‌තා, කෙචි හීනාධිමුත්‌තා , කෙචි පණීතාධිමුත්‌තා, කෙචි දෙවාධිමුත්‌තා, කෙචි මනුස්‌සාධිමුත්‌තා, කෙචි නිබ්‌බානාධිමුත්‌තා. යං එත්‌ථ ඤාණං හෙතුසො ඨානසො අනොධිසො, අයං වෙනෙය්‍යො, අයං න වෙනෙය්‍යො, අයං සග්‌ගගාමී, අයං දුග්‌ගතිගාමීති, ඉදං වුච්‌චති සත්‌තානං නානාධිමුත්‌තිකතා ඤාණං චතුත්‌ථං තථාගතබලං.
60. Iti anekadhātu nānādhātukassa lokassa yaṃ yadeva dhātuṃ sattā adhimuccanti, taṃ tadeva adhiṭṭhahanti abhinivisanti, keci rūpādhimuttā, keci saddādhimuttā, keci gandhādhimuttā, keci rasādhimuttā, keci phoṭṭhabbādhimuttā, keci dhammādhimuttā, keci itthādhimuttā, keci purisādhimuttā, keci cāgādhimuttā, keci hīnādhimuttā , keci paṇītādhimuttā, keci devādhimuttā, keci manussādhimuttā, keci nibbānādhimuttā. Yaṃ ettha ñāṇaṃ hetuso ṭhānaso anodhiso, ayaṃ veneyyo, ayaṃ na veneyyo, ayaṃ saggagāmī, ayaṃ duggatigāmīti, idaṃ vuccati sattānaṃ nānādhimuttikatā ñāṇaṃ catutthaṃ tathāgatabalaṃ.
ඉති තෙ යථාධිමුත්‌තා ච භවන්‌ති, තං තං කම්‌මසමාදානං සමාදියන්‌ති. තෙ ඡබ්‌බිධං කම්‌මං සමාදියන්‌ති – කෙචි ලොභවසෙන, කෙචි දොසවසෙන, කෙචි මොහවසෙන, කෙචි සද්‌ධාවසෙන, කෙචි වීරියවසෙන, කෙචි පඤ්‌ඤාවසෙන. තං විභජ්‌ජමානං දුවිධං – සංසාරගාමි ච නිබ්‌බානගාමි ච.
Iti te yathādhimuttā ca bhavanti, taṃ taṃ kammasamādānaṃ samādiyanti. Te chabbidhaṃ kammaṃ samādiyanti – keci lobhavasena, keci dosavasena, keci mohavasena, keci saddhāvasena, keci vīriyavasena, keci paññāvasena. Taṃ vibhajjamānaṃ duvidhaṃ – saṃsāragāmi ca nibbānagāmi ca.
තත්‌ථ යං ලොභවසෙන දොසවසෙන මොහවසෙන ච කම්‌මං කරොති, ඉදං කම්‌මං කණ්‌හං කණ්‌හවිපාකං. තත්‌ථ යං සද්‌ධාවසෙන කම්‌මං කරොති, ඉදං කම්‌මං සුක්‌කං සුක්‌කවිපාකං. තත්‌ථ යං ලොභවසෙන දොසවසෙන මොහවසෙන සද්‌ධාවසෙන ච කම්‌මං කරොති, ඉදං කම්‌මං කණ්‌හසුක්‌කං කණ්‌හසුක්‌කවිපාකං. තත්‌ථ යං වීරියවසෙන පඤ්‌ඤාවසෙන ච කම්‌මං කරොති, ඉදං කම්‌මං අකණ්‌හං අසුක්‌කං අකණ්‌හඅසුක්‌කවිපාකං කම්‌මුත්‌තමං කම්‌මසෙට්‌ඨං කම්‌මක්‌ඛයාය සංවත්‌තති.
Tattha yaṃ lobhavasena dosavasena mohavasena ca kammaṃ karoti, idaṃ kammaṃ kaṇhaṃ kaṇhavipākaṃ. Tattha yaṃ saddhāvasena kammaṃ karoti, idaṃ kammaṃ sukkaṃ sukkavipākaṃ. Tattha yaṃ lobhavasena dosavasena mohavasena saddhāvasena ca kammaṃ karoti, idaṃ kammaṃ kaṇhasukkaṃ kaṇhasukkavipākaṃ. Tattha yaṃ vīriyavasena paññāvasena ca kammaṃ karoti, idaṃ kammaṃ akaṇhaṃ asukkaṃ akaṇhaasukkavipākaṃ kammuttamaṃ kammaseṭṭhaṃ kammakkhayāya saṃvattati.
