| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya |
၇. ပိယဇာတိကသုတ္တံ
7. Piyajātikasuttaṃ
၃၅၃. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ အာရာမေ။ တေန ခော ပန သမယေန အညတရသ္သ ဂဟပတိသ္သ ဧကပုတ္တကော ပိယော မနာပော ကာလင္ကတော ဟောတိ။ တသ္သ ကာလံကိရိယာယ နေဝ ကမ္မန္တာ ပဋိဘန္တိ န ဘတ္တံ ပဋိဘာတိ။ သော အာဠာဟနံ ဂန္တ္ဝာ ကန္ဒတိ – ‘‘ကဟံ, ဧကပုတ္တက, ကဟံ, ဧကပုတ္တကာ’’တိ! အထ ခော သော ဂဟပတိ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော တံ ဂဟပတိံ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ – ‘‘န ခော တေ, ဂဟပတိ, သကေ စိတ္တေ ဌိတသ္သ ဣန္ဒ္ရိယာနိ, အတ္ထိ တေ ဣန္ဒ္ရိယာနံ အညထတ္တ’’န္တိ။ ‘‘ကိဉ္ဟိ မေ, ဘန္တေ, ဣန္ဒ္ရိယာနံ နာညထတ္တံ ဘဝိသ္သတိ; မယ္ဟဉ္ဟိ, ဘန္တေ, ဧကပုတ္တော ပိယော မနာပော ကာလင္ကတော။ တသ္သ ကာလံကိရိယာယ နေဝ ကမ္မန္တာ ပဋိဘန္တိ, န ဘတ္တံ ပဋိဘာတိ။ သောဟံ အာဠာဟနံ ဂန္တ္ဝာ ကန္ဒာမိ – ‘ကဟံ, ဧကပုတ္တက, ကဟံ, ဧကပုတ္တကာ’’’တိ! ‘‘ဧဝမေတံ, ဂဟပတိ, ဧဝမေတံ, ဂဟပတိ 1! ပိယဇာတိကာ ဟိ, ဂဟပတိ, သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ ပိယပ္ပဘဝိကာ’’တိ။ ‘‘ကသ္သ ခော 2 နာမေတံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဘဝိသ္သတိ – ‘ပိယဇာတိကာ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ ပိယပ္ပဘဝိကာ’တိ? ပိယဇာတိကာ ဟိ ခော, ဘန္တေ, အာနန္ဒသောမနသ္သာ ပိယပ္ပဘဝိကာ’’တိ။ အထ ခော သော ဂဟပတိ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အနဘိနန္ဒိတ္ဝာ ပဋိက္ကောသိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။
353. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena aññatarassa gahapatissa ekaputtako piyo manāpo kālaṅkato hoti. Tassa kālaṃkiriyāya neva kammantā paṭibhanti na bhattaṃ paṭibhāti. So āḷāhanaṃ gantvā kandati – ‘‘kahaṃ, ekaputtaka, kahaṃ, ekaputtakā’’ti! Atha kho so gahapati yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho taṃ gahapatiṃ bhagavā etadavoca – ‘‘na kho te, gahapati, sake citte ṭhitassa indriyāni, atthi te indriyānaṃ aññathatta’’nti. ‘‘Kiñhi me, bhante, indriyānaṃ nāññathattaṃ bhavissati; mayhañhi, bhante, ekaputto piyo manāpo kālaṅkato. Tassa kālaṃkiriyāya neva kammantā paṭibhanti, na bhattaṃ paṭibhāti. Sohaṃ āḷāhanaṃ gantvā kandāmi – ‘kahaṃ, ekaputtaka, kahaṃ, ekaputtakā’’’ti! ‘‘Evametaṃ, gahapati, evametaṃ, gahapati 3! Piyajātikā hi, gahapati, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā’’ti. ‘‘Kassa kho 4 nāmetaṃ, bhante, evaṃ bhavissati – ‘piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā’ti? Piyajātikā hi kho, bhante, ānandasomanassā piyappabhavikā’’ti. Atha kho so gahapati bhagavato bhāsitaṃ anabhinanditvā paṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.