චත්‌තාරි කම්‌මසමාදානානි. අත්‌ථි කම්‌මසමාදානං පච්‌චුප්‌පන්‌නසුඛං ආයතිං දුක්‌ඛවිපාකං, අත්‌ථි කම්‌මසමාදානං පච්‌චුප්‌පන්‌නදුක්‌ඛං ආයතිං සුඛවිපාකං, අත්‌ථි කම්‌මසමාදානං පච්‌චුප්‌පන්‌නදුක්‌ඛඤ්‌චෙව ආයතිං ච දුක්‌ඛවිපාකං, අත්‌ථි කම්‌මසමාදානං පච්‌චුප්‌පන්‌නසුඛඤ්‌චෙව ආයතිං ච සුඛවිපාකං. යං එවං ජාතියං කම්‌මසමාදානං, ඉමිනා පුග්‌ගලෙන අකුසලකම්‌මසමාදානං උපචිතං අවිපක්‌කං විපාකාය පච්‌චුපට්‌ඨිතං න ච භබ්‌බො අභිනිබ්‌බිධා ගන්‌තුන්‌ති තං භගවා න ඔවදති. යථා දෙවදත්‌තං කොකාලිකං සුනක්‌ඛත්‌තං ලිච්‌ඡවිපුත්‌තං, යෙ වා පනඤ්‌ඤෙපි සත්‌තා මිච්‌ඡත්‌තනියතා ඉමෙසඤ්‌ච පුග්‌ගලානං උපචිතං අකුසලං න ච තාව පාරිපූරිං ගතං, පුරා පාරිපූරිං ගච්‌ඡති. පුරා ඵලං නිබ්‌බත්‌තයති, පුරා මග්‌ගමාවාරයති, පුරා වෙනෙය්‍යත්‌තං සමතික්‌කමතීති තෙ භගවා අසමත්‌තෙ ඔවදති. යථා පුණ්‌ණඤ්‌ච ගොවතිකං අචෙලඤ්‌ච කුක්‌කුරවතිකං.
Cattāri kammasamādānāni. Atthi kammasamādānaṃ paccuppannasukhaṃ āyatiṃ dukkhavipākaṃ, atthi kammasamādānaṃ paccuppannadukkhaṃ āyatiṃ sukhavipākaṃ, atthi kammasamādānaṃ paccuppannadukkhañceva āyatiṃ ca dukkhavipākaṃ, atthi kammasamādānaṃ paccuppannasukhañceva āyatiṃ ca sukhavipākaṃ. Yaṃ evaṃ jātiyaṃ kammasamādānaṃ, iminā puggalena akusalakammasamādānaṃ upacitaṃ avipakkaṃ vipākāya paccupaṭṭhitaṃ na ca bhabbo abhinibbidhā gantunti taṃ bhagavā na ovadati. Yathā devadattaṃ kokālikaṃ sunakkhattaṃ licchaviputtaṃ, ye vā panaññepi sattā micchattaniyatā imesañca puggalānaṃ upacitaṃ akusalaṃ na ca tāva pāripūriṃ gataṃ, purā pāripūriṃ gacchati. Purā phalaṃ nibbattayati, purā maggamāvārayati, purā veneyyattaṃ samatikkamatīti te bhagavā asamatte ovadati. Yathā puṇṇañca govatikaṃ acelañca kukkuravatikaṃ.
61. ඉමස්‌ස ච පුග්‌ගලස්‌ස අකුසලකම්‌මසමාදානං පරිපූරමානං මග්‌ගං ආවාරයිස්‌සති පුරා පාරිපූරිං ගච්‌ඡති, පුරා ඵලං නිබ්‌බත්‌තයති, පුරා මග්‌ගමාවාරයති, පුරා වෙනෙය්‍යත්‌තං සමතික්‌කමතීති තං භගවා අසමත්‌තං ඔවදති. යථා ආයස්‌මන්‌තං අඞ්‌ගුලිමාලං.
61. Imassa ca puggalassa akusalakammasamādānaṃ paripūramānaṃ maggaṃ āvārayissati purā pāripūriṃ gacchati, purā phalaṃ nibbattayati, purā maggamāvārayati, purā veneyyattaṃ samatikkamatīti taṃ bhagavā asamattaṃ ovadati. Yathā āyasmantaṃ aṅgulimālaṃ.