၃၅၄. တေန ခော ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ အက္ခဓုတ္တာ ဘဂဝတော အဝိဒူရေ အက္ခေဟိ ဒိဗ္ဗန္တိ။ အထ ခော သော ဂဟပတိ ယေန တေ အက္ခဓုတ္တာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အက္ခဓုတ္တေ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဣဓာဟံ, ဘောန္တော, ယေန သမဏော ဂောတမော တေနုပသင္ကမိံ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ သမဏံ ဂောတမံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော မံ, ဘောန္တော, သမဏော ဂောတမော ဧတဒဝောစ – ‘န ခော တေ, ဂဟပတိ, သကေ စိတ္တေ ဌိတသ္သ ဣန္ဒ္ရိယာနိ, အတ္ထိ တေ ဣန္ဒ္ရိယာနံ အညထတ္တ’န္တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, အဟံ, ဘောန္တော, သမဏံ ဂောတမံ ဧတဒဝောစံ – ‘ကိဉ္ဟိ မေ, ဘန္တေ, ဣန္ဒ္ရိယာနံ နာညထတ္တံ ဘဝိသ္သတိ; မယ္ဟဉ္ဟိ, ဘန္တေ, ဧကပုတ္တကော ပိယော မနာပော ကာလင္ကတော။ တသ္သ ကာလံကိရိယာယ နေဝ ကမ္မန္တာ ပဋိဘန္တိ, န ဘတ္တံ ပဋိဘာတိ ။ သောဟံ အာဠာဟနံ ဂန္တ္ဝာ ကန္ဒာမိ – ကဟံ, ဧကပုတ္တက, ကဟံ, ဧကပုတ္တကာ’တိ! ‘ဧဝမေတံ, ဂဟပတိ, ဧဝမေတံ, ဂဟပတိ! ပိယဇာတိကာ ဟိ, ဂဟပတိ, သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ ပိယပ္ပဘဝိကာ’တိ။ ‘ကသ္သ ခော နာမေတံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဘဝိသ္သတိ – ပိယဇာတိကာ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ ပိယပ္ပဘဝိကာ? ပိယဇာတိကာ ဟိ ခော, ဘန္တေ, အာနန္ဒသောမနသ္သာ ပိယပ္ပဘဝိကာ’တိ။ အထ ခ္ဝာဟံ, ဘောန္တော, သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဘာသိတံ အနဘိနန္ဒိတ္ဝာ ပဋိက္ကောသိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကမိ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေတံ, ဂဟပတိ, ဧဝမေတံ, ဂဟပတိ! ပိယဇာတိကာ ဟိ, ဂဟပတိ, အာနန္ဒသောမနသ္သာ ပိယပ္ပဘဝိကာ’’တိ ။ အထ ခော သော ဂဟပတိ ‘‘သမေတိ မေ အက္ခဓုတ္တေဟီ’’တိ ပက္ကာမိ။ အထ ခော ဣဒံ ကထာဝတ္ထု အနုပုဗ္ဗေန ရာဇန္တေပုရံ ပာဝိသိ။
354. Tena kho pana samayena sambahulā akkhadhuttā bhagavato avidūre akkhehi dibbanti. Atha kho so gahapati yena te akkhadhuttā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā akkhadhutte etadavoca – ‘‘idhāhaṃ, bhonto, yena samaṇo gotamo tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā samaṇaṃ gotamaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃ. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho maṃ, bhonto, samaṇo gotamo etadavoca – ‘na kho te, gahapati, sake citte ṭhitassa indriyāni, atthi te indriyānaṃ aññathatta’nti. Evaṃ vutte, ahaṃ, bhonto, samaṇaṃ gotamaṃ etadavocaṃ – ‘kiñhi me, bhante, indriyānaṃ nāññathattaṃ bhavissati; mayhañhi, bhante, ekaputtako piyo manāpo kālaṅkato. Tassa kālaṃkiriyāya neva kammantā paṭibhanti, na bhattaṃ paṭibhāti . Sohaṃ āḷāhanaṃ gantvā kandāmi – kahaṃ, ekaputtaka, kahaṃ, ekaputtakā’ti! ‘Evametaṃ, gahapati, evametaṃ, gahapati! Piyajātikā hi, gahapati, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā’ti. ‘Kassa kho nāmetaṃ, bhante, evaṃ bhavissati – piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā? Piyajātikā hi kho, bhante, ānandasomanassā piyappabhavikā’ti. Atha khvāhaṃ, bhonto, samaṇassa gotamassa bhāsitaṃ anabhinanditvā paṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkami’’nti. ‘‘Evametaṃ, gahapati, evametaṃ, gahapati! Piyajātikā hi, gahapati, ānandasomanassā piyappabhavikā’’ti . Atha kho so gahapati ‘‘sameti me akkhadhuttehī’’ti pakkāmi. Atha kho idaṃ kathāvatthu anupubbena rājantepuraṃ pāvisi.
၃၅၅. အထ ခော ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော မလ္လိကံ ဒေဝိံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဣဒံ တေ, မလ္လိကေ, သမဏေန ဂောတမေန ဘာသိတံ – ‘ပိယဇာတိကာ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ ပိယပ္ပဘဝိကာ’’’တိ။ ‘‘သစေတံ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ ဘာသိတံ, ဧဝမေတ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ပနာယံ မလ္လိကာ ယညဒေဝ သမဏော ဂောတမော ဘာသတိ တံ တဒေဝသ္သ အဗ္ဘနုမောဒတိ’’။ ‘‘သစေတံ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ ဘာသိတံ ဧဝမေတန္တိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ, ယညဒေဝ အာစရိယော အန္တေဝာသိသ္သ ဘာသတိ တံ တဒေဝသ္သ အန္တေဝာသီ အဗ္ဘနုမောဒတိ – ‘ဧဝမေတံ, အာစရိယ, ဧဝမေတံ, အာစရိယာ’’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခော တ္ဝံ, မလ္လိကေ, ယညဒေဝ သမဏော ဂောတမော ဘာသတိ တံ တဒေဝသ္သ အဗ္ဘနုမောဒသိ’’။ ‘‘သစေတံ, မဟာရာဇ , ဘဂဝတာ ဘာသိတံ ဧဝမေတ’’န္တိ။ ‘‘စရပိ, ရေ မလ္လိကေ, ဝိနသ္သာ’’တိ။ အထ ခော မလ္လိကာ ဒေဝီ နာဠိဇင္ဃံ ဗ္ရာဟ္မဏံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တ္ဝံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ မမ ဝစနေန ဘဂဝတော ပာဒေ သိရသာ ဝန္ဒာဟိ, အပ္ပာဗာဓံ အပ္ပာတင္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆ – ‘မလ္လိကာ, ဘန္တေ, ဒေဝီ ဘဂဝတော ပာဒေ သိရသာ ဝန္ဒတိ, အပ္ပာဗာဓံ အပ္ပာတင္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆတီ’တိ။ ဧဝဉ္စ ဝဒေဟိ – ‘ဘာသိတာ နု ခော, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဧသာ ဝာစာ – ပိယဇာတိကာ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ ပိယပ္ပဘဝိကာ’တိ ။ ယထာ တေ ဘဂဝာ ဗ္ယာကရောတိ တံ သာဓုကံ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ မမ အာရောစေယ္ယာသိ။ န ဟိ တထာဂတာ ဝိတထံ ဘဏန္တီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘောတီ’’တိ ခော နာဠိဇင္ဃော ဗ္ရာဟ္မဏော မလ္လိကာယ ဒေဝိယာ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော နာဠိဇင္ဃော ဗ္ရာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘မလ္လိကာ, ဘော ဂောတမ, ဒေဝီ ဘောတော ဂောတမသ္သ ပာဒေ သိရသာ ဝန္ဒတိ; အပ္ပာဗာဓံ အပ္ပာတင္ကံ လဟုဋ္ဌာနံ ဗလံ ဖာသုဝိဟာရံ ပုစ္ဆတိ; ဧဝဉ္စ ဝဒေတိ – ‘ဘာသိတာ နု ခော, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဧသာ ဝာစာ – ပိယဇာတိကာ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ ပိယပ္ပဘဝိကာ’’’တိ။
355. Atha kho rājā pasenadi kosalo mallikaṃ deviṃ āmantesi – ‘‘idaṃ te, mallike, samaṇena gotamena bhāsitaṃ – ‘piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā’’’ti. ‘‘Sacetaṃ, mahārāja, bhagavatā bhāsitaṃ, evameta’’nti. ‘‘Evameva panāyaṃ mallikā yaññadeva samaṇo gotamo bhāsati taṃ tadevassa abbhanumodati’’. ‘‘Sacetaṃ, mahārāja, bhagavatā bhāsitaṃ evametanti. Seyyathāpi nāma, yaññadeva ācariyo antevāsissa bhāsati taṃ tadevassa antevāsī abbhanumodati – ‘evametaṃ, ācariya, evametaṃ, ācariyā’’’ti. ‘‘Evameva kho tvaṃ, mallike, yaññadeva