සබ්‌බෙසං මුදුමජ්‌ඣාධිමත්‌තතා. තත්‌ථ මුදු ආනෙඤ්‌ජාභිසඞ්‌ඛාරා මජ්‌ඣං අවසෙසකුසලසඞ්‌ඛාරා, අධිමත්‌තං අකුසලසඞ්‌ඛාරා, යං එත්‌ථ ඤාණං හෙතුසො ඨානසො අනොධිසො, ඉදං දිට්‌ඨධම්‌මවෙදනීයං, ඉදං උපපජ්‌ජවෙදනීයං, ඉදං අපරාපරියවෙදනීයං, ඉදං නිරයවෙදනීයං, ඉදං තිරච්‌ඡානවෙදනීයං, ඉදං පෙත්‌තිවිසයවෙදනීයං, ඉදං අසුරවෙදනීයං, ඉදං දෙවවෙදනීයං, ඉදං මනුස්‌සවෙදනීයන්‌ති, ඉදං වුච්‌චති අතීතානාගතපච්‌චුප්‌පන්‌නානං කම්‌මසමාදානානං හෙතුසො ඨානසො අනොධිසො විපාකවෙමත්‌තතා ඤාණං පඤ්‌චමං තථාගතබලං.
Sabbesaṃ mudumajjhādhimattatā. Tattha mudu āneñjābhisaṅkhārā majjhaṃ avasesakusalasaṅkhārā, adhimattaṃ akusalasaṅkhārā, yaṃ ettha ñāṇaṃ hetuso ṭhānaso anodhiso, idaṃ diṭṭhadhammavedanīyaṃ, idaṃ upapajjavedanīyaṃ, idaṃ aparāpariyavedanīyaṃ, idaṃ nirayavedanīyaṃ, idaṃ tiracchānavedanīyaṃ, idaṃ pettivisayavedanīyaṃ, idaṃ asuravedanīyaṃ, idaṃ devavedanīyaṃ, idaṃ manussavedanīyanti, idaṃ vuccati atītānāgatapaccuppannānaṃ kammasamādānānaṃ hetuso ṭhānaso anodhiso vipākavemattatā ñāṇaṃ pañcamaṃ tathāgatabalaṃ.
62. ඉති තථා සමාදින්‌නානං කම්‌මානං සමාදින්‌නානං ඣානානං විමොක්‌ඛානං සමාධීනං සමාපත්‌තීනං අයං සංකිලෙසො, ඉදං වොදානං, ඉදං වුට්‌ඨානං, එවං සංකිලිස්‌සති, එවං වොදායති, එවං වුට්‌ඨහතීති ඤාණං අනාවරණං.
62. Iti tathā samādinnānaṃ kammānaṃ samādinnānaṃ jhānānaṃ vimokkhānaṃ samādhīnaṃ samāpattīnaṃ ayaṃ saṃkileso, idaṃ vodānaṃ, idaṃ vuṭṭhānaṃ, evaṃ saṃkilissati, evaṃ vodāyati, evaṃ vuṭṭhahatīti ñāṇaṃ anāvaraṇaṃ.
තත්‌ථ කති ඣානානි? චත්‌තාරි ඣානානි. කති විමොක්‌ඛා? එකාදස ච අට්‌ඨ ච සත්‌ත ච තයො ච ද්‌වෙ ච. කති සමාධී? තයො සමාධී – සවිතක්‌කො සවිචාරො සමාධි, අවිතක්‌කො විචාරමත්‌තො සමාධි, අවිතක්‌කො අවිචාරො සමාධි. කති සමාපත්‌තියො? පඤ්‌ච සමාපත්‌තියො – සඤ්‌ඤාසමාපත්‌ති අසඤ්‌ඤාසමාපත්‌ති නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤාසමාපත්‌ති විභූතසඤ්‌ඤාසමාපත්‌ති 15 නිරොධසමාපත්‌ති.
Tattha kati jhānāni? Cattāri jhānāni. Kati vimokkhā? Ekādasa ca aṭṭha ca satta ca tayo ca dve ca. Kati samādhī? Tayo samādhī – savitakko savicāro samādhi, avitakko vicāramatto samādhi, avitakko avicāro samādhi. Kati samāpattiyo? Pañca samāpattiyo – saññāsamāpatti asaññāsamāpatti nevasaññānāsaññāsamāpatti vibhūtasaññāsamāpatti 16 nirodhasamāpatti.