samaṇo gotamo bhāsati taṃ tadevassa abbhanumodasi’’. ‘‘Sacetaṃ, mahārāja , bhagavatā bhāsitaṃ evameta’’nti. ‘‘Carapi, re mallike, vinassā’’ti. Atha kho mallikā devī nāḷijaṅghaṃ brāhmaṇaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, brāhmaṇa, yena bhagavā tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirasā vandāhi, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ puccha – ‘mallikā, bhante, devī bhagavato pāde sirasā vandati, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchatī’ti. Evañca vadehi – ‘bhāsitā nu kho, bhante, bhagavatā esā vācā – piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā’ti . Yathā te bhagavā byākaroti taṃ sādhukaṃ uggahetvā mama āroceyyāsi. Na hi tathāgatā vitathaṃ bhaṇantī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhotī’’ti kho nāḷijaṅgho brāhmaṇo mallikāya deviyā paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho nāḷijaṅgho brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘mallikā, bho gotama, devī bhoto gotamassa pāde sirasā vandati; appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchati; evañca vadeti – ‘bhāsitā nu kho, bhante, bhagavatā esā vācā – piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā’’’ti.
၃၅၆. ‘‘ဧဝမေတံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဧဝမေတံ, ဗ္ရာဟ္မဏ! ပိယဇာတိကာ ဟိ, ဗ္ရာဟ္မဏ, သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ ပိယပ္ပဘဝိကာတိ။ တဒမိနာပေတံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ ယထာ ပိယဇာတိကာ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ ပိယပ္ပဘဝိကာ။ ဘူတပုဗ္ဗံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဣမိသ္သာယေဝ သာဝတ္ထိယာ အညတရိသ္သာ ဣတ္ထိယာ မာတာ ကာလမကာသိ။ သာ တသ္သာ ကာလကိရိယာယ ဥမ္မတ္တိကာ ခိတ္တစိတ္တာ ရထိကာယ ရထိကံ 5 သိင္ဃာဋကေန သိင္ဃာဋကံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧဝမာဟ – ‘အပိ မေ မာတရံ အဒ္ဒသ္သထ 6, အပိ မေ မာတရံ အဒ္ဒသ္သထာ’တိ? ဣမိနာပိ ခော ဧတံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ ယထာ ပိယဇာတိကာ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ ပိယပ္ပဘဝိကာတိ။
356. ‘‘Evametaṃ, brāhmaṇa, evametaṃ, brāhmaṇa! Piyajātikā hi, brāhmaṇa, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikāti. Tadamināpetaṃ, brāhmaṇa, pariyāyena veditabbaṃ yathā piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā. Bhūtapubbaṃ, brāhmaṇa, imissāyeva sāvatthiyā aññatarissā itthiyā mātā kālamakāsi. Sā tassā kālakiriyāya ummattikā khittacittā rathikāya rathikaṃ 7 siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā evamāha – ‘api me mātaraṃ addassatha 8, api me mātaraṃ addassathā’ti? Imināpi kho etaṃ, brāhmaṇa, pariyāyena veditabbaṃ yathā piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikāti.
‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ , ဗ္ရာဟ္မဏ, ဣမိသ္သာယေဝ သာဝတ္ထိယာ အညတရိသ္သာ ဣတ္ထိယာ ပိတာ ကာလမကာသိ။ ဘာတာ ကာလမကာသိ။ ဘဂိနီ ကာလမကာသိ။ ပုတ္တော ကာလမကာသိ။ ဓီတာ ကာလမကာသိ။ သာမိကော ကာလမကာသိ။ သာ တသ္သ ကာလကိရိယာယ ဥမ္မတ္တိကာ ခိတ္တစိတ္တာ ရထိကာယ ရထိကံ သိင္ဃာဋကေန သိင္ဃာဋကံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧဝမာဟ – ‘အပိ မေ သာမိကံ အဒ္ဒသ္သထ, အပိ မေ သာမိကံ အဒ္ဒသ္သထာ’တိ? ဣမိနာပိ ခော ဧတံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ ယထာ ပိယဇာတိကာ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ ပိယပ္ပဘဝိကာတိ။
‘‘Bhūtapubbaṃ , brāhmaṇa, imissāyeva sāvatthiyā aññatarissā itthiyā pitā kālamakāsi… bhātā kālamakāsi… bhaginī kālamakāsi… putto kālamakāsi… dhītā kālamakāsi… sāmiko kālamakāsi. Sā tassa kālakiriyāya ummattikā khittacittā rathikāya rathikaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā evamāha – ‘api me sāmikaṃ addassatha, api me sāmikaṃ addassathā’ti? Imināpi kho etaṃ, brāhmaṇa, pariyāyena veditabbaṃ yathā piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikāti.
‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ , ဗ္ရာဟ္မဏ, ဣမိသ္သာယေဝ သာဝတ္ထိယာ အညတရသ္သ ပုရိသသ္သ မာတာ ကာလမကာသိ။ သော တသ္သာ ကာလကိရိယာယ ဥမ္မတ္တကော ခိတ္တစိတ္တော ရထိကာယ ရထိကံ သိင္ဃာဋကေန သိင္ဃာဋကံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧဝမာဟ – ‘အပိ မေ မာတရံ အဒ္ဒသ္သထ, အပိ မေ မာတရံ အဒ္ဒသ္သထာ’တိ ? ဣမိနာပိ ခော ဧတံ, ဗ္ရာဟ္မဏ , ပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ ယထာ ပိယဇာတိကာ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ ပိယပ္ပဘဝိကာတိ။
‘‘Bhūtapubbaṃ , brāhmaṇa, imissāyeva sāvatthiyā aññatarassa purisassa mātā kālamakāsi. So tassā kālakiriyāya ummattako khittacitto rathikāya rathikaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā evamāha – ‘api me mātaraṃ addassatha, api me mātaraṃ addassathā’ti ? Imināpi kho etaṃ, brāhmaṇa , pariyāyena veditabbaṃ yathā piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikāti.
‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဣမိသ္သာယေဝ သာဝတ္ထိယာ အညတရသ္သ ပုရိသသ္သ ပိတာ ကာလမကာသိ။ ဘာတာ ကာလမကာသိ။ ဘဂိနီ ကာလမကာသိ။ ပုတ္တော ကာလမကာသိ။ ဓီတာ ကာလမကာသိ။ ပဇာပတိ ကာလမကာသိ။ သော တသ္သာ ကာလကိရိယာယ ဥမ္မတ္တကော ခိတ္တစိတ္တော ရထိကာယ ရထိကံ သိင္ဃာဋကေန သိင္ဃာဋကံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧဝမာဟ – ‘အပိ မေ ပဇာပတိံ အဒ္ဒသ္သထ, အပိ မေ ပဇာပတိံ အဒ္ဒသ္သထာ’တိ? ဣမိနာပိ ခော ဧတံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ ယထာ ပိယဇာတိကာ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ ပိယပ္ပဘဝိကာတိ။
‘‘Bhūtapubbaṃ, brāhmaṇa, imissāyeva sāvatthiyā aññatarassa purisassa pitā kālamakāsi… bhātā kālamakāsi… bhaginī kālamakāsi… putto kālamakāsi… dhītā kālamakāsi… pajāpati kālamakāsi. So tassā kālakiriyāya ummattako khittacitto rathikāya rathikaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā evamāha – ‘api me pajāpatiṃ addassatha, api me pajāpatiṃ addassathā’ti? Imināpi kho etaṃ, brāhmaṇa, pariyāyena veditabbaṃ yathā piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikāti.
‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဣမိသ္သာယေဝ သာဝတ္ထိယာ အညတရာ ဣတ္ထီ ဉာတိကုလံ အဂမာသိ။ တသ္သာ တေ ဉာတကာ သာမိကံ 9 အစ္ဆိန္ဒိတ္ဝာ အညသ္သ ဒာတုကာမာ။ သာ စ တံ န ဣစ္ဆတိ။ အထ ခော သာ ဣတ္ထီ သာမိကံ ဧတဒဝောစ – ‘ဣမေ, မံ 10, အယ္ယပုတ္တ, ဉာတကာ တ္ဝံ 11 အစ္ဆိန္ဒိတ္ဝာ အညသ္သ ဒာတုကာမာ။ အဟဉ္စ တံ န ဣစ္ဆာမီ’တိ။ အထ ခော သော ပုရိသော တံ ဣတ္ထိံ ဒ္ဝိဓာ ဆေတ္ဝာ အတ္တာနံ ဥပ္ဖာလေသိ 12 – ‘ဥဘော ပေစ္စ ဘဝိသ္သာမာ’တိ။ ဣမိနာပိ ခော ဧတံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ပရိယာယေန ဝေဒိတဗ္ဗံ ယထာ ပိယဇာတိကာ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ ပိယပ္ပဘဝိကာ’’တိ။
‘‘Bhūtapubbaṃ, brāhmaṇa, imissāyeva sāvatthiyā aññatarā itthī ñātikulaṃ agamāsi. Tassā te ñātakā sāmikaṃ 13 acchinditvā aññassa dātukāmā. Sā ca taṃ na icchati. Atha kho sā itthī sāmikaṃ etadavoca – ‘ime, maṃ 14, ayyaputta, ñātakā tvaṃ 15 acchinditvā aññassa dātukāmā. Ahañca taṃ na icchāmī’ti. Atha kho so puriso taṃ itthiṃ dvidhā chetvā attānaṃ upphālesi 16 – ‘ubho pecca bhavissāmā’ti. Imināpi kho etaṃ, brāhmaṇa, pariyāyena veditabbaṃ yathā piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā’’ti.