තත්‌ථ කතමො සංකිලෙසො? පඨමජ්‌ඣානස්‌ස කාමරාගබ්‍යාපාදා සංකිලෙසො. යෙ ච කුක්‌කුටඣායී ද්‌වෙ පඨමකා යො වා පන කොචි හානභාගියො සමාධි, අයං සංකිලෙසො. තත්‌ථ කතමං වොදානං, නීවරණපාරිසුද්‌ධි, පඨමස්‌ස ඣානස්‌ස යෙ ච කුක්‌කුටඣායී ද්‌වෙ පච්‌ඡිමකා යො වා පන කොචි විසෙසභාගියො සමාධි, ඉදං වොදානං. තත්‌ථ කතමං වුට්‌ඨානං? යං සමාපත්‌තිවුට්‌ඨානකොසල්‌ලං, ඉදං වුට්‌ඨානං. යං එත්‌ථ ඤාණං හෙතුසො ඨානසො අනොධිසො, ඉදං වුච්‌චති සබ්‌බෙසං ඣානවිමොක්‌ඛසමාධිසමාපත්‌තීනං සංකිලෙසවොදානවුට්‌ඨානඤාණං ඡට්‌ඨං තථාගතබලං.
Tattha katamo saṃkileso? Paṭhamajjhānassa kāmarāgabyāpādā saṃkileso. Ye ca kukkuṭajhāyī dve paṭhamakā yo vā pana koci hānabhāgiyo samādhi, ayaṃ saṃkileso. Tattha katamaṃ vodānaṃ, nīvaraṇapārisuddhi, paṭhamassa jhānassa ye ca kukkuṭajhāyī dve pacchimakā yo vā pana koci visesabhāgiyo samādhi, idaṃ vodānaṃ. Tattha katamaṃ vuṭṭhānaṃ? Yaṃ samāpattivuṭṭhānakosallaṃ, idaṃ vuṭṭhānaṃ. Yaṃ ettha ñāṇaṃ hetuso ṭhānaso anodhiso, idaṃ vuccati sabbesaṃ jhānavimokkhasamādhisamāpattīnaṃ saṃkilesavodānavuṭṭhānañāṇaṃ chaṭṭhaṃ tathāgatabalaṃ.
63. ඉති තස්‌සෙව සමාධිස්‌ස තයො ධම්‌මා පරිවාරා ඉන්‌ද්‍රියානි බලානි වීරියමිති, තානියෙව ඉන්‌ද්‍රියානි වීරියවසෙන බලානි භවන්‌ති, ආධිපතෙය්‍යට්‌ඨෙන ඉන්‌ද්‍රියානි, අකම්‌පියට්‌ඨෙන බලානි, ඉති තෙසං මුදුමජ්‌ඣාධිමත්‌තතා අයං මුදින්‌ද්‍රියො අයං මජ්‌ඣින්‌ද්‍රියො අයං තික්‌ඛින්‌ද්‍රියොති. තත්‌ථ භගවා තික්‌ඛින්‌ද්‍රියං සංඛිත්‌තෙන ඔවාදෙන ඔවදති, මජ්‌ඣින්‌ද්‍රියං භගවා සංඛිත්‌තවිත්‌ථාරෙන ඔවදති, මුදින්‌ද්‍රියං භගවා විත්‌ථාරෙන ඔවදති. තත්‌ථ භගවා තික්‌ඛින්‌ද්‍රියස්‌ස මුදුකං ධම්‌මදෙසනං උපදිසති, මජ්‌ඣින්‌ද්‍රියස්‌ස භගවා මුදුතික්‌ඛධම්‌මදෙසනං උපදිසති, මුදින්‌ද්‍රියස්‌ස භගවා තික්‌ඛං ධම්‌මදෙසනං උපදිසති. තත්‌ථ භගවා තික්‌ඛින්‌ද්‍රියස්‌ස සමථං උපදිසති, මජ්‌ඣින්‌ද්‍රියස්‌ස භගවා සමථවිපස්‌සනං උපදිසති, මුදින්‌ද්‍රියස්‌ස භගවා විපස්‌සනං උපදිසති. තත්‌ථ භගවා තික්‌ඛින්‌ද්‍රියස්‌ස නිස්‌සරණං උපදිසති, මජ්‌ඣින්‌ද්‍රියස්‌ස භගවා ආදීනවඤ්‌ච නිස්‌සරණඤ්‌ච උපදිසති, මුදින්‌ද්‍රියස්‌ස භගවා අස්‌සාදඤ්‌ච ආදීනවඤ්‌ච නිස්‌සරණඤ්‌ච උපදිසති. තත්‌ථ භගවා තික්‌ඛින්‌ද්‍රියස්‌ස අධිපඤ්‌ඤාසික්‌ඛාය පඤ්‌ඤාපයති, මජ්‌ඣින්‌ද්‍රියස්‌ස භගවා අධිචිත්‌තසික්‌ඛාය පඤ්‌ඤාපයති, මුදින්‌ද්‍රියස්‌ස භගවා අධිසීලසික්‌ඛාය පඤ්‌ඤාපයති.