၃၅၇. အထ ခော နာဠိဇင္ဃော ဗ္ရာဟ္မဏော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတ္ဝာ အနုမောဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန မလ္လိကာ ဒေဝီ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ယာဝတကော အဟောသိ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပော တံ သဗ္ဗံ မလ္လိကာယ ဒေဝိယာ အာရောစေသိ။ အထ ခော မလ္လိကာ ဒေဝီ ယေန ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ရာဇာနံ ပသေနဒိံ ကောသလံ ဧတဒဝောစ – ‘‘တံ ကိံ မညသိ, မဟာရာဇ, ပိယာ တေ ဝဇိရီ ကုမာရီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, မလ္လိကေ, ပိယာ မေ ဝဇိရီ ကုမာရီ’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, မဟာရာဇ, ဝဇိရိယာ တေ ကုမာရိယာ ဝိပရိဏာမညထာဘာဝာ ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ’’တိ? ‘‘ဝဇိရိယာ မေ, မလ္လိကေ, ကုမာရိယာ ဝိပရိဏာမညထာဘာဝာ ဇီဝိတသ္သပိ သိယာ အညထတ္တံ, ကိံ ပန မေ န ဥပ္ပဇ္ဇိသ္သန္တိ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ’’တိ? ‘‘ဣဒံ ခော တံ, မဟာရာဇ, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သန္ဓာယ ဘာသိတံ – ‘ပိယဇာတိကာ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ ပိယပ္ပဘဝိကာ’တိ။
357. Atha kho nāḷijaṅgho brāhmaṇo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā yena mallikā devī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā yāvatako ahosi bhagavatā saddhiṃ kathāsallāpo taṃ sabbaṃ mallikāya deviyā ārocesi. Atha kho mallikā devī yena rājā pasenadi kosalo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rājānaṃ pasenadiṃ kosalaṃ etadavoca – ‘‘taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, piyā te vajirī kumārī’’ti? ‘‘Evaṃ, mallike, piyā me vajirī kumārī’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, vajiriyā te kumāriyā vipariṇāmaññathābhāvā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Vajiriyā me, mallike, kumāriyā vipariṇāmaññathābhāvā jīvitassapi siyā aññathattaṃ, kiṃ pana me na uppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Idaṃ kho taṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaṃ – ‘piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā’ti.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, မဟာရာဇ, ပိယာ တေ ဝာသဘာ ခတ္တိယာ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, မလ္လိကေ, ပိယာ မေ ဝာသဘာ ခတ္တိယာ’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, မဟာရာဇ, ဝာသဘာယ တေ ခတ္တိယာယ ဝိပရိဏာမညထာဘာဝာ ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ’’တိ? ‘‘ဝာသဘာယ မေ, မလ္လိကေ, ခတ္တိယာယ ဝိပရိဏာမညထာဘာဝာ ဇီဝိတသ္သပိ သိယာ အညထတ္တံ, ကိံ ပန မေ န ဥပ္ပဇ္ဇိသ္သန္တိ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ’’တိ? ‘‘ဣဒံ ခော တံ, မဟာရာဇ, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သန္ဓာယ ဘာသိတံ – ‘ပိယဇာတိကာ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ ပိယပ္ပဘဝိကာ’တိ။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, piyā te vāsabhā khattiyā’’ti? ‘‘Evaṃ, mallike, piyā me vāsabhā khattiyā’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, vāsabhāya te khattiyāya vipariṇāmaññathābhāvā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Vāsabhāya me, mallike, khattiyāya vipariṇāmaññathābhāvā jīvitassapi siyā aññathattaṃ, kiṃ pana me na uppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Idaṃ kho taṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaṃ – ‘piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā’ti.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, မဟာရာဇ, ပိယော တေ ဝိဋဋူဘော 17 သေနာပတီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ , မလ္လိကေ, ပိယော မေ ဝိဋဋူဘော သေနာပတီ’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, မဟာရာဇ, ဝိဋဋူဘသ္သ တေ သေနာပတိသ္သ ဝိပရိဏာမညထာဘာဝာ ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ’’တိ? ‘‘ဝိဋဋူဘသ္သ မေ, မလ္လိကေ, သေနာပတိသ္သ ဝိပရိဏာမညထာဘာဝာ ဇီဝိတသ္သပိ သိယာ အညထတ္တံ , ကိံ ပန မေ န ဥပ္ပဇ္ဇိသ္သန္တိ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ’’တိ? ‘‘ဣဒံ ခော တံ, မဟာရာဇ, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သန္ဓာယ ဘာသိတံ – ‘ပိယဇာတိကာ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ ပိယပ္ပဘဝိကာ’တိ။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, piyo te viṭaṭūbho 18 senāpatī’’ti? ‘‘Evaṃ , mallike, piyo me viṭaṭūbho senāpatī’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, viṭaṭūbhassa te senāpatissa vipariṇāmaññathābhāvā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Viṭaṭūbhassa me, mallike, senāpatissa vipariṇāmaññathābhāvā jīvitassapi siyā aññathattaṃ , kiṃ pana me na uppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Idaṃ kho taṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaṃ – ‘piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā’ti.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, မဟာရာဇ, ပိယာ တေ အဟ’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, မလ္လိကေ, ပိယာ မေသိ တ္ဝ’’န္တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, မဟာရာဇ, မယ္ဟံ တေ ဝိပရိဏာမညထာဘာဝာ ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ’’တိ? ‘‘တုယ္ဟဉ္ဟိ မေ, မလ္လိကေ, ဝိပရိဏာမညထာဘာဝာ ဇီဝိတသ္သပိ သိယာ အညထတ္တံ, ကိံ ပန မေ န ဥပ္ပဇ္ဇိသ္သန္တိ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ’’တိ? ‘‘ဣဒံ ခော တံ, မဟာရာဇ, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သန္ဓာယ ဘာသိတံ – ‘ပိယဇာတိကာ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ ပိယပ္ပဘဝိကာ’တိ။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, piyā te aha’’nti? ‘‘Evaṃ, mallike, piyā mesi tva’’nti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, mayhaṃ te vipariṇāmaññathābhāvā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Tuyhañhi me, mallike, vipariṇāmaññathābhāvā jīvitassapi siyā aññathattaṃ, kiṃ pana me na uppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Idaṃ kho taṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaṃ – ‘piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā’ti.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, မဟာရာဇ, ပိယာ တေ ကာသိကောသလာ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, မလ္လိကေ, ပိယာ မေ ကာသိကောသလာ။ ကာသိကောသလာနံ, မလ္လိကေ, အာနုဘာဝေန ကာသိကစန္ဒနံ ပစ္စနုဘောမ, မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ ဓာရေမာ’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, မဟာရာဇ, ကာသိကောသလာနံ တေ ဝိပရိဏာမညထာဘာဝာ ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ’’တိ? ‘‘ကာသိကောသလာနဉ္ဟိ, မလ္လိကေ , ဝိပရိဏာမညထာဘာဝာ ဇီဝိတသ္သပိ သိယာ အညထတ္တံ, ကိံ ပန မေ န ဥပ္ပဇ္ဇိသ္သန္တိ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ’’တိ? ‘‘ဣဒံ ခော တံ, မဟာရာဇ, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သန္ဓာယ ဘာသိတံ – ‘ပိယဇာတိကာ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ ပိယပ္ပဘဝိကာ’’’တိ။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, piyā te kāsikosalā’’ti? ‘‘Evaṃ, mallike, piyā me kāsikosalā. Kāsikosalānaṃ, mallike, ānubhāvena kāsikacandanaṃ paccanubhoma, mālāgandhavilepanaṃ dhāremā’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, kāsikosalānaṃ te vipariṇāmaññathābhāvā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Kāsikosalānañhi, mallike , vipariṇāmaññathābhāvā jīvitassapi siyā aññathattaṃ, kiṃ pana me na uppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘Idaṃ kho taṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaṃ – ‘piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā’’’ti.
‘‘အစ္ဆရိယံ, မလ္လိကေ, အဗ္ဘုတံ, မလ္လိကေ! ယာဝဉ္စ သော ဘဂဝာ ပညာယ အတိဝိဇ္ဈ မညေ 19 ပသ္သတိ။ ဧဟိ, မလ္လိကေ, အာစမေဟီ’’တိ 20။ အထ ခော ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင္ဂံ ကရိတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတ္ဝာ တိက္ခတ္တုံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ – ‘‘နမော တသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ, နမော တသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ, နမော တသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သာ’’တိ။
‘‘Acchariyaṃ, mallike, abbhutaṃ, mallike! Yāvañca so bhagavā paññāya ativijjha maññe 21 passati. Ehi, mallike, ācamehī’’ti 22. Atha kho rājā pasenadi kosalo uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā tikkhattuṃ udānaṃ udānesi – ‘‘namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa, namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa, namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassā’’ti.
ပိယဇာတိကသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ သတ္တမံ။
Piyajātikasuttaṃ niṭṭhitaṃ sattamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၇. ပိယဇာတိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 7. Piyajātikasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၇. ပိယဇာတိကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 7. Piyajātikasuttavaṇṇanā