63. Iti tasseva samādhissa tayo dhammā parivārā indriyāni balāni vīriyamiti, tāniyeva indriyāni vīriyavasena balāni bhavanti, ādhipateyyaṭṭhena indriyāni, akampiyaṭṭhena balāni, iti tesaṃ mudumajjhādhimattatā ayaṃ mudindriyo ayaṃ majjhindriyo ayaṃ tikkhindriyoti. Tattha bhagavā tikkhindriyaṃ saṃkhittena ovādena ovadati, majjhindriyaṃ bhagavā saṃkhittavitthārena ovadati, mudindriyaṃ bhagavā vitthārena ovadati. Tattha bhagavā tikkhindriyassa mudukaṃ dhammadesanaṃ upadisati, majjhindriyassa bhagavā mudutikkhadhammadesanaṃ upadisati, mudindriyassa bhagavā tikkhaṃ dhammadesanaṃ upadisati. Tattha bhagavā tikkhindriyassa samathaṃ upadisati, majjhindriyassa bhagavā samathavipassanaṃ upadisati, mudindriyassa bhagavā vipassanaṃ upadisati. Tattha bhagavā tikkhindriyassa nissaraṇaṃ upadisati, majjhindriyassa bhagavā ādīnavañca nissaraṇañca upadisati, mudindriyassa bhagavā assādañca ādīnavañca nissaraṇañca upadisati. Tattha bhagavā tikkhindriyassa adhipaññāsikkhāya paññāpayati, majjhindriyassa bhagavā adhicittasikkhāya paññāpayati, mudindriyassa bhagavā adhisīlasikkhāya paññāpayati.
යං එත්‌ථ ඤාණං හෙතුසො ඨානසො අනොධිසො අයං ඉමං භූමිං භාවනඤ්‌ච ගතො, ඉමාය වෙලාය ඉමාය අනුසාසනියා එවං ධාතුකො චායං අයං චස්‌ස ආසයො අයඤ්‌ච අනුසයො ඉති, ඉදං වුච්‌චති පරසත්‌තානං පරපුග්‌ගලානං ඉන්‌ද්‍රියපරොපරියත්‌තවෙමත්‌තතා ඤාණං සත්‌තමං තථාගතබලං.
Yaṃ ettha ñāṇaṃ hetuso ṭhānaso anodhiso ayaṃ imaṃ bhūmiṃ bhāvanañca gato, imāya velāya imāya anusāsaniyā evaṃ dhātuko cāyaṃ ayaṃ cassa āsayo ayañca anusayo iti, idaṃ vuccati parasattānaṃ parapuggalānaṃ indriyaparopariyattavemattatā ñāṇaṃ sattamaṃ tathāgatabalaṃ.
ඉති තත්‌ථ යං අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති. සෙය්‍යථිදං, එකම්‌පි ජාතිං ද්‌වෙපි ජාතියො තිස්‌සොපි ජාතියො චතස්‌සොපි ජාතියො පඤ්‌චපි ජාතියො දසපි ජාතියො වීසම්‌පි ජාතියො තිංසම්‌පි ජාතියො චත්‌තාරීසම්‌පි ජාතියො පඤ්‌ඤාසම්‌පි ජාතියො ජාතිසතම්‌පි ජාතිසහස්‌සම්‌පි ජාතිසතසහස්‌සම්‌පි අනෙකානිපි ජාතිසතානි අනෙකානිපි ජාතිසහස්‌සානි අනෙකානිපි ජාතිසතසහස්‌සානි අනෙකෙපි සංවට්‌ටකප්‌පෙ අනෙකෙපි විවට්‌ටකප්‌පෙ අනෙකෙපි සංවට්‌ටවිවට්‌ටකප්‌පෙ. අමුත්‍රාසිං එවංනාමො එවංගොත්‌තො එවංවණ්‌ණො එවමාහාරො එවංසුඛදුක්‌ඛප්‌පටිසංවෙදී එවමායුපරියන්‌තො, සො තතො චුතො අමුත්‍ර උදපාදිං. තත්‍රාපාසිං එවංනාමො එවංගොත්‌තො එවංවණ්‌ණො එවමාහාරො එවංසුඛදුක්‌ඛප්‌පටිසංවෙදී එවමායුපරියන්‌තො, සො තතො චුතො ඉධූපපන්‌නොති, ඉති සාකාරං සඋද්‌දෙසං අනෙකවිහිතං පුබ්‌බෙනිවාසං අනුස්‌සරති.
Iti tattha yaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. Seyyathidaṃ, ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattārīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekānipi jātisatāni anekānipi jātisahassāni anekānipi jātisatasahassāni anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe. Amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ. Tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapannoti, iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati.
64. තත්‌ථ සග්‌ගූපගෙසු ච සත්‌තෙසු මනුස්‌සූපගෙසු ච සත්‌තෙසු අපායූපගෙසු ච සත්‌තෙසු ඉමස්‌ස පුග්‌ගලස්‌ස ලොභාදයො උස්‌සන්‌නා අලොභාදයො මන්‌දා, ඉමස්‌ස පුග්‌ගලස්‌ස අලොභාදයො උස්‌සන්‌නා ලොභාදයො මන්‌දා, යෙ වා පන උස්‌සන්‌නා යෙ වා පන මන්‌දා ඉමස්‌ස පුග්‌ගලස්‌ස ඉමානි ඉන්‌ද්‍රියානි උපචිතානි ඉමස්‌ස පුග්‌ගලස්‌ස ඉමානි ඉන්‌ද්‍රියානි අනුපචිතානි අමුකාය වා කප්‌පකොටියං කප්‌පසතසහස්‌සෙ වා කප්‌පසහස්‌සෙ වා කප්‌පසතෙ වා කප්‌පෙ වා අන්‌තරකප්‌පෙ වා උපඩ්‌ඪකප්‌පෙ වා සංවච්‌ඡරෙ වා උපඩ්‌ඪසංවච්‌ඡරෙ වා මාසෙ වා පක්‌ඛෙ වා දිවසෙ වා මුහුත්‌තෙ වා ඉමිනා පමාදෙන වා පසාදෙන වාති. තං තං භවං භගවා අනුස්‌සරන්‌තො අසෙසං ජානාති, තත්‌ථ යං දිබ්‌බෙන චක්‌ඛුනා විසුද්‌ධෙන අතික්‌කන්‌තමානුසකෙන සත්‌තෙ පස්‌සති චවමානෙ උපපජ්‌ජමානෙ හීනෙ පණීතෙ සුවණ්‌ණෙ දුබ්‌බණ්‌ණෙ සුගතෙ දුග්‌ගතෙ යථාකම්‌මූපගෙ සත්‌තෙ පජානාති ඉමෙ වත භොන්‌තො සත්‌තා කායදුච්‌චරිතෙන සමන්‌නාගතා වචීදුච්‌චරිතෙන සමන්‌නාගතා මනොදුච්‌චරිතෙන සමන්‌නාගතා අරියානං උපවාදකා මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිකා මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිකම්‌මසමාදානා, තෙ කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අපායං දුග්‌ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපන්‌නා.
64. Tattha saggūpagesu ca sattesu manussūpagesu ca sattesu apāyūpagesu ca sattesu imassa puggalassa lobhādayo ussannā alobhādayo mandā, imassa puggalassa alobhādayo ussannā lobhādayo mandā, ye vā pana ussannā ye vā pana mandā imassa puggalassa imāni indriyāni upacitāni imassa puggalassa imāni indriyāni anupacitāni amukāya vā kappakoṭiyaṃ kappasatasahasse vā kappasahasse vā kappasate vā kappe vā antarakappe vā upaḍḍhakappe vā saṃvacchare vā upaḍḍhasaṃvacchare vā māse vā pakkhe vā divase vā muhutte vā iminā pamādena vā pasādena vāti. Taṃ taṃ bhavaṃ bhagavā anussaranto asesaṃ jānāti, tattha yaṃ dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā.
ඉමෙ වා පන භොන්‌තො සත්‌තා කායසුචරිතෙන සමන්‌නාගතා වචීසුචරිතෙන සමන්‌නාගතා මනොසුචරිතෙන සමන්‌නාගතා අරියානං අනුපවාදකා සම්‌මාදිට්‌ඨිකා සම්‌මාදිට්‌ඨිකම්‌මසමාදානා, තෙ කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුගතිං සග්‌ගං ලොකං උපපන්‌නා, තත්‌ථ සග්‌ගූපගෙසු ච සත්‌තෙසු මනුස්‌සූපගෙසු ච සත්‌තෙසු අපායූපගෙසු ච සත්‌තෙසු ඉමිනා පුග්‌ගලෙන එවරූපං කම්‌මං අමුකාය කප්‌පකොටියං උපචිතං කප්‌පසතසහස්‌සෙ වා කප්‌පසහස්‌සෙ වා කප්‌පසතෙ වා කප්‌පෙ වා අන්‌තරකප්‌පෙ වා උපඩ්‌ඪකප්‌පෙ වා සංවච්‌ඡරෙ වා උපඩ්‌ඪසංවච්‌ඡරෙ වා මාසෙ වා පක්‌ඛෙ වා දිවසෙ වා මුහුත්‌තෙ වා ඉමිනා පමාදෙන වා පසාදෙන වාති. ඉමානි භගවතො ද්‌වෙ ඤාණානි – පුබ්‌බෙනිවාසානුස්‌සතිඤාණඤ්‌ච දිබ්‌බචක්‌ඛු ච අට්‌ඨමං නවමං තථාගතබලං.
Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā, tattha saggūpagesu ca sattesu manussūpagesu ca sattesu apāyūpagesu ca sattesu iminā puggalena evarūpaṃ kammaṃ amukāya kappakoṭiyaṃ upacitaṃ kappasatasahasse vā kappasahasse vā kappasate vā kappe vā antarakappe vā upaḍḍhakappe vā saṃvacchare vā upaḍḍhasaṃvacchare vā māse vā pakkhe vā divase vā muhutte vā iminā pamādena vā pasādena vāti. Imāni bhagavato dve ñāṇāni – pubbenivāsānussatiñāṇañca dibbacakkhu ca aṭṭhamaṃ navamaṃ tathāgatabalaṃ.
ඉති තත්‌ථ යං සබ්‌බඤ්‌ඤුතා පත්‌තා විදිතා සබ්‌බධම්‌මා විරජං වීතමලං උප්‌පන්‌නං සබ්‌බඤ්‌ඤුතඤාණං නිහතො මාරො බොධිමූලෙ, ඉදං භගවතො දසමං බලං සබ්‌බාසවපරික්‌ඛයං ඤාණං. දසබලසමන්‌නාගතා හි බුද්‌ධා භගවන්‌තොති.
Iti tattha yaṃ sabbaññutā pattā viditā sabbadhammā virajaṃ vītamalaṃ uppannaṃ sabbaññutañāṇaṃ nihato māro bodhimūle, idaṃ bhagavato dasamaṃ balaṃ sabbāsavaparikkhayaṃ ñāṇaṃ. Dasabalasamannāgatā hi buddhā bhagavantoti.
නියුත්‌තො විචයො හාරසම්‌පාතො.
Niyutto vicayo hārasampāto.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ඛුද්‌දකනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / නෙත්‌තිප්‌පකරණ-අට්‌ඨකථා • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / 2. විචයහාරසම්‌පාතවණ්‌ණනා • 2. Vicayahārasampātavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ඛුද්‌දකනිකාය (ටීකා) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / නෙත්‌තිප්‌පකරණ-ටීකා • Nettippakaraṇa-ṭīkā / 2. විචයහාරසම්‌පාතවණ්‌ණනා • 2. Vicayahārasampātavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ඛුද්‌දකනිකාය (ටීකා) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / නෙත්‌තිවිභාවිනී • Nettivibhāvinī / 2. විචයහාරසම්‌පාතවිභාවනා • 2. Vicayahārasampātavibhāvanā
